4. zeer interessant, maar….
• je moet tijd vrijmaken
− yoga 20 min.
− meditatie: 2x 20 min
− mindfulness: body scan (30 min.)
• als je alles optimaal wil doen….
zou je om 5 uur „s morgens opstaan…
9. een duik in de geschiedenis
• -4000 BC 2012
• oude spirituele moderne techno
kennis* (ECG, fmri scans, ..)
leveren bewijs
• spirituele kennis én wetenschap komen samen
= unieke aan hartcoherentie
10. het hart is méér dan een pomp
• 1°autonoom netwerk
van neuronen
− soort kleine hersenen*
− 40 000 neuronen in en
rond het hart
11. • 2°hormonenfabriekje
− eigen voorraad adrenaline
− hormoon ANF = regelt bloeddruk
− hormoon oxytocyne = liefdeshormoon*
− deze hormonen werken rechtstreeks in op de
hersenen.
13. • 3° bij elke hartslag stuurt
het hart elektromagnetische
signalen naar gans het
lichaam
− dit kan aangetoond worden op
op een afstand van enkele
meters….*
24. HRV
• HS = gereguleerd door hart zelf
• pauze ts. 2 HS = gereguleerd door AZS
− kortere pauze = sympaticus (gas)
− langere pauze = parasympaticus
(rempedaal)
• ook bloeddrukvariabiliteit
25. 2.2.2 Oorzaken: HRV
• naarmate we ouder worden vermindert die
veranderlijkheid.
• bij geboorte = veranderlijkheid het grootst
• kind = emotioneel zeer flexibel *
• bij naderen van dood = kleinst
• indien interval gelijk blijft = probleem (**)
26. • oorzaak?
− omdat we onze fysiologische rem
(parasympaticus) niet goed onderhouden…
− we bedienen ons voortdurend van het
gaspedaal (sympaticus)
• metafoor: fysionomie = auto *
27. 2.2.3 Gevolgen: HRV
• cfr. problemen die verbonden zijn met
stress en met ouder worden:
− hoge bloeddruk
− hartproblemen (infarct)
− diabetes
28. citaat D. Servan Schreiber
• onderzoek in gerespecteerde en niet in
twijfel te trekken wetenschappelijke
tijdschriften (Lancet, Circulation)
bevestigen:
− “als de veranderlijkheid van het hartritme is
verdwenen, reageert het hart niet meer op
emoties, en kan het niet meer „remmen‟…..
− ….dan is de dood nabij…”
31. wetenschappelijk erkend
• reeds veel studies (>10.000 wet. art.)**
− die veranderlijkheid is heel gezond
− signaal dat de rem en gaspedaal goed
werken
38. HQ = sleutel tot EQ
• door het hart te controleren, leren we
ons emotionele brein te controleren,
en omgekeerd.
39. • die verbinding tussen
het hart en de hersenen
verloopt via…
• het autonome
zenuwstelsel
− zie verder
40. • Onze hartslag, hersengolven en ademhaling hebben
allemaal een bepaald ritme….
• Bij hoge hartcoherentie gaan deze ritmes
resoneren, daarbij gaan twee of meer trillingen van
(bijna) gelijke snelheid elkaar treffen waardoor een
vibratie ontstaat.
• In dat geval communiceren ons
brein, hart, zenuwstelsel en hormoonsysteem
optimaal, het lichaam verbruikt efficiënt zijn
energie.
• Je voelt je prettig en kunt helder denken. *
42. HART
• dus zekere resonantie tussen
verschillende ritmes
− ademhalingsritme
− hartritme
− bloeddruk
− hersenritmes
• hart = centrale ritmische kracht !
43. ADEM
• regelmaat in HRV correleert met
− bepaalde ademhalingsfrequentie
• (10 sec. ritme)
− evenwicht in AZS
− baroreflex
• (10 sec. ritme)
− alfa hersengolven
• (8-12 Hz)
• van alle ritmes is de ademhaling de enige
die we zélf kunnen sturen
44. Biofeedbackapparatuur
• Je kunt direct op een scherm zien hoe jouw
hartritme van moment tot moment varieert.
• Je ziet hoe gedachten, emoties en gevoelens
onmiddellijk je hartritme beïnvloeden.
• Veel mensen denken dat emoties je
“overkomen”.
De stressmeter laat zien dat je
ze kunt sturen.
47. pro contra
• levert overtuigend • duur*
bewijs • afhankelijk
• overstijgt daarmee apparatuur
„zweverige new age‟ • na enkele keren:
niet echt meer
nodig…
63. autonoom
hersenen hormonen
zenuwstelsel
HRV en impact op hersenen
• emoties gestabiliseerd
• frontale kwabben in cortex beter
bevloeid
64. autonoom
hersenen hormonen
zenuwstelsel
HRV en impact op AZS
• evenwicht tussen „rem‟ en
„gaspedaal‟
• voordeel
− optimale toegang tot kennis van
cognitieve brein
− én tot emotionele brein
(intuïtie).
65. autonoom
hersenen hormonen
zenuwstelsel
AZS
• alles verloopt autonoom,
• slechts één functie kunnen we zélf
bewust sturen
• ….
74. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
a) waarom?
• bewust worden van al je emoties
− zowel positieve als negatieve
• loskomen van je automatische piloot
− dus niet direct „reactief‟ of onbewust
handelen als reactie op iets
• in ritme van 0,1 Hz komen
75. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
b) hoe?
• stap 1: focus op adem
• stap 2: houd bepaald ritme aan (0,1 Hz)
76. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
stap 1
• buikademhaling
− handen op buik
− abdominale druk stimuleert
het parasympatisch stelsel
• let ook op je houding:
− rug recht,
− voeten plat op grond*
− benen niet gekruist
79. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
tip
• word je bewust van je ademhaling
• en train op een rustige ademhaling
• aandachtsoefening:
− teken je ademhaling*
• vel papier
• 1 min.
• potlood gaat mee en
met in en uitademen (beweging borstkas)
= golfbeweging
80.
81. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
conclusie
• kijk en vergelijk….
• tel nu de frequenties
− 6 keer?
− 10 keer?
− 14 keer?
82. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
conclusie
• probleem: doorgaans ademen we te snel
• oplossing: bewust vertragen
• principe
− 5 seconden in , 5 seconden uit*
− 5+5 = 10 sec.
− dus 6 x ademen in 1 minuut
• zo vertraag je de frequentie van ademen
• en verdiep je de ademhaling
83. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
resonantiefrequentie
• bloedvaten verwijden en vernauwen zich
bij élke hartslag
• baroreceptoren in grote slagaders zorgen
dat de bloedvaten vernauwen en
verwijderen op juiste moment, en
optimale frequentie = 0,1 Hz.
• 1 HZ = 1 trilling/seconde
• 0,1 Hz = 1 trilling/10 seconden
84. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
• Als je ademt in die frequentie
− dus 6 ademhalingen / minuut
− 6 trillingen / 60 seconden
− dus ademen in 0,1 Hz
• ademhaling resoneert met frequentie van
baroreflexen
• zo kom je spontaan in hartcoherentie
• doe nu de oef. een 2° keer
− tel pas achteraf!!
85. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
• in software van heartmath institute
wordt hier ook rekening mee gehouden
− in de trainingsfase
− ademen in F6 (5 sec. n 5 sec. uit)
92. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
d) raakvlak 2
• basis: emotionele intelligentie
− cfr. Daniel Goleman
• anecdote (kids en snoep)
− ABC van EQ*:
• bewust worden van emoties en stemmingen
• verwoorden van “ “
• verbanden zien tussen je gevoelens en
gedachten
• en die emoties en stemmingen controleren
96. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
a) waarom?
• emoties neutraliseren*
• in neutraal schakelen
97. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
• niet de situatie is de oorzaak van stress
• maar wél onze perceptie
− in moment: HRV
− achteraf: herkaderen
• cfr. vorige week:
is het volgend
jaar nog belangrijk?
98. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
b) hoe?
stap 1: focus op je hart
• ga met je aandacht naar je
hart of hartstreek
99. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
stap 2: adem in je hart
• beeld je in dat je door je hart
(of borstreek) ademt
− niet letterlijk …
− is bij wijze van spreken
• tip: leg je hand op je hart (begin)
− helpt om je energie te focussen
op deze regio
100. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
stap 3
• 5 seconden IN
• 5 seconden UIT
101. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
c) Wanneer?
• midden in stresssituatie
• af en toe „bijtanken‟
− pauze (tussen 2 examens, vlak voor
mondeling examen, …)
− onderweg (trein, bus, auto)
• maar ook op regelmatige basis
− bv. elk uur
102. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
d) raakvlakken
• logisch mechanisme
− bij stress:
• dit voel je lichamelijk
− snelle, oppervlakkige ademhaling
− hart klopt sneller
− nu dit proces bewust omkeren
• via lichaam (ademhaling en hart)
terug balans „mind-body-spirit‟ herstellen
105. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
a) waarom?
• in hartresonatie komen
− optiamle HRVopbouwen
• in „flow‟ geraken
− endorfines
− oxytocines
106. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
HRV = flow = in de „zone‟ zijn
in de zone
bore-out burn-out
107. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
b) hoe?
• stap 1: 5 x in, 5 x uit
• stap 2: adem in je hart (neutraal)
• stap 3: roep een warm gevoel op
108. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
warm gevoel oproepen?
• roep een gevoel van warmte op in je
hart of borstkas
− roep een leuke herinnering op (levendig)
− denk aan een kind waarvan je houdt
− of een huisdier (*)
− afdaling met ski
− zeilboot, …
indien spontane glimlach = OK
109. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
oefening
• 2 minuutjes
• zoek even een beeld/herinnering die een
warm gevoel oproept (yes moment)
• probeer het zo helder en scherp
mogelijk voor ogen te brengen
• en gebruik dit bij de oef. straks
110.
111. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
• aan dat beeld denken is één ding
• maar dat beeld voelen, herbeleven is
veel krachtiger!
• idee: met warme gevoelens kan je
je HRV sturen!!
112. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
variant
• glimlach en breng die
smile naar je hart
114. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
NLP
• dit gevoel nu ankeren met een gebaar
115. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
dus 3 stappen
116. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
oefening
• pas dit opnieuw toe
− gedurende 1 minuut
− mag zonder potlood
• wat voel je?
117. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
c) wanneer?
• éérst inoefenen
− rustige omgeving
− 3 x 3 minuten/dag*
• „ s morgens na
opstaan !!
• middagpauze
• „s avonds
− dus: „automatisme kweken‟
(conditioneren)
118. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
• eenmaal onder de knie:
− vlak vóór examen, midden in examen, focus
vooraleer je gaat blokken, speech ….
− toepasbaar midden in een onverwachte
stress-situatie!
120. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
conditioneren
• als je het dan écht nodig hebt,
kan je er spontaan gebruik van
maken
121. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
verdieping 1
• focus op je hart én solar plexus
− adem in je hart
− en adem uit in je solar plexus
122. adem- hart- snelle
focus focus coherentie
verdieping 2
• ademhalingsritme
− ipv 5 sec. IN en 5 sec. UIT
− 4 sec. IN en 6 sec. UIT
• nadruk op parasympaticus
123. take home message 365
• 3 x oefenen per dag
• 6 x ademen per minuut
− 5 in , 5uit
• 5 minuten lang
• 365 dagen / jaar !!
124. Bijsluiter
• HRV is ook bruikbaar in andere domeinen
− concentratieproblemen
− te hoge bloeddruk
− sportprestaties