ΤΕΛΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΕ ΥΛΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΙΑΔΟΧΟΥΣ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟ

1. ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΟΙΞΗΣ
ΣΧ. ΕΤΟΣ 2013 - 2014
ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ
ΤΑΞΗ : Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ
Να απαντηθούν όλα τα θέματα στην κόλλα αναφοράς
ΟΜΑΔΑ Α΄
Α. 1. Να αντιστοιχίσετε τα ιστορικά πρόσωπα της στήλης Α΄ με τα ιστορικά γεγονότα/κινήματα της
στήλης Β΄. Από τη στήλη Β΄περισσεύουν 2 (δύο) επιλογές.
ΣΤΗΛΗ Α΄ ΣΤΗΛΗ Β΄
1. Λέων Γ΄ α. Δ΄ Σταυροφορία
2. Φώτιος β. Αναγέννηση
3. Ιννοκέντιος Γ΄΄ γ. Άλωση Κωνσταντινούπολης 1453
4. Κωνσταντίνος ΙΑ΄ δ. Διαφωτισμός
5. Βολταίρος ε. Εικονομαχία
στ. Εκχριστιανισμός Μοραβών και Βουλγάρων
ζ. Ανακαλύψεις Νέων Χωρών
5 Μ Ο Ν Α Δ Ε Σ
Α. 2. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ), δίνοντας τη
σωστή διατύπωση για τις λανθασμένες προτάσεις.
α. Η ίδρυση των εξαρχάτων έγινε από τον αυτοκράτορα Μαυρίκιο με στόχο να περισωθούν οι
ανατολικές κτήσεις της αυτοκρατορίας.
β. Οι σκλαβηνίες ήταν μετακινούμενες στρατιωτικές μονάδες.
γ. Η αραβική εξάπλωση στα εδάφη της βυζαντινής αυτοκρατορίας αναχαιτίστηκε από τους Φράγκους
στο Πουατιέ το 732 μ.Χ.
δ. Η εικονομαχική πολιτική των Ισαύρων αυτοκρατόρων είχε ως στόχο τη σύγκρουση με τους
πληθυσμούς της Μ.Ασίας που υπηρετούσαν στους θεματικούς στρατούς.
ε. Με τη στέψη του βασιλέα των Φράγκων Πιπίνου από τον πάπα καθιερώνεται στην Ευρώπη η
αντίληψη της «ελέω Θεού βασιλείας».
στ. Η μετάφραση της Αγίας Γραφής στα σλαβονικά έγινε με τη χρήση του γλαγολιτικού αλφαβήτου, το
οποίο επινόησε ο ιεραπόστολος Κωνσταντίνος - Κύριλλος.
ζ. Στη βυζαντινή Αυτοκρατορία οι επιγαμίες ήταν ένα από τα διαθέσιμα μέσα άσκησης διπλωματίας.
η. Κύρια αιτία του οριστικού Σχίσματος (1054 μ.Χ.) της Ρωμαιοκαθολικής από την Ορθοδοξη Ανατολική
Εκκλησία ήταν οι διαφωνίες σχετικά με θεολογικά ζητήματα.
θ. Η ήττα του αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄Διογένη στο Ματζικέρτ (1071 μ.Χ.) ήταν καθοριστική, καθώς
μέσα σε μια δεκαετία οι Οθωμανοί Τούρκοι κατέκτησαν το μεγαλύτερο μέρος της Μ. Ασίας.
ι. Ο βυζαντινός λαός δεν αποδέχτηκε την ένωση της Καθολικής με την Ορθόδοξη Εκκλησία που
συμφωνήθηκε με τη Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας (1438 -1439 μ.Χ.)
20 Μ Ο Ν Α Δ Ε Σ
Α. 3. Να δώσετε έναν συνοπτικό ορισμό των ακόλουθων όρων: Ιερός Πόλεμος (Τζιχάντ), Φεουδαρχία,
Σταυροφορίες, Αναγέννηση, Διαφωτισμός
10 Μ Ο Ν Α Δ Ε Σ
Α. 4. Να καταγράψετε τα κίνητρα που ώθησαν τις ευρωπαϊκές χώρες στις Ανακαλύψεις των Νέων
Χωρών καθώς και τους παράγοντες που διευκόλυναν τις Ανακαλύψεις αυτές.
15 Μ Ο Ν Α Δ Ε Σ
1

2. ΟΜΑΔΑ Β΄
Β. 1. Αξιοποιώντας τα παρακάτω παραθέματα να συγκρίνετε το σύστημα της θεματικού στρατού με το
σύστημα που επιβλήθηκε κατά την περίοδο βασιλείας των Κομνηνών.
Όλο σχεδόν τον 7ο
αι. τα θέματα του βυζαντινού στρατού βρίσκονταν σε διαρκή κίνηση για να αποκρούσουν τους
Πέρσες και έπειτα τους Άραβες. Κατά το τελευταίο τέταρτο του 7ου
αι. το Βυζάντιο κατορθώνει να αποκρούσει το
πρώτο κύμα της αραβικής εισβολής. Τα θέματα τότε αναλαμβάνουν στατική πια αποστολή. Συν τω χρόνω, και
εξαιτίας των δύσκολων περιστάσεων που είχαν σαν αποτέλεσμα την έξαρση της σπουδαιότητας του στρατιωτικού
παράγοντα, ο στρατιωτικός διοικητής του θέματος υποσκελίζει τους πολιτικούς αξιωματούχους της περιφέρειάς του
και συγκεντρώνει σιγά σιγά όλες τις εξουσίες στα χέρια του. Τούτο, βέβαια, αναγνωρίστηκε επίσημα μετά τη
δεύτερη απόκρουση των Αράβων από τον Λέοντα Γ΄.
(Ι. Καραγιαννόπουλος, Το Βυζαντινό Κράτος, εκδ. Βάνιας, Θεσ/κη, 1996)
Εξυπηρέτησαν και οι δύο περίοδοι (η εικονομαχική και των Κομνηνών) πριν απ΄ όλα την εθνική επιταγή, δηλαδή
την αντιμετώπιση του εξωτερικού εχθρού. Και οι δύο, εξαιτίας της αναγκαιότητας των καιρών, προκάλεσαν την
στρατιωτικοποίηση της Αυτοκρατορίας, των θεσμών και της κοινωνίας. Ωστόσο, η εικονομαχία και η περίοδος των
Κομνηνών διαφέρουν σ΄ ένα βασικό σημείο: τους κοινωνικούς προσανατολισμούς των εμπνευστών τους. Ενώ οι
Ίσαυροι στηρίχτηκαν κυρίως στο λαϊκό εθνικό στοιχείο, οι Κομνηνοί έφεραν σε πέρας την προσπάθειά τους,
ευνοώντας κυρίως την αριστοκρατία της χώρας, δηλαδή τις μεγάλες στρατιωτικές οικογένειες, που σφετερίστηκαν
τον κρατικό μηχανισμό και έμειναν πάντα αλληλέγγυες σε μια δράση σχεδόν οικογενειακή, γιατί πολλές από αυτές
συνδέονταν μεταξύ τους με οικογενειακούς δεσμούς.
(Ε. Γλύκατζη-Αρβελέρ, Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Αθήνα, 1977)
25 Μ Ο Ν Α Δ Ε Σ
Β. 2. Ποια ήταν τα αποτελέσματα των τριών πρώτων Σταυροφοριών σε σύγκριση με τους επιδιωκόμενους
στόχους που είχαν τεθεί; Να απαντήσετε στην ερώτηση συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με
στοιχεία από τα παρακάτω παραθέματα.
Ο πάπας κηρύσσει την Α΄ Σταυροφορία
Γενναιότατοι στρατιώτες... Μην αφήνετε να σας κρατήσει στην πατρίδα ούτε η ιδιοκτησία ούτε η οικογενειακή
φροντίδα. Γιατί αυτή η χώρα, που περιβάλλεται από όλες τις μεριές από θάλασσα και οροσειρές, είναι υπερπλήρης
από εσάς. Δεν της περισσεύουν τα πλούτη. Μόλις και μετά βίας μπορεί να θρέψει αυτούς που την καλλιεργούν. Γι’
αυτό αλληλοτρώγεστε και σπαράζετε μεταξύ σας. Πάψτε πια τις εχθρότητες, σας σταματήσουν οι διαφωνίες...
Πάρτε το δρόμο για τους Αγίους Τόπους, ελευθερώστε αυτή τη γη από το γένος του Διαβόλου και υποτάξτε τη σε
σας. Η βασιλική πόλη (Ιερουσαλήμ) είναι τώρα αιχμάλωτη από τους εχθρούς της και έχει υποφέρει τόσο, ώστε να
έχει καταργηθεί η λατρεία... Γι’ αυτό το λόγο αναλάβετε αυτό το ταξίδι για την άφεση των αμαρτιών σας και
εξασφαλίστε την αθάνατη δόξα του Βασιλείου των Ουρανών
(Historia rerum in partibus transmarinis gentarum, εκδ. Laffan, N.Υόρκη, 1929)
Η αντίθεση στους σκοπούς Βυζαντινών και σταυροφόρων
Οι Βυζαντινοί και οι σταυροφόροι έβλεπαν την απελευθέρωση των Αγίων Τόπων με δύο εντελώς διαφορετικές
προοπτικές. Για τους σταυροφόρους ήταν απλά θέμα επαναβεβαίωσης της νόμιμης πολιτικής εξουσίας στις πρώην
επαρχίες τους. Οι φεουδάρχες της Δύσης και οι οπαδοί τους ήθελαν να αποκόψουν ανεξάρτητα πριγκιπάτα για τον
εαυτό τους. Οι Βυζαντινοί θεωρούσαν ότι το ανακτημένο έδαφος ανήκε σ’ αυτούς κι ότι οι στρατιώτες που
πολέμησαν γι’ αυτό θα αμείβονταν με τον ίδιο τρόπο όπως οποιοιδήποτε άλλοι μισθοφόροι. Συνηθισμένοι στην
άσκηση συγκεντρωτικής εξουσίας, οι Βυζαντινοί είδαν τους στρατούς των σταυροφόρων ως άτακτο όχλο. Στους
σταυροφόρους, από την άλλη, οι Βυζαντινοί φαίνονταν αλαζόνες, ύπουλοι, δειλοί και πλούσιοι. Σπάνια στην
ιστορία μία επιχείρηση που ήταν εν μέρει τουλάχιστον κοινή γέννησε τόση παρεξήγηση και καχυποψία.
(R. Browning, Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, εκδ. Παπαδήμα, Αθήνα, 1992)
25 Μ Ο Ν Α Δ Ε Σ
Καλή επιτυχία!
Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΙ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΕΣ
Μαρκάτου Θ.
Χονδρογιάννης Ελευθ. Σόφη Γ.
2