2. • Որպեսզի հասկանանք թե ինչի պատճառով են
տեղի ունենում հրաբուխները, նախ պետք է
հասկանանք, թե ինչից է կազմված Երկիր
մոլորակը: Երկիրը կազմված է երեք հիմնական
շերտերից՝ կեղևից, միջնապատյանից և միջուկից:
Կեղևը կազմված է ամուր ապարից:
Լեռնաշղթաների տակ, ինչպիսիք են Ալպերը և
Հիմալայները, կեղևի հաստությունը հասնում է
մոտ 60կմ-ի: Օվկիանոսների տակ՝ ընդհամենը
5կմ-ի:
Երկրի կառուցվածքը
3. • Միջնապատյանը հալված ապարի (մագմա) հաստ
շերտ է: Միջուկը արտաքինից հեղուկի շերտ է, իսկ
կենտրոնում՝ ամուր շերտ: Երկրի ներսում
ջերմաստիճանը ծատ բարձր է: Միջուկում ավելին
քան 5000C է: Դա նշանակում է, որ այն
մոլորակը, որի վրա մենք ապրում ենք, տաք հալված
ապարից կրակոտ մի գունդ է:
Երկրի կառուցվածքը
4. Հրաբուխը ժայթքում է, երբ մագման երկրի ընդերքից
դուրս է գալիս: Քանի որ մագման դուրս է գալիս
սահմանափակված տարածությունից, այն իր հետ
մեծ քանակությամբ էներգիա է անջատում: Դա
կատարվում է նաև այլ խոշոր պայթյունների
ժամանակ: Ահա թե ինչու են ժայթքումները
արտադրում նաև հսկայական քանակությամբ գազեր
և փոշի: Հաճախ մագման բարձրանում է հսկայական
ճնշման տակ, այսպիսով մագման ոչ միայն երկրի
վրա գտնում է ճեղքեր և դուրս գալիս, այլ նաև
ստեղծում է դրանք:
Ժայթքող հրաբուխ
5. • Հաճախ մագման բարձրանում է հսկայական
ճնշման տակ, այսպիսով մագման ոչ միայն երկրի
վրա գտնում է ճեղքեր և դուրս գալիս, այլ նաև
ստեղծում է դրանք: Երկրի մակերևույթ դուրս եկած
մագման կոչվում է լավա:
Ժայթքող հրաբուխ
6. • Երկրի կեղևը վերջինիս ամենահաստ շերտն է: Այն
մասնատված է մեջ կտորների, որոնք անվանված
են կառուցվածքային թիթեղներ: Այս թիթեղները
պառկած են տաք, հեղուկ միջնապատյանի վրա:
Յուրաքանչյուր թիթեղ կազմված է որոշ
մայրցամաքային կեղևից(հող) և որոշ՝
օվկիանոսային: Եթե ուշադիր դիտենք այս
թիթեղների միջի հրաբուխներին, կնկատենք որոշ
նմանություններ: Աշխարհի հրաբուխներից
շատերը հայտնվում են թիթեղների սահմանի
երկայնքով: Սա համընկնում չէ:
Կառուցվածքային թիթեղներ
և հրաբուխներ
7. • Թիթեղների սահմանները աշխարհի
երկրաբանորեն ամենաակտիվ մասերն են:
Այստեղ նոր ապարը և՛ ստեղծվում, և՛ ոչնչանում է:
Այսպիսով այստեղ են տեղի ունենում աշխարհի
ամենաշատ հրաբուխներն ու երկրաշարժերը:
Կառուցվածքային թիթեղներ
և հրաբուխներ
