Από την εισήγηση για το Σχολικό Εκφοβισμό που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της Σχολής Γονέων στο 34ο/88ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών στις 5/3/2014 από την ψυχολόγο κα Δωροθέα Μανωλοπούλου.
Από την εισήγηση για το Σχολικό Εκφοβισμό που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της Σχολής Γονέων στο 34ο/88ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών στις 5/3/2014 από την ψυχολόγο κα Δωροθέα Μανωλοπούλου.
Παρουσιάστηκε στις 6 Μαρτίου 2015 - Πανελλήνια Σχολική Ημέρα κατά της Βίας στο σχολείο - στο Εσπερινό Γυμνάσιο και Λύκειο Αργοστολίου. Η παρουσίαση αυτή συνοδεύτηκε από σχετικά βίντεο και συζήτηση με τους μαθητές. Για περισσότερες πληροφορίες και σχετικό υλικό επισκεφτείτε το σύνδεσμο http://esperinogymnasioargostoliou.blogspot.com/2015/03/6.html
Αρχικά, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αναδείχθηκε η αναγκαιότητα ύπαρξης παγκόσμιων οργανισμών που υπηρετούν τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων. Στη συνέχεια επιλέχθηκε η οριζόντια σύνδεση με τη UNICEF και το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα ‘Τα Δικαιώματα των Παιδιών στην Τάξη και την Πράξη’. Τέλος, δόθηκε έμφαση στην ισχύ της ενσυναίσθησης και της συνεργασίας μέσα στους σχολικούς χώρους, με σκοπό την ικανοποίηση βασικών δικαιωμάτων όπως αυτό της υγείας και της ασφάλειας όλων όσων υπάρχουν μέσα σε αυτούς. Ειδικότερα, οι μαθητές ενεπλάκησαν σε δραστηριότητες όπως: δραματοποίηση, ατομικές ή ομαδικές εργασίες, παιχνίδια ρόλων και τεχνήματα, στοχεύοντας στη διερευνητική αναζήτηση και κριτική θεώρηση των δεδομένων. Ενδεικτικοί τίτλοι: ‘ο/η ΟΗΕ/UNICEF και εγώ’, ‘συμβαίνει και στη χώρα μου’, αναπαράσταση σκηνών ασέβειας ανθρώπινων δικαιωμάτων, ‘το σχολείο μου και εγώ μέσα σε αυτό’, ‘εικόνες και παρουσιάσεις που θα θέλαμε να δούμε στα ελληνικά σχολικά βιβλία για τον εκφοβισμό’. Συμπερασματικά, η ενασχόληση με καίρια θέματα όπως αυτό των δικαιωμάτων αλλά και της πρόληψης του ενδοσχολικού εκφοβισμού, η σκληρή δουλειά σε συνδυασμό με την αναγνώριση από τη UNICEF των προσπαθειών τους, η παρουσίαση του προγράμματος στην ολομέλεια του τμήματός τους αλλά και στην ολομέλεια του σχολείου τους, ήταν μερικά από τα σημεία που ‘επέβαλλαν’ την ανάλογη επιβράβευση.
Παρουσιάστηκε στις 6 Μαρτίου 2015 - Πανελλήνια Σχολική Ημέρα κατά της Βίας στο σχολείο - στο Εσπερινό Γυμνάσιο και Λύκειο Αργοστολίου. Η παρουσίαση αυτή συνοδεύτηκε από σχετικά βίντεο και συζήτηση με τους μαθητές. Για περισσότερες πληροφορίες και σχετικό υλικό επισκεφτείτε το σύνδεσμο http://esperinogymnasioargostoliou.blogspot.com/2015/03/6.html
Αρχικά, με αφορμή την παγκόσμια ημέρα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, αναδείχθηκε η αναγκαιότητα ύπαρξης παγκόσμιων οργανισμών που υπηρετούν τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων. Στη συνέχεια επιλέχθηκε η οριζόντια σύνδεση με τη UNICEF και το εκπαιδευτικό της πρόγραμμα ‘Τα Δικαιώματα των Παιδιών στην Τάξη και την Πράξη’. Τέλος, δόθηκε έμφαση στην ισχύ της ενσυναίσθησης και της συνεργασίας μέσα στους σχολικούς χώρους, με σκοπό την ικανοποίηση βασικών δικαιωμάτων όπως αυτό της υγείας και της ασφάλειας όλων όσων υπάρχουν μέσα σε αυτούς. Ειδικότερα, οι μαθητές ενεπλάκησαν σε δραστηριότητες όπως: δραματοποίηση, ατομικές ή ομαδικές εργασίες, παιχνίδια ρόλων και τεχνήματα, στοχεύοντας στη διερευνητική αναζήτηση και κριτική θεώρηση των δεδομένων. Ενδεικτικοί τίτλοι: ‘ο/η ΟΗΕ/UNICEF και εγώ’, ‘συμβαίνει και στη χώρα μου’, αναπαράσταση σκηνών ασέβειας ανθρώπινων δικαιωμάτων, ‘το σχολείο μου και εγώ μέσα σε αυτό’, ‘εικόνες και παρουσιάσεις που θα θέλαμε να δούμε στα ελληνικά σχολικά βιβλία για τον εκφοβισμό’. Συμπερασματικά, η ενασχόληση με καίρια θέματα όπως αυτό των δικαιωμάτων αλλά και της πρόληψης του ενδοσχολικού εκφοβισμού, η σκληρή δουλειά σε συνδυασμό με την αναγνώριση από τη UNICEF των προσπαθειών τους, η παρουσίαση του προγράμματος στην ολομέλεια του τμήματός τους αλλά και στην ολομέλεια του σχολείου τους, ήταν μερικά από τα σημεία που ‘επέβαλλαν’ την ανάλογη επιβράβευση.
1. Μαθαίνουμε τι είναι και
τι πρέπει να κάνουμε
σχετικά με το φαινόμενο
του σχολικού εκφοβισμού
2. Μορφές σχολικού εκφοβισμού
• Λεκτικός εκφοβισμός ( φραστικές επιθέσεις,
υβριστικές εκφράσεις, προσβολές, απειλές)
• Σωματικός (χειρονομίες, σπρωξιές, ξυλοδαρμοί)
• Κοινωνικός (Εκβιασμός που περιλαμβάνει την
εκούσια απόσπαση χρημάτων ή προσωπικών
αντικειμένων, η οποία συνοδεύεται από απειλές ή
και τον εξαναγκασμό σε αντικοινωνικές πράξεις
π.χ. να διαπράξει κλοπή ή βανδαλισμό
ιδιοκτησίας)
3. Μορφές σχολικού εκφοβισμού(…συνέχεια)
• Ηλεκτρονικός (αποστολή απειλητικού ή
υβριστικού υλικού μέσω ηλεκτρονικού
ταχυδρομείου, facebook ή μηνυμάτων sms)
• Έμμεσος εκφοβισμός ( Ο θύτης προσπαθεί να
απομονώσει κοινωνικά κάποιο άτομο ή επιχειρεί
να πείσει τους άλλους να αισθανθούν αντιπάθεια
για αυτό, διαδίδοντας κακόβουλες φήμες και
ψεύδη)
4. Χαρακτηριστικά Θύτη & Θύματος
Θύτης : Ασκεί εκφοβισμό και βία
σε άλλα παιδιά
• Με χαμηλή αυτοεκτίμηση,
• Ενεργητικά και υπερδραστήρια,
• Επιθετικά,
• Επιρρεπή σε παραβίαση
κανόνων και αντικοινωνικές
συμπεριφορές,
• Ικανά να ξεφύγουν από
δύσκολες καταστάσεις,
• Χωρίς ηθικούς ενδοιασμούς ή
τύψεις για τις πράξεις τους.
Θύμα → παιδιά που εμφανίζονται
ως :
• Εσωστρεφή και μοναχικά
• Φοβισμένα και με παθητική
στάση απέναντι στη βία,
• Με περισσότερο άγχος και
ανασφάλεια από τους άλλους
μαθητές,
• Με χαμηλή αυτοεκτίμηση,
• Ήσυχα και ευαίσθητα,
• Δύσκολα υπερασπίζονται τον
εαυτό τους.
5.
6. Πώς θα καταλάβουμε αν το παιδί έχει πέσει θύμα
εκφοβισμού; (συμπτώματα)
Τα παιδιά που πέφτουν θύματα εκφοβισμού και βίας στο σχολείο είναι
δυνατόν :
Να νιώσουν έντονο άγχος και ανασφάλεια,
Να παρουσιάσουν σχολική άρνηση,
Να κάνουν πολλές απουσίες από το σχολείο, να οδηγηθούν σε σχολική
αποτυχία,
Να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες και ψυχοσωματικά
προβλήματα (πονοκεφάλους, πόνους στην κοιλιά, διαταραχές ύπνου,
ενούρηση κ.ά.) ,
Να παρουσιάσουν φοβίες, κατάθλιψη , απόσυρση και πανικό.
7. Τι μπορούμε να κάνουμε;
Γονείς - Εκπαιδευτικοί
Να συζητάμε με τα παιδιά για τα δικαιώματα και τους κανόνες
συμπεριφοράς,
Να ενθαρρύνουμε τα παιδιά ώστε να εκφράζουν όποιο πρόβλημα τα
απασχολεί,
Να υπάρχει συνεργασία γονέα – εκπαιδευτικού, έτσι ώστε να χτιστεί
μια σχέση εμπιστοσύνης,
Να ενισχύουμε τη φιλία μεταξύ των παιδιών,
Να βοηθάμε στην αύξηση της αυτοεκτίμησής τους
8. Τι μπορεί να κάνει ένα παιδί που
εκφοβίζεται :
• Μη δείξεις ότι ενοχλήθηκες. «Οι εκφοβιστές προσπαθούν να δουν από την
αντίδρασή σου αν κατάφεραν να σε κάνουν να νιώσεις άσχημα για τον εαυτό σου .Αν
δείχνεις άνετος, χάνουν το ενδιαφέρον τους»
• Μην ανταποδώσεις. Κράτα απόσταση ασφαλείας. Μπορείς απλώς να πεις «πίστευε
ότι θέλεις» ή «άποψή σου» και να αγνοήσεις οποιαδήποτε άλλη κουβέντα. Αν
επιμένουν, κοίταξέ τους στα μάτια και πες τους καθαρά και σταθερά ΣΤΑΜΑΤΑ ή
ΠΑΡΑΤΑ ΜΕ ΗΣΥΧΟ και φύγε.
• Πες αυτό που συνέβη στο δάσκαλό σου, στην οικογένειά σου, σε κάποιον άλλον
ενήλικα που θα σε βοηθήσει. Δεν είναι ντροπή να το πεις και δεν είναι «κάρφωμα». Αν
δε μιλάς, εξυπηρετείς τον εκφοβιστή . Να αναφέρεις ξεκάθαρα τι ακριβώς συνέβη,
πότε, πού και από ποιους, προσπάθησε να κρατάς αποδείξεις.
• Ρίξ’ το στο αστείο. Για παράδειγμα, αν ο νταής σε λέει χοντρό, μπορείς να του πεις
γελώντας: «Και πού να μ’ έβλεπες όταν δεν έκανα δίαιτα!»
• Ενίσχυσε την αυτοπεποίθησή σου. Δεν φταις εσύ, η βία είναι ευθύνη του εκφοβιστή .
• Αν σε εκφοβίζει ολόκληρη παρέα, πιάσε το πιο αδύναμο μέλος της και πες του ότι
αυτό δεν είναι σωστό και αν θα του άρεσε να του φέρονταν εκείνου έτσι.
9. Να θυμάσαι ακόμη :
• Έχεις το δικαίωμα να λες όχι, χωρίς να απολογείσαι και χωρίς να
χαμογελάς.
• Έχεις το δικαίωμα να σου φέρονται με σεβασμό.
• Έχεις το δικαίωμα να κάνεις λάθη και να επανορθώνεις.
• Έχεις το δικαίωμα να αρνείσαι αυτό που σου ζητούν οι άλλοι, χωρίς
να νιώθεις ένοχος ή εγωιστής.
• Έχεις το δικαίωμα να ζητάς αυτό που θες κι ο άλλος έχει το δικαίωμα
να σου αρνηθεί.
• Έχεις το δικαίωμα να λες «δεν ξέρω», να σε ακούν, να σε παίρνουν
στα σοβαρά, να ρωτάς τις απορίες σου.
10. Προτεινόμενη βιβλιογραφία
• Dan Olweus, Εκφοβισμός και βία στο Σχολείο, 2009, Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
• Ελένη Δικαίου, Βαγγέλης Ηλιόπουλος, ΤζέμηΤασάκου, Μίλα μη φοβάσαι, 2010,
Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.
• Η Διεθνής Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού και εσωτερική έννομη τάξη: Κέντρο
Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου, 2002,Εκδόσεις Αντ. Ν. Σακκουλά
• “Delete στον Ηλεκτρονικό Εκφοβισμό”: Εκδόσεις: Ε.Ψ.Υ.Π.Ε., Συγγραφέας: Βαγγέλης
Ηλιόπουλος
• «Μου έκλεψαν το όνομα μου».: Συγγραφέας: Tàssies (Josep Antoni Tàssies Penella)
Εκδόσεις: Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.,
• Τα Ευτυχισμένα Παιδιά Θέλουν Γονείς χωρίς «Εγώ»: Νίκος Πιλάβιος, Εκδόσεις
Καστανιώτη.
• Ιστοσελίδες :
www.targetbully.com , www.backoffbully.com , www.pta.org/bullying.asp ,
www.nea.org , www.mentalhealth.samhsa.gov/15plus/aboutbullying.asp www.epsype.gr
Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου , www.mentoras.org Για την
Παιδική Προστασία και Ευημερία, Μη κερδοσκοπικό, αναγνωρισμένο σωματείο ,
www.antibullyingnetwork.gr Δίκτυο κατά της Βίας στο Σχολείο
11. Τέλος
Για διευκρινίσεις/ πληροφορίες απευθυνθείτε
και στις υπεύθυνες εκπαιδευτικούς του 1ου
Δημ.Σχ. Καλυβίων για το σχολικό εκφοβισμό ,
Αγγελική Μαρίνη – Στέλλα Μπιθυμήτρη