Τάση της σύγχρονης Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελεί η δημιουργία και λειτουργία συστημάτων ηλεκτρονικής μάθησης. Τα συστήματα αυτά παρέχουν τη δυνατότητα στους εκπαιδευτές να διαχειρίζονται την πρόσβαση των χρηστών στο εκπαιδευτικό περιεχόμενο, ώστε το περιεχόμενο των συστημάτων να καθίσταται ελεύθερα προσβάσιμο είτε από όλους τους χρήστες του διαδικτύου είτε από όλους τους σπουδαστές – χρήστες του συστήματος ή μόνο από χρήστες – σπουδαστές συγκεκριμένου μαθήματος. Στην εργασία αυτή καταγράφονται αριθμητικά τα ανοικτά, τα κλειστά και τα μαθήματα, τα οποία απαιτούν εγγραφή στο σύστημα ηλεκτρονικής μάθησης που χρησιμοποιεί το Τμήμα Πληροφορικής και Μ.Μ.Ε. του Τ.Ε.Ι. Πάτρας – Παράρτημα Πύργου. Επιπλέον, επισημαίνεται ο τύπος (στατικός ή διαδραστικός) των παρεχόμενων ανοικτών μαθημάτων. Από την όλη ενεργηθείσα έρευνα προέκυψε, ότι τα περισσότερα μαθήματα που προσφέρονται ηλεκτρονικά δεν είναι, επί του παρόντος, ελευθέρως διαθέσιμα, αλλά απαιτούν εγγραφή. Γι’ αυτό και επιβάλλεται η περαιτέρω διερεύνηση των αιτιών του φαινομένου και, κατ’ επέκταση, των παραγόντων εκείνων που συντείνουν στην ύπαρξή του. Έτσι με τη διεύρυνση της γνώσης, ως προς το επιτελούμενο ακαδημαϊκό έργο, θα ζωογονηθεί και αναπτυχθεί η επιστημονική έρευνα για τη «μετά λόγου» εξιχνίαση της γνώσης.

1. Διεύςδυςη τωνΤΠΕ ςτη διδαςκαλύα
μαθημϊτων
Τριτοβϊθμιασ Εκπαύδευςησ και ελεύθερη
πρόςβαςη.
Μελϋτη Περύπτωςησ.
Κωνσταντίνος Ι. Δραγογιάννης
Μεταπτυχιακόσ φοιτητήσ ΠαιδαγωγικούΤμήματοσ Δημοτικήσ
Εκπαίδευςησ,
Εθνικό και Καποδιςτριακό Πανεπιςτήμιο Αθηνών
kdragogiannis@sch.gr
1ο Εθνικό Συνϋδριο Ελληνικόσ Μαθηματικόσ Εταιρεύασ (Ε.Μ.Ε.) και τησ
Ελληνικόσ Εταιρεύασ Επιχειρηςιακών Ερευνών (E.E.E.E.)
"Εφαρμογέσ των Μαθηματικών ςτη Διοίκηςη, ςτην Οικονομία, ςτην
Παραγωγή & ςτην Εκπαίδευςη"

2. Ειςαγωγό
 ΟιΣεχνολογύεσ Πληροφορικόσ και Επικοινωνιών εύναι εξαιρετικϊ
χρόςιμεσ και ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα, δεδομϋνου ότι
μπορούν (Pascarella et al., 1998; Slay et al., 2008):
◦ να ςυμβϊλουν ςτην αναβϊθμιςη τησ διδαςκαλύασ και
◦ να αυξόςουν τα κύνητρα για τη μϊθηςη.
 Σϊςη τησ ςύγχρονησΣριτοβϊθμιασ εκπαύδευςησ αποτελεύ
(Malikowski, 2008;West et al, 2007):
◦ η δημιουργύα και
◦ λειτουργύα ςυςτημϊτων ηλεκτρονικόσ μϊθηςησ.
 Βαςικό λειτουργύα των ςυςτημϊτων αυτών αποτελεύ:
◦ η διαχεύριςη τησ πρόςβαςησ των χρηςτών ςτο εκπαιδευτικό
περιεχόμενο,
ώςτε το περιεχόμενο των ςυςτημϊτων να καθύςταται ελεύθερα
προςβϊςιμο:
◦ εύτε από όλουσ τουσ χρόςτεσ του διαδικτύου,
◦ εύτε από όλουσ τουσ ςπουδαςτϋσ – χρόςτεσ του ςυςτόματοσ
◦ ό μόνο από ςπουδαςτϋσ – χρόςτεσ ςυγκεκριμϋνου μαθόματοσ.
2

3. Περιγραφό ςυςτόματοσ
Open eCLASS Course Management System:
 ΢ύςτημα αςύγχρονησ εκπαύδευςησ ανοικτού κώδικα
◦ Χρηςιμοποιεύται από τοΣμόμα Πληροφορικόσ και Μ.Μ.Ε. τουΣ.Ε.Ι.
Πϊτρασ – Παρϊρτημα Πύργου ςτο url
http://www.infomm.teipat.gr/eclass.
 Αποτελεύ την πρόταςη τουΑκαδημαώκούΔιαδικτύου (GUnet) ςτο
χώρο τησ αςύγχρονησ ηλεκτρονικόσ εκπαύδευςησ.
 Αποτελεύ προςαρμογό του ΢υςτόματοσ Διαχεύριςησ Μαθημϊτων
Claroline.
 Βαςύζεται ςτη φιλοςοφύα του λογιςμικού ανοιχτού κώδικα και
διανϋμεται ελεύθερα.
 Η πρόςβαςη γύνεται με τη χρόςη ενόσ απλού φυλλομετρητό
(web browser).
 Σο ςύςτημα αυτό προςελκύει τον χρόςτη εξαιτύασ του λιτού
ςχεδιαςμού και τησ ευκολύασ χρόςησ του (Κιργύνιασ, 2011).
3

4. …Περιγραφό ςυςτόματοσ
Κατηγορύεσ μαθημϊτων
 Σο ςυγκεκριμϋνο ςύςτημα ηλεκτρονικόσ μϊθηςησ
υποςτηρύζει τρεισ κατηγορύεσ μαθημϊτων:
(1) Ανοικτϊ μαθόματα.
◦ Σα μαθόματα, ςτα οπούα ϋχουν πρόςβαςη όλοι, ακόμη
και αυτού που δε διαθϋτουν λογαριαςμό ςτο ςύςτημα.
(2) Κλειςτϊ μαθόματα.
◦ Σα μαθόματα, ςτα οπούα ϋνασ χρόςτησ του ςυςτόματοσ
ϋχει πρόςβαςη, μόνο αν του επιτρϋψει ο εκπαιδευτικόσ –
διαχειριςτόσ του μαθόματοσ.
(3) Μαθόματα που απαιτούν εγγραφό.
◦ Σα μαθόματα, όπου ϋνασ ςπουδαςτόσ – χρόςτησ του
ςυςτόματοσ ϋχει πρόςβαςη, αρκεύ να κϊνει εγγραφό.
4

5. …Περιγραφό ςυςτόματοσ
΢τατικού τύπου εργαλεύα
(1) Ατζϋντα,
◦ Παρουςιϊζονται τα γεγονότα του μαθόματοσ (ημερομηνύεσ και ώρεσ
διεξαγωγόσ μαθημϊτων, διαλϋξεων, εξετϊςεων και αξιολογόςεων),
(2) Έγγραφα,
◦ Αποθηκεύεται, οργανώνεται και παρουςιϊζεται το εκπαιδευτικό
υλικό (κεύμενα, παρουςιϊςεισ, εικόνεσ, διαγρϊμματα κ.τ.λ.)
(3) Ανακοινώςεισ,
◦ Αναφϋρονται ςτο μϊθημα και ενημερώνουν τουσ εγγεγραμμϋνουσ
χρόςτεσ,
(4) Σύνδεςμοι,
◦ Τπϊρχουν ςυνδϋςεισ με ϊλλεσ χρόςιμεσ πηγϋσ και μπορούν να
ομαδοποιηθούν ςε κατηγορύεσ,
(5) Περιγραφό Μαθόματοσ,
◦ Παρουςιϊζονται πληροφορύεσ ςχετικϊ με τουσ ςτόχουσ, την ύλη, τα
βοηθόματα, τον τρόπο αξιολόγηςησ του μαθόματοσ, τισ
εκπαιδευτικϋσ δραςτηριότητεσ, και
(6) Βύντεο Μαθόματοσ,
◦ Τπϊρχει χώροσ αποθόκευςησ και διϊθεςησ οπτικοακουςτικού
εκπαιδευτικού υλικού. 5

6. …Περιγραφό ςυςτόματοσ
Διαδραςτικού τύπου εργαλεύα
(1) Περιοχϋσ Συζητόςεων.
◦ Ανταλλαγό απόψεων μεταξύ ςπουδαςτών και εκπαιδευτικού
ςχετικϊ με θϋματα που αφορούν το μϊθημα,
(2) Ομϊδεσ Εργαςύασ.
◦ Χωριςμόσ ςε ομϊδεσ.Σα μϋλη τησ κϊθε ομϊδασ μοιρϊζονται το
δικό τουσ Χώρο ΑνταλλαγόσΑρχεύων και τη δικό τουσ Περιοχό
΢υζότηςησ,
(3) Εργαςύεσ Εκπαιδευόμενων.
◦ Αποςτολό εργαςιών, εντόσ ςυγκεκριμϋνησ προθεςμύασ.
Ηλεκτρονικό αξιολόγηςη και βαθμολόγηςη,
(4) Αςκόςεισ.
◦ Αυτοαξιολόγηςη ςπουδαςτών, με χρόςη ερωτόςεων
πολλαπλόσ επιλογόσ ό ερωτόςεων ςυμπλόρωςησ κενού και
ταιριϊςματοσ ςτηλών,
6

7. …Περιγραφό ςυςτόματοσ
…Διαδραςτικού τύπου εργαλεύα
(5) Τηλεςυνεργαςύα.
◦ Δυνατότητα ανταλλαγόσ μηνυμϊτων κειμϋνου ςε
πραγματικό χρόνο,
(6) Ερωτηματολόγια.
◦ Δυνατότητα δημιουργύασ δημοςκοπόςεων,
(7) Wiki.
◦ Από κοινού επεξεργαςύα του περιεχομϋνου διαφόρων
κειμϋνων του μαθόματοσ,
(8) Χώροσ Ανταλλαγόσ Αρχεύων.
◦ Ανταλλαγό αρχεύων μεταξύ ςπουδαςτών και
εκπαιδευτικού, και
(9) Γραμμό Μϊθηςησ.
◦ Δυνατότητα ςτουσ καθηγητϋσ οργϊνωςησ υλικού ςε
ενότητεσ και ςτουσ ςπουδαςτϋσ να ακολουθούν μύα
ςειρϊ
7

8. Μεθοδολογύα ϋρευνασ
 ΢την εργαςύα αυτό πραγματοποιεύται η μελϋτη μιασ οριςμϋνησ
περύπτωςησ (Cavaye, 1996).
 Καταγρϊφηκαν αριθμητικϊ (Μϊρτιοσ 2010):
◦ τα ανοικτϊ,
◦ τα κλειςτϊ και
◦ τα μαθόματα τα οπούα απαιτούν εγγραφό
 Επιςημϊνθηκε ο τύποσ (ςτατικόσ ό διαδραςτικόσ) των
ανοικτών μαθημϊτων του ςυςτόματοσ αυτού.
Σκοπόσ
 ΢υμβολό ςτη διερεύνηςη τησ υπϊρχουςασ κατϊςταςησ, όςον
αφορϊ τη δημιουργύα και λειτουργύα ςυγκεκριμϋνου
ςυςτόματοσ ηλεκτρονικόσ μϊθηςησ
◦ αφενόσ για τα ελευθϋρωσ διαθϋςιμα μαθόματα και
◦ αφετϋρου για τη χρόςη των ςτατικών και διαδραςτικών εργαλεύων
 και η διαιςθητικό εξϋταςη των αιτιών για την επικρατούςα
κατϊςταςη.
8

9. Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
Ανοικτϊ, κλειςτϊ μαθόματα και
μαθόματα που απαιτούν εγγραφό
 Σα 72 προπτυχιακϊ μαθόματα του
προγρϊμματοσ ςπουδών:
◦ εύναι ςτο ςύνολό τουσ (100%) διαθϋςιμα ςε
ςύςτημα ηλεκτρονικόσ μϊθηςησ.
 Ανοικτϊ εύναι 20 μαθόματα (περύπου το
28%),
 Απαιτούν εγγραφό 48 μαθόματα (περύπου
το 67%) και
 Κλειςτϊ εύναι 4 μαθόματα (περύπου το
5%).
9

10. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
…Ανοικτϊ, κλειςτϊ μαθόματα και
μαθόματα που απαιτούν εγγραφό
10

11. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
…Ανοικτϊ, κλειςτϊ μαθόματα και
μαθόματα που απαιτούν εγγραφό
11

12. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
…Ανοικτϊ, κλειςτϊ μαθόματα και μαθόματα που
απαιτούν εγγραφό
Αύτια
 Οι δυνατότητεσ που παρϋχονται από το ςύςτημα εύναι
αξιοποιόςιμεσ περιςςότερο, όταν οι χρόςτεσ εύναι
εγγραμμϋνοι ςτα μαθόματα.
◦ Παρϊδειγμα αποτελεύ η δημιουργύα ανακοινώςεων και η
δυνατότητα αποςτολόσ τουσ με email ςτουσ εγγεγραμμϋνουσ
χρόςτεσ ενόσ μαθόματοσ.
 Καλύτερη διαχεύριςη τησ ηλεκτρονικόσ τϊξησ,
◦ ο εκπαιδευτόσ – διαχειριςτόσ
 γνωρύζει ποιοι αυθεντικοποιημϋνοι ςπουδαςτϋσ – χρόςτεσ
παρακολουθούν το ηλεκτρονικό του μϊθημα
 μπορεύ να παρακολουθεύ τη ςυμμετοχό τουσ ςτο ςύςτημα,
 να τουσ χωρύζει ςε ομϊδεσ και
 να τουσ αξιολογεύ.
12

13. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
…Ανοικτϊ, κλειςτϊ μαθόματα και μαθόματα
που απαιτούν εγγραφό
Αύτια
 Περιοριςμϋνη πρόςβαςη από
εξουςιοδοτημϋνουσ χρόςτεσ ςτο εκπαιδευτικό
υλικό, περιορύζοντασ ενδεχόμενα φαινόμενα
λογοκλοπόσ.
 Από την ϊλλη μεριϊ, τα ανοικτϊ μαθόματα
ςυμβϊλλουν ςτην ελεύθερη διακύνηςη τησ
επιςτημονικόσ γνώςησ, καθιςτώντασ τη
γνώςη αυτό διαθϋςιμη ςτο ςύνολο τησ
ακαδημαώκόσ και διαδικτυακόσ κοινότητασ.
13

14. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
Εργαλεύα ςτατικού και διαδραςτικού
τύπου
 ΢τα 20 ανοικτϊ μαθόματα ϋχει
ενεργοποιηθεύ περύπου:
◦ το 83% των εφαρμογών ςτατικού τύπου
 Ατζϋντα, ΢ύνδεςμοι,Έγγραφα,Ανακοινώςεισ,
Περιγραφό Μαθόματοσ και Βύντεο Μαθόματοσ
◦ το 4% των εφαρμογών διαδραςτικού τύπου
 Εργαςύεσ, Περιοχϋσ ΢υζητόςεων,Αςκόςεισ,
Ανταλλαγό Αρχεύων, Ομϊδεσ Χρηςτών,
Σηλεςυνεργαςύα, Ερωτηματολόγια, Γραμμό Μϊθηςησ
και ΢ύςτημαWiki.
14

15. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
…Εργαλεύα ςτατικού και διαδραςτικού
τύπου
15

16. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
Αύτια
 Σα ςτατικού τύπου εργαλεύα απαιτούν
λιγότερο χρόνο, εκ μϋρουσ των διδαςκόντων
για:
◦ τη δημιουργύα,
◦ τη λειτουργύα και
◦ τη διαχεύριςό τουσ.
 Σα διαδραςτικού τύπου εργαλεύα επειδό
εμπεριϋχουν την ϋννοια τησ ανϊδραςησ,
απαιτούν:
◦ τη ςυνεχό εποπτεύα και υποςτόριξη, καθώσ και
◦ το ςυνεχό ϋλεγχο.
16

17. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
…Αύτια
 Ο βαθμόσ ϋνταξησ τωνΣεχνολογιών Πληροφορικόσ και
Επικοινωνιών εξαρτϊται από ατομικϊ χαρακτηριςτικϊ του
εκπαιδευτικού, όπωσ:
◦ η αυτοαποτελεςματικότητα ωσ προσ τουσ υπολογιςτϋσ (Paraskeva
et al., 2008),
◦ οι ςτϊςεισ γενικϊ προσ την τεχνολογύα (Bullock, 2004) καθώσ και
◦ το φύλο του εκπαιδευτικού (Shapka et al., 2003).
 Αναςχετικού παρϊγοντεσ, αναφορικϊ με τα χαρακτηριςτικϊ του
εκπαιδευτικού, πιθανόν αποτελούν:
◦ η ϋλλειψη κινότρων,
◦ η ϋλλειψη επιμόρφωςησ ςτον τρόπο χρόςησ και ϋνταξησ των
ςυςτημϊτων αυτών ςτην εκπαιδευτικό διαδικαςύα και
◦ η αντύληψη ότι, με τη χρόςη των ςυςτημϊτων ηλεκτρονικόσ
μϊθηςησ, η απόδοςη των φοιτητών εύτε δε μεταβϊλλεται (Alli et al,
2004; McLaren, 2004), εύτε ότι χειροτερεύει (Brown et al, 2002).
17

18. …Ανϊλυςη – Αποτελϋςματα
…Αύτια
 Ο ςχεδιαςμόσ και η οργϊνωςη των
μαθημϊτων.
◦ Για αποδοτικότερη αξιοπούηςη των ςυςτημϊτων
ηλεκτρονικόσ μϊθηςησ, απαιτεύται ο ριζικόσ
επαναςχεδιαςμόσ των μαθημϊτων, υπό το πρύςμα
των επικοιδομιςτικών μοντϋλων μϊθηςησ.
 Παρϊγοντεσ ςχετικού με την οργϊνωςη των
ιδρυμϊτων:
◦ Η ϋλλειψη τεχνικόσ υποςτόριξησ και επικουρικού
προςωπικού, καθώσ και
◦ η απουςύα κεντρικού ςχεδιαςμού και οργϊνωςησ
από τα ύδια τα ιδρύματα.
18

19. Συμπερϊςματα
 ΢την εργαςύα αυτό παρουςιϊςτηκε μύα μελϋτη περύπτωςησ
ενόσ ςυςτόματοσ ηλεκτρονικόσ μϊθηςησ ςτηνΣριτοβϊθμια
Εκπαύδευςη:
◦ Καταγρϊφηκαν τα ανοικτϊ, τα κλειςτϊ και τα μαθόματα που
απαιτούν εγγραφό.
◦ Επιςημϊνθηκε ο τύποσ (ςτατικόσ ό διαδραςτικόσ) των
παρεχόμενων ανοικτών μαθημϊτων.
 Σα περιςςότερα μαθόματα που προςφϋρονται
ηλεκτρονικϊ δεν εύναι ελευθϋρωσ διαθϋςιμα.
 Επύςησ ςτα ανοικτϊ μαθόματα ϋχει ενεργοποιηθεύ η
πλειοψηφύα των εφαρμογών ςτατικού τύπου, αλλϊ μόνο
ϋνα μικρό μϋροσ των εφαρμογών διαδραςτικού τύπου.
 ΢το πλαύςιο τησ παρούςασ εργαςύασ επιχειρόθηκε μια
πρώτη προςϋγγιςη των αιτιών, ςτα οπούα μπορεύ να
οφεύλονται τα δύο αυτϊ φαινόμενα.
19

20. …Συμπερϊςματα
20
 Επιβϊλλεται ςαφώσ η περαιτϋρω διερεύνηςη των
αιτιών του φαινομϋνου και, κατ’ επϋκταςη, των
παραγόντων εκεύνων που ςυντεύνουν ςτην ύπαρξό
του.
 Η ορθό καταγραφό και αποτύπωςη τησ
υφιςτϊμενησ κατϊςταςησ θα αποτελϋςει ϋνα
ςημαντικό εργαλεύο, για αύξηςη του αριθμού
μαθημϊτων που μπορούν να γύνουν προςβϊςιμα
από το ςύνολο τησ ακαδημαώκόσ κοινότητασ και τησ
διαδικτυακόσ κοινωνύασ, ενγϋνει.
 Έτςι με τη διεύρυνςη τησ γνώςησ ωσ προσ το
επιτελούμενο ακαδημαώκό ϋργο, θα ζωογονηθεύ
και αναπτυχθεύ η επιςτημονικό ϋρευνα για τη
«μετϊ λόγου» εξιχνύαςη τησ γνώςησ.

21. Αναφορϋσ
 Ali, A., & Elfessi, A. (2004). “Examining students‟ performance and attitudes towards the use of
information technology in a virtual and conventional setting”, Journal of Interactive Online
Learning, 2(3), 1-9.
 Brown, B. W., & Liedholm, C. E. (2002). “Can web courses replace the classroom in principles
of microeconomics?”, American Economic Review, 92(2), 444-448.
 Bullock, D. (2004). Moving from theory to practice: an examination of the factors that
preservice teachers encounter as they attempt to gain experience teaching with technology
during field placement experiences. Journal of Technology and Teacher Education, 12(2), 211-
237.
 Cavaye, A.L.M. (1996). Case study research: a multi-faceted research approach for IS.
Information Systems Journal, 6, 227-242.
 Cole, M. (2008). Using Wiki technology to support student engagement: Lessons from the
trenches. Computers & Education, 52(1), 141-146.
 Dutton, W. H., Cheong, P. H., & Park, N. (2003). The social shaping of a virtual learning
environment: The case of a university-wide course management system. The Electronic
Journal of e-Learning, 2(1).
 Malikowski, S. R. (2008). Factors relted to breadth of use in course management systems.
Internet and Higher Education, 11(2), 81-86.
 McLaren, C. H. (2004). “A comparison of student persistence and performance in online and
classroom business statistics experiences”, Decision Sciences Journal of Innovative
Education, 2(1), 1–10.
 Paraskeva, F., Bouta, H., & Papagianni, A. (2008). Individual characteristics and computer self-
efficacy in secondary education teachers to integrate technology in educational practice.
Computers & Education, 50, 1084-1091.
21

22. …Αναφορϋσ
 Pascarella, E., & Terenzini, P. (1998). Studying college students in the 21st
century: Meeting new challenges. Review of Higher Education, 21, 151–165.
 Rick, J., & Guzdial, M. (2006). Situating CoWeb: A scholarship of application.
Computer-Supported Collaborative Learning, 1(1), 89–115.
 Shapka, J. D., & Ferrari, M. (2003). Computer-related attitudes and actions of
teacher candidates. Computers in Human Behavior, 19(3), 319-334.
 Slay, H., Sieborger, I., & Hodgkinson-Williams, C. (2008). Interactive whiteboards:
Real beauty or just „lipstick‟? Computers & Εducation, 51, 1321-1341.
 Watson, W. R., & Watson, S. L. (2007). An argument for clarity: What are learning
management systems, what are they not, and what should they become?.
TechTrends, 51(2), 28–34.
 West, R. E., Waddoups, G., & Graham, C. R. (2007). Understanding the
experiences of instructors as they adopt a course management system.
Educational Technology Research & Development, 55(1), 1-26.
 Καραςαββύδησ, Η., Θεοδοςύου, ΢. (2010). "Η εφαρμογό τεχνολογιώνWeb 2.0 ςτην
τριτοβϊθμια εκπαύδευςη: η περύπτωςη ςχεδιαςμού μιασ δραςτηριότητασ Wiki", 7ο
Πανελλήνιο Συνέδριο ΕΤΠΕ, Κόρινθοσ, 329–336.
 Κιργύνιασ, ΢. (2011). "΢υςτόματα Διαχεύριςησ Μϊθηςησ: ΢ύγκριςη καιΑξιολόγηςη", 2ο
Πανελλήνιο Συνέδριο "Ένταξη και χρήςη τωνΤΠΕ ςτην Εκπαιδευτική Διαδικαςία", Πϊτρα,
321–330.
 Ρετϊλησ, ΢. (2005). "Οι ΠροηγμϋνεσΣεχνολογύεσ Διαδικτύου ςτηνΤπηρεςύα τησ
Μϊθηςησ",Αθόνα: Καςτανιώτησ
22