1. EGUZKIA
• MASA = Eguzki Sistemaren % 98
• ERROTAZIOA = 27 egunekoa ekuadorrean, 31 egun
poloetan
• TRASLAZIOA = 200 m. u.
• DIAMETROA = Lurraren 109 aldiz handiagoa
• ADINA = 4600 m. u. (bere bizitzaren erdia)

2. • EGUZKIAREN TENPERATURA?
• 6 000 ºC (azalean)
• 15 milioi ºC (barruan)
• ERREGAIA?
• 2 Hidrogeno atomo fusionatzen dira atomo bat helio
sortzeko, masa galera izanik eta masa energia bihurtuz
(E=mc2)
• MASAREN GALERA?
• 420 000 tona/s-ko !!!

3. • FOTOSFERA da Eguzkiaren begi-bistako azala (6 000 ˚C)
• Horren gainean KROMOSFERA (30 000 ˚C)
• Horren gainean KOROA (milio bat gradukoa)
• Eguzkia eta Lurraren arteko distantzia 8 argi-minutua da
• Hurbilena dagoen hurrengo izarra ( -Zentauri) 4’3 argi-urtera dago

4. EGUZKIAREN “ORBANAK”
• “Orbanak” Fotosferaren alde hotzak dira.
– Inguruaren 2 000 ˚C gutxiago
– Eremu magnetiko handiagoa
• Diametroa 7 000 km-tik - 50 000 km-ra

5. EGUZKIAREN EBOLUZIOA
Hemendik 4 500 m. urtera hidrogenoa agortuko da
Beste erregaiak hasiko dira erabiltzen
Hotzago bilakatuko da, baina handiagoa
Erraldoi gorria
Marteraino ailegatuko da, Lurra irentsiz

6. BARNEKO
EGUZKI-SISTEMA
• Planeta txikiak
• Harrizkoak
• Dentsitate handikoak

7. MERKURIO (I)
DIAMETROA: 4880 km ( Lurrarenaren herena)
ERROTAZIOA = 59 egun
TRASLAZIOA = 88 egun
ABIADURA = 48 km / s-ko

8. MERKURIO (II)
• Zeruaren kolorea beti beltza, atmosfera ez dagoelako
• Kraterraz beteta.
• 1 300 kilometroko kraterra: ‘Arro Caloris’

9. MERKURIO (III)
Oso tenperatura aldakorra atmosfera eza dela eta
Itzalean -170 ˚C
Eguzkiak jotzen duen lekuetan +400 bat ˚C

10. ARTIZARRA (I)
• DIAMETROA: 12104 km ( ia ia Lurrak bezalakoa)
• DENTSITATEA: 5,2 g/cm3
• Gure planetaren “bikia”
• ERROTAZIOA: 243 egun
• TRASLAZIOA: 225 egun, beraz . . .
• Eguna urtea baino luzeagoa da
• “Izarrarik” argitsuena, beste izarrak baino 15 aldiz
handiagoa

11. ARTIZARRA (II)
• Azido sulfurikoaren euri-tantak
• Atmosferaren % 97 CO2. Gas hori dela eta negutegi-efektua
• Zoruan 480 ºC
• Atmosferaren presioa Lurrarena baino 100 aldiz handiagoa
• Goiko aldeetan 360 km/h haizeak

12. LURRA 20. ORR.
• DIAMETROA= 12756 km.
• TRASLAZIOA = 365 e. 6 o. 8’ 38”
• EGUZKIRAKO DISTANTZIA = 149 600 000 km (u. a.)
• DENTSITATEA = 5,5 g / cm3

13. ATMOSFERA
• Nitrogenoa % 78,09
• Oxigenoa % 20,98
• Argona % 0,9
• Karbono dioxidoa % 0,03
• Ozono (O3) 24-50 km-tan, ESTRATOSFERAN

14. AURORA POLARRA (I)
LURRAREN EREMU MAGNETIKOAN
• Eguzkiak igorritako partikulak
• Harrapaturik Van Allen indar lerroetan
• Lurrera erortzen dira (50 000 km / s-ko)
• Marruskadura
• Argi-distirak eta zarata

15. AURORA POLARRA (II)
• (AURORA BOREALA IPAR POLOAN)
• (AURORA AUSTRALA HEGO POLOAN)
• Kolore guztietakoak

16. AURORA POLARRA (III)
• Aurorek frogatzen dute Lurraren eremu magnetikoa
• Barneko aldean elementu metalikoa
• Mugitzen dena eta Unibertsoan ugaria dena: BURDINA (Fe)

18. ILARGIA
• DIAMETROA:3476km. Lurrareranaren 3,67 txikiagoa.
• ERROTAZIOA: 27 egun
• TRASLAZIOA: 27 egun, beraz . . .
• Beti ikusten dugu aurpegi bera
• GRABITATEA: Lurraren seirena, beraz
• Astronauta baten pisua seirena da
• LURRATIK BATEZBESTEKO DISTANTZIA: 382.176 km.
• “Lurrak” (alde argiak) (jatorrizko azala)
• “Itsasoak” (alde ilunak) (bolkanikoak)

19. REGOLITH
• Meteoritoen erorketa dela eta kraterrak sortzen dira
• Hautsak sortuz.
• Gero hautsak erori egiten dira.
• Ilargiaren azala hautsez estalirik . . .
• REGOLITH = ‘regular lithology’
• 10 metroko lodieraino

20. KRATERRA
• Izkutuko aurpegiko kraterra.
• Erdiko sakonunearen alboko hormak 7 km
• 90 kilometroko diametroa.

21. MARTE (I)
• DIAMETROA= 6794 km (lurrarenaren erdia)
• ERROTAZIOA = 24 h 37’
• TRASLAZIOA = 687 egun
• Orduan eguna gure planetaren berdina eta urtea bikoitza

22. • Iraganean urezko ibaiak
• Presio atmosferiko txikia (Lurraren % 0’6, beraz . . .
ATMOSFERA
• Gaur egun ur guztia lurrun eran
• % 95 C O2
• % 2,5 N2
• % 1,5 Ar
• % 0,4 O2
MARTE (III)

23. DUNAK MARTEN
• Eguzki-sistemaren duna-eremurik zabalduenak
• Ikusgai diren estratuak haizeak sorturikoak dira

24. OLIMPUS SUMENDIA (I)
• E-S-aren sumendirik handiena
• Oinaren diametroa 600 km.
• Altuera 25 km. (Lurraren altuena 9 km-ko MAUNA KEA)

25. PLANETA GORRIAREN SATELITEAK
• Fobos (“beldurra”) (27-21-19 km.)
• Deimos (“ikara”) (15-12-11 km.)
• Txikiak, irregularrak, grabitateak ez ditu biribiltzen
• Harrapatutako asteroideak

26. ASTEROIDEEN GERRIKOA
• GUZTIEN MASA = Lurraren 0,0005
• DIAMETROA = Km. batetik 933 km-ra
• 18 000 baino gehiago
• “Ceres”, “Palas” eta “Vesta”, handienak,
500 km. baino gehiago
• 200 asteroide 100 km. baino geh.
• 800 asteroide 30 km. baino geh.
• Gorputz hauekin sortzear egon zen
beste planeta, baina Jupiterren
grabitatea dela eta harrizko zati hauek
ez ziren elkartu
• GASPRA IDA

27. ASTEROIDE BATEN HURBILKETA

28. ASTEROIDE BATEN TALKA
• Duela 65 m. u.
• 10 km-ko diametroa
• Bilioi bat tona
• 20 km/s-ko
• Hautsak esekitzean
• Negu nuklearra
• Argitasuna milarena beraz . . .

29. DINOSAURIO BELARJALEEN
DESAGERPENA
• Fotosintesia
gutxitu egin zen eta
...

30. BAITA HARAGIJALEENA
Garai hartako izaki bizidun guztien % 75 desagertu ziren

31. JUPITER (I)
• DIAMETROA= 142984km (Lurrarena baino 11 aldiz
handiagoa)
• Planeta guztien bolumenaren 2’5 aldiz handiagoa
• 12 aldiz handiagoa izan balitz izar bihurtu izanen zen
• MASA = Lurrarena baino 318 aldiz handiagoa

32. JUPITERREN ORBAN GORRIA
• GRS
• (Great Red Spot)
• Orbana 35 000-15 000 km-koa
• Atmosferako zikloia
• Duela 4 mende aurkitutakoa eta oraindik irauten du

33. IO
• Sumendiek ureztatzeko ihinztagailuak ematen dute
Io-k atmosferarik ez duelako
• Kanporaketaren abiadura 1 000 km / h-ko
• Altuera ia 300 km-raino

34. EUROPA
• Bilar-bola bat baino leunagoa
• Patinaje-pista dirudi

35. • JAPETO • TITAN
SATURNOREN SISTEMA
• 31 satelite ezagutzen dira
• ENZELADO
• MIMAS
• DIONE
• TETHYS

36. SATURNO (II)
• TRASLAZIOA = 30 urte
• ERROTAZIOA = 10 h 30’

37. SATURNO (III)
• Planetaren dentsitatea urarena baino txikiagoa da
(0’7 g/cm3-ko), beraz ...
• Ozeano erraldoi batean flotatu egingo luke
• Ekuatorean haizeak 1 800 km /h-ko higitzen dira.

38. SATURNOREN ERAZTUNAK
• Ez da eraztun bakarra, baizik eta 10 000 eta
horien artean hutsuneak daude
• 60 000 km-ko zabalera
• Albotik ikusirik . . . Kilometro batekoak!!

39. SATURNOREN ERAZTUNAK (IV)
• Ikusten ditugun partikulak 72 000 km / h-ko
abiaduraz mugitzen dira
• Zenbat eta barrualdeago gero eta azkarrago
mugitzen dira

40. TITAN (II)
• Nitrogeno, metanoa eta konposatu organikoak
atmosferan
• Metano puntu hirukoitzean dago, orduan ...
– Metanozko euriak
– Izotzak
– Gasa
• Ustel-usaina

41. TITAN-EKO OZEANOA
• Metanoa puntu hirukoitzean egonda ere metanozko
ozeanoak aurki daitezke.
• Eguzki-sistemaren olaturik handienekin

42. URANO
• DIAMETROA= 51118 km (lurrarena baino 4 aldiz
handiagoa)
• ERROTAZIOA = 17 h. 14’
• TRASLAZIOA = 84 urte
• Historiaurreko garaietatik aurkitutako lehenengo
planeta

43. URANOREN ERAZTUNAK
• Dentsitate txikikoak izanda ere badirudi planeta batek,
nahiko handia bada, eraztunak derrigorrez izan behar
dituela
• PIONEER 11 espaziuntziak 1974. urtean Jupiterrenak
zeharkatu zituen konturatu gabe
• Eraztunen artean ehundaka km-ko hutsuneak daude

44. URANO
• Guztira 17 satelite
• Eguzkitik oso urrun gaude eta honaino ailegatzen
zaigun beroa Lurreraino baino 1/400 da
• Urano “etzanda” dago eta errotazio-ardatza E-S-aren
planoan sartua da

45. NEPTUNO
• DIAMETROA= 49532 km (Lurrarena
baino 4 aldiz handiagoa.
• ERROTAZIOA = 16 h. 03’
• TRASLAZIOA = 165 urte
• 1846. urtean, Johann Galle-k
aurresandakoa eta aurkitua
• Orbana beltz erraldoia