Αριστοτέλης εναντίον Γαλιλαίου

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
εναντίον
ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ
Ελεύθερη Πτώση

ΘΕΟΔΩΡΟΣ
ΜΕΡΤΖΙΜΕΚΗΣ

Αριστοτέλης • Γαλιλαίος
• Ο Αριστοτέλης εκφράζει την αίγλη του Ελληνικού
Πνεύματος στο τέλος της Κλασσικής Εποχής
• Ο Γαλιλαίος εκφράζει την τόλμη της
Επιστημονικής Σκέψης στο τέλος του Μεσαίωνα
• Ανάμεσά τους ένα τεράστιο κενό

Θεοδωρος μερτζιμεκησ
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ

Τέλος
• Το Τέλος είναι η κεντρική έννοια της φιλοσοφίας
του Αριστοτέλη
• Χαρακτηρίζει το σκοπό ύπαρξης που έχουν όλα τα
πράγματα στον κόσμο (έμψυχα και άψυχα)
• Η δυνατότητα, ενός όντος να μετεξελίσσεται μόνο
του από την εν δυνάμει κατάσταση στην εν
ενεργεία κατάσταση:
Εντελέχεια


Φυσική Ακρόασις
• Οκτώ τόμοι περιέχουν τις
απόψεις του για τα φύσει όντα
• Η προσέγγιση είναι από το
γενικό φαινόμενο προς το ειδικό
• Η Φυσική αντιμετωπίζεται από
τον Αριστοτέλη με τρόπο
φιλοσοφικό, ο οποίος διαφέρει από
τη σημερινή επιστημονική
μεθοδολογία


Αριστοτελική Φυσική
• Όλος ο κόσμος αποτελείται από
τέσσερα στοιχεία (ουσίες)
• Η κινητήριος δύναμη που συνδέει τα
τέσσερα στοιχεία είναι η πεμπτουσία
• Σε όλη τη θεώρηση του Αριστοτέλη,
η τάξη των πραγμάτων είναι
απαραίτητη για τη λειτουργία του
κόσμου και της φύσεως


Μεθοδολογία
• Ο Αριστοτέλης στηρίζεται ιδιαίτερα στη νοητική
εξήγηση των πραγμάτων στη φύση
• Δε διεξάγει πειράματα
• Δεν εφαρμόζει μαθηματική περιγραφή σε φυσικά
φαινόμενα (άλλωστε το μαθηματικό υπόβαθρο που
απαιτείται δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί)


Η κίνηση
φωτιά

αέρας

νερό

γη


Η ελεύθερη πτώση
• Η θέληση του βαρύτερου σώματος να επιστρέψει
στη φύση του (γη) είναι μεγαλύτερη από ό,τι στο
ελαφρύτερο. Άρα:
• Τα βαριά σώματα πέφτουν πιο γρήγορα.
• Η ταχύτητα της πτώσης είναι ανάλογη της
μάζας του σώματος.


Τα ουράνια σώματα
• Τα ουράνια σώματα (αστέρες) βρίσκονται ήδη εκεί
που πρέπει.
• Συνεπώς, δε κινούνται προς τη γη ή αλλού
• Οι τροχιές του είναι κατ’ανάγκη τέλειες, άρα
κινούνται απόλυτα κυκλικά
• Αυτό βρισκόταν σε συμφωνία με τις παρατηρήσεις
των μαθητών του Εύδοξου & Καλίππου


Επίπεδη γη ή μήπως όχι;
• Παρά την απόκρυψη της
συγεκριμένης άποψης για
αρκετούς αιώνες, ο
Αριστοτέλης δεν πίστευε στην
επιπεδότητα της γης
• Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η
παρατήρηση του ουρανού
καθώς όποιος μετακινούνταν
βορειότερα αντίκρυζε νέα
άστρα και άφηνε πίσω του άλλα

Η ελεύθερη πτώση
• Κατά τον Αριστοτέλη:
• Η ταχύτητα της πτώσης είναι
ανάλογη της μάζας του
σώματος. Τα βαριά σώματα
πέφτουν πιο γρήγορα
• Η ταχύτητα στην ελεύθερη
πτώση είναι αντιστρόφως
ανάλογη της πυκνότητας του
μέσου στο οποίο κινείται

Τα βαριά σώματα πέφτουν πιο
γρήγορα

M2
M1
V2

V1>V2
V1


Τα βαριά σώματα πέφτουν πιο
γρήγορα

M2
M1
V2

V1>V2
V1
Απορία:
Τι γίνεται αν τα
δέσω με ένα σκοινί;

Η ταχύτητα στην ελεύθερη πτώση είναι
αντιστρόφως ανάλογη της πυκνότητας
του μέσου στο οποίο κινείται


Βασικά πρόβληματα
• Ο Αριστοτέλης δεν μπόρεσε να μελετήσει την
κίνηση των σωμάτων ΧΩΡΙΣ αντίσταση
• Η ταχύτητα και όχι η επιτάχυνση όπως γνωρίζουμε
σήμερα ήταν το σημαντικό μέγεθος για τη
θεώρηση του Αριστοτέλη
• Αδυναμία κατανόησης της έννοιας του
διανύσματος


Το βέλος


Συνεισφορά
• Πέρα από όλα τα υπόλοιπα, ο Πανεπιστήμων
Αριστοτέλης:
• Ερμήνευσε πολύ σωστά την έννοια του χρόνου
• Έθεσε τις βάσεις για τη βαρύτητα
• Προέβλεψε το σφαιρικό σχήμα της γης
• Καλλιέργησε τα νοητικά πειράματα


Ο Γαλιλαίος
Στο ξεκίνημα της Αναγέννησης, ο Galileo Galilei
έκανε το μεγάλο βήμα στη επιστημονική έρευνα
• Καθιέρωσε την πειραματική μέθοδο
σε συνδυασμό με τη μαθηματική
διατύπωση του φαινομένου


Ο πύργος της Πίζας
Ο θρύλος θέλει το Γαλιλαίο να
ρίχνει ένα βαρύ κι ένα ελαφρύ
σώμα από την κορυφή του
πύργου για να ελέγξει την
πρόταση του Αριστοτέλη
Ο ίδιος δεν το έχει αναφέρει
σε κανένα γραπτό του
Παρόμοια πειράματα έχουν
αναφερθεί νωρίτερα


Ο πύργος της Πίζας
Ο Γαλιλαίος συνειδητοποιεί
ότι ο Αριστοτέλης έχει κάνει
λάθος
Το βαρύ και το ελαφρύ σώμα
φθάνουν ταυτόχρονα κάτω
Υπάρχει σχέση του χρόνου με
την απόσταση; Τι σημαίνει
αυτό για την ταχύτητα;


Τα πρώτα πειράματα
Ο χρόνος δεν έχει ακόμη
ακριβή τρόπο για να μετρηθεί
Ο Γαλιλαίος στρέφεται σε
σχετικές μετρήσεις
χρησιμοποιώντας την πρώτη
του πειραματική συσκεύη:
Το κεκλιμμένο επίπεδο


διάστημα-χρόνος
Με κλεψύδρες και διαφορετικά κεκλιμμένα επίπεδα,
βρίσκει πειραματικά τη σχέση ανάμεσα στο χρόνο
και το διάστημα που διανύει ένα σώμα
Η σχέση έχει ξεκάθαρη μαθηματική σχέση
διάστημα ~ (χρόνος)2

1 2
S = ↵t
2

Επιτάχυνση και βολές

Nicolo Tartaglia


Οι καμπύλες της τροχιάς
Ο Γαλιλαίος είναι ο πρώτος που συνειδητοποιεί
ότι στην κίνηση των σωμάτων μέσα στο
βαρυτικό πεδίο υπάρχουν δύο ανεξάρτητες
κινήσεις
Στον Χ υπάρχει
ανεπηρέαστη κίνηση
Στον Υ υπάρχει
βαρύτητα


Η αδράνεια
Η ομοιόμορφη κίνηση που συνεχίζεται
ανεπηρέαστα όταν δεν ασκείται κάποιο εξωτερικό
αίτιο μας οδηγεί στην έννοια της αδράνειας
Ο Νεύτωνας (Newton) αρκετά χρόνια αργότερα θα
το διατυπώσει καθαρά μαθηματικά στον πρώτο
νόμο του


Η διάνοια του Γαλιλαίου
• Η προσφορά του είναι καθοριστική στην Επιστήμη
• Θεμελιώνει την πειραματική μέθοδο και σπάει τα
στεγανά της εποχής
• Δεν προχώρησε περαιτέρω για διάφορους λόγους
(απουσία προηγμένων οργάνων μέτρησης,
ανώτερων μαθηματικών κοκ), αλλά κυρίως γιατί
βρέθηκε απέναντι σε ένα συντηρητικό
κατεστημένο


Τελικό Αποτέλεσμα;
• Η μάχη Αριστοτέλη Γαλιλαίου για την Ελεύθερη
Πτώση των σωμάτων βρίσκει νικητή το δεύτερο.
• Όμως, η συνεισφορά του Αριστοτέλη είναι
καθοριστική στην Επιστήμη
• Ο Γαλιλαίος στηρίχθηκε σε πολλά και διαφορετικά
επίπεδα γνώση που στην πλειοψηφία τους είχαν
προετοιμαστεί και εξελιχθεί από τους αρχαίους
έλληνες φιλοσόφους


Πηγές
Προτείνω τα παρακάτω:

S. Drake, Galileo (Oxford, 1980)

J. Bernal, Η επιστήμη στην Ιστορία (Δαίδαλος, 1987)

Τα Φυσικά του Αριστοτέλη

Περί Ουρανού του Αριστοτέλη

Πού θα βρείτε την παρουσίαση:
http://v.gd/nuclear και twitter: @tmertzi


Αριστοτέλης εναντίον Γαλιλαίου

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (14)

Similar to Αριστοτέλης εναντίον Γαλιλαίου

Similar to Αριστοτέλης εναντίον Γαλιλαίου (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Αριστοτέλης εναντίον Γαλιλαίου

Editor's Notes