Το όνομα και η προέλευση τους από το Mutlan του σημερινού Pakistan και την επαρχία Punjap της ΒΔ Ινδίας. Τα τρία κύμματα της μαζικής μετανάστευσης τους. Τα σοβαρά κοινωνικά προβλήματα πουαρες διακρίσεις εναντίο τους. αντιμετωπίζουν και οι βάρβ

1. ΡΟMA
.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 1
ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΡΟΜΑ

2. • Κάποιοι Φίλοι με ρωτούν γιατί ασχολούμαι με αυτά τα πονήματα. Η απάντηση είναι απλή.
Προσπαθώ να καλύψω τα κενά που έχω στις γνώσεις μου πάνω σε θέματα για τα οποία έχω
περιέργεια και ενδιαφέρον. Επομένως μπορεί κάποιος να πει ότι γράφω για θέματα τα οποίa
δεν ήξερα τίποτα γι’ αυτά η θέματα τα οποία προσπαθώ να φέρω στη μνήμη μου ξανά.
• Επειδή πάντα εύρισκα σαν πιο αποτελεσματικό τρόπο μάθησης τη γραφή, για το λόγο αυτό
κρατώ σημειώσεις από ότι διαβάζω (cut & paste) τα οποία και μεταφέρω σε μορφή Power Point
Presentation. Επομένως δεν κάνω πρωτογενή έρευνα αλλά παρουσιάζω μόνο, σε κάποια
οργανωμένη μορφή, τις πληροφορίες που αντλώ από τις πηγές μου τις οποίες καμιά φορά
εμπλουτίζω με videos η ακόμα και με μουσική.
• Ελπίζοντας ότι κάποιοι από τους φίλους μου θα έχουν το ίδιο ενδιαφέρον μάθησης, τα διανέμω
σε αυτούς πιστεύοντας ότι στη χειρότερη περίπτωση θα τους βάλω στο κόπο να κάνουν ένα
DELETΕ.
MΦΧ
ΝΙΚΗΤΑΣ
nvougiouklis@yahoo.com
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 2
ΡΟΜΑ

3. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 3
ΡΟΜΑ
Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΩΝ ΡΟΜΑ

4. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 4
ΡΟΜΑ
Πίνακας Περιεχομένων 1/2
Ρομά 6
Ονομασία 10
Ποιες είναι οι φυλές των Τσιγγάνων 17
Προέλευση 20
Άλλες Θεωρήσεις 24
Τι δείχνει το DNA 29
Γλώσσα 29
Μεταναστεύσεις των Ρομά 36
Οι σφαγές του Ταμερλάνου 43
Θύματα Διακρίσεων 48
Πληθυσμός 57
Πως έγιναν μποέμ 58
Οργανοπαίκτες στα χωράφια 60

5. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 5
ΡΟΜΑ
Πίνακας Περιεχομένων 2/2
Οι Ρομά στην Ελλάδα 61
Ποιο καθαροί από τους άλλους 71
Θρησκεία 72
Τούρκοι και Ρομά 74
Το μυστικό του ατσαλιού 74
Διαφορετικές αξίες 79
Τσιγγάνικος Γάμος 81
Οι Τσιγγάνοι, τα γράμματα και η σχολική εκπαίδευση 81
Η εγκληματικότητα των Ρομά 84
Τα σημερινά προβλήματα των Ρομά 89
Σχετικά 103
Διάσημοι Ρομά 105
Διευθύνσεις (sites) internet για τους Ρομά 108

6. ΡΟΜΑ
• Ρομά
• Είναι ένας αρχαίος νομαδικός λαός , που χωρίς
γραπτή γλώσσα για πολλούς αιώνες, διατηρεί
ακόμα την παράδοση της περιπλάνησης.
• Είναι κατά βάση φτωχός, περιφερόμενος, αλλά
και μουσικός και προέρχεται από ότι φαίνεται
από το Multan του Pakistan και γειτνιάζουσα
περιοχή του Punjab της Βορειοδυτικής Ινδίας .
• Είναι ο μόνος λαός που ποτέ του δεν διεκδίκησε
την επιστροφή στα πατρώα εδάφη και ακόμη
πιο μυστηριωδώς για μας τους υπολοίπους,
διέγραψε από τη συλλογική του μνήμη ως και
το ποιά ήταν αυτή η πατρίδα. Δεν κράτησε στις
λαϊκές παραδόσεις του όχι μόνο κάποιο έπος
του αλλά ούτε το ελάχιστο δημοτικό τραγούδι
που θα διηγούνταν το από πού, πότε και πώς
συνέβη ο ξεριζωμός του.
• Το μόνο που διεκδίκησε - μόλις το 1971 - ήταν
να μην τον ονομάζουν πια με τα διάφορα
ονόματα που διάλεγαν οι άλλοι γι’ αυτόν αλλά
εκείνο που ο ίδιος διάλεξε και είναι Ρομά για
το έθνος τους και Ρομανί για τη γλώσσα.
• Το αίτημά του αυτό έγινε δεκτό από τους
διεθνείς οργανισμούς και με το πέρασμα στον
νέο αιώνα συνειδητοποιήσαμε όλοι πως το
πολιτικά ορθόν ήταν να αποκαλούμε πλέον
αυτούς που παλαιότερα ονομάζαμε
Αθίγγανους, Τσιγγάνους ή Γύφτους, Ρομά .
• Αλλά γιατί είναι έτσι το σωστό και όχι αλλιώς;
Και αν εκείνα τα ονόματα ήταν λάθος, πώς
προέκυψαν; Και αφού οι ίδιοι «δεν ήξεραν
πούθε κρατάει η σκούφια τους», ποιος μας λέει
ότι το νέο όνομα είναι και το αρχικό τους;
• Χώρια που το Ρομανί ηχεί περίεργα οικείο σε
9/8/2016 6Νικήτας Βουγιουκλής

7. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 7
ΤΟ MULTAN (PAKISTAN) KAI Η ΓΕΙΤΝΙΑΖΟΥΣΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΥ PUNJAB (ΤΗΣ ΒΔ ΙΝΔΙΑΣ)
ΡΟΜΑ
ΚΟΙΤΙΔΑ ΤΩΝ ΡΟΜΑ

8. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 8
ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ - ΠΙΝΑΚΑΣ

9. όλες τις πάλαι ποτέ κτήσεις των Ρωμαίων στα
μέρη μας: Ρωμυλία ή Ρούμελη λεγόταν η
Στερεά Ελλάδα, Ανατολική Ρωμυλία η Βόρεια
Θράκη, Ρωμανία η τωρινή Ρουμανία.
• Να 'ναι, λοιπόν, ένα όνομα που διάλεξαν εκ
των υστέρων επειδή από τα μέρη αυτά
πρωτοπάτησαν στην Ευρώπη;
• Εκείνοι απορρίπτουν την καχυποψία μας μετά
βδελυγμίας. Ρομά, λένε, σημαίνει στη γλώσσα
τους «άνθρωπος» και μάλιστα «παντρεμένος»,
«νοικοκύρης».
• Θα θέλαμε να ψάξουμε το θέμα επιστημονικά,
τόσο ιστορικά και γλωσσολογικά όσο και
γονιδιακά. Και αυτό είναι ένα... κουβάρι
ιδιαίτερα μπερδεμένο.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 9
ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ ΜΕ ΤΟ ΒΙΟΛΙ ΤΟΥ

10. • Ονομασία
• Αν η λέξη Ρομά (ή Ρομ στον ενικό) δεν σας λέει
κάτι , είμαι βέβαιος ότι μία τουλάχιστον εκ των
παρακάτω λέξεων όπως Τσιγγάνοι, Γύφτοι,
Αθίγγανοι ,Κατσίβελοι η Σίντηδες σας είναι
γνωστή.
• Μεταξύ τους οι Ρομά χρησιμοποιούν τα
ονόματα "Μελελέ" (Λαός μαύρος), "Μανούχ"
(άνθρωπος) και "Σίντε".
• Η λέξη "Ρομ", που χρησιμοποιείται επίσης από
τους ίδιους, σημαίνει στη γλώσσα τους
"άντρας" ή "σύζυγος".
• Οι λέξεις Ρομά η Roms προφέρονται καλύτερα
ως ΡΡομά η Rroms, {με δύο -ρ- ή –r).
• Σε αρκετά κείμενα στο δυτικό και όχι μόνο
κόσμο, ο όρος «τζιγγάνος» χρησιμοποιείται
υποτιμητικά και σκωπτικά.
• Το όνομα «Τσιγγάνοι» που υιοθέτησε γι'
αυτούς ο απλός λαός μπορεί να προέρχεται
από το τουρκικό «τσιγκάν», που σημαίνει
πάμπτωχος η από όνομα που τους συνόδευσε
από τη χώρα καταγωγής τους.
• Άλλη άποψη είναι ότι, η σχέση της λέξης
Ατσίγγανος με τη λέξη Αθίγγανος, οφείλεται
κυρίως σε θρησκευτικούς λόγους.
• Αυτό λέγεται διότι οι Αθίγγανοι (αίρεση στο
Βυζάντιο) και οι μετανάστες Ινδοί είχαν κοινή
μια συνιστώσα του θρησκευτικού κράματος
που πίστευαν οι οπαδοί του μανιχαϊσμού. Διό
λόγω και τους απεκάλεσαν αθί[τσι]γγανους.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 10
ΡΟΜΑ

11. – Μανιχαϊσμός: ήταν γνωστικό θρήσκευμα του
μεσανατολικού χώρου, που εμφανίστηκε τον 3ο
αιώνα μ.Χ., με ηγήτορα τον Πέρση ευγενή και
θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Μάνη, ή
Μανιχαίο (216-277), ο οποίος ανέμιξε στη
χριστιανική διδασκαλία στοιχεία του Παρσισμού
και Βουδισμού.
– Το θρησκευτικό σύστημα που προώθησε ο
Μάνης έχει περιγραφεί ως μια «εναλλακτική
χριστιανική εκκλησία, η οποία υπήρξε για
περισσότερα από χίλια χρόνια με οπαδούς σε
χώρες που εκτείνονται από τον Ατλαντικό ως τον
Ειρηνικό Ωκεανό»
– Ζωροαστρισμός: είναι μια από τις
παλαιότερες θρησκείες που έχουν ακόμα
οπαδούς. Η εμφάνισή του χρονολογείται περίπου
2.600 χρόνια πριν, ως ριζική αναμόρφωση της
πολυθεϊστικής ιρανικής θρησκείας η οποία
επικράτησε στην Περσική Αυτοκρατορία με
κρατική υποστήριξη.
⁻ Ο Ζωροαστρισμός δια τηρεί κάποιες από τις
πρακτικές της προϊστορικής, κοινής ινδοϊρανικής
θρησκείας και επομένως παρουσιάζει ομοιότητες
με τον Ινδουισμό όπως π.χ. την πυρολατρεία,
ορισμένες μυθικές αφηγήσεις και τον σεβασμό
προς τις δυνάμεις της φύσης.
⁻ Παρσισμός: θρήσκευμα, Ινδών οπαδών τού ζωρο
αστρισμού.
• Επίσης, η λέξη «αθίγγανος» ή «ατσίγγανος»
σημαίνει και «ανέγγιχτος» (από την ονομασία
της κατώτερης ινδουιστικής κάστας, κάτω από
τους παρίες, από την οποία πιθανολογείται ότι
προήλθαν).
– Αθίγγανος < στερητικό α- + θιγγάνω ("αγγίζω"): ο
"ανέγγιχτος«
– Κάστα: Με τον όρο κάστα περιγράφεται ο
θεμελιώδης θεσμός της κοινωνικής οργάνωσης
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 11
ΡΟΜΑ

12. ΡΟΜΑ
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 12
ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΡΟΜΑ

13. και διάρθρωσης της Ινδίας. Ο όρος προέρχεται
από τη λατινική λέξη "castus", που σημαίνει
καθαρός, αμόλυντος, χωρίς αναμείξεις.
– Στην απλούστερη μορφή του ο όρος ταυτίζεται με
το χρώμα του δέρματος, που αποτελεί και το
βασικό στοιχείο της ινδικής κοινωνικής
ταξινόμησης. Η λέξη κάστα
στην Ινδική αποδίδεται ως βάρνα ή τζατί.
– Η λέξη βάρνα υποδεικνύει ένα ιδανικό μοντέλο,
έναν τρόπο σχεδιασμού της κοινωνίας, ενώ η
λέξη τζατί αναφέρεται στις πραγματικές
κοινωνικές ομάδες με τις οποίες ταυτίζονται οι
άνθρωποι και στη βάση των οποίων
αλληλεπιδρούν .
– Οι βάρνα είναι μόνον τέσσερεις από
αρχαιοτάτων χρόνων: Η πρώτη και ανώτερη των
Βραχμάνων (ιερέων). Η δεύτερη η Καστρίγια
(πολεμιστών, ευγενών, αρχόντων). Η Τρίτη των
Vaisya(εμπόρων, επαγγελματιών, βιοτεχνών) και
η τέταρτη των Sudra (χειρωνακτών εργατών). Οι
υπόλοιποι, οι παρίες, είναι οι απόβλητοι της
κοινωνίας
– Οι τζατί είναι πολλές στον αριθμό και συχνά
εσωτερικά διασπασμένες. Αν και διαφέρουν από
θρησκεία σε θρησκεία και άλλαξαν πολλές φορές
την ταυτότητά τους, συνεχίζουν να ασκούν
επίδραση στους Ινδούς
• Σε βυζαντινό κείμενο πιθανώς του 14ου αι. οι
τσιγγάνοι αναφέρονται ως «κατζίβελοι» και ως
κοσκινοποιοί, μια τέχνη που ασκούσαν έως
πρόσφατα.
• Η λέξη «Κατσίβελοι» είναι σύνθετη,
προερχόμενη από το «captivus-a-um» που
σημαίνει αλισκόμενος -εξ ου και άλωση-
δηλαδή αιχμάλωτος, και το «bellum-i» που
σημαίνει τον πόλεμο ή μπορεί να σχετίζεται με
τα Λατινικά ρήματα «capto», «captito»,
«+captivo», που όπως το Θρακικό «καπτάω»,
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 13
ΡΟΜΑ

14. σημαίνουν αρπάζω, θηρεύω, αιχμαλωτίζω, των
οποίων υποκοριστικό είναι η παλιά ιταλική λέξη
«cattivello» {βλ. «captivus»} που σημαίνει το
σκλάβο, το δυστυχή, όμως η επέκτασή της, να
σημαίνει το ζητιάνο ή την ελεημοσύνη, καθιστά
τη λέξη συνώνυμη με ύβρη.
• Το προφανές θα ήταν να πούμε πως οι
λατινόφωνοι Βλάχοι έδωσαν από λύπηση αυτό
το προσωνύμιο στους ρακένδυτους
Τσιγγάνους.
• Αλλά υπάρχει και μια πιο ιστορική ερμηνεία:
τους πρώτους αιώνες παρουσίας τους στα
Βαλκάνια οι πολυπληθείς Τσιγγάνοι της
λατινόφωνης Ρουμανίας ζούσαν υπό καθεστώς
σκλαβιάς.
• Οι Έλληνες Βλάχοι ανεβοκατέβαιναν, ως
γνωστόν, στα Βαλκάνια για εμπορικές
δοσοληψίες. Πιθανότατα λοιπόν τους γνώρισαν
ως σκλάβους και «σκλάβους» τους ονόμασαν,
στα λατινικά
• Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές γλώσσες η
ονομασία τους προέρχεται από την Ελληνική
λέξη «Τσιγγάνοι». και αναφέρονται ως εξής:
• Στα γερμανικά: Zigeuner, ουγγρικά: Cigány,
γαλλικά: Tsigane, ιταλικά: Zingaro, ισπανικά:
Cingaro, πορτογαλικά: Cigano, ρουμανικά:
Ţigan, σουηδικά: Zigenare, ρωσικά: Цыган
(Zygan), τσέχικα: Cikáni, πολωνικά: Cygan,
βουλγάρικα: Циганин (Ziganin), σέρβικα και
κροάτικα: Cigani, τούρκικα: Çingene, Ινδία:
Lampari, Ισραήλ: Nawar, Ιράν: Kowli, και
Αρμενία: Gnchou.
• Στη πραγματικότητα το όνομα «ατσίγγανοι» η
«τσιγγάνοι» δεν είναι τίποτε άλλο για το
9/8/2016 14Νικήτας Βουγιουκλής
ΡΟΜΑ

15. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 15
ΓΥΦΤΟΜΑΧΑΛΑΣ
ΡΟΜΑ

16. συγκεκριμένο λαό, παρά ένα ξένο όνομα, ένα
βαφτιστικό, ένα παρατσούκλι. Για αυτό
αναζήτησε και προώθησε μια δική του
ονομασία.
• Έτσι προέκυψε όπως είδαμε η λέξη Rom που
στη μητρική τους γλώσσα σημαίνει άνδρας,
σύζυγος κ.λπ.
• Για τους σημερινούς Έλληνες υπάρχει διαφορά
μεταξύ «γύφτων» και «τσιγγάνων».
• Με τη λέξη «γύφτος» εννοούμε όλους εκείνους
που ζούσαν η ζουν στις παρυφές και τα όρια
οικισμών και πόλεων και που ασχολούνται με
μικρο-επαγγέλματα.
• Με τη λέξη «τσιγγάνος» εννοούμε όλους
εκείνους που συνεχώς μετακινούνται και
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 16
ΡΟΜΑ
ΧΟΡΕΥΤΡΙΑ ΡΟΜΑ - ΠΙΝΑΚΑΣ

17. ασχολούνται σήμερα με το εμπόριο και άλλα
επαγγέλματα σχετιζόμενα με το νομαδισμό και
τη συνεχή μετακίνηση τους.
• Ανώτεροι θεωρούνται οι τσιγγάνοι, επειδή
όμως ο διαχωρισμός και η οριοθέτηση των
εννοιών είναι δύσκολη καλύτερα είναι να τους
αποκαλούμε όλους Ρομά.
• Ποιες είναι οι φυλές των Τσιγγάνων;
• Γλωσσολογικά οι Τσιγγάνοι διαχωρίζονται σε
τρεις φυλές: τους Ρομά, τους Ντομά και τους
Λομά.
• Οι Ρομά είναι η πολυπληθέστερη φυλή,
απαρτιζόμενη από αρκετές υποδιαιρέσεις της:
τους Καλντέρα, τους Καλντεράς και τους
Κουράρα , που είναι κυρίως σιδηρουργοί,
ξυλουργοί και καλαθοπλέκτες, αλλά και τους
Λοβάρα, που είναι εκτροφείς αλόγων. Τους
συναντάμε στην Τουρκία, στα Βαλκάνια, στην
Κεντρική και στην Ανατολική Ευρώπη.
• Στους Ρομά εντάσσονται επίσης οι Κάλε, που
ζουν κυρίως στη Νότια Γαλλία και στην Ιβηρική
χερσόνησο, με εξειδίκευση στο τραγούδι, στο
θέατρο και στον χορό φλαμένκο, και οι Σίντι,
που βρίσκονται συγκεντρωμένοι στα σύνορα
Γαλλίας – Γερμανίας (ιδιαίτερα στην Αλσατία)
και είναι εξειδικευμένοι στην ακροβασία και
στις τέχνες του τσίρκου.
• Τέλος, οι Ρομάνισελ, που απαντώνται κυρίως
στη Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ και
παραδοσιακά ήταν εκτροφείς αλόγων.
• Οι Τσιγγάνοι που συναντάμε σε Μαρόκο,
Τυνησία, Αλγερία στις χώρες δηλαδή της
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 17
ΡΟΜΑ

18. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 18
ΡΟΜΑ
ΚΑΛΑΘΟΠΛΕΧΤΗΣ ΡΟΜΑ

19. περιοχής Μαγκρέμπ (οι Νταρ-μπούσιφαλ), στην
Αίγυπτο (οι Γκάγκαροι), στη Μέση Ανατολή και
στη ΝΑ Τουρκία ανήκουν γενικά στη φυλή των
Ντομά και εξειδικεύονται στα ακροβατικά και
στην ταχυδακτυλουργία.
• Στην Αρμενία, στη Γεωργία και στο Ιράν
συναντούμε την τρίτη και πιο ολιγάριθμη φυλή,
των Λομά, που εξειδικεύεται στην εκτροφή
αλόγων. Συνολικά ο πληθυσμός τους ανά τον
κόσμο εκτιμάται στα 12 εκατομμύρια
• Εντυπωσιακό είναι το ότι οι Ντομά της Αιγύπτου
είναι στην πλειονότητά τους χριστιανοί κόπτες.
• Οι γενικότερα αποδεκτές θεωρήσεις υποθέτουν
ότι οι τσιγγάνοι αποτελούν ινδικό φύλο
νομάδων, που είχε αποσπασθεί περί τον +3ον
αιώνα από την Ινδία, παρέμειναν μεγάλο
χρονικό διάστημα στην Περσία – από όπου
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 19
ΡΟΜΑ
ΑΚΟΝΙΣΤΗΣ ΡΟΜΑ

20. πήραν διάφορες θρησκευτικές δοξασίες
ηλιολατρίας – και κατά τον +8ον αιώνα άρχισαν
να εισέρχονται κατά κύματα στην Βυζαντινή
αυτοκρατορία.
• Μπορεί λοιπόν κανείς να πει ότι αν οι
Ινδοευρωπαίοι συνιστούν κατασκευή, οι Ρομά,
Τσιγγάνοι, Γύφτοι, Κατσίβελοι, είναι όνομα και
πράγμα Ινδοευρωπαίοι.
• Προέλευση
• Η πρώτη ιστορική αναφορά για τους Ρομά
γίνεται από τον Ηρόδοτο που αναφέρει το λαό
των "Σιγύνων".
• Ο πρώτος ευρωπαίος επιστήμονας που
υποψιάστηκε ότι οι Γύφτοι δεν ήταν από την
Αίγυπτο αλλά από πολύ μακρύτερα ήταν ο
καθηγητής του γερμανικού πανεπιστημίου Halle
Γιόχαν Ρούντιγκερ: το 1782 δημοσίευσε άρθρο
υπό τον τίτλο «Περί της ινδικής γλώσσας και
καταγωγής των Γύφτων», όπου συνέκρινε τη
γραμματική δομή της γλώσσας τους με εκείνες
των ινδοάριων γλωσσών του Ινδουστάν (στο
σημερινό Πακιστάν).
• Από τότε και ως το 2003 έχουν δημοσιευθεί
πάνω από 2.500 γλωσσολογικές εργασίες επί
του θέματος .
• Ποιο είναι το συμπέρασμα στο οποίο
συγκλίνουν; Ότι η κοιτίδα αυτού του λαού
βρίσκεται μάλλον στο σημερινό Ανατολικό
Πακιστάν και στη Δυτική Ινδία, στην κοιλάδα
του Ινδού και στην περιοχή Multan του
Pakistan και γειτνιάζουσα περιοχή του Punjab
της Βορειοδυτικής Ινδίας .
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 20
ΡΟΜΑ

21. • Η παλαιότερη ονομασία των Ρομά ήταν στα
αρχαία σανσκριτικά κείμενα Ντομπά, δηλαδή
«μουσικοί από χαμηλή κάστα».
• Οι περισσότερες διασυνδέσεις είναι
αποτέλεσμα γλωσσολογικής μελέτης, βάσει της
οποίας υπάρχει σημαντική ομοιότητα ανάμεσα
στις διαλέκτους των Ρομ, των Χίντι και
των Πουντζάμπι.
• Υπάρχουν κάποιες θεωρίες σύμφωνα με τις
οποίες οι Ρομά προήλθαν από κάστες
(κατώτερες) του Ινδού ποταμού, τα μέλη των
οποίων στρατολογήθηκαν ως μισθοφόροι σε
πολέμους εναντίον των Αράβων.
• Μία άλλη θεωρία είναι ότι οι Ρομά προέρχονται
από αιχμαλώτους των Αράβων, κατά την
εισβολή των Μουσουλμάνων στη βόρεια Ινδία
και το σημερινό Πακιστάν, ή ότι
απομακρύνθηκαν από τις εστίες τους ως
πρόσφυγες εξαιτίας της εισβολής.
• Έχει επιβεβαιωθεί ότι οι Ρομά προέρχονται από
την Ινδία και πιστεύεται ότι φυλετικά
προέρχονται από τους Τζατ, μια ομάδα της
νότιας Ασίας.
• Η ανακάλυψη της λεγόμενης μετάλλαξης Τζατ
που προκαλεί ένα τύπο γλαυκώματος έδειξε ότι
οι Ρομά προέρχονται από τους Τζατ που ζουν
στη βόρεια Ινδία και στο Πακιστάν.
– Σημείωση - Οι Τζατ ή Τζιτ: είναι κοινότητα
παραδοσιακών κτηνοτρόφων, χαμηλής
κοινωνικής στάθμης, στη βόρεια Ινδία και το
Πακιστάν.
– Αρχικώς κτηνοτρόφοι στην κοιλάδα του
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 21
ΡΟΜΑ

22. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 22
ΡΟΜΑ
ΚΟΡΙΤΣΑΚΙΑ ΡΟΜΑ

23. κάτω Ινδού στη Σινδική, οι Τζατ μετανάστευσαν
στην περιοχή του Παντζάμπ τον ύστερο
Μεσαίωνα και στη συνέχεια στην περιοχή
του Δελχί, στο βορειοανατολικό Ρατζαστάν και τη
δυτική πλευρά της πεδιάδας του Γάγγη τον 17ο
και 18ο αιώνα.
– Σήμερα απαντώνται κυρίως στις πολιτείες της
Ινδίας Χαρυάνα, Ρατζαστάν, Ούταρ Πραντές και
ινδικό Παντζάμπ και τις πακιστανικές επαρχίες
της Σινδικής και του πακιστανικού Παντζάμπ..
• Αυτή τη σχέση είχε παλιότερα υποδείξει ο
Μίχαελ Γιαν ντε Χούγιε (Michael Jan de Goeje)
το 1883.
• Το γεγονός, ότι οι Τσιγγάνοι κατάγονται από την
ινδική φυλή, είναι αναμφισβήτητο. Ο Suchy
γράφει: «Επί τη βάσει ποικίλου αποδεικτικού
υλικού, ιδίως γλωσσολογικού, πρέπει να
τοποθετηθεί η αρχική πατρίδα των Τσιγγάνων
στα μέσα πεδία των Πρόσω Ινδιών. Για την
ινδική καταγωγή τους ομιλεί επίσης και μία
σειρά ανθρωπολογικών ιδιοτήτων».
• Παρά τις ισχυρές και ποικίλες κατά χώρες
μείξεις τους, οι Τσιγγάνοι είναι συχνά
μεσοκέφαλοι και μεσορρινικοί:
• Οι λιγότερο μεμειγμένες ομάδες τους έχουν
ρινικό δείκτη 70-73 (Suchy). Ο Bunak
περιγράφει τους Τσιγγάνους με μύτη σχετικώς
πλατειά. Το στοιχείο αυτό, ως γνωστόν, είναι
από τις σοβαρότερες διαφοροποιήσεις μεταξύ
ινδικής και ευρωπαϊκής φυλής.
• Επί πλέον, οι Τσιγγάνοι, αναλόγως πάλι του
βαθμού της μείξεώς τους, διατηρούν το βαθύ
καστανό χρώμα δέρματος των ινδών.
• Στην Ελλάδα, λόγω της μεγάλης παλαιότητας
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 23
ΡΟΜΑ

24. και μείξεώς τους, οι Τσιγγάνοι είναι σχεδόν
λεπτορινικοί και ελάχιστα μελαχρινοί.
• Από αιματικής πλευράς, όπως παρατηρεί ο
Lundman, οι Τσιγγάνοι παρουσιάζουν ίδια
χαρακτηριστικά με τους Ινδούς.
– Σημείωση - Bertil Lundman: Σουηδός
ανθρωπολόγο. Υπήρξε μία από τις
σημαντικότερες μορφές στον τομέα της
ανθρωπολογίας. Έκανε μελέτες και
μεταπολεμικά, για πολλές δεκαετίες
δημοσιεύοντας σε επιστημονικά περιοδικά.
• Στο αιματικό σύστημα ΑΒΟ το γονίδιο q έχει
συχνότητα 0,24, στα επίπεδα δηλαδή των
βορείων Ινδιών – όταν σε καμία ευρωπαϊκή
χώρα αυτό δεν ξεπερνάει το 0,10.
• Στο δε σύστημα Ρέζους, οι Τσιγγάνοι έχουν
αρνητικό ποσοστό περίπου 13%, δηλαδή πολύ
λιγότερο από τις ευρωπαϊκές χώρες (14,5-18).
• Άλλες θεωρήσεις
• Η προέλευση των Ρομά είχε επί πολλά χρόνια
απασχολήσει πολλούς ακαδημαϊκούς και είχαν
εμφανιστεί πολλές θεωρήσεις για την
προέλευσή τους.
• Σύμφωνα με κάποιες παλαιότερες θεωρίες που
σήμερα απορρίπτονται, οι Ρομά προέρχονται
από την Αίγυπτο, ή τουλάχιστον κατά τη
διάρκεια των ταξιδιών τους πέρασαν από αυτή.
• Η θεωρία προέλευσης των Ρομά από την
αρχαία-βιβλική Αίγυπτο κυκλοφορεί ανάμεσα
στους Ρομά των Βαλκανίων.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 24
ΡΟΜΑ

25. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 25
ΡΟΜΑ
ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ

26. • Υπάρχει και η υπόθεση ότι υπήρξε και
Τσιγγάνος Φαραώ. Η θεωρία αυτή ξεκίνησε το
13ο και 14ο αιώνα με αναφορές σε Βυζαντινές
πηγές.
• Η θεωρία αυτή καταρρίφθηκε το 1763 όταν ο
Στέφαν Βαλύι έδωσε στους τσιγγάνους ένα
λεξιλόγιο 1.000 λέξεων από την Ουγγρική
γλώσσα και αυτοί κατάφεραν να το
μεταφράσουν στο μεγαλύτερο τμήμα του,
δείχνοντας ότι η γλώσσα τους προέρχεται από
την σανσκριτική και όχι από τα αραβικά.
– Σανσκριτική: είναι η κλασική
γλώσσα της Ινδίας και λειτουργική γλώσσα
του Ινδουισμού και του Βουδισμού. Η θέση της
στον πολιτισμό της Ινδίας και της ΝΑ Ασίας είναι
παρόμοια με εκείνη των Λατινικών και των Αρχαίων
ελληνικών στην μεσαιωνική Ευρώπη, και είναι
κεντρικός άξονας της ινδουιστικής παράδοσης
₋ Όντας μία από τις είκοσι δύο (22) επίσημες
γλώσσες της Ινδίας, η Σανσκριτική διδάσκεται σε
σχολεία σε όλη την Ινδία ως δεύτερη γλώσσα.
₋ Ορισμένοι Bραχμάνοι τη θεωρούν ως μητρική
τους γλώσσα.
₋ Βραχμάνοι: ήταν ιερείς που αποτελούν την
ανώτερη θρησκευτική τάξη (κάστα) και έχουν για
καθήκοντα την ανάγνωση και τη διδασκαλία των
ιερών βιβλίων, των Βεδών, και την τέλεση της
λατρείας. Η κάστα των Βραχμάνων καταργήθηκε
επίσημα με το Σύνταγμα του 1947 της Ινδίας.
• Το 1866 έγινε προσπάθεια να αποδειχθεί ότι οι
Ρομά έφεραν επιτεύγματα του αρχαίου
Αιγυπτιακού πολιτισμού στην Αρχαία Ελλάδα
και ότι επηρέασαν την Ελληνική γλώσσα.
• Η θεωρία αυτή παρουσιάστηκε από τον
Βούλγαρο Πέτκο Ρατσέβ το 1866 την εφημερίδα
"Γκάϊντα" της Κωνσταντινούπολης και
ουσιαστικά ήταν μια προσπάθεια προπαγάνδας
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 26
ΡΟΜΑ

27. για να διαχωριστεί την εποχή εκείνη η
Βουλγάρικη εκκλησία από το Ελληνορθόδοξο
Πατριαρχείο
• Την ίδια εποχή, το 1867 στην εφημερίδα
«Μακεδονία» στο Πρίλεπ (σήμερα ΠΓΔΜ)
δημοσιεύτηκε μια θεωρία ότι οι Ρομά είναι
αρχαίος λαός με αναφορά στην Βίβλο και ότι θα
έπρεπε να έχουν την δική τους εκκλησία όπως
διεκδικούσαν όλα τα έθνη την εποχή εκείνη.
• Σύμφωνα με άλλες θεωρήσεις, οι Ρομά είναι ο
ομηρικός λαός Σίντιες, μεταλλοτεχνίτες από τη
Λήμνο, όμως φαίνεται ότι η ομοιότητα στο
όνομα με τον λαό των «Σιγύνων», τους οποίους
περιέγραψε ο Ηρόδοτος, είναι απλώς
συμπτωματική.
• Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι οι Σιγύνες ζούσαν
πέρα από τον Ίστρο (αρχαία ονομασία του
ποταμού Δούναβη) και ντύνονταν όπως
οι Μήδοι, ενώ επίσης αναφέρει ότι οι Σίγυνες
θεωρούν τους εαυτούς τους απόγονους των
Μήδων. Η θεωρία αυτή απορρίφθηκε πειστικά
στις αρχές του 20ου αιώνα σε φιλοσοφικές
βάσεις από τον Μ. Γκάστερ.
• Κατ' άλλους οι Ρομά είναι προϊστορική φυλή
που ζει στην Ευρώπη από την εποχή του
χαλκού, όμως ούτε αυτή η θεώρηση έχει
αποδοχή σήμερα.
• Ο Κώστας Φαλτάιτς τους είχε ταυτίσει βάσει
προσωπικής έρευνας με τον αρχαίο λαό
Κίκονες, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται από τη
σύγχρονη έρευνα.
• Κώστας Φαλτάιτς: Ο Κωνσταντίνος Φαλτάιτς,
πατέρας του ιδρυτή του Μουσείου Φαλτάϊτς,
υπήρξε κορυφαίος δημοσιογράφος, λογοτέχνης
και πρωτοπόρος ερευνητής της περιόδου 1913 -
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 27
ΡΟΜΑ

28. ΡΟΜΑ
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 28
ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ

29. 1944.
• Συχνά οι Ρομά διεκτραγωδώντας τον πένητα
και νομαδικό βίο του λαού τους, τόνιζαν,
μεταξύ των άλλων, την περίπτωση που ο
Ιούλιος Καίσαρας τους «θήρευσε» στην
Αίγυπτο και τους «μετέφερε» σε ΡΟΜΑϊκές
κτήσεις στην Ευρώπη, αναφέροντας, μεταξύ
άλλων, την Πελοπόννησο, είτε ως αιχμαλώτους
πολέμου είτε ως βοηθητικό προσωπικό για
εκτέλεση δημόσιων έργων, κλπ.
• Τι δείχνει το DNA
• Το πιο πρόσφατο επιστημονικό πόρισμα για την
προέλευσή τους δημοσιεύθηκε στις 16 Μαΐου
2012 στο περιοδικό «Nature» από μια διεθνή
ομάδα έγκριτων γενετιστών: συγκρίνοντας το
DNA των Ρομά της Ευρώπης με εκείνο
αντιπροσωπευτικού δείγματος 10.000 ατόμων
από τις 214 φυλές της Ινδίας, κατέληξαν στο ότι
όντως κατάγονται από τους Ντομπά της Ινδίας.
• Οι Ντομπά (γνωστοί και ως Ντομ ή Νταλίτ) είναι
παρίες-Αθίγγανοι, ακόμη και στη σημερινή
Ινδία. Αλλά τι το ιδιαίτερο είχε ο συγκεκριμένος
λαός ώστε να τον «πάρουν μαζί τους» οι μετά
τον Αλέξανδρο κατακτητές αυτής της τεράστιας
χώρας; Μήπως είχαν κάποια ιδιαίτερη γνώση ?
• Για να αρχίσει να να ξεδιπλώνεται η
απάντηση πρέπει να ξεφυλλίσουμε τα
αρχαιότερα κιτάπια που αναφέρθηκαν σε
αυτούς στις χώρες που γειτονεύουν με την
κοιλάδα του Ινδού.
• Η Γλώσσα
• Γλώσσα Η γλώσσα των Ρομά, είναι η Ρομανί ή
«Ρομανές» και αντικατοπτρίζει κάποια
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 29
ΡΟΜΑ

30. χαρακτηριστικά του πολιτισμού τους, κυρίαρχο
από τα οποία είναι η έντονη ποικιλία.
• Η ρομανές των Ρομά της Ελλάδας είναι μια
ινδοευρωπαϊκή γλώσσα και παρουσιάζει
αρκετά κοινά στοιχεία με τις άλλες
ινδοευρωπαϊκές γλώσσες. Αξιοσημείωτη είναι η
τε τεράστια ποικιλία που εντοπίζεται κυρίως
στο λεξιλόγιο και δευτερευόντως στη φωνητική,
τη μορφολογία και τη σύνταξη.
• Περιέχει στοιχεία των αρχικών γλωσσών των
Ρομ (σανσκριτικά, χίντι, παντάμπι κ.ά), καθώς
και πολλά στοιχεία από την περσική, την
τουρκική, τη ρουμάνικη, τη αρμενική, τη
βουλγαρική και φυσικά, την ελληνική.
• Ανήκει στον κλάδο των Ινδοάριων γλωσσών της
ινδικής υποηπείρου και συγγενεύει με τις
διάφορες ανάμεικτες γλωσσικές διαλέκτους της
Ινδίας.
• Στις διάφορες περιοχές που κατοικούν Ρομ
έχουν διαμορφωθεί πολλές τοπικές διάλεκτοι,
επηρεασμένες από τις τοπικές γλώσσες.
• Οι διαφορετικές μορφές Ρομανί που βρίσκονται
σε όλη την Ευρώπη έχουν επίσης πολλές
λέξεις Περσικές, Σλαβικές και Ρουμανικές και
σύγχρονες και Βυζαντινές Ελληνικές λέξεις.
• Οι λόγιοι θεωρούν τις προσμίξεις αυτές ως
εκφυλισμό της «άλλοτε καθαρής ινδικής
γλώσσας» των Ρομά.
• Οι Τσιγγάνοι φιλοξενήθηκαν επί αιώνες στην
Βυζαντινή αυτοκρατορία, αυτοαποκαλούμενοι
Rom ( ίσως για να δείξουν ότι είναι πολίτες της
ΡΟΜΑϊκής χώρας), όπου ανέμειξαν με την
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 30
ΡΟΜΑ

31. ΡΟΜΑ
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 31
ΡΟΜΑ ΣΕ ΓΥΦΤΟΜΑΧΑΛΑ ΣΤΗ ΚΟΡΙΝΘΟ

32. ινδογενή γλώσσα τους και πολλές ελληνικές
λέξεις.
• Από τη γλώσσα των τσιγγάνων επιβεβαιώνεται
ότι έζησαν για σημαντικό χρονικό διάστημα σε
περιοχές ελληνόφωνες και σλαβόφωνες από τις
οποίες πήραν σημαντικό λεξιλόγιο.
• Επί πλέον των παραφθαρμένων ελληνικών
συναντά κανείς στις σημερινές τσιγγάνικες
διαλέκτους (σ’ όλη την Ευρώπη) και πολλές
αρμένικες λέξεις.
• Βασικά πάντως η γλώσσα που μιλούν οι Ρομά
σήμερα έχει ομοιότητες όσον αφορά στη
γραμματική και το λεξιλόγιο με τη γλώσσα που
ομιλούνταν περί το 1000 στην ινδική
υποήπειρο .
• Οι Ρομά έχουν το καλό ότι εγκλιματίζονται στις
μεταναστεύσεις εύκολα και ενσωματώνουν στη
γλώσσα τους, τους ιδιωματισμούς της κάθε
περιοχής που ζουν.
• Π.χ. οι σημερινοί Ρομά στο Kosovo, μιλούν
τέσσερεις γλώσσες. romani, Αλβανικά,
Τουρκικά, Σερβικά. Επίσης στο Πακιστάν μιλούν
τόσο το Punjabi όσο και τη romani.
• Για να σας δώσουμε μία ιδέα των βασικών
στοιχείων αυτής της γλώσσας στις επόμενες
διαφάνειες θα βρείτε τον «αλφάβητο» της, το
αριθμητικό σύστημα, βασικούς χαιρετισμούς
και ορισμένες εκφράσεις.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 32
ΡΟΜΑ

33. Αλφάβητο Ρομανί Προφορά στα
Ελληνικά
Α, a α
B,b μπ
C,c τσ
C,c τσσ (παχύ)
CH, ch τσχ (δασύ)
D,d ντ
3, 3 τζ
E, e ε
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 33
Αλφάβητο Ρομανί Προφορά στα
Ελληνικά
F, f φ
G,g γκ
H,h χ (δασύ)
X,x χ
I,I ι
J,j γι
K,k κ
Kh, kh κχ
ΡΟΜΑ

34. Αλφάβητο Ρομανί Προφορά στα
Ελληνικά
S,s σ
$, $ σ (παχύ)
T,t τ
Th,th τ (δασύ)
8, 8 τα, ντ (όχι αρχικό)
U,u ου
V,v β
Z,z ζ
Z,Z ζ (παχύ)
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 34
Αλφάβητο Ρομανί Προφορά στα
Ελληνικά
L,l λ
M,m μ
N,n ν
O,o ο
P,p π
Ph,ph π (δασύ)
Q,q κ, γκ (όχι αρχικό)
R,r ρ
RR,rr ρρ
ΡΟΜΑ

35. Οι αριθμοί στα τσιγγάνικα ρομανί
ρομανί μεταγραφή ελληνικά
1 ekh, jekh εχ,γιεχ ένα
2 duj ντούι δύο
3 trin τριν τρία
4 štar σταρ τέσσερα
5 pandž πάντζ πέντε
6 šov σοβ έξι
7 ifta ιφτά εφτά
8 oxto οχτό οχτώ
9 inja ινιά εννιά
10 deš ντές δέκα
20 biš μπις είκοσι
30 trianda τριάντα τριάντα
40 saranda σαράντα σαράντα
•
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 35
Τσιγγάνικες εκφράσεις στα ρομανί
Μπεςς σσουκάρ. Κάτσε καλά
Σαν μπουτ σουκάρ Είσαι πολύ όμορφη
Τσαλαντά µαν κασστέσα Με χτύπησε µε ξύλο.
Τσορνό Κλέφτης
ΡΟΜΑ
Χαιρετισμοί στα τσιγγάνικα ρομανί
Λατινογράμματο Eλληνογράμματο Μετάφραση
Sastipe σάστιπε γειά
Sar san? Σάρ σαν; Τί κάνεις;
So keres? Σο κέρες; Τί κάνεις;
Laccho to dive Λάκτσο το ντίβε καλημέρα (όλη
μέρα)
Laccho ti avin Λάκτσο τι άβιν καλημέρα (πρώί)

36. • Μεταναστεύσεις των Ρομά
• Γλωσσολόγοι και ιστορικοί συμφωνούν τώρα
ότι η μαζική μετανάστευση του λαού των
Τσιγγάνων πρέπει να έγινε σε τρία κύματα κατά
την ταραγμένη εκείνη περίοδο, με το τελευταίο
σπρώξιμό τους προς το Βυζάντιο ίσως στον 13ο
αιώνα, όταν τις κτήσεις Τούρκων και Περσών
αιματοκυλούσαν οι ορδές του Ταμερλάνου.
• Η πρώτη ήταν η αρχική διασπορά από την
Ινδία, περίπου πριν από χίλια χρόνια , και δια
μέσου του Αφγανιστάν, την Περσία, Αρμενία ,
Φρυγία , εισέβαλαν στο Βυζάντιο και έφτασαν
στην Ευρώπη .
• Αργότερα απλωθήκανε, άλλοι μεν προς Β.
Αφρική, Ισπανία και πάλι Ευρώπη. Κατά τη
διάρκεια της Τουρκοκρατίας ήρθαν και άλλοι
στην Ελλάδα και στην βόρειο Βαλκανική.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 36
ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ - ΠΙΝΑΚΑΣ

37. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 37
ΡΟΜΑ
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΕΩΝ ΡΟΜΑ ΜΕ ΗΜ/ΝΙΕΣ

38. • Η τρίτη μεγάλη μετανάστευση, που ήταν
γνωστή ως Aresajipe, ξεκίνησε από τη
νοτιοδυτική Ασία καταρχάς προς την Αίγυπτο,
όπου έμεναν εκεί επί μακρόν και αργότερα
προς την Ευρώπη στο 14ο (μ.χ.) αιώνα.
• Μία άλλη μετανάστευση έγινε από την Ευρώπη
προς την Αμερική στο 19ο και τον 20ο αιώνα,
μετά από την κατάργηση της σκλαβιάς των
Romani στην Ευρώπη το 1856-1864.
• Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είχαμε και
μικρότερες ροές Ρομά προς την Ευρώπη πριν
από το 1000 μ.Χ.
• Πριν ακόμα από το 500 άρχισαν να εισέρχονται
στην Βυζαντινή αυτοκρατορία και την Ευρώπη,
πιθανώς εξαιτίας της επέκτασης του Ισλάμ και
της απειλής πολέμου στην περιοχή.
• Το 800 μ.Χ., σημειώνεται και η πρώτη αναφορά
στο όνομα Ατσίγγανοι: κατά τη διάρκεια ενός
λιμού η Αγία Αθανασία έδωσε τροφή σε
«ξένους που ονομάζονταν Ατσίγγανοι» κάπου
στη Θράκη.
• Περί το 803 μ.Χ., ο Θεοφάνης Εξομολογητής
έγραψε πως ο αυτοκράτωρ Νικηφόρος
βοηθήθηκε από τους Ατσίγγανους στην
καταστολή μιας εξέγερσης «μέσω της μαγικής
τους γνώσης».
• Λίγο πριν από την πρώτη χιλιετία μ.Χ. το
πολύπαθο Βυζάντιο έγλειφε τις πληγές του από
τις απανωτές επιθέσεις Ρώσων, Αράβων και
Βουλγάρων, χωρίς να φαντάζεται ακόμη τη
διαλυτική εμφάνιση των Σταυροφοριών και τη
μετεγκατάσταση των Τούρκων στη Μ. Ασία.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 38
ΡΟΜΑ

39. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 39
ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟΣ ΡΟΜΑ - ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΟΥ ΒΙΝΣΕΝΤ ΒΑΝ ΓΚΟΧ
ΡΟΜΑ

40. • Πιστεύεται ότι τότε οι τσιγγάνοι πέρασαν (τέλος
του 9ου αιώνα) στην Ευρώπη μέσω Αρμενίας
και Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αφού
προηγουμένως εμφανίστηκαν στην Περσία.
• Το 1001 μ.Χ., ένας τούρκος στρατηγός του
αραβικού χαλιφάτου των Αββασιδών, ο
Μαχμούντ Γκάζνι, έχει γίνει διοικητής του
σημερινού Αφγανιστάν και αρχίζει
αλλεπάλληλες επιδρομές στην κοιλάδα του
Ινδού.
• Η πρώτη επαρχία που χτυπάει είναι το Μουλτάν
- Punjab τη θεωρούμενη κοιτίδα των
Τσιγγάνων. Τα στρατιωτικά χρονικά της εποχής
του λένε ότι επέστρεψε με πολλές χιλιάδες
αιχμαλώτων που ενέταξε στον στρατό του.
• Μία μάλιστα πηγή - αδιασταύρωτη - αναφέρει
ότι «είχε μαζί του τέσσερα συντάγματα Τσικανίε
μαζί με τα γυναικόπαιδά τους».
• Τα πολυτάραχα εκείνα χρόνια είναι οι αιώνες
της αραβικής επέκτασης ως τον Καύκασο και
την Ινδία αλλά και της καθόδου των τουρκικών
και μογγολικών ορδών από την κεντροασιατική
στέπα.
• Οι τρεις αυτοί κατακτητές αντιμάχονται μεταξύ
τους χρησιμοποιώντας τους κατακτημένους
λαούς ως πεζικό.
• Οι Τσιγγάνοι της Περσίας ισχυρίζονται ότι τότε
βρέθηκε η φυλή τους (Λομά) μετεγκατεστημένη
στην επαρχία Βασπουρακάν της Αρμενίας.
• Το 1021 ο ηγέτης της επαρχίας ονόματι
Σενεκερίμ Αρντζρούνι αντάλλαξε τη
Βασπουρακάν με εδάφη στη Σεβάστεια της
βυζαντινής Κιλικίας, απέναντι από την Κύπρο
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 40
ΡΟΜΑ

41. • Στο αρμένικο Βασίλειο της Κιλικίας όμως
έφτασαν σύντομα οι Σελτζούκοι Τούρκοι, οι
Σταυροφόροι και οι Μογγόλοι.
• Επί δύο αιώνες οι Τσιγγάνοι της Αρμενίας
έγιναν «μπαλάκι» στα χέρια τους, μέχρι που το
1375 το βασίλειο αυτό κατέρρευσε οριστικά και
Αρμένιοι και Τσιγγάνοι κατέφυγαν με
γενοβέζικα πλοία στη σημερινή Μολδαβία
ιδρύοντας το βασίλειο της Βεσσαραβίας.
• Δίπλα τους ήταν η σημερινή Ρουμανία, όπου οι
Τσιγγάνοι βρήκαν άδεια βοσκοτόπια για τα
άλογά τους, αλλά κατέληξαν σκλάβοι στους
ντόπιους βοεβόδες.
– Βοεβόδας (ή βοϊβόδας) είναι τίτλος που έφεραν
στρατιωτικοί και πολιτικοί διοικητές επαρχιών
στις σλαβικές χώρες και την Ευρωπαϊκή Τουρκία.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 41
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ

42. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 42
ΡΟΜΑ
ΑΡΜΕΝΙΚΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΚΙΛΙΚΙΑΣ

43. • Μερικοί μελετητές υποστηρίζουν ότι υπάρχει
μια μεγάλη μετανάστευση και σήμερα σε
εξέλιξη, μετά από την πτώση της Σοβιετικής
Ένωσης.
• Οι λόγοι που οδήγησαν τους Ρομά σε μαζικές
και σε τόσο μεγάλων αποστάσεων μετακινήσεις
είναι ίσως ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια
της ιστορίας.
• Οι σφαγές του Ταμερλάνου
– Σημείωση: Ο Τιμούρ (9 Απριλίου 1336 – 18
Φεβρουαρίου 1405), ιστορικά γνωστός ως
Ταμερλάνος, ήταν Μογγόλος κατακτητής και
ιδρυτής αυτοκρατορίας στην Περσία και
την Κεντρική Ασία. Προερχόταν από τις περιοχές
της Σαμαρκάνδης. Ονομαζόταν επίσης Τιμούρ
Λενκ, δηλαδή Τιμούρ ο κουτσός. Ήταν
εκτουρκισμένος Μογγόλος, γεννημένος στο
σημερινό Ουζμπεκιστάν.
• Στον Βίο του Ταμερλάνου που έγραψε ο Σύριος
Αχμάντ ιμπν Αραμπσάχ (1389-1450)
διαβάζουμε για περίεργα περιστατικά που
συνέβησαν στα πρώτα χρόνια εξουσίας του
μεγάλου στρατηλάτη (θυμίζουμε ότι αυτός ο
μουσουλμάνος Μογγόλος ξεπάστρεψε στη
συνέχεια 17 εκατομμύρια ανθρώπους, ήτοι το
5% του τότε παγκόσμιου πληθυσμού).
• Τρεις φορές, λέει, ξεκίνησε ο στρατηγός για
εκστρατεία, για να βρει και τις τρεις φορές τους
Τσιγγάνους να έχουν καταλάβει την
πρωτεύουσά του.
• Τελικά κατάσφαξε τους περισσοτέρους και οι
υπόλοιποι διασκορπίστηκαν. Το 1398, όμως,
όταν ο Ταμερλάνος εισέβαλε στο Μουλτάν της
Ινδίας, βρήκε απέναντί του μια στρατιά από
Τζατ, ομόφυλους των Λομά. Επακολούθησε νέα
μεγάλη σφαγή αυτών των «καταραμένων» και
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 43
ΡΟΜΑ

44. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 44
ΡΟΜΑ
Ο ΤΑΜΕΡΛΑΝΟΣ

45. ΡΟΜΑ
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 45
ΟΙ ΣΦΑΓΕΣ ΤΟΥ ΤΑΜΕΡΛΑΝΟΥ

46. ξεριζωμός όσων γλίτωσαν.
• Λίγο πριν από την τρομερή τελική μάχη του
Δελχί ο ανελέητος Μογγόλος αποκεφάλισε
μπροστά στον ινδό βασιλιά 100.000
αιχμαλώτους του!
• Το ηθελημένο ή συμπτωματικό κυνηγητό των
Λομά/Τζατ/Τσιγγάνων από τις ορδές του
Ταμερλάνου συνεχίστηκε όταν αυτός ήρθε σε
σύρραξη με τους Σελτζούκους Τούρκους.
• Έτσι μοιάζει τώρα πιο λογικό το ότι η
καταδιωκόμενη αυτή φυλή συνέχισε να κινείται
δυτικά, προς το Βυζάντιο και την Ευρώπη,
ξεγράφοντας σταδιακά από τη θύμησή της τον
τόπο καταγωγής της και την προοπτική
επιστροφής σ' αυτόν.
• Αναφορές για την ύπαρξη Τσιγγάνων στην
Κωνσταντινούπολη υπάρχουν από τα μέσα του
11ου αι. Από εκεί πέρασαν στη Θράκη και στη
συνέχεια σε άλλα μέρη της Ευρώπης υπό την
πίεση της προέλασης των Οθωμανών.
• Η παλαιότερη αναφορά περί Τσιγγάνων στην
Κωνσταντινούπολη και τη Βυζ. Αυτοκρατορία
βρίσκεται σε Γεωργιανό αγιογραφικό κείμενο,
τη «Ζωή του Αγίου Γεωργίου του Αθωνίτου»
(1009-65) που γράφηκε στη Μονή Ιβήρων περί
το 1068 από μαθητή του Αγίου.
• Στο κείμενο αυτό ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος
ο Μονομάχος το 1050, προκειμένου να
εξολοθρεύσει άγρια ζώα, τα οποία είχαν μπει
στο αυτοκρατορικό πάρκο της
Κωνσταντινούπολης, χρησιμοποίησε τους
«Adsincani» οι οποίοι με δηλητηριασμένα
δολώματα κατάφεραν να τα εξολοθρεύσουν.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 46
ΡΟΜΑ

47. • Είναι φανερό από την παραπάνω αναφορά οι
«μαγικές»-σατανικές ιδιότητες που
αποδίδονταν στους Τσιγγάνους τη Βυζαντινή
περίοδο.
• Η επόμενη αναφορά σε «αθίγγανους» γίνεται
τον 12ο αιώνα όπου αναφέρεται ότι οι εν λόγω
περιφέρουν αρκούδες, πωλούν φυλαχτά και
προλέγουν την τύχη.
• Ως προς το «πότε ξεκληρίστηκαν από την
κοιτίδα τους», οι γλωσσολόγοι σημειώνουν την
ιδιαιτερότητα της γλώσσας τους να μην έχει
ουδέτερο γένος.
• Αυτή η διαφοροποίησή τους από τη γλωσσική
εξέλιξη των υπολοίπων κατοίκων της Ινδικής
χερσονήσου τοποθετεί την «απόσχιση» τους το
αργότερο στον 10ο-13ο αιώνα μ.Χ .
• Είναι ακριβώς οι αιώνες που οι Σελτζούκοι
Τούρκοι εισέβαλαν στην Περσική και στη
Βυζαντινή Αυτοκρατορία, για να έρθει ξοπίσω
τους η λαίλαπα των μογγολικών ορδών.
• Οι Δυτικοευρωπαίοι άρχισαν να τους
αναφέρουν δύο αιώνες μετά: το 1322 μ.Χ. Ο
φραγκισκανός μοναχός Σίμων Σιμεώνις
περιέγραψε «Ατσίγγανους» που ζούσαν στην
Κρήτη, το 1350 και ο Λουντόλφους Ζουντχάιμ
τους ανέφερε ως «Μαντιπόλους» (μάντεις
περιφερόμενους από πόλη σε πόλη) που
κατέληξαν σκλάβοι στην Ήπειρο και κατέφυγαν
στην ενετική Κέρκυρα.
• Εκεί έγιναν κολίγοι που ανήκαν στο Feudum
Acinanorum.
• Στην υπόλοιπη Ευρώπη διεσπάρησαν οι
Τσιγγάνοι από τον 15ον αιώνα, όπου και
9/8/2016 47Νικήτας Βουγιουκλής
ΡΟΜΑ

48. έλαβαν παρεμφερή ονόματα .
• Άλλωστε και οι ίδιοι φρόντιζαν να λένε στους
Δυτικούς μια βολική ιστορία που τους έκανε
συμπαθείς: ήταν, λέει, μια φυλή καταραμένη
από τον Θεό να περιπλανιέται επειδή είχε
απαρνηθεί τον Θεάνθρωπο Χριστό και τώρα
ήταν κυνηγημένη από τους αλλόπιστους,
Άραβες και Τούρκους
• Η ιστορία αυτή τους έδωσε «διαβατήριο» για
τις χώρες των χριστιανών, αλλά ίσως έτσι
ξεκίνησε και η φημολογία ότι «οι Γύφτοι
σκάρωσαν τα καρφιά που σταύρωσαν τον
Χριστούλη».
• Κατά τον δέκατο τέταρτο αιώνα άρχισαν να
έρχονται μαζικά. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι
δεν είχαν έρθει και νωρίτερα επί Βυζαντινών ή
και πιο πριν, κατά τους ΡΟΜΑϊκούς χρόνους.
Απλά τότε οι αριθμοί ήταν πολύ πιο μικροί.
• Όμως το πλέον σημαντικό κύμα εξάπλωσης των
Ρομά στην Ευρώπη είναι συνδεδεμένο με την
Τουρκική/Μογγολική κατακτητική δράση.
• Υπολογίζεται ότι μέχρι το 15ο αιώνα οι Ρομά
είχαν ολοκληρώσει την μετανάστευσή τους σε
ολόκληρη την Ευρώπη.
• Σήμερα στη Γηραιά Ήπειρο υπάρχουν Ρομά
Ορθόδοξοι Χριστιανοί, όπως π.χ. στην Ελλάδα,
Προτεστάντες, Καθολικοί, και επίσης
Μουσουλμάνοι, όπως π.χ. στα Βαλκάνια αλλά
και εδώ, στην περιοχή της Θράκης.
• Κατά την Οθωμανική αυτοκρατορία
περισσότεροι Ρομά ήρθαν στα Βαλκάνια ως
υπηρέτες, τεχνίτες αλλά και ως βοηθητικό
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 48
ΡΟΜΑ

49. ΡΟΜΑ
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 49
ΓΥΦΤΟΜΑΧΑΛΑΣ

50. προσωπικό του οθωμανικού στρατού.
• Αργότερα, κατά τις μαζικές μεταναστεύσεις
ευρωπαίων προς την Αμερική μεγάλος αριθμός
Ρομ μετακινήθηκε προς τον Νέο Κόσμο.
• Θύματα διακρίσεων
• Εξαιτίας του νομαδικού τρόπου ζωής τους και
της έλλειψης επιθυμίας ή/και δυσκολίας
προσαρμογής στον τρόπο ζωής της
πλειοψηφίας των υπόλοιπων κατοίκων κάθε
περιοχής, οι Ρομά έχουν πέσει θύματα
βάρβαρων διακρίσεων από τότε που
γνωρίζουμε την ιστορία τους.
• Οι αρνητικοί συνειρμοί εναντίον των Ρομά
συντηρούνται εν μέρει κυρίως από την
εμφάνιση τους, τον τρόπο ζωής τους και από
την φημολογούμενη εξώθηση του πληθυσμού
των Ρομά στην εγκληματικότητα.
• Εκδιώχθηκαν από τη κοιτίδα τους φοβούμενοι
τη ζωή τους και με την εγκατάσταση τους σε
«ασφαλές» περιβάλλον, άρχισε και η
αντιστροφή του «καλωσορίσματος».
• Στην αρχή κατηγορήθηκαν ως «κατάσκοποι των
Τούρκων» και μετά για όλα τα παραφερνάλια
της ταχυδακτυλουργίας και της μαγείας -
απατεωνιά, κλεψιά, αλητεία...
• Στην ίδια τη Βοημία που κάποτε τους έμπασε
στην Ευρώπη ψηφίστηκε το 1538 ο πρώτος
νόμος περιστολής τους, για να ολοκληρωθεί το
1545 με το διάταγμα των Αψβούργων που
έλεγε ότι «όποιος σκοτώνει Γύφτο δεν
διαπράττει έγκλημα». (Δες διαφάνεια 60)
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 50
ΡΟΜΑ

51. • Στα επόμενα 300 χρόνια οι Τσιγγάνοι έζησαν
ουσιαστικά ως σκλάβοι - τόσο στην Ευρώπη όσο
και στη Ρωσία.
• Ενδεικτικά μπορείτε να δείτε τη διαφήμιση στη
Ρουμανία πώλησης ρομά (τσιγγάνους) σαν
σκλάβους στη διαφάνεια 52.
• Η δίωξή τους κορυφώθηκε στη διάρκεια του Β'
Παγκοσμίου Πόλεμου όπου οι Ρομά
εκτελέστηκαν στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως,
μαζί με Εβραίους, κομμουνιστές, Μάρτυρες
του Ιεχωβά και ομοφυλόφιλους.
• Επίσης χρησιμοποιήθηκαν κατά την εκτέλεση
ιατρικών πειραμάτων.
• Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τα θύματα
από τους Ναζί αλλά εικάζεται πως είναι
μεταξύ 200.000 έως 2.000.000 (εκατομμυρίων).
• Τα παιδιά των Ρομά μέχρι το 1973 δινόντουσαν
χωρίς την θέληση των γονέων για υιοθεσία σε
μη Ρομά γονείς.
• Μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο δημιούργησαν
νόμους που απαγόρευαν την Ρομανί γλώσσα
και χιλιάδες γυναίκες υποχρεώθηκαν σε
υποχρεωτική στείρωση τις δεκαετίες 1970 και
1980.
• Μετά την πτώση των Σοσιαλιστικών
καθεστώτων οι Ρομά συνεχίζουν να είναι
στόχος ακραίων στοιχείων και πολλές φορές
έχουν καταγραφεί επιθέσεις νεοναζιστών κατά
Ρομά.
• Συχνά αρνητικά στερεότυπα είναι αυτά του
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 51
ΡΟΜΑ

52. «Για πώληση»
Εξαίρετοι δουλοπάροικοι
ή σκλάβοι Τσιγγάνοι.
Δια μέσου δημοπρασίας
στο μοναστήρι του Αγίου
Ηλία στις 8 Μαΐου 1852,
συμπεριλαμβάνονται 18
άνδρες, 10 αγόρια, 7
γυναίκες και 3 κορίτσια
σε καλή κατάσταση.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 52
ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ ΠΩΛΗΣΗΣ ΡΟΜΑ ΣΚΛΑΒΩΝ ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΑ
ΡΟΜΑ

53. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 53
ΡΟΜΑ ΣΤΑ ΒΑΓΟΝΙΑ ΠΗΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ ΤΩΝ ΝΑΖΙ
ΡΟΜΑ

54. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 54
ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ ΣΕ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ

55. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 55
ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ ΣΕ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ

56. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 56
ΝΕΑΡΟΙ ΡΟΜΑ ΣΕ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΩΣ
ΡΟΜΑ

57. "κλέφτη", του "άσχημου", του "επαγγελματία
ζητιάνου", του "τσιγγούνη" κ.ά.
• Το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών
του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) κατήγγειλε τον Σεπτέμβριο
του 2006 ότι στην Ελλάδα "την τελευταία
δεκαετία παρατηρείται η μεγαλύτερη
παράνομη έξωση Ρομά", ενώ παράλληλα είναι
σε έξαρση η εξύβριση των υπερασπιστών των
δικαιωμάτων τους, με την συμβολή και των
μέσων μαζικής ενημέρωσης.
• Μάλιστα αναφέρεται ότι «ήδη την
1ηΣεπτεμβρίου 2006 κατατέθηκε για το θέμα
αυτό, ερώτηση στην Κοινοβουλευτική
Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης από
τον εισηγητή για θέματα μειονοτήτων,
σοσιαλιστή βουλευτή Λετονίας Μπορίς
Τσίλεβιτς».
• «Παντού, σε κάθε κοινωνικό σύνολο, μικρότερο
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 57
ΡΟΜΑ
ή μεγαλύτερο, υπάρχουν καλοί και κακοί. Αυτό
δεν σημαίνει ότι όλοι οι τσιγγάνοι είμαστε
κακοί». Είναι τα λόγια το προέδρου των Ρομά
του Ζεφυρίου, Αντώνη Τσακίρη, που μίλησε
μετά την έφοδο των αστυνομικών στον
καταυλισμό του. «Πρέπει επιτέλους να
σταματήσει η δαιμονοποίηση των Ρομά».
• Πληθυσμός
• Στην Ευρώπη, ο πληθυσμός τους υπολογίζεται
περίπου στα 12 εκατομμύρια άτομα και είναι
κατανεμημένοι στις ς διάφορες χώρες ως
ακολούθως:
ΧΩΡΑ ΡΟΜΑ - ΧΙΛΙΑΔΕΣ
Αλβανία 100-150
Βουλγαρία 750
Γαλλία 310
Ελλάδα 150-300

58. • Πώς έγιναν «μποέμ»
• Στους αιώνες που η Οθωμανική Αυτοκρατορία
εξαπλωνόταν στις χώρες που πριν ανήκαν στους
Βυζαντινούς, οι Ρομά προπορεύονταν υπό την
πίεση των Τούρκων και έτσι όταν οι Τούρκοι
κατέλαβαν τη Μολδοβλαχία, το 1410, τότε
κύματα Τσιγγάνων πέρασαν στη Βοημία.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 58
ΡΟΜΑ
ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΡΟΜΑ
ΧΩΡΑ ΡΟΜΑ - ΧΙΛΙΑΔΕΣ
Ισπανία 600-800
Ουγγαρία 600-800
Π.Γ.Δ.Μ. 260
Ρουμανία 250-1.000
Σερβία 700
Σλοβακία 350-520
Τουρκία 2.000-5.000
Τσεχία 150-300

59. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 59
ΡΟΜΑ
ΓΥΦΤΟΜΑΧΑΛΑΣ - ΠΑΙΔΙΑ

60. • Ο αυτοκράτωρ Σιγισμούνδος της Αγίας
Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας του Γερμανικού
Έθνους εντυπωσιάστηκε τόσο από τα ταλέντα
τους ως διασκεδαστών της αυλής που τους
εξέδωσε διαβατήρια για ελεύθερη διέλευση
προς όποια ευρωπαϊκή χώρα ήθελαν.
• Έτσι έγιναν γνωστοί στη Γαλλία ως Βοημοί (ο
όρος μποέμ για τους γλεντζέδες προέρχεται από
εκείνη την εποχή) και έφθασαν και στη
Γερμανία, στην Ιταλία, στην Ισπανία και στην
Πορτογαλία.
• Από τότε και έπειτα οι Τσιγγάνοι εξαπλώθηκαν
στη Βρετανία, στη Σκανδιναβία, στη Ρωσία και
στην... Αμερική.
• Η εξέταση DNA σκελετών τους όμως που
βρέθηκαν στη Νορβηγία έδειξε ότι κάποιοι από
αυτούς είχαν πρωτοφτάσει εκεί τον 11ο αιώνα
ως υπηρέτες συνταξιούχου τινός της
Βαραγγιανής Φρουράς του βυζαντινού
αυτοκράτορα!
– Βαράγγια Φρουρά: Η πιο διάσημη μισθοφορική
δύναμη ήταν οι θρυλικοί Βάραγγοι. Η μονάδα
αυτή ξεκίνησε από τους 6.000 Ρως που ο
πρίγκιπας του Κιέβου Βλαδίμηρος Α’ έστειλε στον
Βασίλειο Β’ στα 988. Οι τρομερές μαχητικές
ικανότητες αυτών των πελεκυφόρων, βάρβαρων
Βορείων, τυφλά πιστών στον αυτοκράτορα.
• Οργανοπαίκτες στα χωράφια
• Επί της βασιλείας του πέρση ηγεμόνα Μπαχράμ
(420-438 μ.Χ.), ο ινδός βασιλιάς Σανγκούλ του
έκανε δώρο 10.000 οργανοπαίκτες από τη φυλή
των Λούρι.
• Ο Μπαχράμ τούς μοίρασε σπόρους και
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 60
ΡΟΜΑ

61. χωράφια για τα προς το ζην. Αλλά οι Λούρι
έφαγαν τους σπόρους και ύστερα ζήτησαν από
τον βασιλιά κι άλλους. Τότε ο Μπαχράμ τους
ξαπόστειλε αηδιασμένος στα πέρατα της Γης.
Τάδε έφη στη «Βίβλο των Βασιλέων» ο πέρσης
ποιητής Φερντοσί το 1011 μ.Χ.
• Τους Λούρι αυτούς τους συναντάμε αμέσως
μετά στα περίχωρα της Βαγδάτης, όπου οι
Άραβες τους αποκαλούν Τζατ, Αλλά Τζατ
είδαμε ότι είναι οι Ρομά άρα Ρομά=Τζατ=Λούρι.
• Η εκεί παρασιτική παρουσία τους καταλήγει
σύντομα σε πολεμική σύρραξη, με αποτέλεσμα
να φθάσουν καταδιωγμένοι κάποτε στην
Αίγυπτο. Πιθανόν κάποιοι από αυτούς να
έφθασαν και στα μέρη μας, οπότε έγιναν
γνωστοί ως Αιγύπτιοι – Γύφτοι – gypsies.
– Λέγεται ότι οι Hindus τους είχαν μισθοφόρους.
Λέγεται επίσης ότι κάποιος Mahmud de Ghazni
συνέλαβε πολλές χιλιάδες Ρομά κατά τη διάρκεια
της εφόδου στο Sindhi και στο Punjab, οπότε και
τους έκανε στρατιώτες
• Οι Ρομά στην Ελλάδα
• Οι παλαιότερες αναφορές για την παρουσία
τσιγγάνων στη Θράκη και τα Βαλκάνια είναι του
14ου αι. αλλά δεν είναι γνωστό πότε έφτασαν
εκεί
• Το γεγονός ότι αναφέρονται ως μόνιμα
εγκατεστημένοι στην Πελοπόννησο ή άλλα μέρη
της Ελλάδας και τα Ιόνια τον 14ο και αρχές 15ου
αι. δείχνει ότι πιθανώς είχαν ζήσει εκεί
ενωρίτερα ως νομάδες.
• Εγκατάσταση τσιγγάνων υπήρχε και στη
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 61
ΡΟΜΑ

62. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 62
ΡΟΜΑ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ
ΡΟΜΑ

63. Μεθώνη όταν ήταν υπό Βενετική διοίκηση, οι
οποίοι αναφέρονται από Δυτικούς περιηγητές
που πήγαιναν προς τους Αγίους Τόπους.
• Βενετικό κείμενο του 1444 αναφέρει κάποιον
Ιωάννη Τσιγγάνο (Johannes cinganus) ο οποίος
ήταν «δρουγγάριος των τσιγγάνων». Αυτό
υποδεικνύει ότι υπήρχε οργανωμένο σώμα
τσιγγάνων υπό στρατιωτικό διοικητή
(δρουγγάριο).
• Ένας από αυτούς αναφέρει το 1384 τους
τσιγγάνους ως «ρομνίτες» (Romniti) που ζούσαν
έξω από τα τείχη, ενώ άλλος περιηγητής
ζωγράφος - ο Eberhard Reüwich - περιλαμβάνει
τους καταυλισμό τους σε ζωγραφική απεικόνιση
της Μεθώνης τον 15ο αιώνα. Αυτή η κοινότητα
των τσιγγάνων ασκούσε κυρίως την τέχνη του
σιδηρουργού.
• Με την κατάκτηση της Μεθώνης και των άλλων
βενετικών αποικιών από τους Τούρκους περί το
1500, πολλοί τσιγγάνοι, επειδή ήταν χριστιανοί
και δεν ήθελαν να ζήσουν υπό τουρκική
διοίκηση, έφυγαν προς τα Ιόνια νησιά, την
Ιταλία και άλλα μέρη της Ευρώπης,
εφοδιασμένοι από τους Βενετούς με συστατικές
επιστολές προς διάφορους Δυτικούς ηγεμόνες.
• Αλλά το από πού είχαν έρθει αυτοί οι άνθρωποι
φαίνεται ότι δεν το γνώριζε κανείς. Οι
προσκυνητές των Αγίων Τόπων που
μεταστάθμευαν στη Μεθώνη τους έβλεπαν εκεί
να φτιάχνουν σπαθιά και υπέθεταν ότι είχαν
έρθει από την Αίγυπτο (Αιγύπτιοι - Γύφτοι -
Gypsies).
• Σε κάποιο κείμενο του 15ου αι. οι τσιγγάνες που
λένε την τύχη αναφέρονται ως «Αιγύπτισσες»
και αυτοί που τις συμβουλεύονται αποκλείονται
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 63
ΡΟΜΑ

64. ΡΟΜΑ
από τη Θεία Κοινωνία για πέντε χρόνια.
• Στην Κέρκυρα αναφέρεται η παρουσία
τσιγγάνων από το δεύτερο μισό του 14ου
αιώνα. Εκεί ήταν αρκετοί σε πληθυσμό ώστε να
σχηματίσουν ένα «τσιγγάνικο φέουδο» που
ανήκε σε διάφορες εύπορες οικογένειες έως
ότου καταργήθηκε η φεουδαρχία στα τέλη του
19ου αιώνα.
• Τσιγγάνοι ζούσαν και στις δυτικές ακτές της
Ηπείρου, της Αλβανίας και Δαλματίας καθώς
και στη Ρουμανία τουλάχιστον από τα τέλη του
14ο αιώνα, δηλ. πριν από την Τουρκική
κατάκτηση.
• Οι Ρομά, Τσιγγάνοι, Γύφτοι, Κατσίβελοι, της
περιοχής είναι η πιο ολιγάριθμη από τις τρεις
μουσουλμανικές μειονότητες της Θράκης που
συμπεριλαμβάνονται στη συνθήκη της Λοζάνης.
• Είναι στοιβαγμένοι σε δικές τους συνοικίες
λεγόμενες κατά κανόνα «γυφτορούγες» η
«γυφτομαχαλάς».
• Οι περιοχές της Ελλάδας στις οποίες είναι
μόνιμα εγκαταστημένοι Ρομά με μεγάλη
συγκέντρωση πληθυσμού είναι οι: Αγ.
Βαρβάρα, Λιόσια, Kάτω Αχαϊα, Δενδροπόταμος,
Αλεξάνδρεια Ημαθίας, Αμαλιάδα, Γαστούνη,
Εξαμίλι Κορινθίας, Νέα Ιωνία Μαγνησίας και
Νυμφόπετρα.
• Σύμφωνα με έρευνες, στην Ελλάδα οι Τσιγγάνοι
είναι οργανωμένοι σε εννέα φυλές:
1. Μπατσόρια, 2.Μαπαμανέ-Ρομά, 3. Ρομά, 4.
Σουβαλιώτες, 5. Τσιγγάνοι, 6. Χωραχάγια (οι
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 64

65. 9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 65
ΧΩΡΑΧΑΓΙΑ ΡΟΜΑ ΣΕ ΜΑΧΑΛΑ ΣΤΗ ΘΡΑΚΗ
ΡΟΜΑ

66. περισσότεροι μουσουλμάνοι), 7. Μεσκάρηδες
(Αρκουδιάρηδες), 8. Δερμετζήδες και 9.
Χαντούρια.
• Οι Έλληνες Ρομά έχουν 114 σωματεία
πανελλήνια (Συνομοσπονδία Ελλάδος) με 300
χιλιάδες εγγεγραμμένα μέλη, ενώ το 2006
συγκρότησαν και πολιτικό κόμμα με τον τίτλο
"Ασπίδα-Ρομ" (Ανεξάρτητη Συσπείρωση
Πολιτών Ιδιαίτερου Αυτοπροσδιορισμού ΡΟΜ)..
• Οι καταυλισμοί των Ρομά έχουν τη δική τους,
ξεχωριστή ανθρωπογεωγραφία και οι μεταξύ
τους δεσμοί είναι στενοί ή πιο χαλαροί,
ανάλογα με τις ξεχωριστές υπηκοότητες.
• Στην Αττική έχουν εγκατασταθεί κυρίως
Αθίγγανοι ελληνικής υπηκοότητας, στο Ζεφύρι,
στο Μενίδι και στην περιοχή Δροσερό του
Ασπρόπυργου. Τα τελευταία χρόνια στο Μενίδι
έχουν ενσωματωθεί και λίγες οικογένειες
αλλοδαπών Ρομά.
• Άλλοι δύο καταυλισμοί που βρίσκονται στον
Ασπρόπυργο, στην περιοχή Νέα Ζωή, τα
τελευταία χρόνια έχουν άτυπα συνενωθεί σε
έναν.
• Εκεί ζουν αρκετοί Ρομά αλβανικής καταγωγής
ανάμεσα στους Έλληνες υπηκόους που με τα
χρόνια λιγοστεύουν.
• Αμιγώς «ελληνικοί» είναι οι καταυλισμοί
της Κάτω Αχαΐας, της Ρόδου και τα Εξαμίλια
της Κορίνθου.
• Στον επίμαχο καταυλισμό των Φαρσάλων ζουν,
μαζί με τους Έλληνες υπηκόους, πολλές
οικογένειες αθιγγάνων Αλβανικής και
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 66
ΡΟΜΑ

67. Βουλγαρικής καταγωγής.
• Αντιστοίχως, «μεικτή» είναι η κοινωνία των
Ρομά της Πάτρας, στην οποία όμως δεν
υπάρχουν Έλληνες Ρομά, παρά μόνο Ρουμάνοι,
Βούλγαροι και Αλβανοί.
• Στην Ξάνθη και την Κομοτηνή ζουν- αρμονικά
με την υπόλοιπη κοινωνία- μουσουλμάνοι Ρομά
τους οποίους οι Τούρκοι διεκδικούν , μαζί με
όλους τους άλλους μουσουλμάνους (Πομάκους)
, σαν ομοεθνής τους.
• Η πόλη του Διδυμοτείχου εκτός από πόλη των
πολιτισμών, από πολλών επίσης αιώνων,
υπήρξε πόλη πολυπολιτισμική, ανεξάρτητα αν
μερικοί ανακάλυψαν το συγκεκριμένο όρο στην
παρελθούσα δεκαετία. Μεταξύ των κοινωνικών
ομάδων της συμπεριλαμβάνονται οι
Κατσίβελοι. Έτσι τους λέγαμε και έτσι τους λέμε
.
• Έτσι τους αποκαλεί και ο Γεώργιος Βιζυηνός που
όπως γράφει στους «καλόγερους», είναι τα λίγα
μέλη του θιάσου που τους υποδύονται είναι
«οι μόνοι μουτζουρωμένοι εξ όλου του
θιάσου». Προφανώς λόγω του μελιτζανί τους
χρώματος .
• Οι Τσιγγάνοι, ως παλαιότεροι των Γύφτων στον
ελληνικό χώρο, είναι πιο μεμειγμένοι, όπως
ελέγχθη, με ελληνικό αίμα.
• Οι καθ’ αυτό Γύφτοι, αντιθέτως, χρησίμεψαν
στον Τούρκο κατακτητή για τις πιο απάνθρωπες
δουλειές εις βάρος των Ελλήνων Σχετικά, ο
Δημήτριος Καμπούρογλου γράφει: «Οι
Αθίγγανοι, ρυπαροί και φερέοικοι, όπως και νυν
και πάντοτε, ήσαν σιδηρουργοί, χαλκείς,
κοσκινοποιοί και μουσικοί, παίζοντες τα γνωστά
βαρβαρόφωνα, συγχρόνως δ’ εχρησίμευον ως
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 67
ΡΟΜΑ

68. εκτελεσταί σκληρών και απανθρώπων
θανατικών αποφάσεων κατά των Χριστιανών,
ποιούμενοι χρήσιν φοβερών και ανεπίδεκτων
περιγραφής βασανιστηρίων. Την προαιώνιαν
περιφρόνησιν πάντων των Εθνών προς αυτούς
και τας διηνεκείς των καταδιώξεις και
ταλαιπωρίας εξεδικούντο οι άνθρωποι κατά των
Ελλήνων, οσάκις ηυτύχουν να τοις παραδοθώσι
δέσμιοι εις τας χείρας των».
• Γι’ αυτό οι Έλληνες έχουν συνδέσει τους
λεγομένους. «Τουρκόγυφτους» με τις
χειρότερες ιστορικές τους αναμνήσεις.
• Σήμερα βεβαίως, Γύφτοι και Τσιγγάνοι έχουν
μειχθεί αρκετά μεταξύ τους και οι ονομασίες
χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα πολλές φορές
αδιακρίτως.
• Στις αρχές του αιώνος ο συνολικός αριθμός
τους στην χώρα μας ανερχόταν σε 50.000
περίπου, σήμερα όμως ξεπερνάει τις 300.000.
Το γλωσσικό ιδίωμα που χρησιμοποιούν
λέγεται ντόρτικα (ρομανί).
• Οι πιο μεμειγμένοι από αυτούς με ελληνικό
αίμα, τείνουν τελευταίως να αστικοποιηθούν,
δημιουργώντας δικές τους συνοικίες.
• Ως νομάδες όμως, που ζουν ανάμεσα σε
πολιτισμένες ευρωπαϊκές πολιτείες, ρέπουν, όχι
μόνον σε δουλειές «του ποδαριού», αλλά και
σε αντικοινωνικές και ποινικά κολάσιμες
ασχολίες (μαγείες, απάτες, κλοπές κ.λπ.).
• Η εκδίωξη τους αφ’ ετέρου από οποιασδήποτε
χώρα προσκρούει στην άρνηση των γειτονικών
να τους επιτρέψουν την είσοδο.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 68
ΡΟΜΑ

69. • Δεν είναι επακριβώς γνωστό σε ποιο
μεταναστευτικό κύμα ανήκουν οι Κατσίβελοι
της Θράκης. Εκείνο που ξέρω είναι ότι δεν είναι
Τούρκοι ή κάποιο έστω τουρκογενές φύλο.
• Βέβαια οι Ελληνικές Κυβερνήσεις εδώ και
δεκαετίες κάνει κάθε προσπάθεια να τους
εκτουρκίσει διδάσκοντας τους την τουρκική
γλώσσα στα μειονοτικά ελληνικά σχολεία.
• Τουρκική άλλωστε είναι η φράση το «τσεγγενέ
μαλεσί», τουτέστιν, ο τσιγγάνικος μαχαλάς
• Το οποίο σημαίνει ότι εκτός του περιθωριακού
κοινωνικού ρόλου στη διάρκεια της
Τουρκοκρατίας αλλά και στη συνέχεια, και
πέραν του εξισλαμισμού, υπέστησαν
πολιτισμική γενοκτονία της οποίας η γλωσσική
εκδοχή σε αρκετές -όχι σε όλες- Θρακικές
πόλεις, όπως είναι το Διδυμότειχο, υπήρξε
καθολική.
• Ως γνήσιοι δε απόγονοι των Ρομά, που
απέφευγαν όπως ήδη ανέφερα, να ασχολούνται
με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, έγιναν
χαμάληδες.
• Έγιναν αστική μειονότητα Το ότι διαβιούν
κυρίως στις Θρακικές πόλεις, αποτελεί δείγμα
της εν λόγω γραφής, που βέβαια δεν ακυρώνει
τις γνωστές άλλες αιτίες περί του εργασιακού
προβλήματος κλπ.
• Έστω και αν είναι γνωστό ότι κατά τους
Βυζαντινούς χρόνους υπήρχαν επαίτες που
μάλιστα ήταν οργανωμένοι σε συντεχνίες.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 69
ΡΟΜΑ

70. • Όπως επίσης ίσως να μην είναι τυχαίο ότι
υπήρχε και προστάτης τους. Ο Ιωάννης
Βατάτζης, ο αγιοποιηθείς, επονομάστηκε στη
συνέχεια Άγιος Ιωάννης, ο ελεήμων ο οποίος
γεννήθηκε όπως είναι γνωστό στην ίδια πόλη.
• Δεν γνωρίζω γιατί μέχρι και πριν λίγα χρόνια,
αρκετοί Κατσίβελοι , αν και μουσουλμάνοι,
προσέρχονταν με τις λαμπάδες στο χέρι στην
πλατεία της πόλης, κατά την περιφορά των
επιταφίων και στην αναστάσιμη ακολουθία,
που τότε γινόταν εκεί.
• Είναι κάτι που εμβάλλει σε πολλές σκέψεις,
μέχρι και το ότι προτού εξισλαμιστούν, ήταν
χριστιανοί και επόμενα προγενέστεροι των
Οθωμανών Τούρκων που εμφανίσθηκαν στην
περιοχή περί τα μέσα του δέκατου τέταρτου
αιώνα.
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 70
ΡΟΜΑ
ΜΑΙΜΟΥΔΙΑΡΗΣ ΡΟΜΑ

71. • Στις ορχήστρες άλλωστε των τελευταίων με
βιολί, κλαρίνο, λαγούτο και νταϊρέ,
αναφέρονται λαογραφικά μελετήματα για την
πόλη των Σαράντα Εκκλησιών.
– Πόλη 40 Εκκλησιών: Το Κιρκλαρελί, γνωστό στην
ελληνική βιβλιογραφία ως Σαράντα Εκκλησιές,
(τουρκ. Kırklareli, αρχικά Kırkkilise (Σαράντα
Εκκλησιές), είναι πόλη της Τουρκίας, πρωτεύουσα
της ομώνυμης (μεγαλύτερης) επαρχίας του
ομώνυμου νομού, στην βορειο-Ανατολική Θράκη,
επί της Ευρωπαϊκής Τουρκίας, ανατολικά της
Αδριανούπολης.
• Πιο καθαροί από τους άλλους
• Ενόσω οι Τσιγγάνοι πληθύνονταν, η αμφιβολία
των Ευρωπαίων γι' αυτή την περίεργη φάρα
ανθρώπων μεγάλωνε. Ο σπόρος είχε πέσει στα
χρόνια του Μεγάλου Θανατικού (της επιδημίας
που σκότωσε εκατομμύρια), όταν όλοι
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 71
ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ

72. αρρώσταιναν εκτός από τους Τσιγγάνους.
• Από το μυαλό κανενός δεν περνούσε τότε ότι
ευθυνόταν η κατά πολύ υποδεέστερη
προσωπική υγιεινή των Δυτικοευρωπαίων
έναντι εκείνης που παραδοσιακά τηρούσαν οι
Τσιγγάνοι.
• Θρησκεία:
• Οι Ρομά δεν έχουν κάποια δική τους
χαρακτηριστική θρησκεία, αλλά υιοθετούν
ενίοτε την επικρατούσα θρησκεία κάθε
περιοχής κατοικίας τους.
• Χαρακτηρίζονται από μεγάλη
προσαρμοστικότητα στο θέμα της θρησκείας
και αρκετοί μελετητές εικάζουν πως παλιότερα
η θρησκεία τους ήταν η «ηλιολατρία».
• Σήμερα οι διάφορες φυλές είναι πιστές στο
θρήσκευμα της χώρας που κατοικούν. Έχουμε
την πρώτη καταγραφή στην Κρήτη, όπου
αναφέρονται ως Χριστιανοί Ορθόδοξοι από το
1832, ενώ στη Δυτική Ευρώπη αναφέρονται ως
καθολικοί.
• Η Καθολική Εκκλησία αναφέρει ονόματα
ιερέων, μοναχών και κάποιου Καρδιναλίου με
τσιγγάνικη καταγωγή ενώ στη Ρουμανία
υπάρχουν ορθόδοξοι ιερείς τσιγγάνοι.
• Στην Τουρκία οι περισσότεροι είναι
Μουσουλμάνοι. Μουσουλμάνοι τσιγγάνοι
υπάρχουν επίσης και στη Θράκη (γνωστοί
ως Τουρκόγυφτοι).
• Ο οικισμός «Ήφαιστος» της Ροδόπης, η περιοχή
Αλάνκουγιου στην Κομοτηνή, η περιοχή του
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 72
ΡΟΜΑ

73. ΡΟΜΑ
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 73
ΧΟΡΕΥΟΝΤΑΣ

74. Δροσερού Ξάνθης και ο οικισμός της οδού
Άβαντος στην Αλεξανδρούπολη είναι μέρη όπου
κατοικούνε μουσουλμάνοι Ρομά (οι οποίοι
ανήκουν στην αναγνωρισμένη από το Ελληνικό
κράτος μουσουλμανικής μειονότητας Θράκης).
• Τούρκοι και Ρομά
• Μπορεί οι παραδόσεις μας να λένε ότι οι
Τούρκοι χρησιμοποίησαν την «άστεγη φυλή»
άλλοτε ως σιδεράδες του στρατού τους, άλλοτε
ως απαγωγείς παιδιών για τα χαρέμια και
άλλοτε ως κοινούς κατασκόπους, αλλά η μεταξύ
τους σχέση δεν ήταν ποτέ σχέση εμπιστοσύνης.
• Το μυστικό του ατσαλιού (Σχετ.12)
• Μια ολότελα απίστευτη εξήγηση για τον
ξεριζωμό των Τσιγγάνων από την Ινδία
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 74
ΡΟΜΑ
ΡΟΜΑ ΣΙΔΕΡΑΔΕΣ

75. προέκυψε ως πιθανή στο σχετικά πρόσφατο
παρελθόν.
• Στη Κύπρο βρέθηκε ένα εντυπωσιακό μαχαίρι
χρονολογούμενο περί το 1.200 π.Χ. που
απετέλεσε το πρώτο δείγμα ενός ατσαλιού,
ισχυρότατο κράμα σιδήρου και άνθρακα.
• Στα σίγουρα, πάντως, τα σπαθιά από ατσάλι τα
πρωτοσυναντάμε ιστορικά στα χρόνια του
Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ο ίδιος ο Αριστοτέλης
είχε εξυμνήσει τις αρετές των εγχειριδίων της
Ανατολής και μας είναι γνωστό ότι ο
Αλέξανδρος είχε δώσει εντολή να κατάσχεται
κάθε μεταλλείο και μεταλλουργείο που
βρισκόταν στα εδάφη που κατακτούσε.
• Όταν ο ινδός βασιλιάς Πώρος συνθηκολόγησε
μαζί του, του χάρισε τριάντα λίβρες από το
καλύτερο ινδικό ατσάλι και ένα σπαθί.
• Η απορία είναι γιατί οι Μακεδόνες - και οι
Ρωμαίοι που τους διαδέχθηκαν - δεν
επωφελήθηκαν από την τεχνογνωσία
σφυρηλάτησης ομογενούς ατσαλιού των χωρών
που γνώρισαν.
• Η απάντηση των επιστημόνων μεταλλουργών
ήταν ότι τα χυτήρια των Ευρωπαίων, από την
Αρχαιότητα ως και τον Μεσαίωνα, έφθαναν ως
τους 1.200 βαθμούς Κελσίου και όχι στους
1.500 που χρειαζόταν αυτή η κατεργασία.
• Ήταν άγνωστο πώς οι ινδοί μεταλλουργοί το
κατάφερναν και... σίγουρα κράτησαν καλά το
μυστικό τους.
• Το 1999 μια νέα αρχαιολογική ανακάλυψη έριξε
φως στο μυστήριο αφήνοντας περιθώριο για
νέες εικασίες ως προς τον ρου της Ιστορίας: στα
ερείπια της πόλης Γκιαούρ Καλά του
9/8/2016 Νικήτας Βουγιουκλής 75
ΡΟΜΑ