Πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης 2003-04

1. Λύκειο
Σπάτων
2004

2. Πρόγραμμα
Περιβαλλοντικής
Εκπαίδευσης

4. Βραυρώνα

5. Το σχολικό έτος 2003 – 2004 συστάθηκε με την καθοδήγηση των καθηγητριών,
Κωτσάνη Βασιλικής και Σκριβάνου Ελένης, η περιβαλλοντική ομάδα του Λυκείου μας.
Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με τον υγρότοπο της Βραυρώνας και το ναό της
Βραυρωνίας Αρτέμιδος, που βρίσκεται μέσα στην περιοχή του υγρότοπου.
Επιλέξαμε αυτό το αντικείμενο μελέτης, γιατί η περιοχή της Βραυρώνας βρισκόταν
πολύ κοντά στο σχολείο μας και οι επισκέψεις μας θα πραγματοποιόντουσαν με
σχετική ευκολία. Το σημαντικότερο όμως, ήταν ότι μπορούσαμε να εστιάσουμε
το ενδιαφέρον μας σε έναν απ’ τους σημαντικότερους υγροτόπους της Αττικής
και σ’ ένα απ’ τα πιο καλοδιατηρημένα ιερά της αρχαιότητας, περιφρονημένα
και τα δύο, εξαιτίας της ανθρώπινης παρέμβασης απ’ την μια, κι απ’ την άλλη εξαιτίας
της ανθρώπινης απουσίας.
Θα θέλαμε οι μαθητές να βιώσουν το μεγαλείο της φύσης και τη δύναμη
του ανθρώπου να εναρμονίζεται με την φύση και να δημιουργεί, και ταυτόχρονα
απ’ την άλλη την ικανότητα του να καταστρέφει την αρμονία της. Θα θέλαμε
να εκτονωθούν απ’ την πίεση των μαθημάτων και να χαλαρώσουν περπατώντας
στη φύση, ακούγοντας τους ήχους της, νιώθοντας τις μυρωδιές της και έχοντας τη
δυνατότητα να μοιραστούν αυτές τις εμπειρίες μεταξύ τους.
Θα θέλαμε ακόμη οι μαθητές να μεταφέρουν τις εμπειρίες τους, συμμετέχοντας
ο καθένας στην έρευνα και στην παρουσίαση του υλικού δημιουργώντας ομάδες
εργασίας κοινού ενδιαφέροντος.
Για να υλοποιήσουμε το πρόγραμμά μας επισκεπτόμασταν την περιοχή,
καταγράφαμε εντυπώσεις, στοιχεία, φωτογραφίζαμε και περπατήσαμε κάθε σημείο του
υγρότοπου, λόφους, υψώματα, βάλτους, ακτές κτλ.

6. Επισκεφθήκαμε ειδικούς για να μας ενημερώσουν και να μας βοηθήσουν στη
προσπάθεια μας να κατασκευάσουμε δυο μακέτες του υγροτόπου και του ναού.
Συλλέξαμε πληροφορίες υλικό και στοιχεία από έντυπα, οικολογικές ομάδες, μελέτες
του Πανεπιστημίου Αθηνών και απ’ το διαδίκτυο.
Ταξινομήσαμε το υλικό με τέτοιο τρόπο ώστε να το παρουσιάσουμε στο σχολείο και
δημιουργήσαμε ένα μικρό κέντρο πληροφόρησης.
Εκδώσαμε ένα έντυπο με επιλογή κειμένων και πληροφοριών για τη Βραυρώνα
και υλοποιήσαμε μια παρουσίαση με ηλεκτρονική επεξεργασία
Πραγματοποιήσαμε έκθεση με τίτλο «ο υγρότοπος της Βραυρώνας» και καλέσαμε
τους μαθητές και τους κατοίκους της περιοχής.
Στην περιβαλλοντική ομάδα συμμετείχαν οι μαθητές:
Ανδρέου Σοφία, Αργυρού Μαρία, Γεώργα Χρυσάνθη, Γκουντάνα Ελένη, Δανιηλίδη
Ελένη, Διαγγελάκη Ελευθερία, Κανδαράκη Ελένη, Καρρά Κατερίνα, Κοντζίλας
Βαγγέλης, Κουλοχέρη Σταυρούλα, Κουμεντάκης Θάνος, Λαλίουτη Αθηνά, Μαϊδανος
Κωνσταντίνος , Μαργέτη Ιωάννα, Μαργέτη Κατερίνα, Μάρκου Ελένη, Μάρκου
Νικολέτα, Μαρούτσος Γιώργος, Μπότη Μαρία, Νικητόγλου Νίκος, Νικολάου Γιάννης,
Παπαχρήστος Σταμάτης, Παπουτσής Ανδρέας, Τσιμπάς Γιώργος, Χατζηστόγιας
Στέλιος.

9. Η Έκθεση

12. Η Μακέτα

13. Η Παρουσίαση

14. Ο υγρότοπος
της
Βραυρώνας…

16. …
κοιτώντας
τον…

18. … από
ψηλά!!

20. ΠΟΡΕΙΑ
ΣΤΟΝ
ΥΓΡΟΤΟΠΟ
ΤΗΣ ΒΡΑΥΡΩΝΑΣ

22. Φτάνουμε την ώρα που
χαράζει…

23. …για να γνωρίσουμε τον
υγρότοπο σε όλες του τις
όψεις…

24. …καθώς
προχωράει
η μέρα!

25. Λίγο πριν χαθούμε μέσα στον
υγρότοπο αντικρίζουμε την
Βραυρωνοπούλα!

26. Πλησιάζοντας
μετά την
βροχή…

27. Περπατάμε
δίπλα
στη
θάλασσα
όταν
αγγίζει
το έλος

29. Παρατηρούμε μαγεμένοι το νερό
του έλους να τρυπώνει ανάμεσα
στις συστάδες των φυτών….

31. …να
κρύβεται
και να
εμφανίζεται
ξανά!

32. Ανακαλύπτουμε σημεία του
υγρότοπου που δεν φαίνονται
απ’ το δρόμο…

33. και γινόμαστε
μάρτυρες μιας
ευαίσθητης όψης
της φύσης.

34. Πολλές φορές νομίζουμε ότι
βρισκόμαστε αλλού, σε άλλο
μέρος, ίσως και σε άλλη εποχή!

35. Η φύση
φτιάχνει
μόνη της τα
πρόσωπά
της και…

36. …τα ενώνει με τη δική της
αρμονία!

37. Ανεβαίνουμε στο βουνό με την
επιθυμία να δούμε το έλος
από ψηλά.

38. Που και που συναντούμε
κατοίκους της περιοχής,
φτερωτούς…

39. …αλλά και άλλους!

41. Πολύχρωμοι
κάτοικοι της
περιοχής
βρίσκονται
παντού
γύρω μας

43. Αισθητός
δίπλα μας ο
Ερασίνος, ο
χείμαρρος της
αρχαιότητας.

44. Πλημμυρισμένος και άγριος
απ’ την πρόσφατη βροχή.

45. Τον ανακαλύψαμε να ανοίγει
δίοδο και να ενώνεται με τον
υγρότοπο.

47. ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ
ΠΑΡΕΛΘΟΝ

48. Ακολουθούμε
πια τα νερά
του
Ερασίνου…
που μας
οδηγούν
αλλού…

49. Απομεινάρια μιας άλλης
εποχής κρυμμένα βαθιά στον
υγρότοπο…

50. Σχηματίζουν μπροστά μας τον
ναό της Βραυρωνίας Αρτέμιδος,
πλημμυρισμένο απ’ την
πρόσφατη βροχή.

51. Ο ναός της Αρτέμιδος παλεύει με
τον Ερασίνο και το χρόνο, αιώνες
τώρα για την ύπαρξή του.

52. Πλησιάζουμε ξανά, όταν ο
Ερασίνος έχει εγκαταλείψει το
ναό.

53. Ο ναός της Βραυρωνίας
Αρτέμιδος ήταν εξαιρετικής
σημασίας κατά την αρχαιότητα.
Αφιερωμένος στην Άρτεμη της
γονιμότητας και της ευτοκίας.

54. Βλέπουμε
μπροστά μας μια
από τις πιο καλά
διατηρημένες
γέφυρες των
κλασσικών
χρόνων, την ιερά
πηγή, την κρηπίδα
του ναού
και το
αναστηλωμένο
τμήμα της δωρικής στοάς.

55. Η γέφυρα
χρησίμευε για
την προστασία
του ναού απ’
τον Ερασίνο
που από τότε
τον απειλούσε.
Η ιερά πηγή ήταν στοιχείο
απαραίτητο σε κάθε λατρεία και η
κρηπίδα είναι η βάση των
κιόνων.

56. Κάπου κοντά μας
παρατηρούμε τους αιώνες να
αλλάζουν…

57. Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ
ΟΠΤΙΚΗ

58. Θλιμμένοι παρατηρούμε όμως, ότι οι
άνθρωποι έχουν διαφορετική άποψη.
Μολύνουν την περιοχή με θορύβους
και καυσαέριο με αποτέλεσμα να
ενοχλούν τη ζωή του υγρότοπου.

59. Στα νερά του υγρότοπου, όπου
διάφορες ποικιλίες ψαριών ζουν,
υπάρχουν πεταμένα σκουπίδια

60. Βρώμικες παράγκες
βρίσκονται…

61. …μαζί με μπάζα…

62. …σε διάφορα σημεία του
υγρότοπου.

63. Δίπλα στην υπέροχη φύση,
σκουριασμένες σιδεριές την
καταστρέφουν.

64. Με λύπη βλέπουμε τη
θάλασσα του υγρότοπου
μολυσμένη από τα απόβλητα
της κατοικημένης περιοχής.

65. Αυτοκίνητα και
εγκαταστάσεις
σε απόσταση
αναπνοής από
τον υγρότοπο,
δυσχεραίνουν τη ζωή
της σπάνιας πανίδας
της περιοχής.

66. Μένουμε σιωπηλοί σε πράξεις
έλλειψης συνειδήσεως.

67. Η τρύπα αυτή αποτελεί τον
αγωγό που κατεβάζει τις
τεράστιες ποσότητες νερού του
χειμάρρου από τον αρχαιολογικό
χώρο στη θάλασσα!

68. Τέλος, ένα απ’ τα
σημαντικότερα
αρχαιολογικά μνημεία που
μας σώζονται σήμερα
επιβιώνει στην εγκατάλειψη
και την αδιαφορία…

69. Ο ναός βρίσκεται στο έλεος των
καιρικών συνθηκών και κυρίως του
χειμάρρου που τον πλημμυρίζει κατά
τους μήνες του χειμώνα. Οι κίονες
έχουν μετατραπεί σε φωλιές για πουλιά
και η εικόνα αυτή της εγκατάλειψης
αποτρέπει την επίσκεψη του κοινού.

70. Οτιδήποτε συμβαίνει στη Γη, συμβαίνει και
στα τέκνα της Γης. Αν οι άνθρωποι
φτύνουν στο έδαφος, φτύνουν σ’ αυτούς
τους ίδιους.
Αυτό γνωρίζουμε: η Γη δεν ανήκει στο
άνθρωπο, αλλά ο άνθρωπος στη Γη.
Όλα τα όντα συνδέονται όπως το αίμα
συνδέει και ενώνει μια οικογένεια.
Ο άνθρωπος δεν είναι εκείνος που ύφανε
τον ιστό της ζωής – δεν είναι παρά ένα
του νήμα. Oτιδήποτε κάνει στον ιστό, το
κάνει στον ίδιο του τον εαυτό.
Αρχηγός των Ινδιάνων Seattle

72. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
Σταυρούλα Κουλοχέρη
Βαγγέλης Κοντζίλας
Κατερίνα Μαργέτη
Σταμάτης Παπαχρήστου
Ανδρέας Παπουτσάς
Ζωρζέτ Παραμανίδου
Αριστέα Σιαφάκα
Γιώργος Τσίμπρας
Στέλιος Χατζηστόγιας
Υπεύθυνες καθηγήτριες:
Βασιλική Κωτσάνη
Ελένη Σκριβάνου
Ηλεκτρονική Επεξεργασία παρουσίασης: Σοφία Γκίτζου