Πόντος και αρχαία ελληνική μυθολογία

1. Πόντος και αρχαία ελληνική
μυθολογία

2. Περιεχόμενα
• Ο Πόντος ως μυθολογική θεότητα
• Ο μύθος του Προμηθέα
• Το ταξίδι του Φρίξου και της Έλλης
• Ο Ιάσωνας και η αργοναυτική εκστρατεία
• Ο Ηρακλής στην χώρα των Αμαζόνων
• Η Ιφιγένεια στην χώρα των Ταύρων
.

3. Ο Πόντος ως μυθολογική θεότητα
Ο Πόντος είναι μια γνωστή θεότητα που
προσωποποιούσε την ανοιχτή θάλασσα. Πόντος στα
αρχαία Ελληνικά σημαίνει θάλασσα, υπό την
ολοκληρωτική όμως έννοια, δηλώνει την έννοια του
υγρού στοιχείου·
Αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στις κοσμογονικές
και θεογονικές γενεαλογίες.
Ο Πόντος ζευγάρωσε με την Γαία απέκτησαν πέντε
παιδιά ( τον Νηραία , τον Θαύμαντα , τον Φόρκυ , την
Κητώ και την Ευρυβία ).

4. Ο Πόντος είναι η ονομασία περιοχής της Μικράς Ασίας που εκτείνεται
κατά μήκος ων παραλίων του Εύξεινου Πόντου, στο οποίο οφείλει και
την ονομασία της , με σχήμα τόξου από το Βατούμ μέχρι τις εκβολές
του ποταμού Άλυος.
Το όνομά του αρχικά ήταν Άξενος Πόντος, διότι η θάλασσά του είναι
διάσπαρτη με μακρινές και απροσπέλαστες παραλίες, έχει μεγάλο
βάθος ενώ οι θαλασσοταραχές είναι καθημερινό φαινόμενο, γι’ αυτό
και ονομάζεται και Μαύρη Θάλασσα, εκτός αυτού ονομαζόταν
Άξενος και εξ αιτίας της αγριότητας των περιοικούντων εθνών και
μάλιστα των Σκυθικών ,όπως μας πληροφορεί ο Απολλόδωρος.
Η ονομασία Άξενος (αφιλόξενος) αντικαταστάθηκε από το Εύξεινος
(φιλόξενος).

5. Ο μύθος του Προμηθέα

6. Προμηθέας
 Μυθική μορφή της αρχαιότητας.
 Γιος του Τιτάνα Ιαπετού και της Κλυμένης
(Ωκεανίδα Ασία).
 Αδέλφια του ήταν οι Ιαπετίδες Επιμηθέας,
Άτλας και Μενοίτιος.
 Το όνομα του σημαίνει «συνετός»,
«προνοητικός». Παράγεται από την πρόθεση
«προ» και το ουσιαστικό «μῆτις» (=σκέψη)

7. Η συνεισφορά του Προμηθέα στον Άνθρωπο
Κατά τη διάρκεια της Τιτανομαχίας ο Προμηθέας τάχθηκε υπέρ του Δία και γι' αυτό δεν τιμωρήθηκε όπως οι
άλλοι Τιτάνες. Η συμβολή του στην ανάπτυξη του ανθρώπινου γένους ήταν πολύ σημαντική.
Με την αρωγή της θεάς Αθηνάς δημιουργεί τον πρώτο άνθρωπο (Χρυσό Γένος) από πηλό και φωτιά , με
μορφή όμοια με αυτή των θεών.
Αναφερόμενος στην δημιουργία του ανθρώπου, ο Πλάτωνα μας μεταφέρει την εικόνα ενός όντος σφαιρικού,
που διακρίνονταν σε τρία γένη (αρσενικό, θηλυκό και μεικτό) και είχε διπλή σειρά από μέλη και όργανα.
Αργότερα ο Δίας, επειδή εξοργίστηκε από την αλαζονεία τους και φοβήθηκε τη δύναμή τους, τα χώρισε στα
δύο.
Τα ζώα δημιουργήθηκαν την ίδια περίοδο (μετά την Τιτανομαχία), αλλά από μίξη υλικών της Γης και της
φωτιάς. Η δημιουργία των όντων και του ανθρώπου έγινε μέσα στη γη. Όταν κλήθηκαν όλα τα όντα της Γης
να βγουν στο φως, ανατέθηκε στον Προμηθέα και στον Επιμηθέα να δώσουν στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά
που έπρεπε να έχει.

8. Ο Επιμηθέας έπεισε τον αδελφό του να του επιτρέψει να αναλάβει μόνος αυτή τη δουλειά. Έτσι ο
Επιμηθέας ονομάτισε και απέδωσε στο κάθε ον τα χαρακτηριστικά που ήθελε ο ίδιος, με τρόπο ώστε να
μην μπορούν να αλληλοκαταστραφούν (αὐτοῖς ἀλληλοφθοριῶν διαφυγὰς ἐπήρκεσε, Πλάτων,
Πρωταγόρας 321α). Όταν έφτασε στο τέλος η ώρα του Ανθρώπου, δεν είχε να του δώσει παρά λίγες
τρίχες και νύχια ευπαθή και ανίσχυρα. Από αυτό το λάθος ο Προμηθέας ανέλαβε την προστασία του
Ανθρώπου.

9. Η Φωτιά, οι Επιστήμες και τα Γράμματα
Βλέποντας την κατάντια του ανθρώπινου γένους και την αδυναμία του απέναντι στη φύση, ο Προμηθέας
αποφασίζει να του χαρίσει τη φωτιά. Έτσι, επισκεπτόμενος το εργαστήρι του θεού Ήφαιστου, τοποθετεί
τη φωτιά σε ένα κούφιο βλαστό νάρθηκα και τη δίνει κρυφά στους ανθρώπους. Ως τόπος παράδοσης της
φωτιάς αναφέρεται η πόλη Σικυώνα της Πελοποννήσου.
Ο Προμηθέας έμαθε τους ανθρώπους να χειρίζονται τη φωτιά, να δημιουργούν εργαλεία και τους έμαθε
τις Επιστήμες (που έκλεψε από την θεά Αθηνά) και τα Γράμματα. Για να γλυτώσει την ανθρωπότητα από
το μένος των θεών, την έμαθε να τους λατρεύει και να τους προσφέρει θυσίες.
Σύμφωνα με τις αναφορές της μυθολογίας ο Προμηθέας εμφανίζεται τόσο ως ο ευεργέτης του
ανθρώπου που του προμηθεύει την φωτιά όσο και ο πλάστης του ανθρώπου ο οποίος έφτιαξε τον
πρώτο άνδρα από πυλό. Έτσι λοιπόν έχουμε δυο μυθολογικές αναφορές.

10. Το ταξίδι του Φρίξου και της
Έλλης

11. Από την αρχαιότητα ο Εύξεινος Πόντος
υπήρξε μια καθαρά Ελληνική θάλασσα.
Οι πρώτες αναφορές που τη θέλουν
συνδεδεμένη με την αρχαία Ελλάδα είναι
στην Ελληνική μυθολογία ξεκινώντας από
τον μύθο του Φρίξου και της Έλλης.
Ο Φρίξος και η Έλλη ήταν παιδιά του
Αθαμάντα και της πρώτης του γυναίκας
της Νεφέλης.

12. Αργότερα ο πατέρας τους παντρεύτηκε την Ινώ η
οποία δεν συμπαθούσε καθόλου τα παιδιά του άντρα
της από τον πρώτο του γάμο και γι’ αυτό έκανε τα
πάντα για να τα συκοφαντεί και να τα αποπαίρνει.
Στο τέλος σκαρφίστηκε ένα δόλιο τέχνασμα ώστε να
πέσει λοιμός στην πόλη, και δωροδόκησε τους
αγγελιοφόρους που έστειλαν στο Μαντείο των
Δελφών για να πάρουν χρησμό ώστε να ζητήσουν να
θυσιαστούν τα παιδιά της Νεφέλης για να πάψει ο
λοιμός.

13. Ο Αθάμας με βαριά καρδιά το δέχθηκε εφ’ όσον το
ερμήνευσε έτσι το Μαντείο... Την ημέρα της θυσίας,
ο Δίας που ήξερε τι είχε συμβεί, έστειλε τη μητέρα
των παιδιών στον τόπο της θυσίας πάνω σ’ ένα
χρυσόμαλλο φτερωτό κριάρι για να τα πάρει. Το
κριάρι αυτό ήταν ιερό κριάρι του Διός και είχε την
ικανότητα να μιλάει με ανθρώπινη φωνή και τους
πήγαινε πάνω από το Αιγαίο. Καθώς περνούσαν
πάνω από το στενό της θάλασσας, που ενώνει την
Προποντίδα με το Αιγαίο, τα παιδιά χαίρονταν,
απολαμβάνοντας τα ωραία τοπία που έβλεπαν.

14. Η χαρά τους όμως δεν κράτησε πολύ γιατί
το κορίτσι σε μια στιγμή έχασε την
ισορροπία του, έπεσε στη θάλασσα και εκεί
άφησε την τελευταία του πνοή. Η θάλασσα,
που πριν από λίγο απολάμβανε με πάθος,
έγινε ο υγρός τάφος του.

15. Γι' αυτό το στενό αυτό της
θάλασσας, όπου έπεσε η Έλλη,
ονομάστηκε Ελλήσποντος,
δηλαδή πόντος, θάλασσα της
Έλλης. Ο Φρίξος ένιωσε βαθιά
θλίψη για τον άτυχο χαμό της
αδερφής του.

16. Συνεχίζει όμως το ταξίδι του και φτάνει στην
Κολχίδα όπου και θυσιάζει το κριάρι,
προσφέροντάς το ως θυσία στον Δία για να
τον ευχαριστήσει που τον έσωσε, ενώ το
δέρμα του το χαρίζει στον βασιλιά της
Κολχίδος Αιήτη. Ο Αιήτης το κρέμασε σε μια
βελανιδιά και έβαλε προς φύλαξή του έναν
δράκοντα.

17. Ιάσωνας και Αργοναυτική
Εκστρατεία

18. Ο Ιάσωνας γιός του Αίσονα και της Πολυμήδης ήταν ο
ήρωας που ηγήθηκε της Αργοναυτικής Εκστρατείας.
Ανατράφηκε στο Πήλιο από τον Κένταυρο Χείρωνα ο
οποίος του δίδαξε την Ιατρική.
Μετά την ενηλικίωση του πήρε το δρόμο για την Ιωλκό
όμως έχασε το ένα του σανδάλι προσπαθώντας να
περάσει έναν ποταμό με αποτέλεσμα να γυρίσει στη
γενέτειρα του μονοσάνδαλος.

19. Μονοσάνδαλος και φορώντας τομάρι πάνθηρα.
Ο Ιάσονας φθάνει στην Ιωλκό.
Ο βασιλιάς Πελίας βλέποντας τον τρομοκρατείται
επειδή θυμάται τον χρησμό που του έχει πει «να
φυλαχθεί από τον μονοσάνδαλο»

20. Η αποστολή
Ο Ιάσων ζητά από τον
Πελία την εξουσία.
Ο Πελίας του αναθέτει
μια δύσκολη αποστολή
με το σκεπτικό ότι κατά
την εκτέλεσή της ο
Ιάσων μπορεί να
σκοτωθεί.
Του ανέθεσε να του
φέρει το «Χρυσόμαλλο
Δέρας», την προβιά του
φτερωτού κριού που
είχε φυγαδεύσει τον
Φρίξο και την Έλλη.

21. Ο Ιάσων ζητά τη
βοήθεια του
Άργου (γιού του
Φρίξου) και τη
συμβουλή της
θεάς Αθηνάς.
Ναυπηγούν την
«Αργώ».
Αναγγέλλεται η
επικείμενη
εκστρατεία με
σκοπό τη
συμμετοχή όποιου
Έλληνα
επιθυμούσε.
Η εκστρατεία
ονομάστηκε
«Αργοναυτική»
και το πλήρωμα
«Αργοναύτες»

22. Φτάνοντας στην Κολχίδα ο
Ιάσωνας παρουσιάζεται
μπροστά στον βασιλιά Αιήτη
στον οποίο ο Φρίξος είχε
δωρίσει το Χρυσόμαλλο Δέρας
και του εξηγεί το σκοπό της
αποστολής του.
Ο Αιήτης του αναθέτει
καινούρια αποστολή την οποία
αν πετύχει θα του δώσει το
Χρυσόμαλλο Δέρας.

23. Η Μήδεια η κόρη του Αιήτη
ερωτεύτηκε τον Ιάσωνα και θέλησε
να τον βοηθήσει με τον άθλο του και
να την πάρει μαζί του στην Ελλάδα. Ο
οποίος ήταν να ζέψει δύο ταύρους με
χάλκινα πόδια που έβγαζαν φλόγες
από τα ρουθούνια τους να οργώσει
με αυτούς ένα χωράφι και να το
σπείρει με τα δόντια ενός δράκου.

24. Ο Ιάσωνας παρόλο που κατάφερε τον άθλο, ο
Αιήτης αθέτησε την υπόσχεσή του και προσπάθησε
να κάψει την Αργώ και να εξοντώσει τους
Αργοναύτες.
Ο Ιάσωνας έπρεπε να πάρει ο ίδιος του το
Χρυσόμαλλο Δέρας από έναν δράκο που δεν
κοιμόταν ποτέ.
Με τη βοήθεια της Μήδειας παίρνει το Δέρας και
αποπλέει με τους Αργοναύτες, τη Μήδεια και τον
αδερφό της τον Άψυρτο.

25. Ο Αιήτης τους καταδιώκει αλλά η
Μήδεια σφάζει τον αδερφό της
του οποίου τα κομμάτια
προσπαθεί να περισυλλέξει και
έτσι οι Αργοναύτες διαφεύγουν.
Μετά και από άλλες περιπέτειες
στη θάλασσα εξαιτίας της οργής
του Δία για το έγκλημα που
διέπραξαν ικέτεψαν τον θεό
Απόλλωνα να τους δείξει τον
δρόμο για την Ιωλκό.

26. Πραγματικά, ο θεός του φωτός
άκουσε τη δέηση του ήρωα και τους
έστειλε μια φωτεινή δέσμη η οποία
τους οδήγησε σε μία από τις
Σποράδες, από όπου στη συνέχεια
βρήκαν το δρόμο του για την Ιωλκό

27. Ο Ηρακλής στη χώρα των
Αμαζόνων

28. Ο Ηρακλής στην χώρα των Αμαζόνων
Η κόρη του Ευρυσθέα επιθυμούσε να την αποκτήσει, γι’ αυτό
και ο Ευρυσθέας ανέθεσε στον Ηρακλή να του φέρει.
Ο Άρης δώρισε στην βασίλισσα των Αμαζόνων, την Ιππολύτη,
την ζώνη που αποτελούσε έμβλημα εξουσίας.
Το ταξίδι στην χώρα των Αμαζόνων ήταν ο ένατος άθλος του
Ηρακλή και ταξίδεψε εκεί για να πάρει τη ζώνη της Ιππολύτης.

29. Το ταξίδι
Ο Ηρακλής συνοδεύτηκε στην αποστολή του από τον
Θησέα, τον Πηλέα και τον Τελαμώνα.
Οι άγριες διαθέσεις των κατοίκων της Πάρου εξώθησαν
να σκοτώσουν δύο συντρόφους του Ηρακλή. Από την
οργή του ο Ηρακλής σκότωσε τέσσερα παιδιά του Μίνωα
και πολιόρκησε τους κατοίκους του νησιού.
Στο τέλος, αναγκάστηκαν να αντικαταστήσουν τους
νεκρούς συντρόφους του Ηρακλή με τον Σθένελο και τον
Αλκαίο, εγγονούς του Μίνωα.
Ο βασιλιάς Λύκος στη Μυσία, βρισκόταν σε πόλεμο με
μια γειτονική φυλή. Ο Ηρακλής τον βοήθησε να νικήσει
και εκείνος ονόμασε την κατεκτημένη χώρα Ηράκλεια.

30. Στη χώρα των Αμαζόνων
Οι ήρωες αποβιβάστηκαν στη
Θεμίσκυρα, πρωτεύουσα της χώρας
των Αμαζόνων.
Η Ιππολύτη φαινόνταν πρόθυμη να
παραχωρήσει τη ζώνη στον Ηρακλή,
αλλά η Ήρα μεταμορφώθηκε σε
Αμαζόνα και ξεσήκωσε τις υπόλοιπες
εναντίον του. Πέτυχε το σκοπό της
λέγοντας ότι ο Ηρακλής θέλει να
απαγάγει την βασίλισσά τους.
Εξοργισμένες οι Αμαζόνες οπλίστηκαν
ακαιριαία και επιτέθηκαν στο πλοίο
του Ηρακλή. Ακολούθησε μια
αιματηρή μάχη, η οποία οδήγησε στο
θάνατο πολλές από τις Αμαζόνες.

31. Η εκδοχή δύο ιστορικών
Ο Απολλοδώρος ο Αθηναίος υποστήριζε ότι
μεταξύ των Αμαζόνων που θανατώθηκαν
βρισκόταν και η Ιππολύτη, από το νεκρό σώμα
της οποίας ο Ηρακλής πήρε τελικά τη ζώνη.
Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης από την άλλη
αναφέρει ότι η Ιππολύτη απλά αιχμαλωτίστηκε
και παρέδωσε τη ζώνη ως αντάλλαγμα για την
ελευθερία της.

32. Ιφιγένεια εν Ταύροις

33. Ιφιγένεια εν Ταύροις
Τραγωδία του Ευριπίδη(413-414 π.Χ) που
πραγματεύεται το προσφιλές στην Ελληνική
αρχαιότητα θέμα της σωτηρίας δύο ανθρώπων
που τους συνδέουν συγγενικοί δεσμοί, υπό
αντίξοες συνθήκες.
Στο ναό της Άρτεμης στην Ταυρίδα γίνονται
ανθρωποθυσίες ειδικά θυσιάζουν στη θεά τους
Έλληνες που συλλαμβάνουν στη χώρα και η
Ιφιγένεια, ως ιέρεια, κάνει τον εξαγνισμό των
θυμάτων προς τη σφαγή.

34. Η ιέρεια του ναού τυχαίνει να είναι η Ιφιγένεια και αυτή μαζί με τον Ορέστη και τον
Πυλάδη καταφέρνουν να δραπετεύσουν με την βοήθεια της θεάς Αθηνάς παίρνοντας
μαζί τους και το άγαλμα της Άρτεμης.
Προτού θανατωθούν οδηγούνται για εξαγνισμό από την ιέρεια του ναού.
Συλλαμβάνονται ως ιερόσυλοι και σύμφωνα με τους νόμους πρέπει να
θυσιαστόυν.
Ο Ορέστης με τον Πυλάδη φτάνουν στην χώρα των Ταύρων με σκοπό να πάρουν το
χρυσό άγαλμα της θεάς Άρτεμης και να το μεταφέρουν στην Αθήνα ώστε να λυτρωθεί
από την μανία των Ερινύων που τον κυνηγούν σαν μητροκτόνο.
Το διηγείται το πρωί ώστε να μειώσει τη σημασία του και έτσι να το ακυρώσει.
Η Ιφιγένεια βλέπει στον ύπνο της ότι πέθανε στο Άργος ο αδερφός της ο
Ορέστης.

35. Ο θρήνος της Ιφιγένειας είναι από τα πιο λυρικά και ωραιότερα μέρη της
τραγωδίας ή ακόμη και άλλων τραγωδιών.
«Ξένη τώρα στ’ άξενα του Πόντου τ’ αγριότερα χωρίς πατρίδα, απάντρευτη χωρίς παιδιά και φίλους απ’ όλους
ξεχασμένη! Ούτε την Ήρα τραγουδώ ούτε της Αθηνάς και των Τιτάνων τις μορφές στον αργαλειό υφαίνω! Τώρα την
αιμόλουστη την όλο κλάματα σφαγή των ξένων ευλογώ που μαύρο δάκρυ χύνουνε σαν τους φορώ στεφάνια. Αχ!
Ορέστη μου που βρέφος τότε σ’ άφησα στο στήθος της μάνας τρυφερό βλαστάρι που ήταν να γίνεις βασιλιάς στο Άργος
για σένα κλαίω.»

36. Πηγές
Διαδίκτυο
http://www.pontiakilyra.gr/
http://el.metapedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%82
http://antikleidi.com/2012/08/13/genealogia/
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8C%CE%BD%CF%84%CE%BF%CF%82_(%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%
BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1)
http://www.pontos-news.gr/timeline/108986/o-pontos-sti-mythologia

37. 4ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΔΡΑΜΑΣ
ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ
ΤΗΣ Β’ ΤΑΞΗΣ
• Χρυσοχοΐδου Βασιλική
• Μπουδακίδου Δανάη
• Τορούνογλου Ελευθερία
• Τορούνογλου Ζωή
• Παπαδοπούλου Παρθένα
• Γεωργιάδου Κωνσταντίνα
Εκπαιδευτικό πρόγραμμα 4ου Γυμνασίου Δράμας
«Ποντιακός Ελληνισμός»
2017-18