ธรรมสนามหลวง

1. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
โครงสร้างการเขียนเรียงความแก้กระทู้ธรรม สําหรับธรรมศึกษาชันเอก
___________สุภาษิตบทตัง____________
______________คําแปล_______________
บัดนีจักได้อธิบายขยายเนือความแห่งกระทู้ธรรมสุภาษิตทีได้ลิขิตไว้ ณ เบืองต้น พอเป็นแนวทางแห่ง
การศึกษาและนําไปปฏิบัติสืบต่อไป
________(อธิบายสภุาษิตบทตัง ประมาณ ๘-๑๕ บรรทัด) _________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________สมดังพุทธศาสนสุภาษิต
ทีมาใน______________ว่า
__________สุภาษิตเชือม ๑___________
_____________คําแปล________________
________(อธิบายสภุาษิตเชือม ๑ ประมาณ ๘-๑๕ บรรทัด) ________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________สมดังพุทธศาสนสุภาษิต
ทีมาใน______________ว่า
__________สุภาษิตเชือม ๒___________
_____________คําแปล________________
________(อธิบายสภุาษิตเชือม ๒ ประมาณ ๘-๑๕ บรรทัด) ________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________สมดังพุทธศาสนสุภาษิต
ทีมาใน______________ว่า

2. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
__________สุภาษิตเชือม ๓___________
_____________คําแปล________________
________(อธิบายสภุาษิตเชือม ๓ ประมาณ ๘-๑๕ บรรทัด) ________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
สรุปความว่า_______(สรุปความ ประมาณ ๕-๗ บรรทัดขึนไป)______________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________________
____________________________________________________________สมดังพุทธศาสนสุภาษิตทียกขึน
เป็นนิกเขปบทเบืองต้นว่า
___________สุภาษิตบทตัง____________
______________คําแปล_______________
มีนัยดังพรรณนามาด้วยประการฉะนี

3. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
๕ จุดสําคัญในโครงสร้างกระทู้
๑. บัดนีจักได้อธิบายขยายเนือความแห่งกระทู้ธรรมสุภาษิตทีได้ลิขิตไว้ ณ เบืองต้น พอเป็นแนวทางแห่ง
การศึกษาและนําไปปฏิบัติสืบไป
๒. สมดังพุทธศาสนสุภาษิตทีมาใน………………ว่า (ตรง ….ให้เขียนทีมาของสุภาษิตเชือม)
๓. สุภาษิตเชือม/คําแปล และทีมา (เช่น ขุทฺทกนิกาย ธรรมบท)
๔. สมดังพุทธศาสนสุภาษิตทียกขึนเป็นนิกเขปบทเบืองต้นว่า
๕. มีนัยดังพรรณนามาด้วยประการฉะนี
เวลาเขียน
๑. ให้เขียนเว้นบรรทัด (ทุกหน้า ตังแต่บรรทัดแรก จนถึงบรรทัดสุดท้าย)
๒. ห้ามใช้ปากกาแดงเขียนไม่ว่ากรณีใดๆ ให้ใช้เฉพาะปากกานําเงินและดํา เท่านัน
๓. จะต้องเขียนตามโครงสร้างกระทู้ธรรมชันตรี (ทุกจุด) ให้ถูกต้อง
หลักปฏิบัติในการสอบธรรมสนามหลวง วิชา กระทู้ธรรม
๑. แต่งตามกระทู้ธรรมสุภาษิตทีกําหนดให้
๒. อธิบายเนือความกระทู้ธรรมสุภาษิตนันให้สมเหตุสมผล
๓. อ้างสุภาษิตบทอืน (สุภาษิตเชือม) พร้อมทังบอกทีมา มาอธิบายประกอบด้วย ตามสุภาษิตในหนังสือ
พุทธศาสนสุภาษิต โดยกําหนดให้ชันตรี ใช้๑ สุภาษิต ชันโท ใช้๒ สุภาษิต และชันเอก ใช้๓ สุภาษิต
๔. เชือมความระหว่างสุภาษิตทีนํามาเชือมกับสุภาษิตบทตังให้สนิทติดต่อสมเรืองกันด้วยเหตุผล
๕. ให้เขียนลงในกระดาษ โดยกําหนดให้ชันตรี กําหนด ๒ แผ่นขึนไป ชันโท กําหนด ๓ แผ่นขึนไป และ
ชันเอก กําหนด ๔ แผนขึนไป
การตรวจกระทู้ธรรมสนามหลวง สําหรับกรรมการพิจารณาให้คะแนน
๑. แต่งได้ตามกําหนด
๒. อ้างกระทู้ได้ตามกฎ
๓. เชือมกระทู้ได้ดี
๔. อธิบายความสมกับกระทู้ทีได้ตังไว้
๕. ใช้สํานวนสุภาพเรียบร้อย
๖. ใช้ตัวสะกดการันต์ถูกเป็นส่วนมาก
๗. สะอาดไม่เปรอะเปือน วิธีตรวจนี ให้ใช้เฉพาะในการสอบธรรมสนามหลวง

4. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
พุทธศาสนสุภาษิต
สําหรับธรรมศึกษา ชันเอก
หมวดจิต
จิตฺเตน นียติ โลโก จิตฺเตน ปริกสฺสติ
จิตฺตสฺส เอกธมฺมสฺส สพฺเพว วสมนฺวคู
โลกถูกจิตนําไป ถูกจิตชักไป, สัตว์ทังปวงไปสู่อํานาจแห่งจิตอย่างเดียว.
ทีมา สังยุตตนิกาย สคาถวรรค
โย อลีเนน จิตฺเตน อลีนมนโส นโร
ภาเวติ กุสลํ ธมฺมํ โยคกฺเขมสฺส ปตฺติยา
ปาปุเณ อนุปุพฺเพน สพฺพสํโยชนกฺขยํ
คนใดมีจิตไม่ท้อถอย มีใจไม่หดหู่ บําเพ็ญกุศลธรรม
เพือบรรลุธรรมทีเกษมจากโยคะ พึงบรรลุธรรมเป็นทีสินสังโยชน์ทังปวงได้.
ทีมา ขุททกนิกาย ชาตก เอกนิบาต
สุทุทฺทสํ สุนิปุณํ ยตฺถ กามนิปาตินํ
จิตฺตํ รกฺเขถ เมธาวี จิตฺตํ คุตฺตํ สุขาวหํ
ผู้มีปัญญา พึงรักษาจิตทีเห็นได้ยากนัก ละเอียดนัก มักตกไปในอารมณ์ทีน่าใคร่,
(เพราะว่า) จิตทีคุ้มครองแล้ว นําสุข
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท

5. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
หมวดธรรม
โอวเทยฺยานุสาเสยฺย อสพฺภา จ นิวารเย
สติ หิ โส ปิโย โหติ อสตํ โหติ อปฺปิโย.
บุคคลควรเตือนกัน ควรสอนกัน และป้องกันจากคนไม่ดี
เพราะเขาย่อมเป็นทีรักของคนดี แต่ไม่เป็นทีรักของคนไม่ดี
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท
จเช ธนํ องฺควรสฺส เหตุ
องฺคํ จเช ชีวิตํ รกฺขมาโน
องฺคํ ธนํ ชีวิต ฺจาปิ สพฺพํ
จเช นโร ธมฺมมนุสฺสรนฺโต.
พึงสละทรัพย์เพือรักษาอวัยวะ,เมือรักษาชีวิตพึงสละอวัยวะ,
เมือคํานึงถึงธรรม พึงสละอวัยวะ ทรัพย์ และแม้ชีวิต ทุกอย่าง
ทีมา ขุททกนิกาย ชาตก อสีตินิปาต
ฉนฺทชาโต อนกฺขาเต มนสา จ ผุโฐ สิยา
กาเม จ อปฏิพทฺธจิตฺโต อุทฺธํโสโตติ วุจฺจติ.
พึงเป็นผู้พอใจและประทับใจในพระนิพพานทีบอกไม่ได้ผู้
มีจิตไม่ติดกาม ท่านเรียกว่าผู้มีกระแสอยู่เบืองบน
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท
เต ฌายิโน สาตติกา นิจฺจํ ทฬฺหปรกฺกมา
ผุสนฺติ ธีรา นิพฺพานํ โยคกุเขมํ อนุตฺตรํ.
ผู้ฉลาดนันเป็นผู้เพ่งพินิจ มีเพียรติดต่อ บากบันมันคงเป็นนิตย์ย่อมถูกต้อง
พระนิพพานอันปลอดจากโยคะ หาธรรมอืนยิงกว่ามิได้
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท

6. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
นนฺทิส ฺโ ญชโน โลโก วติ กฺกสฺส วิจารณา
ตณฺหาย วิปฺปหาเนน นิพฺพานํ อิติ วุจฺจติ.
สัตว์โลกมีความเพลินเป็นเครืองผูกพัน
มีวิตกเป็นเครืองเทียวไปท่านเรียกว่านิพพาน เพราะละตัณหาได้
ทีมา ขุททกนิกาย จูฬนิทฺเทส
หมวดความเพียร
ตุมฺเหหิ กิจฺจํ อาตปฺปํ อกฺขาตาโร ตถาคตา
ปฏิปนฺนา ปโมกฺขนฺติ ฌายิโน มารพนฺธนา
ท่านทังหลายต้องทําความเพียรเอง ตถาคตเป็นแต่ผู้บอก
ผู้มีปกติเพ่งพินิจดําเนินไปแล้ว จักพ้นจากเครืองผูกของมาร.
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท
โย จ วสฺสสตํ ชีเว กุสีโต หีนวีริโย
เอกาหํ ชีวิตํ เสยฺโย วิริยํ อารภโต ทฬฺหํ.
ผู้ใดเกียจคร้าน มีความเพียรเลว พึงเป็นอยู่ตังร้อยปี แต่ผู้
ปรารภความเพียรมันคง มีชีวิตอยู่เพียงวันเดียว ประเสริฐกว่าผู้นัน.
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท
สพฺพทา สีลสมฺปนฺโน ป ฺญวา สุสมาหิโต
อารทฺธวิริโย ปหิตตฺโต โอฆํ ตรติ ทุตฺตรํ.
ผู้ถึงพร้อมด้วยศีล มีปัญญา มีใจมันคงดีแล้ว ปรารภความเพียร
ตังตนไว้ในกาลทุกเมือ ย่อมข้ามโอฆะทีข้ามได้ยาก.
ทีมา สังยุตตนิกาย สคาถวรรค

7. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
หมวดไม่ประมาท
อปฺปมตฺตา สตีมนฺโต สุสีลา โหถ ภิกฺขโว
สุสมาหิตสงฺกปฺปา สจิตฺตมนุรกฺขถ.
ภิกษุทังหลาย ! พวกเธอจงเป็นผู้ไม่ประมาท
มีสติ มีศีลดีงามตังความดําริไว้ให้ดี คอยรักษาจิตของตน.
ทีมา ทีฆนิกาย มหาวคฺค
อปฺปมาทรตา โหถ สจิตฺตมนุกฺขถ
ทุคฺคา อุทฺธรถตฺตานํ ปงฺเก สนฺโนว กุ ฺชโร
ท่านทังหลาย จงยินดีในความไม่ประมาท คอยรักษาจิตของตน,
จงถอนตนขึนจากหล่ม เหมือนช้างทีตกหล่มถอนตนขึนฉะนัน.
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท
อุฏฺฐาเนนปฺปมาเทน ส ฺญเมน ทเมน จ
ทีปํ กยิราถ เมธาวี ยํ โอโฆ นาภิกีรติ.
คนมีปัญญา พึงสร้างเกาะ ทีนําหลากมาท่วมไม่ได้ด้วยความหมัน
ความไม่ประมาท ความสํารวม และความข่มใจ.
ทีมา ขุททกนิกาย ธรรมบท
หมวดความสามัคคี
วิวาทํ ภยโต ทิสฺวา อวิวาท ฺจ เขมโต
สมคฺคา สขิลา โหถ เอสา พุทฺธานุสาสนี.
ท่านทังหลายจงเห็นความวิวาทโดยความเป็นภัย และความไม่วิวาทโดยความปลอดภัยแล้ว
เป็นผู้พร้อมเพรียง มีความประนีประนอมกันเถิด. นีเป็นพระพุทธานุศาสนี.
ทีมา ขุททกนิกาย จริยาปิฎก

8. ÇÔªÒ àÃÕ§¤ÇÒÁá¡Œ¡Ãзٌ¸ÃÃÁ (ÊíÒËÃѺ¸ÃÃÁÈÖ¡ÉÒ) ÃǺÃÇÁâ´Â ¾ÃлÅÑ´¸ÕþÔÊÔÉ° ¨¹Ú·ÊÒâà àÅ¢.¨Í.ºŒÒ¹©Ò§
สามคฺยเมว สิกฺเขถ พุทฺเธเหตํ ปสํสิตํ
สามคฺยรโต ธมฺมฏฺโฐ โยคกฺเขมา น ธํสติ
พึงศึกษาความสามัคคี, ความสามัคคีนัน ท่านผู้รู้ทังหลายสรรเสริญแล้ว,
ผู้ยินดีในสามัคคี ตังอยู่ในธรรม ย่อมไม่คลาดจากธรรมอันเกษมจากโยคะ.
ทีมา ขุททกนิกาย ชาตก เตรสนิปาต
สุขา สงฺฆสฺส สมมคฺคี สมคฺคาน ฺจนุคฺคโห
สมคฺครโต ธมฺมฏฺโฐ โยคกฺเขมา น ธํสติ
ความพร้อมเพรียงของหมู่เป็นสุข และการสนับสนุนคนผู้พร้อมเพรียงกันก็เป็นสุข,
ผู้ยินดีในคนผู้พร้อมเพรียงกัน ตังอยู่ในธรรมย่อมไม่คลาดจากธรรมอันเกษมจากโยคะ.
ทีมา ขุททกนิกาย อิติวุตฺตก