1. ΑΝΝΑ ΢ΟΔΗ
ΑΛΕΞΑΝΔ΢ΟΣ
ΡΑΡΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ
Ο ΑΓΙΟΣ ΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
ΑΙΓΙΝΑ, ΔΕΚΕΜΒ΢ΙΟΣ 2013
1

2. "Ἐγεννικθν ἐν
Σκιάκῳ, τῇ 4 Μαρτίου
1851. Ἐβγικα ἀπὸ τὸ
Ἑλλθνικὸν Σχολεῖον
εἰσ τὰ 1863,…
2

3. Ραλιά φωτογραφία τθσ Σκιάκου (1)
3

4. Ραλιά φωτογραφία τθσ Σκιάκου (2)
4

5. Σκιακίτικθ
παραδοςιακι
ενδυμαςία και
παλιζσ
φωτογραφίεσ τθσ
Σκιάκου (3)
5

6. …. ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐςτάλθν εἰσ τὸ Γυμνάςιον
Χαλκίδοσ, ὅπου ἤκουςα τὴν Αϋ καὶ Βϋ τάξιν.
Ραλιά φωτογραφία τθσ Χαλκίδασ
6

7. Τὴν Γ΄ ἐμαθήτευςα εἰσ Πειραιᾶ, εἴτα διέκοψα τὰσ
ςπουδάσ μου καὶ ἔμεινα εἰσ τὴν πατρίδα.
Ραλαιά επιηωγραφιςμζνθ φωτογραφία του Ρειραιά
7

8. "Το ςπίτι όπου
γαλουχικθκε και πζραςε
τα πρϊτα του χρόνια ο
ςυγγραφζασ τθσ
Φόνιςςασ, όπου δοκίμαςε
τουσ πρϊτουσ καθμοφσ κι
ζπλεξε τα πρϊτα όνειρα
τθσ ηωισ του και όπου
κατατρεγμζνοσ ζκλειςε τα
μάτια του, είναι απ' τα
παλιά αρχοντικά του
νθςιοφ, τθσ ντόπιασ
αρχιτεκτονικισ, ςτο
κεντρικότερο μζροσ τθσ
πόλθσ τθσ Σκιάκου"
(Γ. Βαλζτασ).
8

9. Κατὰ Ἰοφλιον τοῦ 1872 ὑπιγα εἰσ τὸ Ἅγιον Ὅροσ χάριν
προςκυνιςεωσ, ὅπου ἔμεινα ὀλίγουσ μῆνασ.
9

10. … Τῷ 1873 ἤλκα εἰσ Ἀκινασ καί ἐφοίτθςα εἰσ τὴν Δϋ τοῦ Βαρβακείου.
10

11. Τῷ 1874 ἐνεγράφθν εἰσ τὴν Φιλοςοφικὴν Σχολιν, ὅπου ἤκουα
κατ’ ἐκλογὴν ὀλίγα μακιματα φιλολογικά, κατ’ ἰδίαν δὲ
ἠςχολοφμθν εἰσ τὰ ξζνασ γλϊςςασ.
11

12. Μικρὸσ ἐηωγράφιηα Ἁγίουσ, εἴτα ἔγραφα ςτίχουσ,
καί ἐδοκίμαηα να ςυντάξω κωμῳδίασ.
12

13. Τῷ 1868 ἐπεχείρθςα νὰ γράψω μυκιςτόρθμα. Τῷ 1879 ἐδθμοςιεφκθ "ἡ
Μετανάςτισ" ἔργον μου εἰσ τὸ περιοδικὸν "Σωτιρα".
Μετανάςτεσ
13

14. Τῷ 1882 ἐδθμοςιεφκθ "Οἱ ἔμποροι τῶν Ἐκνῶν" εἰσ τὸ "Μὴ
χάνεςαι". Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διθγιματα,
δθμοςιευκζντα εἰσ διάφορα περιοδικὰ καί ἐφθμερίδασ."
14

15. Αυτά ζγραψε ο ίδιοσ για
τον εαυτό του. Εμείσ
όμωσ κα ποφμε μερικά
ακόμθ ςτοιχεία που
αναφζρονται ςτθ
ςφντομθ βιογραφία
του, τθν οποία ζχει
ςυντάξει ο Άγγελοσ
Μαντάσ
(http://users.sch.gr/amal
sk/Arheio/7Issue/1Biogra
fiaPapadiamandi.pdf).
15

16. Ο Αλζξανδροσ Ραπαδιαμάντθσ γεννικθκε ςτθ Σκιάκο, ςτισ 4 Μαρτίου 1851.
16

17. Η οικογζνειά του ιταν, όπωσ ςυνζβαινε ςυνικωσ τθν εποχι εκείνθ, πολφτεκνθ. Η ςειρά
των παιδιϊν ιταν θ εξισ: Εμμανουιλ (πζκανε ςε νεανικι θλικία), Ουρανία, Χαρίκλεια,
Αλζξανδροσ, Σοφοφλα, Γεϊργιοσ και Κυρατςοφλα.
Σκιάθος
17

18. Ο πατζρασ του Αδαμάντιοσ Εμμανουιλ, γόνοσ
ναυτικισ οικογζνειασ, ιταν ιερζασ του
νθςιοφ, ςτο οποίο επικρατοφςε ιδθ από τον
18ο αιϊνα θ εκκλθςιαςτικι παράδοςθ των
Κολλυβάδων. Η μθτζρα του Γκιουλϊ
(Αγγελικι) Αλεξάνδρου Μωραΐτθ καταγόταν
από αρχοντικι οικογζνεια του Μυςτρά, θ
οποία εγκαταςτάκθκε ςτθ Σκιάκο προσ το
τζλοσ του 18ου αιϊνα.
Ραιδικά ζργα με κζμα τον πατζρα
του Αλζξανδρου Ραπαδιαμάντθ
18

19. Ο μικρόσ Αλζξανδροσ φοίτθςε ςτο Δθμοτικό Σχολείο τθσ Σκιάκου
(1856 ζωσ 1860), όπου φζρεται εγγεγραμμζνοσ με το όνομα Αλζξανδροσ
Ραπά Διαμάντθσ, ςτο Ελλθνικό Σχολείο Σκιάκου (1860-1862), με το όνομα
Αλζξανδροσ Ραπά Αδαμαντίου και ςτο Σχολαρχείο Σκοπζλου (ςτθν Γϋ
τάξθ, κατά το ςχολικό ζτοσ 1865-1866), με το όνομα Αλζξανδροσ
Αδαμαντίου ιερζωσ. Κατά το ςχολικό ζτοσ 1867-1868 εγγράφεται ςτθν Αϋ
τάξθ του Γυμναςίου Χαλκίδοσ, ωσ Αλζξανδροσ Αδαμαντιάδθσ. Κατά τθ
διάρκεια του επόμενου ςχολικοφ ζτουσ ζρχεται ςε ςφγκρουςθ με τον
κακθγθτι των Ιερϊν (δθλαδι των Θρθςκευτικϊν), ο οποίοσ του φαινόταν
«πλζον τοῦ δζοντοσ ἀγράμματοσ», και εγκαταλείπει τθ φοίτθςθ ςτθ μζςθ
τθσ χρονιάσ. Το Σεπτζμβριο του 1869, αφοφ δίνει εξετάςεισ, παίρνει το
ενδεικτικό τθσ Βϋ τάξθσ από τθ Χαλκίδα και τον Οκτϊβριο εγγράφεται ςτθ
Γϋ τάξθ του Γυμναςίου Ρειραιϊσ. Στα τζλθ Ιανουαρίου 1870 διακόπτει τθ
φοίτθςι του ςτο Γυμνάςιο του Ρειραιά και επιςτρζφει ςτθ Σκιάκο.
19

20. Ζνα χρόνο αργότερα βρίςκεται ςτθν Ακινα με ςυςτατικζσ επιςτολζσ του
θγουμζνου τθσ μονισ Ευαγγελιςτρίασ Σκιάκου Δαμιανοφ προσ τον πρωκυπουργό
Αλζξανδρο Κουμουνδοφρο και τον υπάλλθλο του υπουργείου Ραιδείασ
Βαλαβάνθ. Ωςτόςο δεν μπορεί ι μάλλον δε κζλει να τουσ ςυναντιςει.
Ι
Σ
Ω
Σ
Γ
Ι
Α
Τ
Ι
…
20

21. Τον Ιοφλιο του επόμενου ζτουσ πραγματοποιεί ταξίδι ςτο Άγιο Προσ,
όπου ζμεινε για λίγουσ μινεσ «χάριν προςκυνιςεωσ»,
φιλοξενοφμενοσ του μοναχοφ Νιφωνα τθσ Μονισ Δοχειαρίου.
Μονι Δοχειαρίου
21

22. Στισ 26 Σεπτεμβρίου 1873 φτάνει ςτθν Ακινα μζςω Χαλκίδασ. Δίνει
με επιτυχία κατατακτιριεσ εξετάςεισ και εγγράφεται ςτθ Δϋ τάξθ του
Βαρβακείου Λυκείου. Φοιτά ςτο Βαρβάκειο, ενϊ ταυτόχρονα παραδίδει και
κάποια ιδιαίτερα μακιματα, για να ενιςχφει τα πενιχρά οικονομικά του.
22

23. Στισ 16 Σεπτεμβρίου 1874 πιρε το απολυτιριο του Βαρβακείου Λυκείου με
βακμό «ςχεδόν καλϊσ 3» (με άριςτα το 6) και με το όνομα Αλζξανδροσ
Ραπαδαμαντίου. Στισ 25 Σεπτεμβρίου του ίδιου ζτουσ, αφοφ
αμφιταλαντεφτθκε ανάμεςα ςτθ Θεολογία και τθ Φιλολογία, γράφτθκε
ςτθ Φιλοςοφικι Σχολι του Ρανεπιςτθμίου Ακθνϊν, όπου ιδθ φοιτοφςαν
τα εξαδζλφια του Αλζξανδροσ Μωραϊτίδθσ και Σωτιριοσ Οικονόμου.
Βαρβάκειοσ Σχολι
23

24. Σε αντίκεςθ με αυτοφσ, ο Ραπαδιαμάντθσ δε κα τελειϊςει ποτζ
τθ ςχολι. Μζνει ωςτόςο ςτθν Ακινα και προςπακεί να
εξαςφαλίςει τα προσ το ηθν κυρίωσ με «προγυμνάςεισ» μακθτϊν.
Ραράλλθλα ζχει διαρκϊσ τθν ζγνοια για τθν οικογζνειά του. …
Από το 1876 αρχίηει να δθμοςιεφει ανωνφμωσ επίκαιρα
κρθςκευτικά άρκρα ςτθν εφθμερίδα Εφθμερίσ. Συχνάηει ςτο
βιβλιοπωλείο του Σπ. Κουςουλίνου και αρχίηει να γνωρίηεται με
δθμοςιογράφουσ και λογοτζχνεσ τθσ εποχισ. Από το Σεπτζμβριο
του 1879 μζχρι τον Ιανουάριο του 1880 δθμοςιεφει, με τθν
προτροπι και ςφςταςθ του Βλάςθ Γαβριθλίδθ, το πρϊτο του
ιςτορικό μυκιςτόρθμα «Η Μετανάςτισ» ςτθν εφθμερίδα
Νεολόγοσ τθσ Κωνςταντινουπόλεωσ (εκτόσ από τον «Σωτιρα»).
24

25. Υπθρετεί ςτο ςτρατό από το Σεπτζμβριο του 1880 μζχρι τον Ιοφνιο του 1881.
Από το 1882 αρχίηει να εργάηεται ωσ μεταφραςτισ ςτθν Εφθμερίδα του Δ.
Κορομθλά. Από τότε και μζχρι τζλουσ τθσ ηωισ του θ μετάφραςθ άρκρων για
λογαριαςμό εφθμερίδων και περιοδικϊν τθσ εποχισ, αλλά και βιβλίων, από
τα αγγλικά και τα γαλλικά, αποτελεί τθ βαςικι πθγι βιοποριςμοφ του.
25

26. Ακινα: Στο Καφενείο τθσ
Δεξαμενισ
26

27. Μεταξφ Νοεμβρίου 1882
και Φεβρουαρίου 1883
δθμοςιεφεται ςτο
περιοδικό «Μθ χάνεςαι»
το μυκιςτόρθμά του
«Οι ζμποροι
των εκνϊν», με το
ψευδϊνυμο «Μποζμ», …
Σκθνι από τθν
πετυχθμζνθ μεταφορά
του μυκιςτοριματοσ
ςτθν τθλεόραςθ.
27

28. … ενϊ από το Απρίλιο μζχρι τον
Οκτϊβριο του 1884, ςτθν
Ακρόπολθ του Βλάςθ
Γαβριθλίδθ, δθμοςιεφεται το
τρίτο του μυκιςτόρθμα,
«Η Γυφτοποφλα».
Σκθνι από τθν πετυχθμζνθ
μεταφορά του
μυκιςτοριματοσ ςτθν
τθλεόραςθ (1974).
28

29. Το 1885 δθμοςιεφεται το ιςτορικό αφιγθμα «Χριςτοσ Μθλιϊνθσ»
και ςτισ 26 Δεκεμβρίου 1887, ςτθν εφθμερίδα Εφθμερίσ το πρϊτο του
διιγθμα με τίτλο «Το χριςτόψωμο». Από τότε ςτρζφεται αποκλειςτικά ςτο
διιγθμα, ςτο οποίο αναδεικνφεται κορυφαίοσ τεχνίτθσ.
29

30. Η ηωι του κυλά ακόρυβα και ταπεινά ςτθν Ακινα, ανάμεςα ςε φτωχοφσ
και απλοϊκοφσανκρϊπουσ του λαοφ, με κάποια διαλείμματα ςτο
αγαπθμζνο του νθςί. Με τα διθγιματά του, δθμοςιευόμενα ςε εφθμερίδεσ
και περιοδικά, κζρδιςε τθν αγάπθ του αναγνωςτικοφ κοινοφ και τθν
αναγνϊριςθ και εκτίμθςθ τθσ πλειονοψθφίασ του πνευματικοφ κόςμου τθσ
εποχισ. Ραρά ταφτα ο Ραπαδιαμάντθσ απζφευγε τουσ φιλολογικοφσ
κφκλουσ και γενικότερα τθ δθμοςιότθτα και τθν κοςμικι ηωι. Συχνάηει ςτο
μπακάλικο του Καχριμάνθ και ςυναναςτρζφεται πίνοντασ κραςί με τουσ
ανκρϊπουσ των λαϊκϊν ςυνοικιϊν, των οποίων τθ βαςανιςμζνθ ηωι
μεταφζρει ςτα διθγιματά του. Συμμετζχει από τθ κζςθ του δεξιοφ ψάλτθ
ςτισ αγρυπνίεσ του Ρροφιτθ Ελιςαίου, ταπεινοφ ιδιωτικοφ ναΐςκου (ο
οποίοσ με ενζργειεσ τθσ Εταιρείασ Ραπαδιαμαντικϊν Σπουδϊν ζχει ςιμερα
αναςτυλωκεί και ςτον οποίο θ Εταιρεία τελεί κάκε μινα αγρυπνία), με
αριςτερό ψάλτθ τον Αλζξανδρο Μωραϊτίδθ…».
30

31. Μία ψυχι
Η Φαρμακολφτρια
Βαρδιάνοσ
ςτα ςπόρκα
Άλλα
αντιπροςωπευτικά
ζργα του είναι τα
ζργα:
Η φωνι του
Δράκου
Ζρωτασ
ςτα
χιόνια
Υπθρζτρα
Η νοςταλγόσ
Γυνι πλζουςα
ΖρωσΉρωσ
Η Μαυρομαντθλοφ
Γυνι πλζουςα
Η νοςταλγόσ
31

32. Ακόμθ «Το μοιρολόγι τθσ φϊκιασ»
32

33. Το «Πνειρο ςτο κφμα»,
33

34. Ο «΢εμβαςμόσ του Δεκαπενταφγουςτου»,
Λειτουργία ςε ερειπωμζνθ εκκλθςία τθσ Σκιάκου
34

35. «Ο Αμερικάνοσ»,
Αφίςα τθσ ομϊνυμθσ κεατρικισ παράςταςθσ
35

36. «Ο Ξεπεςμζνοσ δερβίςθσ»
Ο ςκθνοκζτθσ και θκοποιόσ Κωνςταντίνοσ Ντζλλασ ςτθν
ομϊνυμθ κεατρικι παράςταςθ
36

37. «Ο Ρανταρϊτασ»
Ραιδικι ηωγραφιά εμπνευςμζνθ από τθ ςυγκεκριμζνο ζργο
37

38. «Η» ςυγκλονιςτικι «Φόνιςςα»,
Σκθνι από τθν ομϊνυμθ ταινία του Κϊςτα Φζρρθ (1974),
με πρωταγωνίςτρια τθ Μαρία Αλκαίου
38

39. Σκθνι από τθν ομϊνυμθ μίνι ςειρά τθσ Ε΢Τ του Άγγελου Κοβότςου (1993),
με τθν Τοφλα Στακοποφλου, ςτο ρόλο τθσ Φραγκογιαννοφσ.
39

40. Το χριςτουγεννιάτικο διιγθμα «Στο Χριςτό ςτο Κάςτρο»
40

41. Η κατανυκτικι ατμόςφαιρα τθσ εκκλθςίασ του
Χριςτοφ, ςτο κάςτρο τθσ Σκιάκου
41

42. … και τζλοσ «Η Σταχομαηϊχτρα» τθν οποία κα ζχουμε τθν τφχθ να απολαφςουμε
ςιμερα με τθ βοικεια του θκοποιοφ Ανζςτθ Κορνζηου.
Fr. Millet, Οι ςταχομαηϊχτρεσ. 1857, Musée d' Orsay. Ραρίςι.
42

43. Ολοκλθρϊνοντασ αυτι τθν παρουςίαςθ, κα δοφμε μερικζσ εικόνεσ από το
Σπίτι – Μουςείο του Αλζξανδρου Ραπαδιαμάντθ, που βρίςκεται ςτθ
γενζτειρά του, τθ Σκιάκο.
Οι ςυγκεκριμζνεσ φωτογραφίεσ τραβιχτθκαν τον Ιοφλιο του 2013 από τθ
δεςποινίδα Κικι Αλευροποφλου, που είχε τθν καλοςφνθ να τισ μοιραςτεί
μαηί μασ ςιμερα.
43

44. 44

45. 45

46. 46

47. 47

48. 48

49. 49

50. 50

51. 51

52. 52

53. 53

54. 54

55. 55

56. 56

57. 57

58. 58

59. 59