stok yönetimi stock management

2. IÇERIK
• STOK NEDİR?
• STOĞUN ÖNEMİ NEDİR?
• STOK NEDEN TUTULUR?
• STOĞUN AVANTAJLARI NELERDİR?
• STOĞUN DEZAVANTAJLARI NELERDİR?
• STOK YÖNTEMLERİ
• ÖRNEKLER

3. STOK NEDIR?
• Stok, bir firmanın üretim yapabilmek için elinde bulundurduğu hammadde, yarı mamul, mamul
ya da varlıklar tabii ürünlerdir.
• Stok tutmak, üretim firmalarının maliyet kalemlerinden biridir. Her maliyet gibi stok da alternatif
maliyet yükseltilmeden kontrol altında tutulmalıdır. Hem üretim talebini karşılayacak kadar stok
elde bulundurulurken hem de lojistik, saklama, aşınma vb. maliyetler düşürülmeye çalışılır.

4. STOK KONTROLÜNÜN ÖNEMI
• Bir çok üretim işletmesinde bitmiş ve hammadde stoklarının yönetimi günlük işlerde bile üretimin ve
satışın koordinasyonunda temel faktördür.
• Stok kayıpları işletmenin başarısızlığının en direkt sebeplerindendir. Stoklar o yüzden işletmenin
mezarlığı olarak da adlandırılır.
Stok yönetimi, gerek stok maliyetinin ürün maliyeti içerisinde büyük paya sahip
olması gerekse üretimin plana uygun olarak aksamadan yapılabilmesi, dolayısıyla
talebin zamanında karşılanabilmesinde oynadığı rol nedeniyle bir üretim
yöneticisinin en önemli sorumluluklarından biridir. Kapsamının geniş ve çok yönlü
olması nedeniyle üretim departmanın yanı sıra muhasebe-finans, satış ve
pazarlama gibi işletmenin diğer bölümlerinin de ilgi alanlarına girmektedir.

5. STOK NEDEN TUTULUR
• Belirli dönemlerdeki talep artışını karşılama
Bakkal örneğimizde olduğu gibi belli dönemlerde karşılaşılan talep artışını yetişebilmek için stok
tutulur. Stoklu olan ürünler talep oluştuğunda piyasaya arz edilebilir.
• Hazırlıksız yakalanmama
Her ne kadar ticari faaliyet bir takım hesaplamalar ve tahminlerle kontrol altında tutulmaya çalışılsa da
talep, arz ve ürün tedariği üçgeninde ortaya çıkabilecek önceden tahmin edilemeyen değişmelere karşı
hazırlıklı olmak için stok tutulabilir. Bu sayede herhangi bir ürün ya da hammaddeye karşı ortaya çıkan
talep sorunsuzca karşılanır.
Stok kontrolünün amacı, istenilen malı, istenilen zamanda hazır
bulundurmak ve bunu en ekonomik biçimde gerçekleştirmektir.

6. Tedarik maliyetlerini düşürmek
• Bir ürünün topluca sipariş verilmesi tedarik maliyetlerini düşürecektir. Hem lojistik hem de parça başı maliyet
düştüğü için sürekli talebin olduğu ürün/hammaddeler yüksek hacimlerde alınarak stokta tutulabilir.
Spekülatif nedenler
• Örneğin hammadde ya da nihai mal fiyatlarının yakın zamanda artacağı beklentisi karşısında işletmeler,
bu fiyat dalgalanmasından etkilenmemek için stok tutma yoluna gidebilirler.
• Eğer üretiminizin ana hammaddelerinin fiyatlarında dalgalanmalar yaşanıyorsa
zaman zaman bu tip stok tutma stratejileri uygulayabilirsiniz.
STOK NEDEN TUTULUR

7. Stoğunuzu rahatlıkla takip eder,
durmunu merkezden görme fırsatı sunar
Hangi ürünü ne kadar alacağınızı
analiz edersiniz
Eksik veya biten ürünü ne zaman
teslim edileceğinin kararını verdirir
Trend ve talep-tahmin ürününü
analiz edersiniz
Stoklarınızda fazla bulundurmayarak
maliyetten kurtulma olanağı oluşur

8. • Stok bulundurmak barındırma maliyetlerini arttırabilir. Depolama maliyeti bir kalem olarak finansal
tablolarınıza girer.
• Stoklara bağlanmış sebep nedeni ile para/nakit diğer kaynaklar için kullanılamaz.
• Depolanan ürünün piyasası azaldığında maliyetine yakın bazen de maliyetin altında elden çıkartmak
gerekebilir.
• Eğer hammadde fiyatı piyasada sabit değilse hammaddeyi yüksek fiyattan stoğa alma ve zarar etme
ihtimali doğar.
• Müşteri talebi çoğunlukla karşılanamaz. Bu durumda müşteri kaybına sebep olabilir
Stok Yönetiminin Yapılmadığında Dezavantajları

9. STOK YÖNETİM YÖNTEMLERI
• Stok kontrolün kapsamına giren değerleme yöntemlerinin belli başlıları şöyle sıralanabilir:
 Gözle kontrol yöntemi
 Çift kutu yöntemi
 Sabit sipariş periyodu yöntemi
 Sabit sipariş miktarı yöntemi
 ABC yöntemi

10. Gözle Kontrol Yöntemi
Stoklar periyodik olarak tecrübeli bir ambar memuru tarafından gözden geçirilir.
Belirli bir düzeyin altına düşen stok kalemleri için derhal sipariş verilir. Sipariş verme düzeyi ve miktarı
tamamen memurun bilgi ve tecrübesine kalmıştır.
Ya gereğinden fazla stok tutulur ya da Ambar memurları hata yapabilir. Genellikle üretim ve satın alma ile
bağı kopuktur. Ani değişimlere uyum sağlayamaz. Sistematik yerleştirme yoksa yanlış sayım yapılır.

11. Çift Kutu Yöntemi
• Herhangi bir cins stok iki bölmeli bir kutuda depolanır. Birinci kutu tamamen boşaldığı zaman
yeni sipariş verilir. İkinci kutudaki miktar, sipariş teslim alınıncaya kadar ihtiyacı karşılar.
• Çift kutu yönetimi daha çok maliyeti düşük, az miktarlı ve çok sayıdaki vida, çivi, somun gibi stok
kalemlerinin kontrolünde kullanılmaktadır. Parçalar iki ayrı kutuda tutulur. Kutulardan birisi
boşalınca sipariş verilir. Böylece ikinci kutu boşalana kadar diğer kutu doldurulur.

12. Sabit Sipariş Periyodu Yöntemi
• Her stok kaleminin miktarı önceden saptanmış bir süre sonunda tespit edilir. Bir miktarı belirli bir stok
düzeyine tamamlayacak kadar sipariş verilir. Ts-Çeyrek bazda sipariş periyodu sabittir. Tüketim hızı her
periyotta farklı olabilir. Dolayısıyla verilecek sipariş miktarları q1, q2, q3 gibi farklı değerler olabilir. Lakin
emniyet stoğu her zaman bulunulur.
Bu sistem toptancıların periyodik olarak müşteri
ziyareti yaptığı durumlar ile ulaşım maliyetlerinden
tasarruf etmek için siparişlerin birleştirildiği
durumlarda yaygın olarak kullanılmaktadır.

13. Sabit Sipariş Miktarı Yönetimi
• Stok belirli bir düzeye indiğinde toplam stok maliyetini minimum yapacak şekilde önceden saptanmış
sabit bir miktar malzeme sipariş edilir. Sipariş verilen miktar sabit, ancak sipariş verme ve tedarik
süreleri sabit değildir
Stoklanan madde miktarının az, fakat stok
çeşidinin fazla olduğu küçük işletmelerde
kullanılan çift kutu yönteminde her çeşit stok
için biri asıl diğeri yedek olarak iki kutu
bulunmaktadır.

14. Stok kalemlerinin toplam içindeki kümülatif (toplam) yüzdelerine göre sınıflandırılmasına dayanır.
 Düşük değerli kalemlerden bol miktarda bulundurmak
 Yüksek değerli kalemlerin miktarını düşük tutup onların kontrolünü sıklaştırmaktır

17. Stok bulundurma maliyeti
ile sipariş verme maliyeti
toplamının en az olduğu
noktadır. başka bir ifade
ile Ekonomik Sipariş
Miktarı, işletme stoğunun
saklama / bulundurma
maliyeti ile sipariş verme
maliyetinin kesiştiği
noktadaki
stok miktarını ifade eder.

22. Kaynakça
• Kobu, B. (2013). Üretim Yönetimi. İstanbul: Beta Basım A.Ş.
• Merter, M. (2006). Toplam Kalite Yönetimi. Ankara: Atlas Yayın Dağıtım.
• Mucuk, İ. (2007). Temel Pazarlama Bilgileri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Prokopenko, J., & North, K. (1996). Verimlilik ve Kalite Yönetimi: Mod ler Program Cilt
1. Geneva: Uluslararası Çalışma Örgütü.
• Yüksel, H. (2010). Üretim/ lemler Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti.