Suntsipenak Lurraren historian zehar

1. SUNTSIPENAK HISTORIAN ZEHAR

2. Lurrak Jasandako Suntsipenak
→ Suntsipen edo iraungipen masiboa esaten zaio espezie askoren desagerpenaren
periodoari.
→ Estimatzen da Lurraren historian bost iraungipen masibo izan direla:
Periodoa Urtea
(milioi urte)
Iraupena Desagertutako
espezieak
Kanbriar-Ordoviziarra 439 500.000 - 1 milioi %85
Ordoviziar-Siluriarra 367 3 milioi urte %82
Deboniarra 252 Milioi 1 %96
Permo-Triasiarra 210 Milioi 1 %76
Kretazeo-Tertziariarokoa 65 30 egun %76

3. Suntsipen Handia
→ Duela 252 milioi urtekoa da handiena, Deboniar periodoan gertatutakoa
→ Bertan itsasoko espezie guztien %95 eta lurreko espezieen %70 desagertu
→ Hipotesi berrienaren arabera:
→ Jarduera bolkaniko handiak gertatu ziren, ondorioz tenperatura ikaragarri
handituz
→ Honengatik, oxigeno guztia atmosferara igo, uretan O2 ez zen geratu
=ANOXIA

4. Dinosauroen Suntsipena
→ Duela 65 milioi urte gertatu
→ Bertan bizi ziren dinosauroak eta beste espezie batzuk desagertu
→ Zer gertatu zen?
→ Mendi baten neurriko meteorito bat Lurrarekin talka, Mexiko hegoaldean
→ Ingurunea suntsitu: tsunami erraldoiak eta suteak
→ Tenperatura aldaketa handiak, ondorioz elikagaiak eta tenperatura egonkorra
behar zuten bizidunak desagertu

5. Frogak
→ Harriak aztertuz frogatu da gertaera hau
→ 1980. urtean 5mm-ko lodiera eta 65 milioi urte zituen buztin-geruza bat aurkitu
Italian
→ Iridio eta osmio askoko geruza; hauek kontzentrazio txikian Lurrean
baina kontzentrazio asko meteorito eta asteroideetan
→ Geruza honen azpian dinosauro fosilak daude, baina ez
geruzaren gainean
→ Geruza hau mundu osoan zehar; Kariben adibidez 50 cm-ko
lodiera
→ 1990. urtean Chicxulub kraterra aurkitzeak esan nahi meteorito bat erori zela
→ Hau guztia Zumaian egindako ikerketen bidez jakin da.

6. BIZIRAUPENA
→ Espezie batzuk lortu bizirautea (ugaztunak batez ere):
1.- Dinosauro belarjaleek landareak jaten zituzten, eta haragijaleek dinosauro
belarjaleak, horrela elika-kate bat sortuz.
2.- Asteroide bat erori zen. Fotosintesia eten egin zen, eta hori-dela eta,
landareak desagertu ziren. Elika-katea hautsi egin zen. Haziak jaten zituzten animaliak eta
detrituak jaten zituzten intsektuek bakarrik biziraun zuten.
3.- Berriz agertu zen argia. Haziak erne ziren, landareak sortu ziren eta elika-
katea berregituratu egin zen. Bizirik iraun zuten espezieek hartu zuten belarjale eta haragijale
handien lekua.