SlideShare a Scribd company logo
1 of 138
met je hartritme
je studiestress onder controle




         Dirk Laverge
Doel
• beter studeren
  − meer aandacht
• tijdens examens
  − stress onder controle
  − even „bijtanken‟
  − ook midden in mondeling
    examen
Aanleiding…
• zelf stressgevoelig
• eigen zoektocht
   −   yoga
   −   t‟ai chi
   −   TM
   −   PRH
   −   NLP technieken
   −   meditatie
   −   cursussen (vormingplus)
   −   mindfulness 
   −   stapels boeken…
zeer interessant, maar….



• je moet tijd vrijmaken
  − yoga 20 min.
  − meditatie: 2x 20 min
  − mindfulness: body scan (30 min.)
• als je alles optimaal wil doen….
  zou je om 5 uur „s morgens opstaan…
daarom…*



           hart-
       resonantie
4 delen
1 Ons hart….

           in oude culturen
               in religie
               metaforen
               spreuken
                 feiten
conclusie
• gemeenschappelijke noemer?
• hart = centrum van
  − intuïtie
  − verbondenheid met anderen
• oefening:
  − wijs jezelf even aan?*
een duik in de geschiedenis

• -4000 BC                          2012


• oude spirituele                   moderne techno
  kennis*                           (ECG, fmri scans, ..)
                                    leveren bewijs


• spirituele kennis én wetenschap komen samen
  = unieke aan hartcoherentie
het hart is méér dan een pomp
• 1°autonoom netwerk
  van neuronen
  − soort kleine hersenen*
  − 40 000 neuronen in en
    rond het hart
• 2°hormonenfabriekje
  − eigen voorraad adrenaline
  − hormoon ANF = regelt bloeddruk
  − hormoon oxytocyne = liefdeshormoon*
  − deze hormonen werken rechtstreeks in op de
    hersenen.
oxytocine




            Bron: DS 13/02/2010
• 3° bij elke hartslag stuurt
  het hart elektromagnetische
  signalen naar gans het
  lichaam
  − dit kan aangetoond worden op
    op een afstand van enkele
    meters….*
DUS: hart – brein
communicatie
• neurologisch
• biochemisch
  − hormonen
  − neurotransmitters
• fysisch
  − bloeddruk golf
• „energetisch‟

                        bron: http://relaxforhealthnow.com/images/C.gif
Deel 2
coherente
                        hart-
        hart-           ritme
        ritme           variabiliteit
        variabiliteit

hart-
ritme
2.1 Hartritme
Hartritme
• kennen we van ECG bij
  cardioloog (fietsproef)


• polar hartslagmeter
  − start to run
  − ….
Hartritme
• iedereen kent wel z‟n hartslag
  − bij rust…
  − bij sport..
     • zone training
• inademen
  − hartritme ….
• uitademen
  − hartritme ….
• conclusie : ademhaling is
  de melodie die
  het hartritme moduleert!
Hartritme
• dat cijfer is een wiskundig
  gemiddelde….
• maar in realiteit
  versnelt en vertraagt
  het hart voortdurend*
coherente
                        hart-
        hart-           ritme
        ritme           variabiliteit
        variabiliteit

hart-
ritme
2.2 Hartritmevariabiliteit (HRV)
             2


          1.5
                                            70 BPM                 76 BPM      83 BPM
m Volts




             1
                                          .859 sec.                .793 sec.   .726 sec.
          0.5


             0


          -0.5
                 0                                             1                      2


                                            2,5 seconden hartslag data
                     © Copyright 1997 Institute of HeartMath
HRV
• HS = gereguleerd door hart zelf
• pauze ts. 2 HS = gereguleerd door AZS
  − kortere pauze = sympaticus (gas)
  − langere pauze = parasympaticus
    (rempedaal)
• ook bloeddrukvariabiliteit
2.2.2 Oorzaken:  HRV
• naarmate we ouder worden vermindert die
  veranderlijkheid.
    • bij geboorte = veranderlijkheid het grootst
    • kind = emotioneel zeer flexibel *
    • bij naderen van dood = kleinst
    • indien interval gelijk blijft = probleem (**)
• oorzaak?
  − omdat we onze fysiologische rem
    (parasympaticus) niet goed onderhouden…
  − we bedienen ons voortdurend van het
    gaspedaal (sympaticus)
    • metafoor: fysionomie = auto *
2.2.3 Gevolgen:  HRV
• cfr. problemen die verbonden zijn met
  stress en met ouder worden:
  − hoge bloeddruk
  − hartproblemen (infarct)
  − diabetes
citaat D. Servan Schreiber
• onderzoek in gerespecteerde en niet in
  twijfel te trekken wetenschappelijke
  tijdschriften (Lancet, Circulation)
  bevestigen:
  − “als de veranderlijkheid van het hartritme is
    verdwenen, reageert het hart niet meer op
    emoties, en kan het niet meer „remmen‟…..
  − ….dan is de dood nabij…”
ESA
• prof. dr. A.
Aubert
(KUL)
bron: http://www.esa.int/esaCP/SEMFM90YUFF_Belgium_du_0.html
wetenschappelijk erkend
• reeds veel studies (>10.000 wet. art.)**
  − die veranderlijkheid is heel gezond
  − signaal dat de rem en gaspedaal goed
    werken
pubmed
coherente
                        hart-
        hart-           ritme
        ritme           variabiliteit
        variabiliteit

hart-
ritme
2.3 optimale
hartritmevariabiliteit
• de mate van regelmaat in de variatie
• een grote variatie kan
  − ofwel regelmatig
  − ofwel chaotisch zijn.
emoties gereflecteerd in hartritme patroon*
   HEART RATE


                 90                                    FRUSTRATION
                 80
                 70
                 60
    HEART RATE




                 90                                    APPRECIATION
                 80
                 70
                 60

                      1                           50          100      150   200
                                                        TIME (SECONDS)

             © Copyright 1997 Institute of HeartMath
conclusie
• ons hart(ritme) reageert continu op
  interne/externe prikkels
  − we zijn ons daar niet bewust van
HQ = sleutel tot EQ
• door het hart te controleren, leren we
  ons emotionele brein te controleren,
  en omgekeerd.
• die verbinding tussen
  het hart en de hersenen
  verloopt via…
• het autonome
  zenuwstelsel
  − zie verder
• Onze hartslag, hersengolven en ademhaling hebben
  allemaal een bepaald ritme….
• Bij hoge hartcoherentie gaan deze ritmes
  resoneren, daarbij gaan twee of meer trillingen van
  (bijna) gelijke snelheid elkaar treffen waardoor een
  vibratie ontstaat.
• In dat geval communiceren ons
  brein, hart, zenuwstelsel en hormoonsysteem
  optimaal, het lichaam verbruikt efficiënt zijn
  energie.
• Je voelt je prettig en kunt helder denken. *
bron: heartmath
HART
• dus zekere resonantie tussen
  verschillende ritmes
  − ademhalingsritme
  − hartritme
  − bloeddruk
  − hersenritmes
• hart = centrale ritmische kracht !
ADEM
• regelmaat in HRV correleert met
  − bepaalde ademhalingsfrequentie
     • (10 sec. ritme)
  − evenwicht in AZS
  − baroreflex
     • (10 sec. ritme)
  − alfa hersengolven
     • (8-12 Hz)
• van alle ritmes is de ademhaling de enige
  die we zélf kunnen sturen
Biofeedbackapparatuur
• Je kunt direct op een scherm zien hoe jouw
  hartritme van moment tot moment varieert.
• Je ziet hoe gedachten, emoties en gevoelens
  onmiddellijk je hartritme beïnvloeden.
• Veel mensen denken dat emoties je
  “overkomen”.
  De stressmeter laat zien dat je
  ze kunt sturen.
heart math app.




 bron: www.heartmath.com
bron: nuvtiaal.nu , video op: http://www.stresseraser.nu/stresseraser
pro                     contra
• levert overtuigend    • duur*
  bewijs                • afhankelijk
• overstijgt daarmee      apparatuur
  „zweverige new age‟   • na enkele keren:
                          niet echt meer
                          nodig…
iPhone applicatie
• gewone hartritme
  geen HRV
Wie past het reeds toe?
• managers bedrijven
  − Londen: Shell, BP, HP, Unilever, ….
  − US: Motorolla, video BBC
• ziekenhuizen
  − daling uitstroom verpleegkundigen (Chicago)
• onderwijs:
  − betere examenresultaten
     • Hogent : start to breath (DS, dec. 2010, vrt nieuws)
     • US: lager onderwijs
       video: http://www.youtube.com/watch?v=-VrNJxJLVnc&NR=1
     • UK: universiteiten (Harvard).
         − zie filmpje
video: Dr. David Servan Schreiber
   − thuis bekijken (google)
   − http://www.youtube.com/watch?v=Mv1Amf-
     zE3c&feature=related
ABC news: Stanford univ.
Hogent: start to breathe
• vtm journaal:
  − Hogent
  − studentenpsycholoog: Vincent Willemyns*
nu ook bij Howest
• proefproject
http://www.brighamandwomens.org/about_bwh/publicaffairs/news/publications/DisplayBulletin.aspx?articleid=4657&issueDate=10/23/2009
sport, dieren, …
• concentratiesporten
  − golf
  − boogschieten
• kinderen
  − kind speelt met hond*
  − oude mensen met
    huisdier leven langer
demo
gewoon bezig op pc   oproepen hartseonantie   iemand komt binnen…
HRV: wat is het niet?
• géén ontspanningstechniek
  zoals yoga, mindfulness,
  zen…
• wel een actietechniek
  − kan zowel met een harstslag
    van 150 als van 60
+ effecten HRV: psychologisch
• enquêtes bij managers na 1 maand
  training:
  − minder stress
  − minder slapeloosheid
  − efficiënter vergaderen
  − helderder van geest
effecten HRV: lichamelijk



            autonoom
hersenen                  hormonen
           zenuwstelsel
autonoom
      hersenen                  hormonen
                 zenuwstelsel


HRV en impact op hersenen
• emoties gestabiliseerd
• frontale kwabben in cortex beter
  bevloeid
autonoom
      hersenen                   hormonen
                  zenuwstelsel


HRV en impact op AZS
• evenwicht tussen „rem‟ en
  „gaspedaal‟
• voordeel
  − optimale toegang tot kennis van
    cognitieve brein
  − én tot emotionele brein
    (intuïtie).
autonoom
       hersenen                  hormonen
                  zenuwstelsel


AZS
• alles verloopt autonoom,
• slechts één functie kunnen we zélf
  bewust sturen
• ….
autonoom
      hersenen                      hormonen
                    zenuwstelsel


HRV en impact op hormonen
• verbetering hormonaal
  evenwicht
  − DHEA  (+100%)
  −  cortisol (-23%)
  −  productie IgA*
    • effect gedurende 6 uur na 1
      oefening
IQ   EQ   HQ
Wat hebben we geleerd?


                                                                      gedrag
                                                                      • studeren
                                                          hormonale   • examens
                                                          ritmes      • solliciteren
                                                          •impact
                                        hersenritme
                                        •synchroniseert


                      hartritme
                      •synchroniseert




    ademhaling
    •synchroniseert
DEEL 3: OEFENINGEN

• 3.1 ademfocus
• 3.2 hartfocus
• 3.3 snelle hartsesonantie
per oefening
in plaats van
externe boosters          interne bron
• snelle suikers          • onuitputbare innerlijke
   − snacks, cola, ..       energiebron = hart
• vitamine supplementen
• weekend zee
• massage, sauna,…
• joggen (runners high)
• relatie
• geloof
adem-   hart-     snelle
    focus   focus   coherentie


3.1 Ademfocus
adem-         hart-            snelle
       focus         focus          coherentie


a) waarom?
• bewust worden van al je emoties
  − zowel positieve als negatieve
• loskomen van je automatische piloot
  − dus niet direct „reactief‟ of onbewust
    handelen als reactie op iets
• in ritme van 0,1 Hz komen
adem-        hart-       snelle
      focus        focus     coherentie


b) hoe?
• stap 1: focus op adem
• stap 2: houd bepaald ritme aan (0,1 Hz)
adem-         hart-         snelle
       focus         focus       coherentie


stap 1
• buikademhaling
  − handen op buik
  − abdominale druk stimuleert
    het parasympatisch stelsel
• let ook op je houding:
  − rug recht,
  − voeten plat op grond*
  − benen niet gekruist
adem-         hart-         snelle
      focus         focus       coherentie




• inademing
  − stimuleert sympaticus
  − versnelt hartritme
• uitademing
  − stimuleert parasympaticus
  − vertraagt hartritme
• dus rustige ademhaling brengt
  zenuwstelsel in balans
adem-      hart-          snelle
       focus      focus        coherentie




• adem = anker*



  − rust en               bewustwording
adem-           hart-          snelle
        focus           focus        coherentie


tip
• word je bewust van je ademhaling
• en train op een rustige ademhaling
• aandachtsoefening:
  − teken je ademhaling*
      • vel papier
      • 1 min.
      • potlood gaat mee en 
        met in en uitademen (beweging borstkas)
        = golfbeweging
adem-        hart-     snelle
       focus        focus   coherentie


conclusie
• kijk en vergelijk….
• tel nu de frequenties
  − 6 keer?
  − 10 keer?
  − 14 keer?
adem-          hart-           snelle
       focus          focus         coherentie


conclusie
• probleem: doorgaans ademen we te snel
• oplossing: bewust vertragen
• principe
  − 5 seconden in , 5 seconden uit*
  − 5+5 = 10 sec.
  − dus 6 x ademen in 1 minuut
    • zo vertraag je de frequentie van ademen
    • en verdiep je de ademhaling
adem-         hart-          snelle
       focus         focus        coherentie


resonantiefrequentie
• bloedvaten verwijden en vernauwen zich
  bij élke hartslag
• baroreceptoren in grote slagaders zorgen
  dat de bloedvaten vernauwen en
  verwijderen op juiste moment, en
  optimale frequentie = 0,1 Hz.
  • 1 HZ = 1 trilling/seconde
  • 0,1 Hz = 1 trilling/10 seconden
adem-             hart-       snelle
       focus             focus     coherentie




• Als je ademt in die frequentie
  − dus 6 ademhalingen / minuut
  − 6 trillingen / 60 seconden
  − dus ademen in 0,1 Hz
• ademhaling resoneert met frequentie van
  baroreflexen
• zo kom je spontaan in hartcoherentie
• doe nu de oef. een 2° keer
  − tel pas achteraf!!
adem-         hart-          snelle
       focus         focus        coherentie




• in software van heartmath institute
  wordt hier ook rekening mee gehouden
  − in de trainingsfase
  − ademen in F6 (5 sec. n 5 sec. uit)
http://www.spiritueelmagazine.nl/goede-ademhaling.html
http://www.spiritueelmagazine.nl/goede-ademhaling-2.html
http://www.spiritueelmagazine.nl/goede-ademhaling-2.html
you tube: adem stress weg
adem-        hart-        snelle
      focus        focus      coherentie


b) wanneer?
• acuut: bij stressmomenten
• doel:
  − AZS in balans brengen
  − bewust worden van automatische
    gedragspatronen
adem-         hart-        snelle
       focus         focus      coherentie


c) raakvlak 1
• vroeger
  − kind: boos, verdrietig, …
  − wat zei oma? …*
• trainer
  − midden basket match….
adem-           hart-          snelle
       focus           focus        coherentie


d) raakvlak 2
• basis: emotionele intelligentie
  − cfr. Daniel Goleman
     • anecdote (kids en snoep)
  − ABC van EQ*:
     • bewust worden van emoties en stemmingen
     • verwoorden van “                   “
     • verbanden zien tussen je gevoelens en
       gedachten
     • en die emoties en stemmingen controleren
adem-            hart-            snelle
      focus            focus          coherentie


d) raakvlak 3
• pure mindfulness techniek
  − SAARA
    • stoppen, ademen, aandacht, ruimte,
      activiteit hervatten (D. Dewulf)
    • stoppen, landen, activiteit hervatten (B. Prins)
adem-       hart-     snelle
    focus       focus   coherentie


3.2 hartfocus
adem-   hart-     snelle
focus   focus   coherentie
adem-        hart-     snelle
      focus        focus   coherentie


a) waarom?
• emoties neutraliseren*
• in neutraal schakelen
adem-            hart-     snelle
       focus            focus   coherentie




• niet de situatie is de oorzaak van stress
• maar wél onze perceptie
  − in moment: HRV
  − achteraf: herkaderen
     • cfr. vorige week:
       is het volgend
       jaar nog belangrijk?
adem-       hart-          snelle
      focus       focus        coherentie


b) hoe?
stap 1: focus op je hart
• ga met je aandacht naar je
  hart of hartstreek
adem-          hart-        snelle
       focus          focus      coherentie


stap 2: adem in je hart
• beeld je in dat je door je hart
  (of borstreek) ademt
  − niet letterlijk …
  − is bij wijze van spreken
• tip: leg je hand op je hart (begin)
  − helpt om je energie te focussen
    op deze regio
adem-        hart-     snelle
      focus        focus   coherentie


stap 3
• 5 seconden IN
• 5 seconden UIT
adem-        hart-         snelle
       focus        focus       coherentie


c) Wanneer?
• midden in stresssituatie
• af en toe „bijtanken‟
  − pauze (tussen 2 examens, vlak voor
    mondeling examen, …)
  − onderweg (trein, bus, auto)
• maar ook op regelmatige basis
  − bv. elk uur
adem-              hart-                snelle
       focus              focus              coherentie


d) raakvlakken
• logisch mechanisme
  − bij stress:
     • dit voel je lichamelijk
        − snelle, oppervlakkige ademhaling
        − hart klopt sneller
  − nu dit proces bewust omkeren
     • via lichaam (ademhaling en hart)
       terug balans „mind-body-spirit‟ herstellen
adem-    hart-       snelle
     focus    focus     coherentie


3.3 snelle coherentie
adem-   hart-     snelle
focus   focus   coherentie
adem-           hart-     snelle
      focus           focus   coherentie


a) waarom?
• in hartresonatie komen
  − optiamle HRVopbouwen
• in „flow‟ geraken
  − endorfines 
  − oxytocines 
adem-   hart-           snelle
           focus   focus         coherentie


HRV = flow = in de „zone‟ zijn



                    in de zone




bore-out                                      burn-out
adem-         hart-      snelle
       focus         focus    coherentie


b) hoe?
• stap 1: 5 x in, 5 x uit
• stap 2: adem in je hart (neutraal)
• stap 3: roep een warm gevoel op
adem-         hart-         snelle
       focus         focus       coherentie


warm gevoel oproepen?
• roep een gevoel van warmte op in je
  hart of borstkas
  − roep een leuke herinnering op (levendig)
  − denk aan een kind waarvan je houdt
  − of een huisdier (*)
  − afdaling met ski
  − zeilboot, …
   indien spontane glimlach = OK
adem-        hart-        snelle
       focus        focus      coherentie


oefening
• 2 minuutjes
• zoek even een beeld/herinnering die een
  warm gevoel oproept (yes moment)
• probeer het zo helder en scherp
  mogelijk voor ogen te brengen
• en gebruik dit bij de oef. straks
adem-        hart-       snelle
      focus        focus     coherentie




• aan dat beeld denken is één ding
• maar dat beeld voelen, herbeleven is
  veel krachtiger!
• idee: met warme gevoelens kan je
  je HRV sturen!!
adem-        hart-     snelle
      focus        focus   coherentie


variant
• glimlach en breng die
  smile naar je hart
adem-   hart-     snelle
    focus   focus   coherentie


metafoor
adem-       hart-       snelle
      focus       focus     coherentie


NLP
• dit gevoel nu ankeren met een gebaar
adem-       hart-     snelle
    focus       focus   coherentie


dus 3 stappen
adem-       hart-     snelle
       focus       focus   coherentie


oefening
• pas dit opnieuw toe
  − gedurende 1 minuut
  − mag zonder potlood
• wat voel je?
adem-            hart-      snelle
      focus            focus    coherentie


c) wanneer?
• éérst inoefenen
  − rustige omgeving
  − 3 x 3 minuten/dag*
    • „ s morgens na
      opstaan !!
    • middagpauze
    • „s avonds
  − dus: „automatisme kweken‟
     (conditioneren)
adem-         hart-        snelle
      focus         focus      coherentie




• eenmaal onder de knie:
  − vlak vóór examen, midden in examen, focus
    vooraleer je gaat blokken, speech ….
  − toepasbaar midden in een onverwachte
    stress-situatie!
adem-     hart-          snelle
focus     focus        coherentie


automatisme kweken
        oefenen
        oefenen
         oefenen
         oefenen
          oefenen
          oefenen
           oefenen
           oefenen
            oefenen
             oefenen
adem-        hart-        snelle
      focus        focus      coherentie


              conditioneren
• als je het dan écht nodig hebt,
  kan je er spontaan gebruik van
  maken
adem-         hart-             snelle
       focus         focus           coherentie


verdieping 1
• focus op je hart én solar plexus
  − adem in je hart
  − en adem uit in je solar plexus
adem-           hart-        snelle
       focus           focus      coherentie


verdieping 2
• ademhalingsritme
  − ipv 5 sec. IN en 5 sec. UIT
  − 4 sec. IN en 6 sec. UIT
     • nadruk op parasympaticus
take home message 365
• 3 x oefenen per dag
• 6 x ademen per minuut
  − 5 in , 5uit
• 5 minuten lang
• 365 dagen / jaar !!
Bijsluiter
• HRV is ook bruikbaar in andere domeinen
  − concentratieproblemen
  − te hoge bloeddruk
  − sportprestaties
DEEL 4:
LITERATUUR
boeken
gratis e-books
• op site van heartmath
websites
• www.integrativa.be
• heartmath.com
• heartmath.org
• hartfocus.nl
• nu vitaal
• wibo van gennip
• universe of possibilities
http://www.heartmathbenelux.com/
http://www.heartmath.org/
http://www.hartfocus.nl/
http://www.nuvitaal.nu
http://www.wibovangennip.nl/
http://www.ca.uky.edu/HES/fcs/possibilities/index.htm
“take home message”
• luisteren naar de stem van je hart
  is het meest betrouwbare kompas/GPS !!
Studiestress onder controle met je hartritme voor psywest

More Related Content

More from Dirk Laverge

afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptxafkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptxDirk Laverge
 
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...Dirk Laverge
 
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptxafkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptxDirk Laverge
 
Overzicht Westerse mystici.pptx
Overzicht Westerse mystici.pptxOverzicht Westerse mystici.pptx
Overzicht Westerse mystici.pptxDirk Laverge
 
Boost je linked in profiel 2021
Boost je linked in profiel 2021Boost je linked in profiel 2021
Boost je linked in profiel 2021Dirk Laverge
 
Boost je linked in profiel jobhappening
Boost je linked in profiel jobhappeningBoost je linked in profiel jobhappening
Boost je linked in profiel jobhappeningDirk Laverge
 
Afkicken van je smartphone mrt 2021
Afkicken van je smartphone mrt 2021Afkicken van je smartphone mrt 2021
Afkicken van je smartphone mrt 2021Dirk Laverge
 
Inleiding in de mindfulness, sept 2020
Inleiding in de mindfulness, sept 2020Inleiding in de mindfulness, sept 2020
Inleiding in de mindfulness, sept 2020Dirk Laverge
 
hartcoherentie en heartfulness, vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020
hartcoherentie en heartfulness,   vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020hartcoherentie en heartfulness,   vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020
hartcoherentie en heartfulness, vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020Dirk Laverge
 
Boost je linked in profiel
Boost je linked in profielBoost je linked in profiel
Boost je linked in profielDirk Laverge
 
Management, marketing and digital disruption 2019
Management, marketing and digital disruption 2019Management, marketing and digital disruption 2019
Management, marketing and digital disruption 2019Dirk Laverge
 
International days china from within zjgsu
International days china from within zjgsuInternational days china from within zjgsu
International days china from within zjgsuDirk Laverge
 
Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018
Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018 Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018
Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018 Dirk Laverge
 
How to pitch professionally
How to pitch professionallyHow to pitch professionally
How to pitch professionallyDirk Laverge
 
International days china from within 2018
International days china from within 2018International days china from within 2018
International days china from within 2018Dirk Laverge
 
image of the sales profession
image of the sales professionimage of the sales profession
image of the sales professionDirk Laverge
 
Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017)
Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017) Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017)
Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017) Dirk Laverge
 
Return on investment
Return on investmentReturn on investment
Return on investmentDirk Laverge
 

More from Dirk Laverge (20)

afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptxafkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone, maart 2024, psywest.pptx
 
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie februari 202...
 
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptxafkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptx
afkicken van en bewuster omgaan met je smartphone , KORTE versie mei 2022.pptx
 
Overzicht Westerse mystici.pptx
Overzicht Westerse mystici.pptxOverzicht Westerse mystici.pptx
Overzicht Westerse mystici.pptx
 
Boost je linked in profiel 2021
Boost je linked in profiel 2021Boost je linked in profiel 2021
Boost je linked in profiel 2021
 
nudging
nudging nudging
nudging
 
Boost je linked in profiel jobhappening
Boost je linked in profiel jobhappeningBoost je linked in profiel jobhappening
Boost je linked in profiel jobhappening
 
Afkicken van je smartphone mrt 2021
Afkicken van je smartphone mrt 2021Afkicken van je smartphone mrt 2021
Afkicken van je smartphone mrt 2021
 
Inleiding in de mindfulness, sept 2020
Inleiding in de mindfulness, sept 2020Inleiding in de mindfulness, sept 2020
Inleiding in de mindfulness, sept 2020
 
hartcoherentie en heartfulness, vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020
hartcoherentie en heartfulness,   vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020hartcoherentie en heartfulness,   vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020
hartcoherentie en heartfulness, vormingplus korte samenvatting 3 sessies 2020
 
Boost je linked in profiel
Boost je linked in profielBoost je linked in profiel
Boost je linked in profiel
 
Management, marketing and digital disruption 2019
Management, marketing and digital disruption 2019Management, marketing and digital disruption 2019
Management, marketing and digital disruption 2019
 
International days china from within zjgsu
International days china from within zjgsuInternational days china from within zjgsu
International days china from within zjgsu
 
Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018
Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018 Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018
Voorstelling opleiding communicatiemanagement aan howest 2018
 
How to pitch professionally
How to pitch professionallyHow to pitch professionally
How to pitch professionally
 
International days china from within 2018
International days china from within 2018International days china from within 2018
International days china from within 2018
 
client brief
client briefclient brief
client brief
 
image of the sales profession
image of the sales professionimage of the sales profession
image of the sales profession
 
Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017)
Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017) Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017)
Briefing studiereis ny 2018 (21 december 2017)
 
Return on investment
Return on investmentReturn on investment
Return on investment
 

Studiestress onder controle met je hartritme voor psywest

  • 1. met je hartritme je studiestress onder controle Dirk Laverge
  • 2. Doel • beter studeren − meer aandacht • tijdens examens − stress onder controle − even „bijtanken‟ − ook midden in mondeling examen
  • 3. Aanleiding… • zelf stressgevoelig • eigen zoektocht − yoga − t‟ai chi − TM − PRH − NLP technieken − meditatie − cursussen (vormingplus) − mindfulness  − stapels boeken…
  • 4. zeer interessant, maar…. • je moet tijd vrijmaken − yoga 20 min. − meditatie: 2x 20 min − mindfulness: body scan (30 min.) • als je alles optimaal wil doen…. zou je om 5 uur „s morgens opstaan…
  • 5. daarom…* hart- resonantie
  • 7. 1 Ons hart…. in oude culturen in religie metaforen spreuken feiten
  • 8. conclusie • gemeenschappelijke noemer? • hart = centrum van − intuïtie − verbondenheid met anderen • oefening: − wijs jezelf even aan?*
  • 9. een duik in de geschiedenis • -4000 BC 2012 • oude spirituele moderne techno kennis* (ECG, fmri scans, ..) leveren bewijs • spirituele kennis én wetenschap komen samen = unieke aan hartcoherentie
  • 10. het hart is méér dan een pomp • 1°autonoom netwerk van neuronen − soort kleine hersenen* − 40 000 neuronen in en rond het hart
  • 11. • 2°hormonenfabriekje − eigen voorraad adrenaline − hormoon ANF = regelt bloeddruk − hormoon oxytocyne = liefdeshormoon* − deze hormonen werken rechtstreeks in op de hersenen.
  • 12. oxytocine Bron: DS 13/02/2010
  • 13. • 3° bij elke hartslag stuurt het hart elektromagnetische signalen naar gans het lichaam − dit kan aangetoond worden op op een afstand van enkele meters….*
  • 14. DUS: hart – brein communicatie • neurologisch • biochemisch − hormonen − neurotransmitters • fysisch − bloeddruk golf • „energetisch‟ bron: http://relaxforhealthnow.com/images/C.gif
  • 16. coherente hart- hart- ritme ritme variabiliteit variabiliteit hart- ritme
  • 18. Hartritme • kennen we van ECG bij cardioloog (fietsproef) • polar hartslagmeter − start to run − ….
  • 19. Hartritme • iedereen kent wel z‟n hartslag − bij rust… − bij sport.. • zone training
  • 20. • inademen − hartritme …. • uitademen − hartritme …. • conclusie : ademhaling is de melodie die het hartritme moduleert!
  • 21. Hartritme • dat cijfer is een wiskundig gemiddelde…. • maar in realiteit versnelt en vertraagt het hart voortdurend*
  • 22. coherente hart- hart- ritme ritme variabiliteit variabiliteit hart- ritme
  • 23. 2.2 Hartritmevariabiliteit (HRV) 2 1.5 70 BPM 76 BPM 83 BPM m Volts 1 .859 sec. .793 sec. .726 sec. 0.5 0 -0.5 0 1 2 2,5 seconden hartslag data © Copyright 1997 Institute of HeartMath
  • 24. HRV • HS = gereguleerd door hart zelf • pauze ts. 2 HS = gereguleerd door AZS − kortere pauze = sympaticus (gas) − langere pauze = parasympaticus (rempedaal) • ook bloeddrukvariabiliteit
  • 25. 2.2.2 Oorzaken:  HRV • naarmate we ouder worden vermindert die veranderlijkheid. • bij geboorte = veranderlijkheid het grootst • kind = emotioneel zeer flexibel * • bij naderen van dood = kleinst • indien interval gelijk blijft = probleem (**)
  • 26. • oorzaak? − omdat we onze fysiologische rem (parasympaticus) niet goed onderhouden… − we bedienen ons voortdurend van het gaspedaal (sympaticus) • metafoor: fysionomie = auto *
  • 27. 2.2.3 Gevolgen:  HRV • cfr. problemen die verbonden zijn met stress en met ouder worden: − hoge bloeddruk − hartproblemen (infarct) − diabetes
  • 28. citaat D. Servan Schreiber • onderzoek in gerespecteerde en niet in twijfel te trekken wetenschappelijke tijdschriften (Lancet, Circulation) bevestigen: − “als de veranderlijkheid van het hartritme is verdwenen, reageert het hart niet meer op emoties, en kan het niet meer „remmen‟….. − ….dan is de dood nabij…”
  • 29. ESA • prof. dr. A. Aubert (KUL)
  • 31. wetenschappelijk erkend • reeds veel studies (>10.000 wet. art.)** − die veranderlijkheid is heel gezond − signaal dat de rem en gaspedaal goed werken
  • 32.
  • 34. coherente hart- hart- ritme ritme variabiliteit variabiliteit hart- ritme
  • 35. 2.3 optimale hartritmevariabiliteit • de mate van regelmaat in de variatie • een grote variatie kan − ofwel regelmatig − ofwel chaotisch zijn.
  • 36. emoties gereflecteerd in hartritme patroon* HEART RATE 90 FRUSTRATION 80 70 60 HEART RATE 90 APPRECIATION 80 70 60 1 50 100 150 200 TIME (SECONDS) © Copyright 1997 Institute of HeartMath
  • 37. conclusie • ons hart(ritme) reageert continu op interne/externe prikkels − we zijn ons daar niet bewust van
  • 38. HQ = sleutel tot EQ • door het hart te controleren, leren we ons emotionele brein te controleren, en omgekeerd.
  • 39. • die verbinding tussen het hart en de hersenen verloopt via… • het autonome zenuwstelsel − zie verder
  • 40. • Onze hartslag, hersengolven en ademhaling hebben allemaal een bepaald ritme…. • Bij hoge hartcoherentie gaan deze ritmes resoneren, daarbij gaan twee of meer trillingen van (bijna) gelijke snelheid elkaar treffen waardoor een vibratie ontstaat. • In dat geval communiceren ons brein, hart, zenuwstelsel en hormoonsysteem optimaal, het lichaam verbruikt efficiënt zijn energie. • Je voelt je prettig en kunt helder denken. *
  • 42. HART • dus zekere resonantie tussen verschillende ritmes − ademhalingsritme − hartritme − bloeddruk − hersenritmes • hart = centrale ritmische kracht !
  • 43. ADEM • regelmaat in HRV correleert met − bepaalde ademhalingsfrequentie • (10 sec. ritme) − evenwicht in AZS − baroreflex • (10 sec. ritme) − alfa hersengolven • (8-12 Hz) • van alle ritmes is de ademhaling de enige die we zélf kunnen sturen
  • 44. Biofeedbackapparatuur • Je kunt direct op een scherm zien hoe jouw hartritme van moment tot moment varieert. • Je ziet hoe gedachten, emoties en gevoelens onmiddellijk je hartritme beïnvloeden. • Veel mensen denken dat emoties je “overkomen”. De stressmeter laat zien dat je ze kunt sturen.
  • 45. heart math app. bron: www.heartmath.com
  • 46. bron: nuvtiaal.nu , video op: http://www.stresseraser.nu/stresseraser
  • 47. pro contra • levert overtuigend • duur* bewijs • afhankelijk • overstijgt daarmee apparatuur „zweverige new age‟ • na enkele keren: niet echt meer nodig…
  • 48. iPhone applicatie • gewone hartritme geen HRV
  • 49. Wie past het reeds toe? • managers bedrijven − Londen: Shell, BP, HP, Unilever, …. − US: Motorolla, video BBC • ziekenhuizen − daling uitstroom verpleegkundigen (Chicago) • onderwijs: − betere examenresultaten • Hogent : start to breath (DS, dec. 2010, vrt nieuws) • US: lager onderwijs video: http://www.youtube.com/watch?v=-VrNJxJLVnc&NR=1 • UK: universiteiten (Harvard). − zie filmpje
  • 50. video: Dr. David Servan Schreiber − thuis bekijken (google) − http://www.youtube.com/watch?v=Mv1Amf- zE3c&feature=related
  • 52. Hogent: start to breathe • vtm journaal: − Hogent − studentenpsycholoog: Vincent Willemyns*
  • 53. nu ook bij Howest • proefproject
  • 55. sport, dieren, … • concentratiesporten − golf − boogschieten • kinderen − kind speelt met hond* − oude mensen met huisdier leven langer
  • 56. demo
  • 57.
  • 58. gewoon bezig op pc oproepen hartseonantie iemand komt binnen…
  • 59. HRV: wat is het niet? • géén ontspanningstechniek zoals yoga, mindfulness, zen…
  • 60. • wel een actietechniek − kan zowel met een harstslag van 150 als van 60
  • 61. + effecten HRV: psychologisch • enquêtes bij managers na 1 maand training: − minder stress − minder slapeloosheid − efficiënter vergaderen − helderder van geest
  • 62. effecten HRV: lichamelijk autonoom hersenen hormonen zenuwstelsel
  • 63. autonoom hersenen hormonen zenuwstelsel HRV en impact op hersenen • emoties gestabiliseerd • frontale kwabben in cortex beter bevloeid
  • 64. autonoom hersenen hormonen zenuwstelsel HRV en impact op AZS • evenwicht tussen „rem‟ en „gaspedaal‟ • voordeel − optimale toegang tot kennis van cognitieve brein − én tot emotionele brein (intuïtie).
  • 65. autonoom hersenen hormonen zenuwstelsel AZS • alles verloopt autonoom, • slechts één functie kunnen we zélf bewust sturen • ….
  • 66. autonoom hersenen hormonen zenuwstelsel HRV en impact op hormonen • verbetering hormonaal evenwicht − DHEA  (+100%) −  cortisol (-23%) −  productie IgA* • effect gedurende 6 uur na 1 oefening
  • 67. IQ EQ HQ
  • 68. Wat hebben we geleerd? gedrag • studeren hormonale • examens ritmes • solliciteren •impact hersenritme •synchroniseert hartritme •synchroniseert ademhaling •synchroniseert
  • 69.
  • 70. DEEL 3: OEFENINGEN • 3.1 ademfocus • 3.2 hartfocus • 3.3 snelle hartsesonantie
  • 72. in plaats van externe boosters interne bron • snelle suikers • onuitputbare innerlijke − snacks, cola, .. energiebron = hart • vitamine supplementen • weekend zee • massage, sauna,… • joggen (runners high) • relatie • geloof
  • 73. adem- hart- snelle focus focus coherentie 3.1 Ademfocus
  • 74. adem- hart- snelle focus focus coherentie a) waarom? • bewust worden van al je emoties − zowel positieve als negatieve • loskomen van je automatische piloot − dus niet direct „reactief‟ of onbewust handelen als reactie op iets • in ritme van 0,1 Hz komen
  • 75. adem- hart- snelle focus focus coherentie b) hoe? • stap 1: focus op adem • stap 2: houd bepaald ritme aan (0,1 Hz)
  • 76. adem- hart- snelle focus focus coherentie stap 1 • buikademhaling − handen op buik − abdominale druk stimuleert het parasympatisch stelsel • let ook op je houding: − rug recht, − voeten plat op grond* − benen niet gekruist
  • 77. adem- hart- snelle focus focus coherentie • inademing − stimuleert sympaticus − versnelt hartritme • uitademing − stimuleert parasympaticus − vertraagt hartritme • dus rustige ademhaling brengt zenuwstelsel in balans
  • 78. adem- hart- snelle focus focus coherentie • adem = anker* − rust en bewustwording
  • 79. adem- hart- snelle focus focus coherentie tip • word je bewust van je ademhaling • en train op een rustige ademhaling • aandachtsoefening: − teken je ademhaling* • vel papier • 1 min. • potlood gaat mee en  met in en uitademen (beweging borstkas) = golfbeweging
  • 80.
  • 81. adem- hart- snelle focus focus coherentie conclusie • kijk en vergelijk…. • tel nu de frequenties − 6 keer? − 10 keer? − 14 keer?
  • 82. adem- hart- snelle focus focus coherentie conclusie • probleem: doorgaans ademen we te snel • oplossing: bewust vertragen • principe − 5 seconden in , 5 seconden uit* − 5+5 = 10 sec. − dus 6 x ademen in 1 minuut • zo vertraag je de frequentie van ademen • en verdiep je de ademhaling
  • 83. adem- hart- snelle focus focus coherentie resonantiefrequentie • bloedvaten verwijden en vernauwen zich bij élke hartslag • baroreceptoren in grote slagaders zorgen dat de bloedvaten vernauwen en verwijderen op juiste moment, en optimale frequentie = 0,1 Hz. • 1 HZ = 1 trilling/seconde • 0,1 Hz = 1 trilling/10 seconden
  • 84. adem- hart- snelle focus focus coherentie • Als je ademt in die frequentie − dus 6 ademhalingen / minuut − 6 trillingen / 60 seconden − dus ademen in 0,1 Hz • ademhaling resoneert met frequentie van baroreflexen • zo kom je spontaan in hartcoherentie • doe nu de oef. een 2° keer − tel pas achteraf!!
  • 85. adem- hart- snelle focus focus coherentie • in software van heartmath institute wordt hier ook rekening mee gehouden − in de trainingsfase − ademen in F6 (5 sec. n 5 sec. uit)
  • 89. you tube: adem stress weg
  • 90. adem- hart- snelle focus focus coherentie b) wanneer? • acuut: bij stressmomenten • doel: − AZS in balans brengen − bewust worden van automatische gedragspatronen
  • 91. adem- hart- snelle focus focus coherentie c) raakvlak 1 • vroeger − kind: boos, verdrietig, … − wat zei oma? …* • trainer − midden basket match….
  • 92. adem- hart- snelle focus focus coherentie d) raakvlak 2 • basis: emotionele intelligentie − cfr. Daniel Goleman • anecdote (kids en snoep) − ABC van EQ*: • bewust worden van emoties en stemmingen • verwoorden van “ “ • verbanden zien tussen je gevoelens en gedachten • en die emoties en stemmingen controleren
  • 93. adem- hart- snelle focus focus coherentie d) raakvlak 3 • pure mindfulness techniek − SAARA • stoppen, ademen, aandacht, ruimte, activiteit hervatten (D. Dewulf) • stoppen, landen, activiteit hervatten (B. Prins)
  • 94. adem- hart- snelle focus focus coherentie 3.2 hartfocus
  • 95. adem- hart- snelle focus focus coherentie
  • 96. adem- hart- snelle focus focus coherentie a) waarom? • emoties neutraliseren* • in neutraal schakelen
  • 97. adem- hart- snelle focus focus coherentie • niet de situatie is de oorzaak van stress • maar wél onze perceptie − in moment: HRV − achteraf: herkaderen • cfr. vorige week: is het volgend jaar nog belangrijk?
  • 98. adem- hart- snelle focus focus coherentie b) hoe? stap 1: focus op je hart • ga met je aandacht naar je hart of hartstreek
  • 99. adem- hart- snelle focus focus coherentie stap 2: adem in je hart • beeld je in dat je door je hart (of borstreek) ademt − niet letterlijk … − is bij wijze van spreken • tip: leg je hand op je hart (begin) − helpt om je energie te focussen op deze regio
  • 100. adem- hart- snelle focus focus coherentie stap 3 • 5 seconden IN • 5 seconden UIT
  • 101. adem- hart- snelle focus focus coherentie c) Wanneer? • midden in stresssituatie • af en toe „bijtanken‟ − pauze (tussen 2 examens, vlak voor mondeling examen, …) − onderweg (trein, bus, auto) • maar ook op regelmatige basis − bv. elk uur
  • 102. adem- hart- snelle focus focus coherentie d) raakvlakken • logisch mechanisme − bij stress: • dit voel je lichamelijk − snelle, oppervlakkige ademhaling − hart klopt sneller − nu dit proces bewust omkeren • via lichaam (ademhaling en hart) terug balans „mind-body-spirit‟ herstellen
  • 103. adem- hart- snelle focus focus coherentie 3.3 snelle coherentie
  • 104. adem- hart- snelle focus focus coherentie
  • 105. adem- hart- snelle focus focus coherentie a) waarom? • in hartresonatie komen − optiamle HRVopbouwen • in „flow‟ geraken − endorfines  − oxytocines 
  • 106. adem- hart- snelle focus focus coherentie HRV = flow = in de „zone‟ zijn in de zone bore-out burn-out
  • 107. adem- hart- snelle focus focus coherentie b) hoe? • stap 1: 5 x in, 5 x uit • stap 2: adem in je hart (neutraal) • stap 3: roep een warm gevoel op
  • 108. adem- hart- snelle focus focus coherentie warm gevoel oproepen? • roep een gevoel van warmte op in je hart of borstkas − roep een leuke herinnering op (levendig) − denk aan een kind waarvan je houdt − of een huisdier (*) − afdaling met ski − zeilboot, …  indien spontane glimlach = OK
  • 109. adem- hart- snelle focus focus coherentie oefening • 2 minuutjes • zoek even een beeld/herinnering die een warm gevoel oproept (yes moment) • probeer het zo helder en scherp mogelijk voor ogen te brengen • en gebruik dit bij de oef. straks
  • 110.
  • 111. adem- hart- snelle focus focus coherentie • aan dat beeld denken is één ding • maar dat beeld voelen, herbeleven is veel krachtiger! • idee: met warme gevoelens kan je je HRV sturen!!
  • 112. adem- hart- snelle focus focus coherentie variant • glimlach en breng die smile naar je hart
  • 113. adem- hart- snelle focus focus coherentie metafoor
  • 114. adem- hart- snelle focus focus coherentie NLP • dit gevoel nu ankeren met een gebaar
  • 115. adem- hart- snelle focus focus coherentie dus 3 stappen
  • 116. adem- hart- snelle focus focus coherentie oefening • pas dit opnieuw toe − gedurende 1 minuut − mag zonder potlood • wat voel je?
  • 117. adem- hart- snelle focus focus coherentie c) wanneer? • éérst inoefenen − rustige omgeving − 3 x 3 minuten/dag* • „ s morgens na opstaan !! • middagpauze • „s avonds − dus: „automatisme kweken‟ (conditioneren)
  • 118. adem- hart- snelle focus focus coherentie • eenmaal onder de knie: − vlak vóór examen, midden in examen, focus vooraleer je gaat blokken, speech …. − toepasbaar midden in een onverwachte stress-situatie!
  • 119. adem- hart- snelle focus focus coherentie automatisme kweken oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen oefenen
  • 120. adem- hart- snelle focus focus coherentie conditioneren • als je het dan écht nodig hebt, kan je er spontaan gebruik van maken
  • 121. adem- hart- snelle focus focus coherentie verdieping 1 • focus op je hart én solar plexus − adem in je hart − en adem uit in je solar plexus
  • 122. adem- hart- snelle focus focus coherentie verdieping 2 • ademhalingsritme − ipv 5 sec. IN en 5 sec. UIT − 4 sec. IN en 6 sec. UIT • nadruk op parasympaticus
  • 123. take home message 365 • 3 x oefenen per dag • 6 x ademen per minuut − 5 in , 5uit • 5 minuten lang • 365 dagen / jaar !!
  • 124. Bijsluiter • HRV is ook bruikbaar in andere domeinen − concentratieproblemen − te hoge bloeddruk − sportprestaties
  • 125.
  • 127. boeken
  • 128. gratis e-books • op site van heartmath
  • 129. websites • www.integrativa.be • heartmath.com • heartmath.org • hartfocus.nl • nu vitaal • wibo van gennip • universe of possibilities
  • 130.
  • 137. “take home message” • luisteren naar de stem van je hart is het meest betrouwbare kompas/GPS !!