1. วิชาทัศนศิลป์
ชั้น มัธยมศึกษาปีที่ 4 – 6 ภาคเรียนที่ 1 /2557
โดย ... นางสาวรัตติยา คาประชา
***** เรื่อง****
คาศัพท์ทางทัศนศิลป์สาหรับใช้บรรยายผลงานทางทัศนศิลป์

2. ศัพท์ทางทัศนศิลป์ที่ใช้ในการบรรยายผลงาน
ศัพท์ทางทัศนศิลป์
การเรียนรู้เกี่ยวกับศัพท์ทางทัศนศิลป์นั้น ก็เพื่อให้ผู้เรียนได้เข้าใจเนื้อหา และจุดประสงค์ของผลงาน ทางทัศนศิลป์ ทาให้ซาบซึ้ง และเข้าถึงศิลแด้มากขึ้น รวมทั้งสามารถนาความรู้ไปใช้ให้เกิดประโยชน์ใน การศึกษาต่อทางด้านศิลปะ ซึ่งในหน่วยการเรียนรูนี้ได้เลือกสรรมาพอประมาณ
การแกะสลัก (Carving)
การแกะสลัก เป็นวิธีการสร้างงานประติมากรรมโดยวัสดุ เช่น ไม้ หิน งาช้าง ฯลฯ มา ตัด ขุด แกะ หรือสกัดให้เป็นรูปที่ต้องการ เช่น พระพุทธรูป หน้าบัน ประตู โขน ฯลฯ
กลวิธีพิมพ์ผ้าไหม (Silk Screen)
กลวิธีพิมพ์ผ้าไหม เป็นกรรมวิธีพิมพ์ภาพอย่างหนึ่งที่พัฒนาจากการพิมพ์ลายฉลุ โดย ใช้ผ้าไหมเป็นแม่พิมพ์
การหล่อ (Casting)
การหล่อ เป็นการถ่ายแบบจากงานประติมากรรมต้นแบบ ด้วยการทาแบบพิมพ์ขึ้นมา ก่อน แล้วใช้กลวิธีการหล่อ เพื่อให้วัสดุใหม่ไหลลงไปในแม่พิมพ์ ก่อให้เกิดรูปทรงและรายละเอียดตาม ต้องก
เครื่องปั้นดินเผา (Ceramic)
เครื่องปั้นดินเผา เป็นวัตถุประดิษฐ์เพื่อประโยชน์ใช้สอย หรือเป็นผลงานศิลปะที่ สร้างขึ้นมาจากดิน หิน แร่ธาตุต่างๆ ให้เป็นรูปทรงตามต้องการ แล้วผ่านกรมมวิธีการเผาเพื่อให้เกิดความ แข็งแกร่ง อาจใช้น้ายาเคลือบ ก่อนที่จะนาเข้าเตาเผาเคลือบอีกครั้งหนึ่ง

3. ค่าของแสงและเงา (Chairoscuro : คีอาร์ระสคิวโร)
ค่าของแสงและเงาเป็นส่วนสาคัญที่จะทาให้ผลงานวาดเส้น จิตรกรรม ประติมากรรม และสถาปัตยกรรมประสบผลสาเร็จงดงามด้วยการลงค่าน้าหนักความอ่อน-แก่ ของแสง- เงาถูกต้องตามธรรมชาติ
จิตรกรรม (Painting)
จิตรกรรม คือ ภาพเขียนสีที่ศิลปินสร้างสรรค์ขึ้นด้วยประสบการณ์ทาง สุนทรียภาพ และทักษะความชานาญ ด้วยสีชนิดต่างๆ เช่น สีน้า สีอะคริลิก สีน้ามัน ฯลฯ ซึ่งศิลปินอาจ เลือกเขียนภาพตามใจชอบ เช่น ภาพทิวทัศน์ ภาพหุ่นนิ่ง ภาพสัตว์ เหตุการณ์ต่างๆ ในรูปแบบของงาน จิตรกรรม เช่น แบบสัจนิยม (realism) แบบอุดมคคติ (idealism) หรือแบบ นามธรรม (abstract) ฯลฯ
จังหวะ (Rhythm)
จังหวะ คือ การจัดวางองค์ประกอบให้มีความสัมพันธ์ และเชื่อมโยงต่อเนื่องกัน
ฉากหลัง (Background)
ฉากหลังเป็นส่วนประกอบของภาพที่ปรากฏให้เห็นว่าอยู่ไกลสุด ซึ่งเป็นส่วน เสริมจุดสนใจให้เด่นชัด และสวยงามขึ้น งานจิตรกรรมประกอบด้วยส่วนสาคัญ3 ส่วน คือ ฉากหน้า (foreground) ฉากกลาง (middleground) และฉากหลัง (background)
ดุลยภาพ (Balance)
ดุลยภาพ หรือ ความสมดุล คือหลักการจัดองค์ประกอบของภาพไม่ให้มีน้าหนัก เอียงไปข้างหนึ่งข้างใด ให้รู้สึกมีน้าหนักเท่าๆกัน ทั้งสองข้าง โดยใช้เส้น สี องค์ประกอบ แสง-เงา และ ความใกล้-ไกล ในการสร้างดุลยภาพ

4. ตราสัญลักษณ์ (Logo)
ตราสัญลักษณ์ หรือ Logo ตัดมาจากคาว่า Logotype หมายถึง เครื่องหมายตราสัญลักษณ์ ซึ่งใช้สื่อความหมายเฉพาะส่วนราชการ มูลนิธิ สมาคม บริษัท ห้างร้าน ฯลฯ อาจเป็นตัวอักษรหรือรูปภาพ หรือทั้ง2 แย่างประกอบกัน
ทัศนศิลป์ (Visual Art)
ทัศนศิลป์ คือ งานศิลปะที่รับรู้จาการมองเห็นได้ด้วยสายตา
ภาพทิวทัศน์ทางทะเล (Seascape)
ภาพทิวทัศน์ทางทะเล เป็นผลงานศิลปะด้านจิตรกรรมวาดเส้น ภาพพิมพ์ ที่สร้างสรรค์ขึ้น จากเรื่องราวและบรรยากาศของทะเลในมิติของกาลเวลาต่างๆกัน
ทัศนียภาพ (Perspective)
ทัศนียภาพ คือ วิชาหรือศิลปะที่เกี่ยวกับการเขียนภาพบนพื้นระนาบ (2 มิติ)ให้ดูเป็น ภาพ 3 มิติ หรือแสดงให้เห็นระยะใกล้-ไกลได้
น้าหนัก (Value)
น้าหนัก คือ ระดับความอ่อน-แก่ของสีดาหรือสีอื่นๆ หรือแสง-เงา ที่ก่อให้เกิดความงาม ตามอารมณ์ความรู้สึกในผลงานศิลปกรรม

5. ประติมากรรม (Sculpture)
ประติมากรรม หมายถึง งานศิลปกรรมที่สร้างเป็นรูป3 มิติ ด้วยวิธีการปั้น การแกะสลัก สามารถมองได้รอบตัว สาหรับประติมากรรมประเภทรูปลอยตัว (round-relief) รูปนูนต่า
(bas-relief) และรูปนูนสูง (high-relief)
พื้นผิว (Textire)
พื้นผิว คือ ลักษณะ บริเวณผิวของสิ่งต่างๆ ซึ่งสามารถสัมผัส จับ หรือมองเห็นด้วยสายตาและ ทาให้เกิดความรู้สึกถึงลักษณะของพื้นผิวนั้นๆ พื้นผิวอาจเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือมนุษย์สร้างขึ้นก็ได้ พพื้นผิวที่ต่างกันย่อมทาให้เกิดความรู้สึกที่แตกต่างกันออกไป
แฟ้มสะสมงาน (Porfolio)
แฟ้มสะสมงาน เป็นแฟ้มหรืออัลบัมที่ใช้รวบรวมผลงานส่วนตัว ประกอบด้วยภาพถ่าย สไลด์ หรือ ผลงานที่เป็นกระดาษ เพื่อแสดงในเวลาเสนองาน สมัครงาน หรืออื่นๆ
ภาพทิวทัศน์ทางบก (Landscape)
ภาพทิวทัศน์ทางบก เป็นศิลปะประเภทงานจิตรกรรม วาดเส้น หรืองานอื่นๆ ที่แสดง ทัศนียภาพของภูมิประเทศที่ปรากฏตามธรรมชาติ ป่าเขา หมู่บ้าน เป็นต้น
ภาพร่าง (Sketch)
ภาพร่าง หมายถึง ภาพที่เขียนด้วยดินสอ ปากกา พู้กันอย่างคร่าวๆ ใช้เวลาไม่นาน เขียนด้วย ความรวดเร็ว

6. ภาพวาดเส้น (Drawing)
พวาดเส้น คือ การวาดภาพด้วยเส้นดินสอ ปากกา แท่งถ่าน (charcoal) ให้เสร็จ สมบูรณ์ในตัวเองหรืออาจจะเป็นภาพร่างเพื่อการเขียนภาพระบายสี (painting)
ภาพหุ่นนิ่ง (Still Life)
ภาพหุ่นนิ่ง เป็นประเภทของงานจิตรกรรมแบบหนึ่ง ที่ใช้วัสดุสิ่งของ สิ่งประดิษฐ์ หรือสิ่งที่ มีอยู่ในธรรมชาติ มาจัดเป็นแบบหุ่นนิ่ง ให้ศิลปินสร้างสรรค์ด้วยหลักทางสุนทรียศาสตร์
รูปคนเหมือน (Portrait)
รูปคนเหมือน ทั้งภาพลายเส้น ภาพเขียน ภาพถ่าย รูปแกะสลัก หรือรูปปั้นของบุคคล ไม่ว่ายัง มีชีวิตอยู่หรือตายไปแล้ว โดยปกติจะเน้นที่ใบหน้า ครึ่งตัว หรือเต็มตัว
รูปนูนต่า (Bas-Relief)
รูปนูนต่า เป็นประติมากรรมที่มีลักษณะความนูนที่สูงขึ้นมาจากระดับพื้นเพียงเล็กน้อย ทั้งนี้ เพื่อให้แสงและเงาเป็นสิ่งช่วยเน้น
รูปร่าง (Shape)
รูปร่าง คือ พื้นที่ที่เกิดจากการนาเส้นมาประกอบกัน มี 2 มิติ คือ ความกว้างและความยาว รูปร่างแบ่งเป็น3 ประเภท ได้แก่ รูปเรขาคณิต รูปอินทรีย์ และรูปอิสระ

7. รูปทรง (Form)
รูปทรง คือ สิ่งที่มีความหนาทึบ มีลักษณะ 3 มิติ คือ ความกว้าง ความยาว ความลึก และมี ลักษณะอื่นๆ อีก เช่น ทิศทาง สั้น ยาว โด้ง เป็นคลื่น มีทิศทางเคลื่อนไหวในทางราบ ทางดิ่ง ทางเฉียง และ ทางลึก
รูปนูนสูง (High-Relief)
รูปนูนสูง คือ ประติมากรรมที่มีลักษณะความนูนที่สูงจากระดับพื้นอย่างน้อยกึ่งหนึ่งของรูปนั้น
ระนาบ (Plane)
ระนาบ คือ พื้นที่ราบเรียบที่แผ่ขยายออกไป มี 2 มิติ คือ ความว้างและความยาว
วิจิตรศิลป์ (Fine Art)
วิจิตรศิลป์ คือ ผลงานศิลปะที่มนุษย์สร้างขึ้นด้วยความบริสุทธิ์ใจ ได้รับความบันดาลใจและ ประทับใจในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม มีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ แสดงเอกลักษณ์ทางสุนทรียศาสตร์ ประกอบด้วยจิตรกรรม สถาปัตยกรรม วรรณกรรม และดนตรี
วงสี (Colour circle)
วงสี คือ วงกลมที่จัดเรียงสีต่างๆไว้ตามทฤษฎี ประกอบด้วยสีอุ่น (Warm Tone) จะอยู่ครึ่ง วงกลมด้านที่มีสีแดงเรียงไปจนถึงฝั่งสีเหลือง ส่วนสีเย็น (Cool Tone) อยู่อีกด้านหนึ่งของวงกลมที่ มีสีเขียวไปจนถึงสีม่วง สีที่อยู่กันข้ามภายในวงสีเรียกว่าสีตรงข้าม (Comprementary Colour)
ศิลปะ (Art)
เป็นผลงานที่มนุษย์สร้างสรรค์ขึ้นมาเพื่อตอบสนองอารมณ์ ความประทับใจ และบัยดานใจจาก ความงามแห่งธรรมชาติ มีรูปแบบของผลงานแตกต่างกันไป เช่น จิตรกรรม ประติมากรรม ดนตรี เป็นต้น

8. ศิลปะแบ่งออกได้เป็น2 ประเภท คือ วิจิตรศิลป์ (Fine Art) และประยุกต์ศิลป์ (Applied Art)
ศิลปะกึ่งนามธรรม (Semi Abstract)
ศิลปะกึ่งนามธรรมเป็นงานที่ศิลปินที่มีการตัดทอนรูปทรงบางส่วนออกไปหรือดัดแปลงให้ เปลี่ยนไปจากความเป็นจริง
ศิลปะนามธรรม (Abstract)
ศิลปะนามธรรม คือ ผลงานที่ศิลปินสร้างสรรค์ขึ้นจากความคิดอิสระ มีการตัด ทอน (Distrotion) จากธรรมชาติให้เหลือเพียงสัญลักษณ์ที่สื่อความหมายเฉพาะตัวของศิลปิน
ศิลปะรูปธรรม (Realism)
ศิลปะที่แสดงถึงรูปลักษณ์ของสิ่งต่างๆ ในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ในรูปแบบเหมือนจริง
ศิลปะพื้นบ้าน (Folk Art)
ศิลปะพื้นบ้าน ได้แก่ งานสร้างสรรค์โดยฝีมือชาวบ้านที่สร้างขึ้นเพื่อสืบทอดประเพณีนิยม มี ลักษณะเฉพาะตัวที่แตกต่างกันไปในแต่ล่ะท้องถิ่น
ศิลปิน (Artist)
ศิลปิน คือ ผู้สร้างสรรค์งานทัศนศิลป์ เช่น จิตรกร ประติมากร สถาปนิก นักประพันธ์ นักดนตรี และนาฏศิลปิน
สุทรียภาพ (Aesthetic)
สุนทรียภาพ เป็นความรู้สึกในคุณค่าของความงดงาม ความไพเราะ ความรื่นรมย์จากธรรมชาติ หรือ ผลงานศิลปะ ความรู้สึกนี้จะแตกต่างกันออกไปในแต่ละบุคคล ตามความรู้สึกเฉพาะตนตั้งแต่เกิด สิ่งแวดล้อมและการศึกษา

9. สี (Colour)
สี คือ ลักษณะความเข้มแข็งของแสงที่สะท้อนสู่ตา ปรากฎเป็นสีต่างๆ สามารถกระตุ้นอารมณ์ และมีอิทธิพลต่อความรู้สึกที่แตกต่างกันออกไปในแต่ละสี
สีเย็น (Cool Colour)
สีเย็น คือ สีที่ให้ความรู้สึก เย็น นิ่ง สงบ ได้แก่ สีม่วง สีม่วงน้าเงิน สีน้าเงิน สีเขียวน้าเงิน สี เขียว และสีเขียวเหลือง
สีอุ่น (Warm Colour)
สีอุ่น คือ สีที่ให้ความรูสึกร้อน ได้แก่ สีต่างๆ ที่อยู่ในครึ่งหนึ่งของวงจรสีที่ตรงข้ามกับสี เย็น ซึ่งได้แก่ สีม่วง สีม่วงแดง สีแดง สีส้มแดง สีส้ม มีส้มเหลือง ไล่เรียงไปจนถึงสีเหลือง
สื่อผสม (Mixed Media)
1. สื่อผสม เป็นศิลปกรรมสมัยใหม่ในพุทธศตวรรษที่ 25 ได้แก่ จิตรกรรม ประติมากรรม ภาพพิมพ์ หรือ วาดเส้น ที่มีวัสดุหรือกลวิธีต่างๆ ผสมผสานเชื่อมโยงจนไม่อาจเรียกว่าเป็นตัวงานอย่างหนึ่ง อย่างใดโดยเฉพาะได้
2.ศิลปะที่ผสมผสานสัมพันธ์กันระหว่างประติมากรรม ดนตรี ลีลาเคลื่อยไหว สิ่งแวดล้อม ก็นับว่าเป็นงานศิลปกรรมสื่อผสมด้วย
เส้น (Line)
เส้นเกิดจาดดารต่อกันของจุดบนพื้นระนาบอย่างมีทิศทาง เช่น เส้นตรง เส้นโค้ง เส้นหยัก เป็น ต้น

10. เอกรงค์ (Monochrome)
เอกรงค์ คือ การสร้างงานศิลปะหรือการตกแต่งด้วยสีเพียงสีเดียว โดยทาให้เกิดค่าน้าหนักของสี ต่างกันในบางกรณีอาจใช้สีอื่นผสมด้วย แต่เมื่มองดูแล้วจะเห็นทั้งหมดเป็นสีเดียว
อุตสาหกรรมศิลป์ (Industrial Art)
อุตสาหกรรมศิลป์ คือศิลปะที่ออกแบบและผลิตเป็นจานวณมาก ใช้วิทยาการ การศึกษา และ ค้นคว้าด้านเทคโนโลยีและวัสดุ เพื่อนามาปรับใช้ในการออกแบบให้มีความงดงามกลมกลืนกับหน้าที่และ ประโยชน์ใช้สอยของผลิตภัณฑ์