SlideShare a Scribd company logo
EVOLUCIÓN DA VIDA Carmen  Cid Manzano  Ciencias para o mundo contemporáneo I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía
HIPÓTESES SOBRE  A EVOLUCIÓN DOS SERES VIVOS Fixismo ou creacionismo -  Catastrofismo - Deseño intelixente Transformismo ou evolucionismo Teoría de Lamark Lamarkismo Teoría de Darwin Darwinismo Teoría Sintética Neodarwinismo Outras  Teorías I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Ata o século XVIII a maioría das persoas crían que as especies foron creadas tal como as vemos hoxe, influenciadas polas crencias relixiosas. Como hipótese científica o fixismo formalizouse a mediados do século XVIII na obra de  Carlos Linneo  (1707-1778). Fixismo ou creacionismo Carlos Linneo  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Sostén que as especies actualmente existentes permaneceron basicamente invariables desde a Creación. As ideas bíblicas dominan o debate.  Creacionismo/Deseño intelixente A Creación de Adán  de  Miguel Ángel I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Creacionismo na actualidade: O deseño inteleixente O   deseño intelixente    c onsiste en negar en maior ou menor medida a validez e importancia das explicacións evolutivas sobre a orixe dos seres vivos, para concluír que é necesaria a  súa  creación por intervención directa dun ser intelixente. O deseño intelixente é presentado polos seus seguidores como unha alternativa ao neodarwinismo pero, ao non aportar probas contrastables, non cumpre os requisitos do método científico e é considerado unha pseudociencia.
http://www. elpais . com /articulo/ sociedad / creacionismo / llega / Espana / elpepisoc /20080110elpepisoc_3/Tes
O biólogo español Francisco José Ayala loita contra o creacionismo en EEUU.   “ O 20% de todos os embarazos acaba en abortos espontáneos durante os dous primeiros meses, debido a que o sistema reprodutor humano está moi mal deseñado. Se Dios é o responsable dese deseño, iso convértelle no maior abortista do mundo, que ten que dar conta de 20 millóns de abortos anuais”.  Público 17/07/2010 http://www.dailymotion.com/video/x8egy6_teoria-del-diseno-inteligente-creac_school http://www.cienciasmc.es/web/pdf/u4_origen_vida_y_evolucion.pdf
Fixismo O zoólogo e naturalista  Georges Cuvier  (1769-1832), impulsor da anatomía comparada e da paleontoloxía, foi outro dos científicos ilustres que se situaron a favor do fixismo. Foi o pai da teoría fixista coñecida como  catastrofismo  Segundo esta hipótese cada cataclismo xeolóxico destrúe as especies existentes, logo produciríase a creación de novas especies. Georges   Cuvier I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Hipótese evolucionista de Lamarck  ,[object Object],[object Object],[object Object],Jean  Baptiste   Lamarck (1744-1829) I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Las jirafas de Lamarck  http :// www.youtube.com / watch?v = 3SqYEao1cAk
A Ciencia ten esa grandeza, os argumentos científicos poden e deben pórse a proba, se non resisten as probas son falsos, e se non poden pórse a proba, non son científicos. Na actualidade practicamente ningún científico acepta o lamarckismo, xa que  os caracteres adquiridos ao longo da vida non se poden herdar .  Hérdanse as características que están rexistradas no ADN (molécula que se atopa no núcleo das células formando parte dos cromosomas).
Rafa Nadal ten o brazo esquerdo cun gran desenvolvemento muscular. Os seus fillos herdarán este desenvolvemento como propuña Lamark?. Razoa a resposta. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Alfred   Russel   Wallace (1823-1913) Charles Darwin (1809–1882) HIPÓTESE DA EVOLUCIÓN DE DARWIN-WALLACE Teoría da Selección Natural http://darwin-online.org.uk/ Biografía Charles Darwin  http :// es.youtube.com / watch?v = s3WmiPByvd8
http://www.elmundo.es/especiales/2009/02/ciencia/darwin/index.html I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Anfioxus  Revista de Divulgación científica sobre evolución en secundaria Xullo 2008 http ://www. fecyt .es/ fecyt / docs / tmp /-178469136. pdf Doc.1 I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Viaxe do  Beagle   I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense http://www.biografiasyvidas.com/monografia/darwin/ http ://www.arrakis.es/ ~alcrique / darwin . htm
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],Teoría da Selección Natural
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Fonte:  http://www.fecyt.es/fecyt/docs/tmp/-178469136.pdf
 
As veces en ciencia é dificil ir en contra corrente http://www. elpais . com /articulo/ sociedad / Wallace /coautor/sombra/ elpepisoc /20080803elpepisoc_1/Tes I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
No ano 2009 cumpriuse 150 anos da publicación  “A orixe das especies”  e 200 do nacemento de Darwin. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense A evolución e as xirafas  http ://descartes.cnice.mec.es/edad/4esobiologia/4quincena9/imagenes9/teoria_modernas.swf
Charles Darwin no seu libro A orixe das especies incluíu unha árbore da vida que describía o proceso evolutivo a partir dun devanceiro común. David Posada (Universidade de Vigo) e o seu equipo, desenvolven un proxecto que trata de entender a historia da vida desde unha perspectiva molecular. Ver:   http://www.plataformasinc.es/index.php/esl/Entrevistas/Reconstruyamos-el-arbol-de-la-vida I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Explica, segundo o Lamarkismo e segundo o Darwinismo, por que as xirafas teñen o pescozo longo. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
A botella de  Anís do Mono  con máis dun século de historia é un recipiente inspirado nun frasco de perfume comprado en París por un dos fundadores da compañía, Vicente Bosch. A etiqueta hexagonal inclúe no seu interior un mono. Aínda que inicialmente o animal non tiña faccións recoñecibles, a que se impuxo co tempo ten certo parecido a Darwin, esto foi debido a que os irmáns Bosch estaban en contra da teoría da evolución e caricaturizaron deste xeito a Darwin.  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
[object Object],I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],[object Object],I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Darwin  dicía:  “ entre os individuos de calquera especie existen variacións ou diferencias herdables” Pero, como se transmiten estes caracteres herditarios de xeración en xeración? Darwin descoñecíao. Esta obxección científica xa fora resolta por Gregor  Mendel , pero Darwin non tivo en conta os resultados das investigacións xenéticas realizadas por este monxe austríaco. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
A Teoría da evolución quedou paralizada ata que no século XX se descubríron os traballos realizados por  Gregor Mendel. Gregor  Mendel  Pai da xenética (1822-1884) Compara as datas nas que viviron Darwin e  Mendel William Bateson (1861-1926) Hugo de Vries (1848-1935) I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense http://www. biografiasyvidas . com / monografia / darwin / videos . htm
TEORÍA SINTÉTICA DA EVOLUCIÓN  OU NEODARWINISMO” Teoría da selección  de Darwin Xenética mendeliana Theodosius Dobzhansky (1900-1975) I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Síntese
TEORÍA SINTÉTICA DA EVOLUCIÓN  OU NEODARWINISMO” Son as causas da + VARIABILIDADE XENÉTICA DA  POBOACIÓN Sobre os que actúa os graduais e parsimoniosos mecanismos da  SELECCIÓN NATURAL . EVOLUCIÓN Mutación e evolución  http://www.youtube.com/watch?v=LfUmrX-7WDo&feature=player_embedded A recombinación xénica que se produce na reproducción sexual Mutacións (Alteracións do ADN)
Cromosomas humanos Formación dos gametos:  células sexuais Recombinación xénica Gametos  diferentes I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Outras Teorías sobre a Evolución Teoría Neutralista Teoría Saltacionista Simbioxénese Evo-Devo I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Algúns biólogos como  Stephen Gould  discrepan das ideas neodarwinistas no aspecto da velocidade á que se producen os cambios nas poboacións que terminan dando lugar a especies novas. Eles, ao estudaren os fósiles, o que observan é como se a evolución avanzase a saltos:  longos períodos de estabilidade interrompidos por períodos curtos nos que acontecen numerosos cambios . Se a evolución fose gradual, no rexistro fósil atoparíanse numerosas formas intermedias. Teoría saltacionista, ou teoría do equilibrio puntuado (1941- 2002).  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense http://www.dailymotion.com/video/x8euua_teoria-del-equilibrio-puntuado-evol_school?ralg=meta2-only#from=playrelon
Teoría Neutralista O científico xaponés  Motoo Kimura  (1924-1994)  propón  que  a maioría das mutacións son selectivamente neutras  (non producen vantaxes nin inconvenientes) polo que o motor principal da evolución non é só a selección natural senón sobre todo o puro  azar .  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Esta hipótese di: se a evolución é cambio na morfoloxía, e se a morfoloxía xorde do  desenvolvemento embrionario , dado que o desenvolvemento embrionario está controlado por xenes entender como os xenes evolucionaron é a clave para entender a evolución morfolóxica. Evo-Devo   (Evolución e Desenvolvemento) I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense O ser humano evolucionó a partir dos peixes e isto pode comprobarse nas fases iniciais do desenvolvemento embrionario   http ://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2011/05/110506_video_evolucion_humana_peces_am.shtml
Teoría da Simbioxénese I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense A Dra Margulis  (1938-2011)   co profesor de filosofía do IES Otero Pedrayo Luis Martínez Costas http:// www.youtube.com / watch?v = O5AedlN0B0E
A   teoría da simbioxénese A "simbioxénese"  é un mecanismo que podería orixinar novas especies. Dous organismos que evolucionaron por separado asócianse nun determinado momento, a súa asociación resulta beneficiosa no medio no que viven e finalmente acaban sendo un único organismo.  I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Os postulados de Margulis encaixan perfectamente na Teoría darwinista da evolución, os organismos aparecidos por simbiose serían variedades mellor adaptadas que superan a selección natural.  A "Teoría da simbioxénese" ten actualmente moitos partidarios, pero conta aínda con  algunhas críticas, procedentes sobre todo do sector máis duro do neodarwinismo, que defende o papel primordial das mutacións na evolución.  Margulis indica que as mutacións son en un 99 % daniñas para o organismo .   I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
O día 26 do mes de Xaneiro do ano 2007 a Doutora  Lynn   Margulis  foi nomeda Doutora Honoris Causa pola Universidade de Vigo. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http://www.cienciasmc.es/web/pdf/u4_origen_vida_y_evolucion.pdf
- EVIDENCIAS CIENTÍFICAS:  AS PROBAS DA EVOLUCIÓN I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense ,[object Object],[object Object],[object Object],[object Object]
Ao realizar un  estudo comparativo dos órganos dos distintos seres vivos , atopáronse  semellanzas  na súa constitución que nos sinalan o  parentesco  que existe entre as especies. Estas evidencias permítennos clasificar os órganos en:  Órganos homólogos , se teñen unha mesma orixe embrionaria e evolutiva, pero con funcións distintas (por ex. as extremidades dos mamíferos) Órganos análogos , se teñen unha orixe embrionaria e evolutiva distinta pero realizan a mesma función (por ex. as ás dos animais voadores).  Órganos vestixiais , que están reducidos e non teñen función aparente, pero que mostran claramente que derivan de órganos funcionais presentes noutras especies (por ex. a moa do xuízo). PROBAS MORFOLÓXICAS: Anatomía comparada Rasgos  anatómicos del pasado  Investigación y Ciencia xaneiro 2009   I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
[object Object],[object Object],I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Analicemos un caso de analoxía  a quenlla, o peixe espada, o ictiosaurio (réptil fósil) e o golfiño teñen unha forma similar. Este feito non é o resultado dunha orixe común nin dunha relación de parentesco evolutivo, senón que é debida a un proceso de adaptación ao medio acuático, por parte de seres vivos moi diferentes: peixe cartilaginoso, peixe óseo, rèptil e mamifero.
Son as evidencias que se derivan dos descubrimentos dos restos  fósiles  deixados polas especies que habitaron a Terra noutras eras xeolóxicas. Canto máis remota é unha especie fósil, máis diferente é das especies actuais .  PROBAS PALEONTOLÓXICAS OU REXISTRO FÓSIL Evolución dos cabalos   http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/evolucion/5pruebas_de_la_evolucion.htm Ver vídeo: La evolución: evidencias fósiles  http :// recursos.cnice.mec.es /biosfera/ blog /2010/01/la- evolucion -evidencias- fosiles - y.html I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense http:// www.elpais.com/articulo/sociedad/Hallado/fosil/eslabon/perdido/peces/vertebrados/terrestres/elpporsoc/20060406elpepisoc_7/Tes
 
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/NATIONAL_GEOGRAPHIC_/REVISTA/eslabon/perdido/aves/dinosaurios/resulta/ser/falso/elpepisoc/20000127elpepisoc_14/Tes/ En ciencia tamén existen comportamentos fraudulentos, aínda que case sempre rematan saíndo á luz
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
PROBAS EMBRIOLÓXICAS A   E mbrioloxía comparada : estuda o desenvolvemento (ontoxenia) dos diversos grupos de seres vivos e realiza unha comparación a diversos niveis: xenes, células, tecidos, anatomía e morfoloxía. Embrioloxía comparada de mamífero (1, humano), ave (2, polo), réptil (3, tartaruga), anfibio (4, píntega) e peixe (5, salmón).  Os embrións son moi parecidos nas fases temperás do seu desenvolvemento. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
PROBAS MOLECULARES Todos os seres vivos desde as bacterias á especie humana están constituídos polos mesmos elementos químicos. As proteínas de todos os seres vivos están constituídas por 20 aminoácidos. A información herditaria de todos os seres vivos atópase no ADN. As probas de ADN ou de ARN e a semellanza entre as proteínas son probas bioquímicas para estudar o parentesco entre os seres vivos. Diferencias na insulina de distintas especies I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
O xenio de Darwin  1: As claves do evolucionismo (2008)  http ://www.documaniatv.com/ciencia/darwin-a-examen-1-las-claves-del-evolucionismo-video_b53039738.html
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Historia de la vida:  http ://www.elmundo.es/especiales/2009/02/ciencia/darwin/seccion3/index.html
Historia de la vida:  http ://www.elmundo.es/especiales/2009/02/ciencia/darwin/seccion3/index.html
Como foi a Evolución Humana? A Evolución Humana defínese como o proceso de transformación da especie humana desde os seus ancestros ata o estado actual. É dicir, é un proceso de cambio que finalmente deu lugar ó  Homo sapiens , a nosa especie. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Comenta a figura superior
http://ntic.educacion.es/w3// eos / MaterialesEducativos /mem2001/huellas/ origenes / main.html
ÁRBORE FILOXENÉTICA SEGUNDO O EQUIPO DE ATAPUERCA Non todos os equipos científicos coinciden na mesma árbore filoxenética ( Lucy ) ( Ardy ) ( Atapuerca )
 
http://www.publico.es/ciencias/003023/asia/pudo/cuna/hombre I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http:// cienciasnaturales.es / HOMINIDOS.swf
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/antepasado/antiguo/hombre/era/monos/actuales/elpepusoc/20091001elpepusoc_9/Tes Representación del 'Ardipithecus ramidus' SCIENCE - 01-10-2009   I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http://www.elpais.com/articulo/sociedad/antepasado/antiguo/hombre/era/distinto/mono/elpepisoc/20091002elpepisoc_3/Tes I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
 
Lucy  é o esqueleto dun homínido pertencente á especie  Australopithecus afarensis , de  3,2 millóns de anos , descuberto polo estadounidense Donald Johanson el 24 de novembro de 1974 a 150 km de Adís Abeba (Etiopía). Trátase do esqueleto dunha femia de arredor de 1 metro de altura, de aproximadamente 27 kg de peso, duns 20 anos de idade (as moas do xuicio estaban recén saídas) e que o parecer tivo fillos, aínda que non se sabe cantos. Lucy: o fósil de homínido máis coñecido http :// es.wikipedia.org / wiki / Anexo:F%C3%B3siles _ de_la_evoluci%C3%B3n _humana I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense Museo nacional Etiopía
Dotada dun cráneo minúsculo, comparable ao dun simio, Lucy  anduvo sobre os seus membros posteriores, signo formal dunha evolución hacia a hominización. A capacidade bípeda de Lucy pode ser deducida da forma da súa pelve, así como tamén da articulación do xeonllo. Ata 1977, a comunidade científica non tomou en consideración o achado de Johanson e seu equipo do  International Afar Research Expedition . Finalmente, a revista  Science  aceptou publicar o descubrimento do homínido que desde entón se chamou  Australopithecus afarensis . O nome de Lucy provén da canción  Lucy in the sky with diamonds  dos Beatles, que escoitaban os membros do grupo investigador a noite posterior ao achado. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Lucy I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
 
ÁRBORE FILOXENÉTICA SEGUNDO O EQUIPO DE ATAPUERCA ( Lucy ) ( Ardy ) ( Atapuerca ) Australopithecus  sediba
A cara do mozo da Gran Dolina é moi similar á nosa, en cambio os dentes e a fronte son moi primitivos. Esta mezcla de características anatómicas nun fósil desta antigüidade deu nome a unha nova especie. Sen embargo, non hai acordo na comunidade científica e moitos a consideran unha variedade de  Homo erectus  ou de  Homo heidelbergensis.   O mozo da Gran Dolina: o primer europeo No veran de 1994  na Serra de Atapuerca (Burgos) encontráronse restos humanos dunha nova especie: o  Homo antecessor . Esta especie duns 800 000 anos é, polo momento, a primeira que se extendeu polo continente europeo. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Excavación do xacemento da Gran Dolina, en Atapuerca (Burgos).  O nivel TD6 onde apareceron os restos do  Homo antecessor  é o que se está excavando xusto por debaixo dos andamios. http :// www.atapuerca.org / Vídeo: Xacemento arqueolóxico de Atapuerca Patrimonio da Humanidade I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Como nace una especie?   Cando se encontran fósiles nun xacemento, primeiramente  procedese a súa extracción con todo tipo de cuidados. Logo hai que asignarlle unha idade e a súa vez unha especie.  Cos fósiles humanos de Atapuerca ocurriu o mesmo, os estudios de xeoloxía e paleomagnetismo diron unha idade de máis de 780 000 anos.  Pero, a que especie pertencían estos restos? Dada as súas características e comparándoas coas especies existentes  díronse conta que estes restos humanos pertencían a unha nova especie a que chamaron  Homo antecessor . I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Rostro xuvenil do  Homo antecessor   I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Reconstrución do cráneo de  Homo antecessor  a partir dos fragmentos encontrados (Museo de Arqueoloxía de Cataluña).
Homo antecessor I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
As series de marcas de corte que presentaban estos homínidos revelaban que os cadáveres foran comidos por outros homínidos, esta sería a  primeira evidencia de canibalismo  que se coñece ata hoxe na historia da humanidade. I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Del simio al hombre moderno:  http ://www.elmundo.es/especiales/2009/02/ciencia/darwin/seccion3/index.html Atapuerca  http://www.fecyt.es/especiales/atapuerca/principal.htm I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http://www.publico.es/ciencias/409055/otra-especie-humana-se-paseo-por-atapuerca I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
http://www.publico.es/ciencias/investigacion/245773/evolucion/humana
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense No seguinte vídeo`podes ver a Ida http://www.bbc.co.uk/mundo/ciencia_tecnologia/2009/05/090519_1704_ida_fosil_amab.shtml
http://www.publico.es/ciencias/301646/enclave/perdido/atapuerca/orce 16/03/2010
http://www.publico.es/ciencias/396771/un-viejo-fosil-resucita-como-hibrido-humano I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
[object Object],[object Object],[object Object],The Simpsons - Homer Evolution  http://www.youtube.com/watch?v=faRlFsYmkeY I.E.S. Otero Pedrayo.  Ourense
Departamento Bioloxía e Xeoloxía I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense.

More Related Content

What's hot (19)

Presentación biólogos
Presentación biólogosPresentación biólogos
Presentación biólogos
 
Presentación biólogos
Presentación biólogosPresentación biólogos
Presentación biólogos
 
Unid4 evolución2016
Unid4 evolución2016Unid4 evolución2016
Unid4 evolución2016
 
3 herdanza
3 herdanza3 herdanza
3 herdanza
 
Unidade 4 a evolución
Unidade 4 a evoluciónUnidade 4 a evolución
Unidade 4 a evolución
 
Tema 2 cmc
Tema 2 cmcTema 2 cmc
Tema 2 cmc
 
Teorías evolucionistas e creacionistas
Teorías evolucionistas e creacionistasTeorías evolucionistas e creacionistas
Teorías evolucionistas e creacionistas
 
Do fixismo ó Evolucionismo
Do fixismo ó EvolucionismoDo fixismo ó Evolucionismo
Do fixismo ó Evolucionismo
 
Unidade 1 As orixes do ser humano
Unidade 1 As orixes do ser humanoUnidade 1 As orixes do ser humano
Unidade 1 As orixes do ser humano
 
Unidade 5 natureza e cultura final
Unidade 5 natureza e cultura finalUnidade 5 natureza e cultura final
Unidade 5 natureza e cultura final
 
Tema 5 4_eso_evoluc_biolxca
Tema 5 4_eso_evoluc_biolxcaTema 5 4_eso_evoluc_biolxca
Tema 5 4_eso_evoluc_biolxca
 
Orixe e evolución dos seres vivos
Orixe e evolución dos seres vivosOrixe e evolución dos seres vivos
Orixe e evolución dos seres vivos
 
Dar22
Dar22Dar22
Dar22
 
Charles darwin (acr)
Charles darwin (acr)Charles darwin (acr)
Charles darwin (acr)
 
Biólogos
BiólogosBiólogos
Biólogos
 
Orixe e evolución das especies.
Orixe e evolución das especies.Orixe e evolución das especies.
Orixe e evolución das especies.
 
4 3 celulas_nai
4 3 celulas_nai4 3 celulas_nai
4 3 celulas_nai
 
Origen de la vida
Origen de la vida Origen de la vida
Origen de la vida
 
Teorías da orixe da vida
Teorías da orixe da vidaTeorías da orixe da vida
Teorías da orixe da vida
 

Viewers also liked (8)

La bureta
La buretaLa bureta
La bureta
 
Embudo de büchner
Embudo de büchner Embudo de büchner
Embudo de büchner
 
La pipeta
La pipetaLa pipeta
La pipeta
 
La centrifugadora
La centrifugadoraLa centrifugadora
La centrifugadora
 
El matraz aforado
El matraz aforadoEl matraz aforado
El matraz aforado
 
Vidrio de reloj.andrés
Vidrio de reloj.andrésVidrio de reloj.andrés
Vidrio de reloj.andrés
 
Matraz de kitasato
Matraz de kitasatoMatraz de kitasato
Matraz de kitasato
 
Examen Plantas
Examen PlantasExamen Plantas
Examen Plantas
 

Similar to T. evolucion (20)

Diversidade seres vivos
Diversidade seres vivosDiversidade seres vivos
Diversidade seres vivos
 
EVOLUCIÓN
EVOLUCIÓNEVOLUCIÓN
EVOLUCIÓN
 
EVOLUCIÓN
EVOLUCIÓNEVOLUCIÓN
EVOLUCIÓN
 
EVOLUCIÓN
EVOLUCIÓNEVOLUCIÓN
EVOLUCIÓN
 
A Evolucion
A EvolucionA Evolucion
A Evolucion
 
A EVOLUCIÓN
A EVOLUCIÓNA EVOLUCIÓN
A EVOLUCIÓN
 
2012 orixe da vida
2012 orixe da vida2012 orixe da vida
2012 orixe da vida
 
Orixe da vida
Orixe da vidaOrixe da vida
Orixe da vida
 
Diversidade seres vivos 2013
Diversidade seres vivos 2013Diversidade seres vivos 2013
Diversidade seres vivos 2013
 
Orixe%20da%20vida
Orixe%20da%20vidaOrixe%20da%20vida
Orixe%20da%20vida
 
Orixe da vida
Orixe da vidaOrixe da vida
Orixe da vida
 
Cmc tema 2
Cmc tema 2Cmc tema 2
Cmc tema 2
 
Unidade 5 natureza e cultura final
Unidade 5 natureza e cultura finalUnidade 5 natureza e cultura final
Unidade 5 natureza e cultura final
 
Unidade 5 natureza e cultura final
Unidade 5 natureza e cultura finalUnidade 5 natureza e cultura final
Unidade 5 natureza e cultura final
 
Dimensión natural do ser humano
Dimensión natural do ser humanoDimensión natural do ser humano
Dimensión natural do ser humano
 
Clonacion
ClonacionClonacion
Clonacion
 
Que é a ciencia
Que é a ciencia Que é a ciencia
Que é a ciencia
 
Presentación.
Presentación.Presentación.
Presentación.
 
Bio 4º eso tema 4
Bio 4º eso tema 4Bio 4º eso tema 4
Bio 4º eso tema 4
 
Teorías da evolución
Teorías da evoluciónTeorías da evolución
Teorías da evolución
 

More from Carmen Cid Manzano (20)

Transporte animais
Transporte animaisTransporte animais
Transporte animais
 
24 intercambio gases
24  intercambio gases24  intercambio gases
24 intercambio gases
 
Dixestion
DixestionDixestion
Dixestion
 
Sexualidade e reproducción
Sexualidade e reproducciónSexualidade e reproducción
Sexualidade e reproducción
 
Reproducción animais2013
Reproducción animais2013Reproducción animais2013
Reproducción animais2013
 
O sangue
O sangueO sangue
O sangue
 
Biotecnoloxia
BiotecnoloxiaBiotecnoloxia
Biotecnoloxia
 
3 erres
3 erres3 erres
3 erres
 
3 erres
3 erres3 erres
3 erres
 
Tecidos animais
Tecidos animaisTecidos animais
Tecidos animais
 
Cuestións
CuestiónsCuestións
Cuestións
 
Reproducción vexetais
Reproducción vexetaisReproducción vexetais
Reproducción vexetais
 
7 función de relación vexetal
7 función de relación vexetal7 función de relación vexetal
7 función de relación vexetal
 
El misterio del hombre de pilltdown 2012
El misterio del hombre de pilltdown 2012El misterio del hombre de pilltdown 2012
El misterio del hombre de pilltdown 2012
 
6.funcion nutricion reino vexetal
6.funcion nutricion reino vexetal6.funcion nutricion reino vexetal
6.funcion nutricion reino vexetal
 
Naturaleza sorprendente
Naturaleza sorprendenteNaturaleza sorprendente
Naturaleza sorprendente
 
Actividades tema 5
Actividades tema 5Actividades tema 5
Actividades tema 5
 
La boveda del fin del mundo
La boveda del fin del mundoLa boveda del fin del mundo
La boveda del fin del mundo
 
Tecidos vexetais
Tecidos vexetaisTecidos vexetais
Tecidos vexetais
 
Ao redor do maior descubrimento do ano segundo a revista science
Ao redor do maior descubrimento do ano segundo a revista scienceAo redor do maior descubrimento do ano segundo a revista science
Ao redor do maior descubrimento do ano segundo a revista science
 

T. evolucion

  • 1. EVOLUCIÓN DA VIDA Carmen Cid Manzano Ciencias para o mundo contemporáneo I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense. Departamento Bioloxía e Xeoloxía
  • 2. HIPÓTESES SOBRE A EVOLUCIÓN DOS SERES VIVOS Fixismo ou creacionismo - Catastrofismo - Deseño intelixente Transformismo ou evolucionismo Teoría de Lamark Lamarkismo Teoría de Darwin Darwinismo Teoría Sintética Neodarwinismo Outras Teorías I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 3. Ata o século XVIII a maioría das persoas crían que as especies foron creadas tal como as vemos hoxe, influenciadas polas crencias relixiosas. Como hipótese científica o fixismo formalizouse a mediados do século XVIII na obra de Carlos Linneo (1707-1778). Fixismo ou creacionismo Carlos Linneo I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 4. Sostén que as especies actualmente existentes permaneceron basicamente invariables desde a Creación. As ideas bíblicas dominan o debate. Creacionismo/Deseño intelixente A Creación de Adán de Miguel Ángel I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 5. Creacionismo na actualidade: O deseño inteleixente O deseño intelixente c onsiste en negar en maior ou menor medida a validez e importancia das explicacións evolutivas sobre a orixe dos seres vivos, para concluír que é necesaria a súa creación por intervención directa dun ser intelixente. O deseño intelixente é presentado polos seus seguidores como unha alternativa ao neodarwinismo pero, ao non aportar probas contrastables, non cumpre os requisitos do método científico e é considerado unha pseudociencia.
  • 6. http://www. elpais . com /articulo/ sociedad / creacionismo / llega / Espana / elpepisoc /20080110elpepisoc_3/Tes
  • 7. O biólogo español Francisco José Ayala loita contra o creacionismo en EEUU.   “ O 20% de todos os embarazos acaba en abortos espontáneos durante os dous primeiros meses, debido a que o sistema reprodutor humano está moi mal deseñado. Se Dios é o responsable dese deseño, iso convértelle no maior abortista do mundo, que ten que dar conta de 20 millóns de abortos anuais”. Público 17/07/2010 http://www.dailymotion.com/video/x8egy6_teoria-del-diseno-inteligente-creac_school http://www.cienciasmc.es/web/pdf/u4_origen_vida_y_evolucion.pdf
  • 8. Fixismo O zoólogo e naturalista Georges Cuvier (1769-1832), impulsor da anatomía comparada e da paleontoloxía, foi outro dos científicos ilustres que se situaron a favor do fixismo. Foi o pai da teoría fixista coñecida como catastrofismo Segundo esta hipótese cada cataclismo xeolóxico destrúe as especies existentes, logo produciríase a creación de novas especies. Georges Cuvier I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 9.
  • 10. A Ciencia ten esa grandeza, os argumentos científicos poden e deben pórse a proba, se non resisten as probas son falsos, e se non poden pórse a proba, non son científicos. Na actualidade practicamente ningún científico acepta o lamarckismo, xa que os caracteres adquiridos ao longo da vida non se poden herdar . Hérdanse as características que están rexistradas no ADN (molécula que se atopa no núcleo das células formando parte dos cromosomas).
  • 11. Rafa Nadal ten o brazo esquerdo cun gran desenvolvemento muscular. Os seus fillos herdarán este desenvolvemento como propuña Lamark?. Razoa a resposta. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 12. Alfred Russel Wallace (1823-1913) Charles Darwin (1809–1882) HIPÓTESE DA EVOLUCIÓN DE DARWIN-WALLACE Teoría da Selección Natural http://darwin-online.org.uk/ Biografía Charles Darwin http :// es.youtube.com / watch?v = s3WmiPByvd8
  • 14. Anfioxus Revista de Divulgación científica sobre evolución en secundaria Xullo 2008 http ://www. fecyt .es/ fecyt / docs / tmp /-178469136. pdf Doc.1 I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 15. Viaxe do Beagle I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense http://www.biografiasyvidas.com/monografia/darwin/ http ://www.arrakis.es/ ~alcrique / darwin . htm
  • 16.
  • 17. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Fonte: http://www.fecyt.es/fecyt/docs/tmp/-178469136.pdf
  • 18.  
  • 19. As veces en ciencia é dificil ir en contra corrente http://www. elpais . com /articulo/ sociedad / Wallace /coautor/sombra/ elpepisoc /20080803elpepisoc_1/Tes I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 20. No ano 2009 cumpriuse 150 anos da publicación “A orixe das especies” e 200 do nacemento de Darwin. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense A evolución e as xirafas http ://descartes.cnice.mec.es/edad/4esobiologia/4quincena9/imagenes9/teoria_modernas.swf
  • 21. Charles Darwin no seu libro A orixe das especies incluíu unha árbore da vida que describía o proceso evolutivo a partir dun devanceiro común. David Posada (Universidade de Vigo) e o seu equipo, desenvolven un proxecto que trata de entender a historia da vida desde unha perspectiva molecular. Ver: http://www.plataformasinc.es/index.php/esl/Entrevistas/Reconstruyamos-el-arbol-de-la-vida I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 22. Explica, segundo o Lamarkismo e segundo o Darwinismo, por que as xirafas teñen o pescozo longo. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 23. A botella de Anís do Mono con máis dun século de historia é un recipiente inspirado nun frasco de perfume comprado en París por un dos fundadores da compañía, Vicente Bosch. A etiqueta hexagonal inclúe no seu interior un mono. Aínda que inicialmente o animal non tiña faccións recoñecibles, a que se impuxo co tempo ten certo parecido a Darwin, esto foi debido a que os irmáns Bosch estaban en contra da teoría da evolución e caricaturizaron deste xeito a Darwin. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 24.
  • 25.
  • 26. Darwin dicía: “ entre os individuos de calquera especie existen variacións ou diferencias herdables” Pero, como se transmiten estes caracteres herditarios de xeración en xeración? Darwin descoñecíao. Esta obxección científica xa fora resolta por Gregor Mendel , pero Darwin non tivo en conta os resultados das investigacións xenéticas realizadas por este monxe austríaco. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 27. A Teoría da evolución quedou paralizada ata que no século XX se descubríron os traballos realizados por Gregor Mendel. Gregor Mendel Pai da xenética (1822-1884) Compara as datas nas que viviron Darwin e Mendel William Bateson (1861-1926) Hugo de Vries (1848-1935) I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense http://www. biografiasyvidas . com / monografia / darwin / videos . htm
  • 28. TEORÍA SINTÉTICA DA EVOLUCIÓN OU NEODARWINISMO” Teoría da selección de Darwin Xenética mendeliana Theodosius Dobzhansky (1900-1975) I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Síntese
  • 29. TEORÍA SINTÉTICA DA EVOLUCIÓN OU NEODARWINISMO” Son as causas da + VARIABILIDADE XENÉTICA DA POBOACIÓN Sobre os que actúa os graduais e parsimoniosos mecanismos da SELECCIÓN NATURAL . EVOLUCIÓN Mutación e evolución http://www.youtube.com/watch?v=LfUmrX-7WDo&feature=player_embedded A recombinación xénica que se produce na reproducción sexual Mutacións (Alteracións do ADN)
  • 30. Cromosomas humanos Formación dos gametos: células sexuais Recombinación xénica Gametos diferentes I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 31. Outras Teorías sobre a Evolución Teoría Neutralista Teoría Saltacionista Simbioxénese Evo-Devo I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 32. Algúns biólogos como Stephen Gould discrepan das ideas neodarwinistas no aspecto da velocidade á que se producen os cambios nas poboacións que terminan dando lugar a especies novas. Eles, ao estudaren os fósiles, o que observan é como se a evolución avanzase a saltos: longos períodos de estabilidade interrompidos por períodos curtos nos que acontecen numerosos cambios . Se a evolución fose gradual, no rexistro fósil atoparíanse numerosas formas intermedias. Teoría saltacionista, ou teoría do equilibrio puntuado (1941- 2002). I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense http://www.dailymotion.com/video/x8euua_teoria-del-equilibrio-puntuado-evol_school?ralg=meta2-only#from=playrelon
  • 33. Teoría Neutralista O científico xaponés Motoo Kimura (1924-1994) propón que a maioría das mutacións son selectivamente neutras (non producen vantaxes nin inconvenientes) polo que o motor principal da evolución non é só a selección natural senón sobre todo o puro azar . I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 34. Esta hipótese di: se a evolución é cambio na morfoloxía, e se a morfoloxía xorde do desenvolvemento embrionario , dado que o desenvolvemento embrionario está controlado por xenes entender como os xenes evolucionaron é a clave para entender a evolución morfolóxica. Evo-Devo (Evolución e Desenvolvemento) I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense O ser humano evolucionó a partir dos peixes e isto pode comprobarse nas fases iniciais do desenvolvemento embrionario http ://www.bbc.co.uk/mundo/noticias/2011/05/110506_video_evolucion_humana_peces_am.shtml
  • 35. Teoría da Simbioxénese I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense A Dra Margulis (1938-2011) co profesor de filosofía do IES Otero Pedrayo Luis Martínez Costas http:// www.youtube.com / watch?v = O5AedlN0B0E
  • 36. A teoría da simbioxénese A "simbioxénese" é un mecanismo que podería orixinar novas especies. Dous organismos que evolucionaron por separado asócianse nun determinado momento, a súa asociación resulta beneficiosa no medio no que viven e finalmente acaban sendo un único organismo. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 37. Os postulados de Margulis encaixan perfectamente na Teoría darwinista da evolución, os organismos aparecidos por simbiose serían variedades mellor adaptadas que superan a selección natural. A "Teoría da simbioxénese" ten actualmente moitos partidarios, pero conta aínda con algunhas críticas, procedentes sobre todo do sector máis duro do neodarwinismo, que defende o papel primordial das mutacións na evolución. Margulis indica que as mutacións son en un 99 % daniñas para o organismo . I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 38. O día 26 do mes de Xaneiro do ano 2007 a Doutora Lynn Margulis  foi nomeda Doutora Honoris Causa pola Universidade de Vigo. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 40.
  • 41. Ao realizar un estudo comparativo dos órganos dos distintos seres vivos , atopáronse semellanzas na súa constitución que nos sinalan o parentesco que existe entre as especies. Estas evidencias permítennos clasificar os órganos en: Órganos homólogos , se teñen unha mesma orixe embrionaria e evolutiva, pero con funcións distintas (por ex. as extremidades dos mamíferos) Órganos análogos , se teñen unha orixe embrionaria e evolutiva distinta pero realizan a mesma función (por ex. as ás dos animais voadores). Órganos vestixiais , que están reducidos e non teñen función aparente, pero que mostran claramente que derivan de órganos funcionais presentes noutras especies (por ex. a moa do xuízo). PROBAS MORFOLÓXICAS: Anatomía comparada Rasgos anatómicos del pasado Investigación y Ciencia xaneiro 2009 I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 42.
  • 43. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Analicemos un caso de analoxía a quenlla, o peixe espada, o ictiosaurio (réptil fósil) e o golfiño teñen unha forma similar. Este feito non é o resultado dunha orixe común nin dunha relación de parentesco evolutivo, senón que é debida a un proceso de adaptación ao medio acuático, por parte de seres vivos moi diferentes: peixe cartilaginoso, peixe óseo, rèptil e mamifero.
  • 44. Son as evidencias que se derivan dos descubrimentos dos restos fósiles deixados polas especies que habitaron a Terra noutras eras xeolóxicas. Canto máis remota é unha especie fósil, máis diferente é das especies actuais . PROBAS PALEONTOLÓXICAS OU REXISTRO FÓSIL Evolución dos cabalos http://recursos.cnice.mec.es/biosfera/alumno/4ESO/evolucion/5pruebas_de_la_evolucion.htm Ver vídeo: La evolución: evidencias fósiles http :// recursos.cnice.mec.es /biosfera/ blog /2010/01/la- evolucion -evidencias- fosiles - y.html I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 45. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense http:// www.elpais.com/articulo/sociedad/Hallado/fosil/eslabon/perdido/peces/vertebrados/terrestres/elpporsoc/20060406elpepisoc_7/Tes
  • 46.  
  • 51. PROBAS EMBRIOLÓXICAS A E mbrioloxía comparada : estuda o desenvolvemento (ontoxenia) dos diversos grupos de seres vivos e realiza unha comparación a diversos niveis: xenes, células, tecidos, anatomía e morfoloxía. Embrioloxía comparada de mamífero (1, humano), ave (2, polo), réptil (3, tartaruga), anfibio (4, píntega) e peixe (5, salmón). Os embrións son moi parecidos nas fases temperás do seu desenvolvemento. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 52. PROBAS MOLECULARES Todos os seres vivos desde as bacterias á especie humana están constituídos polos mesmos elementos químicos. As proteínas de todos os seres vivos están constituídas por 20 aminoácidos. A información herditaria de todos os seres vivos atópase no ADN. As probas de ADN ou de ARN e a semellanza entre as proteínas son probas bioquímicas para estudar o parentesco entre os seres vivos. Diferencias na insulina de distintas especies I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 53. O xenio de Darwin  1: As claves do evolucionismo (2008) http ://www.documaniatv.com/ciencia/darwin-a-examen-1-las-claves-del-evolucionismo-video_b53039738.html
  • 55. Historia de la vida: http ://www.elmundo.es/especiales/2009/02/ciencia/darwin/seccion3/index.html
  • 56. Historia de la vida: http ://www.elmundo.es/especiales/2009/02/ciencia/darwin/seccion3/index.html
  • 57. Como foi a Evolución Humana? A Evolución Humana defínese como o proceso de transformación da especie humana desde os seus ancestros ata o estado actual. É dicir, é un proceso de cambio que finalmente deu lugar ó Homo sapiens , a nosa especie. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Comenta a figura superior
  • 58. http://ntic.educacion.es/w3// eos / MaterialesEducativos /mem2001/huellas/ origenes / main.html
  • 59. ÁRBORE FILOXENÉTICA SEGUNDO O EQUIPO DE ATAPUERCA Non todos os equipos científicos coinciden na mesma árbore filoxenética ( Lucy ) ( Ardy ) ( Atapuerca )
  • 60.  
  • 67.  
  • 68. Lucy é o esqueleto dun homínido pertencente á especie Australopithecus afarensis , de 3,2 millóns de anos , descuberto polo estadounidense Donald Johanson el 24 de novembro de 1974 a 150 km de Adís Abeba (Etiopía). Trátase do esqueleto dunha femia de arredor de 1 metro de altura, de aproximadamente 27 kg de peso, duns 20 anos de idade (as moas do xuicio estaban recén saídas) e que o parecer tivo fillos, aínda que non se sabe cantos. Lucy: o fósil de homínido máis coñecido http :// es.wikipedia.org / wiki / Anexo:F%C3%B3siles _ de_la_evoluci%C3%B3n _humana I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense Museo nacional Etiopía
  • 69. Dotada dun cráneo minúsculo, comparable ao dun simio, Lucy anduvo sobre os seus membros posteriores, signo formal dunha evolución hacia a hominización. A capacidade bípeda de Lucy pode ser deducida da forma da súa pelve, así como tamén da articulación do xeonllo. Ata 1977, a comunidade científica non tomou en consideración o achado de Johanson e seu equipo do International Afar Research Expedition . Finalmente, a revista Science aceptou publicar o descubrimento do homínido que desde entón se chamou Australopithecus afarensis . O nome de Lucy provén da canción Lucy in the sky with diamonds dos Beatles, que escoitaban os membros do grupo investigador a noite posterior ao achado. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 70. Lucy I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 74.  
  • 75. ÁRBORE FILOXENÉTICA SEGUNDO O EQUIPO DE ATAPUERCA ( Lucy ) ( Ardy ) ( Atapuerca ) Australopithecus sediba
  • 76. A cara do mozo da Gran Dolina é moi similar á nosa, en cambio os dentes e a fronte son moi primitivos. Esta mezcla de características anatómicas nun fósil desta antigüidade deu nome a unha nova especie. Sen embargo, non hai acordo na comunidade científica e moitos a consideran unha variedade de Homo erectus ou de Homo heidelbergensis. O mozo da Gran Dolina: o primer europeo No veran de 1994 na Serra de Atapuerca (Burgos) encontráronse restos humanos dunha nova especie: o Homo antecessor . Esta especie duns 800 000 anos é, polo momento, a primeira que se extendeu polo continente europeo. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 77. Excavación do xacemento da Gran Dolina, en Atapuerca (Burgos). O nivel TD6 onde apareceron os restos do Homo antecessor é o que se está excavando xusto por debaixo dos andamios. http :// www.atapuerca.org / Vídeo: Xacemento arqueolóxico de Atapuerca Patrimonio da Humanidade I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 78. Como nace una especie? Cando se encontran fósiles nun xacemento, primeiramente procedese a súa extracción con todo tipo de cuidados. Logo hai que asignarlle unha idade e a súa vez unha especie. Cos fósiles humanos de Atapuerca ocurriu o mesmo, os estudios de xeoloxía e paleomagnetismo diron unha idade de máis de 780 000 anos. Pero, a que especie pertencían estos restos? Dada as súas características e comparándoas coas especies existentes díronse conta que estes restos humanos pertencían a unha nova especie a que chamaron Homo antecessor . I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 80. Rostro xuvenil do Homo antecessor I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 81. Reconstrución do cráneo de Homo antecessor a partir dos fragmentos encontrados (Museo de Arqueoloxía de Cataluña).
  • 82. Homo antecessor I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 83. As series de marcas de corte que presentaban estos homínidos revelaban que os cadáveres foran comidos por outros homínidos, esta sería a primeira evidencia de canibalismo que se coñece ata hoxe na historia da humanidade. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 85. Del simio al hombre moderno: http ://www.elmundo.es/especiales/2009/02/ciencia/darwin/seccion3/index.html Atapuerca http://www.fecyt.es/especiales/atapuerca/principal.htm I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense
  • 89. I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense No seguinte vídeo`podes ver a Ida http://www.bbc.co.uk/mundo/ciencia_tecnologia/2009/05/090519_1704_ida_fosil_amab.shtml
  • 93.
  • 94. Departamento Bioloxía e Xeoloxía I.E.S. Otero Pedrayo. Ourense.