ΙΣΤΟΡΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

1. AΡΧΑΙΑ ΑΘΗΝΑ
Η θέση της γυναίκας στην Αρχαία Αθήνα
Η γυναίκα στους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους θεωρούνταν,
βιολογικά και ψυχολογικά, πλάσμα που δεν είχε την ικανότητα να
ελέγξει τον εαυτό της και να αντισταθεί σε εξωτερικά ερεθίσματα
.Έπρεπε να είναι σεμνή, όμορφη και υγιής, προκειμένου να
συμβιβάζεται με τα πρότυπα μιας πατριαρχικής κοινωνίας, όπως
ήταν η αρχαία ελληνική. Ακόμα και στην τέχνη είναι δυνατόν να
παρατηρήσει κανείς ότι από την αρχαϊκή περίοδο ως και το τέλος
περίπου της κλασικής περιόδου, όπου το θηλυκό κορμί
απελευθερώνεται, η γυναίκα -ιδιαίτερα στη γλυπτική-
παρουσιάζεται ευπρεπώς ενδεδυμένη, ενώ αποφεύγεται η έμφαση
στα χαρακτηριστικά του φύλου.
Η θέση του άντρα στην Αρχαία Αθήνα
Στην αρχαία Αθήνα, ο άντρας ήταν υπεύθυνος για την οργάνωση
και την διαχείριση του σπιτιού όπως και για την λήψη σημαντικών
αποφάσεων της οικογένειας. Ως πατέρας, είχε το δικαίωμα να
αποφασίζει για την ζωή και το μέλλον της κόρης του από την
στιγμή που γεννιόταν μέχρι και την υπόλοιπη ζωή της. Δηλαδή,
όταν γεννιότανένα κορίτσι ο πατέρας αποφάσιζε αν θα παραμείνει
στην ζωή ή όχι, καθώς θεωρούσαν επιπρόσθετο έξοδο για τον
οίκο.Επίσηςεκείνος ήταν ο οποίος επέλεγε τον σύζυγο της κόρης
του σύμφωνα με τις αντιλήψεις της εποχής. Όσον αφορά την
πολιτική, μόνο ο άντρας είχε το δικαίωμα του εκλέγειν και του
εκλέγεσθαι και μπορούσε να συμμετείχε στις θρησκευτικές
εκδηλώσεις.
Η θέση του παιδιού στην Αρχαία Αθήνα

2. Τα κορίτσια μάθαιναν να ράβουν και να γνέθουν ενώ μάθαιναν
ελάχιστα να γράφουν και να διαβάζουν. Δεν έβγαιναν έξω από το
σπίτι χωρίς συνοδεία δούλων.Από την άλλη, τα αγόρια είχαν
περισσότερα πλεονεκτήματα όσον αφορά την διαπαιδαγώγησή
τους. Ως τα δώδεκα χρόνια τους έμεναν στο σπίτι αγράμματα και
μετά τα πήγαιναν να μορφωθούν σε ιερατεία (έξαρση
παιδεραστίας) ή αν είχαν την οικονομική ευχέρεια ανάθεταν την
διαπαιδαγώγησή τους σε δασκάλους. Πολλοί πλούσιοι ανάθεταν
την ανατροφή των βρεφών σε δούλες ή σε παιδαγωγούς δούλους.
Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι τα παιδιά είχαν ελάχιστη
επικοινωνία με τον πατέρα, ο οποίος ή θα εργαζόταν όλη μέρα
(χαμηλή - μεσαία τάξη) ή θα ασχολούνταν με τα ζητήματα του
δήμου. Αυτονόητο, λοιπόν, είναι ότι την ανατροφή των παιδιών -
όσο της επέτρεπαν οι δυνατότητές της- την είχε η μάνα, η οποία
όντας φυλακισμένη στο σπίτι και μη μπορώνταςνα αντιδράσει στον
υποβαθμισμένο ρόλο που της είχε δοθεί, δεν μπορούσε να
προσφέρει τις κατάλληλες γνώσεις και την σωστή αγωγή στα
παιδιά της. Αξίζει να αναφέρουμε ότι τα παιδιά στην κλασσική
Αθήνα που γεννιόταν με ελαττώματα γενετικής φύσεως, τα
πουλούσαν ως δούλους ή τα εξέθεταν κάτι που σημαίνει ότι η τύχη
τους ήταν αμφίβολη και αβέβαιη.
Η ένδυση στην Αρχαία Αθήνα
Το πλήθος στην Αθήνα παρουσίαζε μια εικόνα πολύ γραφική, που
δεν έμοιαζε καθόλου με μια μονότονη πομπή λευκών μορφών. Η
ενδυμασία ήταν κατασκευασμένη από υφάσματα με ζωηρά
χρώματα, κάποτε μάλιστα από πολλά χρώματα (ειδικότερα η
ενδυμασία των νέων) : πορφυρό, κόκκινο, πράσινο και γαλάζιο.
Στους άντρες δεν άρεσε το κίτρινο χρώμα, το θεωρούσαν καλό
μόνο για τις γυναίκες. Τα λευκά ενδύματα στολίζονταν με μια
λωρίδα χρωματιστή.Το κύριο αντικείμενο της αντρικής ενδυμασίας
ήταν ο χιτώνας, που τον φορούσαν κατάσαρκα. Ο χιτώνας δεν
ήταν τίποτα άλλο από ένα κομμάτι πανί, με τρύπες για τα χέρια,
που το έπιαναν στον έναν ώμο με πόρπη. Το μήκος του χιτώνα
ποίκιλλε ανάλογα με την εποχή. Στην αρχή ήταν πολύ μακρύς, μα

3. αργότερα άρχισαν να τον σφίγγουν στη μέση με ένα κορδόνι και
έτσι έφτανε ως τα γόνατα. Κάποτε στο χιτώνα έβαζαν και μανίκια.
Οι χιτώνες, που προορίζονταν για τους υπηρέτες, τους βιοτέχνες,
τους στρατιώτες και τους δούλους είχαν μια τρύπα, μονάχα για το
αριστερό χέρι, ο δεξιός ώμος έμενε ακάλυπτος. Πάνω από το
χιτώνα οι Αθηναίοι φορούσαν ένα είδος μανδύα ή πελερίνα που το
έλεγαν ιμάτιο. Τη μια άκρη του ιματίου την έσφιγγαν στο στήθος
κάτω από την αριστερή μασχάλη, ενώ το υπόλοιπο το έριχναν στην
πλάτη, πάνω από τον αριστερό ώμο, περνώντας το κάτω ή πάνω
από το δεξί χέρι και ξαναπερνώντας το πάνω από τον αριστερό
ώμο έτσι που η άλλη άκρη να κρέμεται στην πλάτη. Ένα ιμάτιο για
να θεωρείται σεμνό έπρεπε να καλύπτει τα γόνατα, αλλά να μη
φτάνει ως τους αστράγαλους. Υπήρχε και ένας κοντός μανδύας,
πιασμένοςμε μια πόρπη κάτω απ' το λαιμό και αφημένος να πέφτει
ελεύθερα πάνω απ' τους ώμους και τις πλάτες. Αυτή η πελερίνα
ονομαζότανχλαμύδα και τη φορούσαν στον πόλεμο, στο κυνήγι και
στα ταξίδια. Στην Αθήνα η χλαμύδα ήταν το συνηθισμένο ένδυμα
της νεολαίας. Το κεφάλι έμενε ακάλυπτο. Οι Έλληνες φορούσαν
κάλυμμα μόνο όταν έβγαιναν έξω απ' την πόλη για να
προστατεύουν το κεφάλι τους από τη ζέστη και τη βροχή. Στους
δρόμους της Αθήνας μπορούσε να συναντήσει κανείς με κάλυμμα
μόνο ταξιδιώτες ή ανάπηρους. Κανένας δεν μπορούσε να
φαντασθεί τον Πλάτωνα ή τον Δημοσθένη να διασχίζει την Αγορά
με κάλυμμα στο κεφάλι. Υπήρχαν ορισμένα είδη καλύμματος λευκά
ή καφέ. Ο πίλος ήταν ένα είδος καλύμματος από πίλημα με πολύ
μικρούς γύρους ή και χωρίς γύρους και ο πέτασος ένα αληθινό
καπέλο από πίλημα, ίσιο στην κορυφή, με μια κορδελίτσα. Η
κορδελίτσα είχε σκοπό να σφίγγει καλά τον πέτασο κάτω από το
σαγόνι ή να τον κρατάει όταν τον έβγαζαν και τον έριχναν πίσω
στις πλάτες. Η κυνή ήταν ένα κάλυμμα χωρίς γύρους, δηλαδή ένας
απλός στρογγυλός σκούφος, από δέρμα σκυλιού.