1.  282
ใบความรู
เรื่อง เครื่องดนตรีสากล
ผลการเรียนรูที่คาดหวัง
มีความรูและมีความเขาใจเรื่องเครื่องดนตรีสากล
สาระการเรียนรู
เครื่องดนตรีสากล
ประวัติความเปนมาของเครื่องดนตรีสากล
เครื่องดนตรีมีประวัติความเปนมายาวนานกวาผลงานทางดานดนตรี ทั้งนี้เพราะความเปนมาของ
เครื่องดนตรีขึ้นอยูกับประโยชนในการใช เครื่องดนตรีนั้นๆ ในสมัยโบราณมนุษยนับถือเทพเจาและมี
ความเชื่อวาปรากฏการณเหนือธรรมชาติตางๆ เกิดจากการแสดงอิทธิฤทธิ์ของเทพเจา เพื่อความอยูรอด
ปลอดภัยจึงตองมีการบูชาเทพเจาดวยการกระทําบูชาบวงสรวง ในรูปแบบ สวดออนวอน กราบไหว
เตนรําประกอบจังหวะ หรือทําเสียงดวยการเคาะวัตถุตางๆ เพื่อใหเทพเจาไดยินหรือรับรูวามนุษยกําลัง
ทําพิธีให ดังนั้นเครื่องดนตรีในยุคแรกๆ จึงเริ่มจากประเภทเครื่องตีกอน ซึ่งนอกจากทําใหเกิดเสียงดัง
เพื่อใหเทพเจาไดยินแลวยังสามารถเลียนเสียงจากปรากฏการณ ธรรมชาติได เชน ทําเสียงฟารอง โดย
การใชกลองใบใหญตีใหเกิดเสียง กึกกอง นอกจากนี้ เสียงกลองยังสามารถใชในการสื่อสารหรือสง
สัญญาณแสดงความเปนพวกเดียวกัน รวมทั้งยังใชแสดงการละเลนเตนรํา อันเปนการสรางความบันเทิง
ใหกับมนุษยในยุคโบราณ อีกดวย
ตอมามนุษยพยายามเสาะแสวงหาอาหารเพื่อความอยูรอดไดมีการคิดประดิษฐเครื่องมือขึ้นมา
เพื่อใชลาสัตว เชน ใชไมซางสําหรับเปาลูกดอก การเปาลูกดอกทําใหเกิดเสียงในระดับตางๆ มนุษยจึง
ดัดแปลงเปนเปาเขาสัตวแทนและเมื่อเขาสัตวเริ่มหายากจึงเปลี่ยนเปนโลหะซึ่งเปนตนกําเนิดของเครื่อง
เปา นอกจากนี้ เมื่อมนุษยรูจักประดิษฐเครื่องมือสําหรับลาสัตวที่เรียกวา“หนาไมหรือธนู” ซึ่งแตละ
คันจะมีขนาดและเกิดเสียงตางระดับกัน มนุษยจึงคิดดัดแปลงทําเปนพิณชนิดตางๆ และซอขนาดตางๆ
(เครื่องสี) ซึ่งเราเรียกเครื่องดนตรีทั้งสองประเภทนี้รวมกันวา“เครื่องสาย”
ประเภทของเครื่องดนตรีสากล
เครื่องดนตรีสากลมีมากมายหลายประเภท การ0แบง0ประเภทของเครื่องดนตรีสากลนั้น อาจแบง
ประเภทของเครื่องดนตรีแตกตางกัน โดยทั่วไปแลวเครื่องดนตรีจะแบงตามหลักการเกิดเสียงหรือวิธีใน
การบรรเลง เรียกวาแบงประเภทตามสกุล(Family) ของเครื่องดนตรี ซึ่งจําแนกไดดังนี้
หนวยการเรียนรูที่ 9 ดนตรีสากล

2.  283
2.1 เครื่องสาย (String Instruments)
เครื่องดนตรีประเภทนี้ทําใหเกิดเสียงไดโดยการสั่นสะเทือนของสายลวดหรือเอ็น นอกจากนั้น
แลวยังมีกลองเสียงซึ่งขยายเสียง ทําใหเสียงดังและมีลักษณะเสียงดังตางกันไปเครื่องดนตรีประเภท
เครื่องสายนี้ แบงตามกรรมวิธีที่ทําใหเกิดเสียงได 2 ประเภท คือ
1) ประเภทเครื่องดีด การดีดอาจใชนิ้วมือหรือปค(Pick) สวนใหญทําจากชิ้นสวนของ
กระดองเตาหรือพลาสติก เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ ไดแก กีตาร(Guitar) แบนโจ(Banjo) แมนโดลิน
(Mandolin) ฮารป(Harp)
2) ประเภทเครื่องสี เครื่องดนตรีนี้ใชคันชักจะทําดวยไม และขนหางมา กอนเลนจะตอง
ฝนหางมาดวยยางสน เพื่อเกิดความฝด นอกจากใ ชคันชักยังดีดไดอีกดวย เครื่องดนตรี ที่อยูในกลุมนี้
ไดแก ไวโอลิน(Violin) วิโอลา(Viola) วิโอลอนเชลโล(Violoncello) และดับเบิลเบส(Double Bass)
ภาพเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย
กีตารโปรง กีตารไฟฟา

3.  284
กีตารโปรง
แมนโดลิน แบนโจ
ฮารป
ไวโอลิน
วิโอลา
เชลโล
ดับเบิลเบส
ตัวอยาง ภาพวาดแสดงเครื่องสาย

4.  285
2.2 เครื่องเปาลมไม (Woodwind Instruments)
เครื่องดนตรีประเภทนี้แบงตามกรรมวิธีที่ทําใหเกิดเสียงเปน 2 ประเภท คือ
1) เปาลมผานชองลม เกิดเสียงจากการหักเหของลม ลําตัวของเครื่องดนตรีประเภทนี้มี
ลักษณะเปนทอ เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ ไดแก รีคอรเดอร (Recorder) ปคโคโล(Piccolo)
ฟลุต(Flute)
2) เปาลมผานลิ้น ทําใหเกิดเสียงจากการสั่นสะเทือนของลิ้น เครื่องดนตรีประเภทนี้ จะมี
ลิ้นอยูที่ปากสําหรับเปา ลิ้นสามารถเปลี่ยนได ลิ้นมีทั้งเดี่ยวและคู เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ ไดแก
แซกโซโฟน(Saxophone) คลาริเน็ต(Clarinet) โอโบ(Oboe) อิงลิชฮอรน(English Horn)
บาสซูน(Bassoon) คอนตราบาสซูน(Contrabassoon)

5.  286
ภาพเครื่องดนตรีประเภทเครื่องเปาลมไม
อัลโตแซกโซโฟน(Alto Saxophone) เทเนอรแซกโซโฟน(Tenor
ปคโคโล(Piccolo) ฟลุต(Flute)
โซปราโนแซกโซโฟน(Soparno Saxophone) คลาริเน็ต(Clarinet) ชนิดตางๆ
บาสซูน(Bassoon)

6.  287
รีคอรเดอร
ปตโคโล
ฟลุต
คลาริเน็ต
แซกโซโฟน
โอโบ
อิงลิชฮอรน
บาสซูน
คอนตาบาสซูน
ตัวอยาง ภาพวาดแสดงเครื่องเปาลมไม

7.  288
2.3 เครื่องเปาทองเหลือง(Brass Instruments)
เครื่องเปาประเภทนี้ทําใหเกิดเสียง โดยการเปาลมผานริมฝปากไป ปะทะกับชองที่เปา (Mouth
Piece) ทําใหเกิดการสั่นสะเทือนของมวลอากาศ เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ไดแก คอรเน็ต(Cornet)
ทรัมเปต(Trumpet) เฟรนชฮอรน(French Horn) ทรอมโบน(Trombone) แบริโทน(Baritone) ยูโฟเนียม
(Euphonium) ทูบา(Tuba) ซูซาโฟน(Sousaphone)
ทูบา(Tuba)เฟรนชฮอรน(French Horn)
ทรัมเปต(Trumpet)
ภาพตัวอย่างภาพเครื่องเป่ าทองเหลือง
ทรอมโบน(Trombone)
ปคโคโลทรัมเปต(Piccolo Trumpet)

8.  289
เฟรนฮอรน
คอรเน็ท
ทรอมโบน
ซูซาโฟน
ยูโฟเนียม
แบริโทน
ทรัมเปต ทูบา
ตัวอยาง ภาพวาดแสดงเครื่องเปาทองเหลือง
หมายเหตุ ขนาดของเครื่องดนตรีเหลานี้ไมไดใชมาตราสวน เดียวกัน
จึงไมสามารถเปรียบเทียบขนาดได

9.  290
2.4 เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว(Keyboard Instruments)
เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้วเรียงกันเปนแผง เวลาเลนใชนิ้วกดลงบนลิ่มนิ้วของเครื่องดนตรี การ
เกิดเสียงขึ้นอยูกับกลไกภายใน ซึ่งมีลักษณะเปนคอนเล็กๆ ตีที่เสนลวดหรือแทงโลหะ หรือ มีลักษณะ
เปนทอลมที่มีปดเปดเครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ไดแก เปยโน(Piano) ออรแกน(Organ) เชเลสตา(Celesta)
ฮารปซิคอรด(Harpsicord) แอ็คคอรเดียน(Accordion) เมโลเดียน(Melodion) ในปจจุบันนี้เครื่องดนตรี
ประเภทลิ่มนิ้ว ไดถูกปรับปรุงใหทันสมัยขึ้น โดยนําระบบไฟฟามาทําใหเกิดเสียง เครื่องดนตรีกลุมนี้
ไดแก อิเลคโทนหรือออรแกนไฟฟา(Electronic Organ or Electone) เปยโนไฟฟา(Electronic Piano)
ออรแกนไฟฟา
เปยโน
แกรนดเปยโน การเลนเครื่องดนตรีที่มีลิ่มนิ้ว
ภาพแสดงเครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว

10.  291
แอคคอเดียน
คียบอรดไฟฟา
เชเลสตา
อิเล็กโทน
เปยโน
ออรแกน
เมโลเดียน
ตัวอยาง ภาพวาดแสดงเครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้วหรือคียบอรด

11.  292
2.5 เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบ (Percussion Instruments )
เครื่องดนตรีประเภทนี้ใชสําหรับประกอบจังหวะ บางชนิดใชบรรเลงทํานองได แบงเปน
ประเภทใหญๆตามลักษณะของระดับเสียงได 2 ประเภท ดังนี้
1) ประเภทที่มีระดับเสียงไมแนนอน (Indefinite Pitch) เครื่องดนตรีประเภทนี้เปนเครื่อง
ตี ประกอบจังหวะหรือคุมจังหวะเพื่อใหการบรรเลงนั้นพ รอมเพรียงกันหรือตีประกอบเพื่อใหบรรเลง
นั้นๆ มีความไพเราะนาฟงขึ้น เครื่องดนตรีที่ทําจังหวะกลุมนี้ไดแก กลองใหญ (Bass Drum)
กลองเทเนอร (Tenor Drum) ทิมปานี(Timpani) กลองเล็ก(Snare Drum) ทอมบา(Tomba) มาราคัส
(Maracas) แทมบุริน(Tambourine) ไทรแองเกิล(Triangle) ฉาบ(Cymbals) กรับ(Castanets)
กลองชุด(Team Drums) คาวเบลล(Cow Bell) วูดบล็อก(Wood Block) บองโกส(Bongos)
2) ประเภทที่มีระดับเสียงแนนอน (Definite Pitch) เครื่องดนตรีประเภทนี้สามารถ ไล
เสียงและสามารถใชบรรเลงทํานองได มีบางชนิดในกลุมนี้ที่ไมสามารถเทียบเสียงและตี ใหจังหวะได
เครื่องดนตรีกลุมนี้ไดแก ไซโลโฟน(Xylophone) คลอกเค็นสปล(Glockenspiel) เบลไลรา(Bellyra)
ระฆังราว(Tubular Bells)
กลองชุด(Team Drum)
กลองใหญ(Bass Drum)กลองเล็ก(Snare Drum)
ไทรแองเกิล(Triangle)
ภาพแสดงเครื่องดนตรีประเภทเครื่องกํากับจังหวะ

12.  293
ไทรแองเกิล(กิ่ง)
ฉาบ กรับ
บองโกส
กลองฉิ่ง กลองเล็ก
วูดบล็อก ลูกซัด
กลองเทนเนอร
กลองทอมบา
กลองทิมปานี
กลองใหญ
ตัวอยาง ภาพวาดแสดงเครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบ

13.  294
การดูแลรักษาเครื่องดนตรีสากล
เครื่องดนตรีเปรียบเสมือนเครื่องมือที่นักดนตรีจะตองมีติดตัวและใหความสนใจอยูเสมอ หาก
นักดนตรีขาดความเอาใจใสดูแลหรือดูแลไมถูกวิธี เครื่องดนตรีดังกลาวอาจไมสามารถนํามาใชงานได
อีกหรืออาจมีอายุการใชงานสั้นไมคุมคากับราคาของเครื่องดนตรีที่หาซื้อมาดวยราคาที่แพงดังนั้นเราควร
ที่จะหันมาสนใจดูแลรักษาเครื่องดนตรีที่เรารักใหอยูสรางความสุขคูกับเราไปนานๆ ดวยวิธีงายๆ ดังนี้
1) เครื่องสาย กอนหรือหลังการเลนเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย ใหใชผาที่มี เนื้อนุมๆ ลูบ
เบาๆ ไปบนสายและตัวเครื่องดนตรี เพื่อขจัดฝุนที่อาจเกาะอยู หากมีคราบไคลใหใชผาดังกลาวขัดถู
เบาๆ จนเกิดความเงางาม ถาเปนเครื่องสายที่ใชคันชักสีเมื่อเลนเสร็จจะตองปรับคันชักไมใหตึงจนเกิน
ไปกอนเก็บใสกลอง หากไมเลนเปนเวลานานควรปรับสายใหหยอน เพื่อชวยใหเครื่องดนตรีไมตองรับ
แรงตึงเปนเวลานานๆ ซึ่งอาจทําใหคอของเครื่องดนตรีหลุดหรือแตกชํารุดได
2) เครื่องเปาลมไม ถาเปนประเภทเปาลมผานชองลม เชน รีคอรเดอร ฟลุต ปคโคโล ใหใช
ผาแหงที่มีเนื้อนุมเช็ดใหทั่วทั้งตัวเครื่อง เพื่อทําความสะอาดกอนและหลังการเปา สําหรับ ปคโคโล
และฟลุต หมั่นเอาใจใสดูแลกระเดื่อง กลไกใหอยูในสภาพใ0ช0
เครื่องดนตรีประเภทเปาลมผานลิ้น มีวิธีการดูแลคลายกับปคโคโล และฟลุตแตใหเพิ่ม การดูแล
ในสวนของปากเปาและลิ้นดวยการถอดปากเปา ออกมาลางดวยน้ําสะอาด แลวผึ่งลมใหแหงกอนใชฝา
ครอบสวมสวนบนนําเก็บใสกลองทุกครั้งเมื่อเลนเสร็จ
งานไดดีดวยการใชเศษผานุมๆ แตะ
น้ํามันที่ใชสําหรับทําความสะอาดเครื่องดนตรีที่เปนโลหะลูบไปตามกระเดื่องกลไก และตัวเครื่องใหทั่ว
น้ํามันดังกลาวจะชวยใหกระเดื่องกลไกเกิดความคลองตัวในการใชงานและชวยไมใหเกิดสนิม
3) เครื่องเปาลมทองเหลือง หมั่นดูแลทําความสะอาดดวยการใชผาแหงที่มีเนื้อนุมเช็ดที่ตัว
เครื่องใหสะอาดทั้งกอนและหลังการใช เมื่อใชเสร็จแลวกดที่กระเดื่องสําหรับไลน้ําลายแลวเปาลมที่
ปากเปา(กําพวด) แรงๆ เพื่อไลหยดน้ําลายที่อยูในทอออกใหหมด ถอดกําพวดออกมาทําความสะอาด
โดยใชผาเช็ดแลวใชเศษผาแตะครีมขัดโลหะลูบไปบนตัวเครื่องใหทั่ว ทิ้งไว 5-10 นาที ใชผาแหงนุม
เช็ดถูใหเกิดความเงางาม แลวนําเก็บใสกลองใหเรียบรอย
4) เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว โดยปกติใชผาสักหลาดหรือผาแหงเช็ดถูที่ตัวเครื่อง และ
บริเวณที่เปนลิ่มนิ้วใหสะอาดปราศจากคราบไคลปดดวยฝาครอบแลวใชผาคลุม คลุมใหเรียบรอย
5) เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบใชผาแหงที่มีเนื้อนุมเช็ดถูทําความสะอาดทั้งตัวเครื่องและ
สวนที่ใชสําหรับตีใหสะอาดกอน และหลังการใชทุกครั้ง เก็บเครื่องดนตรีใสกลองหรือใชผาคลุมให
เรียบรอยเมื่อเลิกใช

14.  295
สรุป
เครื่องดนตรีสากล มีความสําคัญในการเรียนดนตรีสากล เพราะการเรียนรูเครื่อ งดนตรีสากล
ทําใหเรามีความเขาใจพื้นฐานทางดนตรีสากลเครื่องดนตรีสากลแบงเปนประเภท ตามลักษณะการใชงาน
ดังนี้ คือ เครื่องสาย(String Instruments) เครื่องเปาลมไม(Woodwind Instruments) เครื่องเปา
ทองเหลือง(Brass Instruments) เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว(Keyboard Instruments) เครื่องดนตรี
ประเภทเครื่องกระทบ (Percussion Instruments) การเรียนรูเครื่องดนตรีสากล ทําใหผูเรียนนําไปใช
ประโยชนในชีวิตประจําวันได และบงบอกความเปนสากล