Շատերին է հայտնի Վարպետի սերը Շուշանիկ Մատակյանի հանդեպ, բոլոր դասագրքերում գրված է այդ մասին: Իսկ քանի՞սը գիտեն, որ Իսահակյանը սիրել է նաև Շուշանիկի կրտսեր քրոջը՝ Աննիկին:
Շատերին է հայտնի Վարպետի սերը Շուշանիկ Մատակյանի հանդեպ, բոլոր դասագրքերում գրված է այդ մասին: Իսկ քանի՞սը գիտեն, որ Իսահակյանը սիրել է նաև Շուշանիկի կրտսեր քրոջը՝ Աննիկին:
2. Ծնվել է առևտրականի
ընտանիքում, սովորել է հայրենի
գյուղի Մեսրոպյան վարժարանում,
ապա՝ Սվազի Արամյան դպրոցում
(1894-96) և Մարզվանի
«Անատոլիա» գիշերօթիկ քոլեջում
(1896-1901)։ 1902–ին ընտանիքի
հետ տեղափոխվել Կ.Պոլիս, որտեղ
մինչև 1905–ը սովորել է Ղալաթիայի
Կեդրոնական վարժարանումֈ
Ուսումն ընդհատել է սաստկացող
հիվանդության պատճառովֈ
3. Գրել սկսել է 1901–իցֈ 1903–ից
տպագրվել է պարբերական
մամուլումֈ Աշխատակցել է
արևմտահայ շատ
հրատարակությունների՝
«Մասիս», «Հանրագիտակ»,
«Արևելյան մամուլ», «Լույս»,
«Սուրհանդակ», «Մանզումեի
էֆքյար», «Բյուզանդիոն»։
Աշակերտական տարիներին
չափածո փորձերը հավաքել է
«Բաբախումներ» ձեռագիր
տետրումֈ Կենդանության օրոք,
1907–ին, Կ.Պոլսում լույս է տեսել
Մեծարենցի
բանաստեղծությունների երկու
ժողովածու՝ «Ծիածան», «Նոր
տաղեր»։
4. Մեծարենցի գրական
ժառանգությունը բաղկացած է
ավելի քան 130 քնարական
ոտանավորից, շուրջ մեկ
տասնյակ արձակ
բանաստեղծություններից ու
պատմվածքից և մի քանի
գրական–քննադատական
հոդվածներից, որոնցում
շարադրել է իր
ստեղծագործական
սկզբունքները, պաշտպանվել
թշնամական
քննադատությունիցֈ
5. Մ.Պեշիկթաշյանից և Պ.Դուրյանից
հետո Մեծարենցը նոր աստիճանի
բարձրացրեց արևմտահայ պոեզիան,
արտացոլեց դարասկզբի թուրքահայ
կյանքի բարդ և հակասական
պայմաններում ապրող ու տառապող
առաջավոր անհատի հարուստ
ներաշխարհըֈ Ընդդիմանալով
սուլթանական ռեակցիային, ազգային և
սոցիալական ճնշմանը՝ Մեծարենցը
ստեղծեց մարդասիրական խոհերով,
կյանքի ու բնության հերոսի կերպար,
արտահայտեց դեմոկրատական
խավերի երազանքը արտադրության ու
ներդաշնակ աշխարհի մասինֈ
Մեծարենցը բնության լավագույն
երգիչներից է հայ պոեզիայումֈ
Բնության աստվածացումը նրան
հանգեցրել է յուրօրինակ
պանթեիստական ըմբռնումների («Ինր
արբեցությամբ...»)։
6. Մեծարենցի աշխարհայացքի ու
ստեղծագործության բնորոշ կողմերից
մեկը նրա մարդասիրությունն է, որն
ունի որոշակիորեն արտահայտված
դեմոկրատական բովանդակությունֈ
Հակադրվելով անկումային
գրականության «անմարդկային
անձնաբանությանը», Մեծարենցը
գտնում էր, որ բանաստեղծի կոչումը
պետք է լինի սիրո, գթության և
անձնազոհության քարոզըֈ Նրա
քնարական հերոսը երազում է
«անանձնական ուրախություն», որը նա
պետք է պարգևի բոլոր կենդանի
էակներին և, առաջին հերթին, «պարզ
մարդերուն՝ գեղջուկներուն ու
բանվորին» («Տո՛ւր ինձի, Տե՛ր...»,
«Ըլլայի, ըլլայի» բանաստեղծաշարը)։
Մեծարենցը իր մի շարք երկերում
կերտել է արևմտահայ գյուղի կյանքի և
աշխատանքի հովերգական պատկերներ
(«Ջրտուք», «Որթին տերևը», «Տկճորին
երգը»)։
7. Մեծարենցի բանաստեղծական
արվեստը շատ կողմերով կապված է
դասական ռոմանտիզմի և սիմվոլիզմի
հետֈ Նա արևմտահայ պոեզիայում
առաջ քաշեց բանաստեղծական
պատկերի կառուցման նոր եղանակներ,
ընդգծվեց բառի փոխաբերական
իմաստը, կատարելության հասցրեց
ոտանավերի ձևերըֈ Սակայն,
ընդհանուր առմամբ, Մեծարենցը հեռու
է մնացել սիմվոլիզմի
անհատապաշտական
բովանդակությունից և ուրբանիստական
թեմատիկայիցֈ Նրա ստեղծագործության
վրա մեծ ազդեծություն են թողել հայ
միջնադարյան պոեզիան և
ժողովրդական բանահյուսությունըֈ
Մեծարենցի ստեղծագործությունն իր
հերթին ներգործել է արևմտահայ և
արևելահայ պոեզիայի վրա, հատկապես
բնության պատկերների յուրացման,
մարդու և բնության
փոխհարաբերության գեղարվեստական
մեկնաբանության հարցումֈ
