เห็นแก่ลูก

1. ประวัติความเป็นมาและผู้แต่งบทละครเรื8องเห็นแก่ลูก
บทละครเรื)องเห็นแก่ลูกเป็นบทละครพูดขนาดสั:นที)พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที) ๖)
ทรงพระราชนิพนธ์ขึ:นโดยใช้พระนามแฝงว่า ‘พระขรรค์เพชร’ หากเพื)อน ๆ ลองสังเกตงานพระราชนิพนธ์ของ
รัชกาลที) ๖ ก็จะพบว่าทรงมีพระนามแฝงหลายพระนามมาก และนามแฝงเหล่านี:จะมีไว้เพื)อจุดประสงค์ที)แตกต่าง
กัน อย่างเช่น อัศวพาหุที)เป็นนามแฝงสําหรับบทความเกี)ยวกับการเมือง และพระขรรค์เพชรที)เป็นนามแฝงสําหรับ
บทละคร โดยบทละครเหล่านี:มักสอดแทรกแนวคิดเพื)อชี:นําสังคม และทําหน้าที)เป็น ‘เครื)องอบรมจิตใจประชาชน’
เสมอ ๆ
สําหรับพล็อตเรื)อง รัชกาลที) ๖ ทรง ‘คิดพล็อต’ บทละครเรื)องเห็นแก่ลูกขึ:นเองทั:งหมด โดยหม่อมหลวงปิ)น
มาลากุลสันนิษฐานว่า บทละครเรื)องเห็นแก่ลูกนั:นเป็นบทละครพูดภาษาไทยเรื)องแรกที)ทรงพระราชนิพนธ์ขึ:นโดย
มิได้ดัดแปลงมาจากเรื)องอื)นในภาษาอื)น เนื:อเรื)องและฉากของบทละครเรื)องเห็นแก่ลูกจึงสอดคล้องกับวัฒนธรรม
ไทย แต่ก็มีกลิ)นอายความเป็นบทละครพูด ‘อย่างตะวันตก’ อย่างที)ทรงโปรด
บทละครเรื)องเห็นแก่ลูกนั:นมีความยาวเพียงองก์เดียว (ตอนเดียว) มีฉากเดียว และมีปมเรื)องที)ไม่ซับซ้อน แต่ก็มี
ความสนุกสนานและให้ข้อคิดที)ดี และหลังจากเผยแพร่เป็นภาษาไทย บทละครเรื)องเห็นแก่ลูกยังได้รับการแปลเป็น
ภาษาอื)น ๆ อีกกว่า ๑๓ ภาษา เช่น ภาษาเกาหลี จีน ญี)ปุ่น นอร์เวย ฝรั)งเศส มาเลย์ รัสเซีย สเปน สิงหล (ภาษาที)
ใช้ในประเทศศรีลังกา) อังกฤษ อาหรับ อินโดนีเซีย และภาษาฮินดี (ภาษาที)ใช้ในประเทศอินเดียตอนกลางและ
ตอนเหนือ)
แนะนําตัวละครในบทละครเรื)องเห็นแก่ลูก
ด้วยความที)เป็นบทละครพูดเพียงองก์เดียว ตัวละครในบทละครเรื)องเห็นแก่ลูกจึงมีไม่มาก ดังนี:
นายลํ:า (ทิพเดชะ)
นายลํ:าคือพ่อที)แท้จริงของแม่ลออ ในอดีตนายลํ:าเคยรับราชการมีราชทินนามว่า ‘ทิพเดชะ’ แต่เนื)องจาก
ถูกจับได้ว่าทุจริตนายลํ:าจึงต้องโทษจําคุก และเมื)อพ้นโทษก็ไม่เป็นที)ยอมรับของสังคม ปัจจุบันนายลํ:าจึงเป็นชาย
วัยกลางคน อายุราว ๔๐ ปี หน้าตาทรุดโทรมและการแต่งกายซอมซ่อเนื)องจากติดสุราหนักและฐานะไม่ค่อยจะดี
นัก
พระยาภักดีนฤนาถ
พระยาภักดีนฤนาถเป็นเกลอ (เพื)อน) เก่าของนายลํ:าตั:งแต่สมัยที)รับราชการอยู่ด้วยกัน ปัจจุบันพระยา
ภักดีนฤนาถก็ยังรับราชการอยู่และได้เป็นใหญ่เป็นโต นอกจากนี:พระยาภักดีนฤนาถยังเป็น ‘พ่อบุญธรรม’ ของแม่
ลออ บุตรของนายลํ:าอีกด้วย
แม่ลออ
แม่ลออเป็นหญิงสาวอายุ ๑๗ ปี มีกิริยามารยาทที)เพียบพร้อม เป็นบุตรของนายลํ:าและแม่นวล แต่นาย
ลํ:าทิ:งแม่ลออไปตั:งแต่ ๒ ขวบและไม่เคยได้เลี:ยงดูแม่ลออในฐานะพ่อเลย ปัจจุบันแม่ลออกําลังจะแต่งงานกับนาย
ทองคํา ลูกชายของเจ้าคุณรณชิตซึ)งเป็นเศรษฐี
อ้ายคํา
คนใช้ของบ้านพระยาภักดีนฤนาถ เป็นคนซื)อสัตย์ รู้หน้าที) และไม่ไว้ใจใครง่าย ๆ

2. ฉากห้องหนังสือ ในบ้านพระยาภักดีนฤนาถ มีประตูข้างซ้ายเข้าไปในห้องนอน ข้างขวาออกไปเฉลียง
ทางขึKนลง หลังมีหน้าต่าง เครื8องประดับประดาไม่เป็นของมีราคา แต่ใช้ได้ดี ๆ
พอเปิดม่านอ้ายคําพานายลํKา(ทิพเดชะ)เข้ามาทางประตูขวา นายลํKานัKนเป็นคนอายุราว ๔๐ แต่
หน้าตาแก่ ผมหงอกหน้าย่นมาก แลจมูกออกจะแดงๆ เห็นได้ว่าเป็นคนกินเหล้าจัด แต่งกายค่อนข้างจะ
ปอนๆแต่ยังเห็นได้ว่าได้เคยเป็นผู้ดีมาครัKงหนึ8งแล้ว
นายลํKา. ก็แล้วเจ้าคุณเมื8อไหร่จะกลับ? [1]
อ้ายคํา. เห็นจะไม่ช้าแล้วครับ ท่านเคยกลับจากออฟฟิศราวบ่าย ๕ โมงทุกวัน.
นายลํKา. ถ้ายังงัKนฉันคอยอยู่ที8นี8ก็ได้.
อ้ายคํา. ครับ. (ลงนั8งกับพืKนที8ริมประตูขวา.)
นายลํKา. (ดูอ้ายคําแล้วจึงพูด.) แกไม่ต้องนั8งคอยอยู่กับฉันหรอก มีธุระอะไรก็ไปทําเสียเถอะ.
อ้ายคํา. ครับ. (นั8งนิ8งไม่ลุกไป.)
นายลํKา. ฮือ! (มองดูอ้ายคําครู่หนึ8งแล้วไปยืนมองดูอะไรเล่นที8หน้าต่างสักครู่หนึ8ง อ้ายคําก็ยัง
นั8งนิ8งอยู่เฉย ๆ จึงหันไปพูดอีก.) แกจะคอยอะไรอีกล่ะ?
อ้ายคํา. เปล่าครับ.
นายลํKา. ถ้าจะต้องคอยอยู่เพราะฉันละก็ ฉันขอบอกว่าไม่จําเป็น แกจะไปก็ได้.
อ้ายคํา. ครับ. (นั8งนิ8งไม่ลุกไป.)
นายลํKา. (ดูอ้ายคําอีกครู่หนึ8ง แล้วก็หัวเราะ.) ฮะๆ ฮะๆ แกเห็นท่าทางฉันมันไม่ได้การ
กระมัง แต่ที8จริงฉันน่ะเป็นผู้ดีเหมือนกัน มีตระกูลไม่ตํ8าไม่เลวไปกว่าเจ้าคุณภักดีเลย.
อ้ายคํา. (ออกไม่ใคร่เชื8อ.) ครับ.
นายลํKา. ฮือ! แกไม่เชื8อ! ที8จริงแกก็ไม่น่าเชื8อ รูปร่างฉันมันโทรมเต็มที เครื8องแต่งตัวหรือ ก็ปอน
เต็มทียังงีKแต่ฉันสาบานได้เทียวว่า ฉันจะไม่แตะต้องสิ8งของอะไรของเจ้าคุณภักดีก่อนที8จะได้รับ
อนุญาต เข้าใจไหม?
อ้ายคํา. ครับ. (นายลํKามองดูอ้ายคํา เห็นจะไม่ไปแน่แล้วก็ถอนใจใหญ่ แล้วไปหยิบหนังสือ เล่ม
หนึ8งมานั8งอ่านที8เก้าอีK เงียบอยู่ครู่หนึ8ง.)
(พระยาภักดีนฤนาถเข้ามาทางประตูขวา พระยาภักดีอายุราวนายลํKาหรือจะแก่กว่านิดหน่อย กิริยา
ท่าทางเป็นขุนนางผู้ใหญ่ ฝ่ายอ้ายคํา พอนายเข้ามาก็ยกมือไหว้ แล้วตัKงท่าจะพูด.)
พระยาภักดี. อะไรวะ ?
อ้ายคํา. รับประทานโทษขอรับ! (บุ้ยปากไปทางนายลํKา.)
พระยาภักดี. ใครวะ ?
อ้ายคํา . อ้างว่าเป็นเกลอเก่าของใต้เท้า ผมบอกว่าใต้เท้ายังไม่กลับจากออฟฟิศก็ไม่ยอมไปเดิน
เรื8อยขึKนมาที8นี8ว่าจะมาคอยพบใต้เท้า.
พระยาภักดี. แล้วยังไงล่ะ?
อ้ายคํา. เกล้าผมก็ตามขึKนมาด้วย มานั8งคุมอยู่นี8.
พระยาภักดี. เออ! ดีละวะ! เอ็งออกไปนั8งคอยอยู่ข้างนอกก็ได้.
อ้ายคํา. ขอรับผม.
พระยาภักดี. คอยอยู่ใกล้ๆ เผื8อข้าจะเรียก แล้วก็ถ้าคุณลออมา บอกข้าด้วยนะ.
อ้ายคํา. ขอรับผม. (ออกไปทางประตูขวา.)
พระยาภักดี. (แลดูนายลํKาอยู่ครู่หนึ8ง แล้วกระแอม.) ฮะแอม!
นายลํKา. (เหลียวมาเห็น.) อ้อใต้เท้ากรุณา ผมไหว้(ยกมือไหว้แล้วลุกขึKนยืน.) ใต้เท้าเห็นจะจําผมไม่ได้.
พระยาภักดี. (มองดู.) ฉันไม่สู้แน่ใจ ดูเหมือนจะจําได้คลับคล้ายคลับคลา.
นายลํKา. ก็ยังงัKนซิครับ ใต้เท้ามีบุญขึKนแล้วจะมาจดมาจําคนเช่นผมยังไงได้.

3. พระยาภักดี. ฮือ! พิศ ๆ ไปก็ออกจะจําได้ นายลํKาใช่ไหม?
นายลํKา. ขอรับ นายลํKา ทิพเดชะ.
พระยาภักดี. อ้อๆ นั8งเสียก่อนซิ, (นั8งทัKงสองคนด้วยกัน.) เป็นยังไง สบายดีอยู่ดอกหรือ?
นายลํKา. ขอรับ ผมก็ไม่เจ็บไข้มีอาการถึงจะล้มจะตายอะไร.
พระยาภักดี. แกแปลกไปมาก ดูแก่ไป.
นายลํKา. ขอรับ ผมก็รู้สึกตัวว่าผมแก่ไปมาก.
พระยาภักดี. ฉันยังไม่ได้พบแกเลยตัKงแต่...
นายลํKา. จริงขอรับ หลายปีมาแล้ว สิบห้าปีได้แล้ว.
พระยาภักดี. แหม! ยังงัKนเทียวหรือ?
นายลํKา. แน่ละซีครับ เมื8อ...เมื8อเกิดความขึKนน่ะ ใต้เท้ากับผมยังหนุ่มอยู่ด้วยกันนี8
ครับ ผมเป็นทิพเดชะ ใต้เท้ายังเป็นหลวงกําธรอยู่ยังไงล่ะ.
พระยาภักดี. ถูกล่ะ ๆ.
นายลํKา. แล้วก็ผมยังต้องไป...เอ้อ...ไปเป็นโทษเสียสิบปียังไงล่ะครับ.
พระยาภักดี. อือๆ! สูบบุหรี8ไหมล่ะ?
นายลํKา. ขอบพระเดชพระคุณ. (รับบุหรี8ไปจุดสูบ.)
พระยาภักดี. แล้วแกไปทําอะไร เห็นหายไป.
นายลํKา. ผมขึKนไปอยู่พิษณุโลกครับ พอพ้นโทษแล้ว ผมก็เลยเปิดไปให้พ้นบางกอกจะอยู่ดูหน้า
พวกพ้องยังไงได้.
พระยาภักดี. ถูกแล้ว, ถูกแล้ว, ทํามาหากินยังไงที8พิษณุโลก?
นายลํKา. แต่แรก ผมพยายามหางานทําทางเสมียนบาญชี ก็ไม่สําเร็จ.(หัวเราะ.)
พระยาภักดี. ฮือ! ในชัKนต้นๆ เห็นจะลําบากจริง แล้วยังไงล่ะ?
นายลํKา. แล้วผมก็เข้าหุ้นค้าขายกับเจ๊กสองสามคนด้วยกัน.
พระยาภักดี. แล้วเป็นยังไง?
นายลํKา. ก็ดีหรอกครับ พอไถๆ ไปได้ ไม่สู้ฝืดเคืองนักแต่ภายหลังอ้ายผีโลภมันก็เข้าดลใจผมอีก.
พระยาภักดี. เอ๊ะ! อะไร เล่นอย่างเก่าอีกหรือ?
นายลํKา. เปล่าขอรับ อ้ายอย่างเก่าผมเข็ด, แต่ถึงจะไม่เข็ดมันก็ทําอย่างเก่าอีกไม่ได้ เพราะผม
ไม่ได้เป็นข้าราชการแล้วอย่างที8ทําครัKงก่อน มันก็ไม่มีโอกาสอยู่เอง ถูกไหมล่ะครับ?
พระยาภักดี. ถูกแล้ว เป็นเคราะห์ดีของแกที8ไม่มีโอกาส.
นายลํKา. ที8จริงถึงมีโอกาสผมก็ไม่เล่นอีก ผมก็แก่จนหัวหงอกแล้วต้องมีความคิดดีขึKน กว่าแต่ก่อนสัก
หน่อย, การที8ผมทําอย่างครัKงก่อนน่ะ ผลที8ได้มันไม่มีนํKาหนักเท่าผลที8เสียเลย,เพราะฉะนัKน ผมจึงได้คิด
หาหนทางที8จะทําการให้ได้ผลมากๆ และให้มีทางลําบากน้อยๆ.
พระยาภักดี. ฮือ! แล้วก็ทํายังไงล่ะ ฉันหวังใจว่าการที8ทํานัKนไม่เป็นสิ8งที8ผิดกฎหมาย, แต่ที8จริงนี8ก็ไม่
ต้องกล่าวเพราะถ้าผิดกฎหมายแกคงไม่มาเล่าให้ฉันฟัง.
นายลํKา. อ้อ! เจ้าคุณนี8ก็ยังช่างพูดอยู่เหมือนหนุ่มๆ น่ะเอง การที8ผมทําน่ะ เป็นการค้าขายครับ.
พระยาภักดี. ค้าอะไร ?
นายลํKา. ฝิ8 น.
พระยาภักดี. อือ! ได้กําไรดีหรือ ?
นายลํKา. ฉิบหายหมดตัว.
พระยาภักดี. อ้าว! ทําไมยังงัKน?
นายลํKา. เขาจับได้เสียน่ะซิ เคราะห์ดีที8ไม่ติดคุกเข้าไปด้วย.
พระยาภักดี. จริง เคราะห์ดี.

4. นายลํKา. รอดตัวที8หมอความของผมดี แก้ว่าผมไม่รู้ไม่เห็นด้วย, จีนกิมจีนเง็กมากู้เงินผมไป ว่าจะไป
ทําทุนในการค้าขายล่องเรือข้าวหรืออะไรอันหนึ8ง, ผมก็จําไม่ได้ถนัดเสียแล้ว และจีนกิมจีนเง็กเอาเงิน
นัKนไปลงทุนซืKอฝิ8 น ผมไม่รู้ไม่เห็นด้วย,ที8จริงผมระวังตัวมาก คอยเลี8ยงไม่ออกหน้าออกตาเลย เพราะยัง
งัKนถึงได้หาพยานมายันผมยากนัก.
พระยาภักดี. ฮือ! ก็จีนกิมจีนเง็กเล่า?
นายลํKา. ติดตะรางอยู่ที8พิษณุโลก.
พระยาภักดี. อ้อ!
นายลํKา. แหม! วันนีKร้อนจริง ทําให้ระหายนํKาพิลึก.
พระยาภักดี. (เรียก.) อ้ายคํา! ไปหาโซดามาถ้วยเถอะ.
นายลํKา. โซดาเปล่าหรือครับ?
พระยาภักดี. จะเอาครีมโซดาก็ได้ หรือนํKาแดง.
นายลํKา. นํKาเหลืองๆ ไม่มีหรือครับ มันค่อยชื8นอกชื8นใจหน่อยหนึ8ง?
พระยาภักดี. ไม่มี ถึงจะมีฉันก็ไม่เห็นควรจะกินเวลาร้อนๆ ยังงีK. (อ้ายคํายกโซดาเข้ามาทางขวาวาง
โซดาบนโต๊ะแล้วกลับออกไป นายลํKายกโซดาขึKนดื8ม ทําหน้าเหยแล้ววาง.)
นายลํKา. ที8พิษณุโลกก็พอหาอะไรดื8มได้พอใช้เทียวครับ.
พระยาภักดี. (แลดูหน้านายลํKา.) ฉันเชื8อ,เชื8อทีเดียว เออ! นี8แน่ะ ฉันขอถามอะไรสักหน่อยเถอะ แก
มาหาฉันวันนีKน่ะมีธุระอะไร อย่าเกรงใจเลย เสียแรงเป็นเกลอกันมาแต่เก่าแต่แก่.
นายลํKา. ผมมาก็ตัKงใจมาเยี8ยมเจ้าคุณนั8นแหละอย่างหนึ8ง อีกอย่างหนึ8งผมนึกว่าถ้ามีโอกาส จะได้พบ
แม่ลออบ้าง.
พระยาภักดี. (หน้าตึง.) อ้อ!
นายลํKา. เขาว่าเป็นสาวใหญ่แล้วไม่ใช่หรือครับ?
พระยาภักดี. ก็สาวอายุ ๑๗ แล้ว.
นายลํKา. อ้อ! ถูกครับ แล้วเขาว่าเหมือนแม่เขาไม่ใช่หรือครับ?
พระยาภักดี. ก็เหมือน.
นายลํKา. ผมจะพบสักทีได้ไหมครับ?
พระยาภักดี. ฉันบอกไม่ได้ว่าเมื8อไหร่จะมีโอกาสที8จะพบแม่ลออ.
นายลํKา. นัยว่าน่ะ เจ้าคุณไม่เต็มใจให้ผมพบยังงัKนหรือ?
พระยาภักดี. ถ้าจะให้ฉันตอบตามใจจริงก็ต้องตอบว่า ถ้าไม่พบได้ดีกว่า.
นายลํKา. (ออกโกรธ.) ทําไม?
พระยาภักดี. จะให้ฉันต้องอธิบายไปทําไม แกควรจะเข้าใจได้เองดีเทียว.
นายลํKา. เข้าใจยังไง?
พระยาภักดี. จะให้ฉันพูดตามตรงอีกหรือ?
นายลํKา. เชิญ.
พระยาภักดี. ถ้าอย่างงัKนก็เอาซิ ที8ฉันไม่เต็มใจให้แกพบกับแม่ลออก็เพราะแม่ลออเป็นผู้ที8ได้รับ
ความอบรมอันดี สมควรแก่ผู้มีตระกูล, ควรหรือที8หล่อนจะคบค้าสมาคมกับคน...เอ้อ...
นายลํKา. คนขีKคุกขีKตะรางอย่างผมยังงัKนหรือ?
พระยาภักดี. ฉันเสียใจ ที8แกมาบังคับให้ฉันต้องพูดให้ระคายหูแกเช่นนีK.
นายลํKา. ทําไมในโลกนมีKมีผมคนเดียวหรือที8เคยติดคุก,คนอื8นที8เคยติดคุกแล้วมาเที8ยวลอยหน้า
สมาคมอยู่ในหมู่ผู้ลากมากดี มีถมไปไม่ใช่หรือ?
พระยาภักดี. ทางที8จะต้องรับพระราชอาญามีหลายทาง บางคนก็พลาดอย่างโน้น บางคนก็พลาด
อย่างนีK,ความผิดที8คนกระทําก็มีหลายชัKน.

5. นายลํKา. ยังงัKนซิ ถึงการฉ้อโกงก็มีหลายชนิดหลายชัKนเหมือนกัน ถ้าไม่ยังงัKนคุณเองจะได้มาลอยหน้า
เป็นพระยาอยู่หรือ?
พระยาภักดี. ที8แกพูดเช่นนีK ถ้าเป็นคนอื8นเขาคงหาว่าแกหมิ8นประมาทเขา แต่ฉันน่ะเป็นคนที8รู้จักแก
มาช้านานแล้ว เพราะฉะนัKนพอจะให้อภัยได้.
นายลํKา. ขอบพระเดชพระคุณ ผมเข้าใจดีแล้ว ถ้าฉ้อโกงเล็กน้อยจึ8งจะมีโทษ โกงให้เป็นการใหญ่ไม่
เป็นไร.
พระยาภักดี. แกยังเข้าใจผิดอยู่มาก การที8คนได้รับพระราชอาญาคราวหนึ8งแล้ว ไม่ใช่ว่าใครๆ เขา
จะพากันคอยตัดรอนไม่ให้มีการผงกหัวได้อีก ไม่ใช่เช่นนัKน ถ้าใครสําแดงให้ปรากฏว่า รู้สึกเข็ดหลาบ
เกรงพระราชอาญา ละความประพฤติที8ชั8ว ประพฤติทางที8ดีแล้ว ก็คงจะต้องมีผู้รู้สึกสงสารสักคราวหนึ8ง.
นายลํKา. เจ้าคุณจะพูดอย่างไรก็พูดได้ เจ้าคุณไม่เคยติดคุกจะมารู้ยังไงได้ ว่าอ้ายคนที8ติดคุกออก
มาแล้วน่ะ มันจะได้รับความลําบากยังไง.
พระยาภักดี. ฉันขอถามหน่อยเถอะ ว่าตัKงแต่แกพ้นโทษมาแล้วแกได้พยายามที8จะสําแดงให้ปรากฏ
อย่างไรบ้าง ว่าแกน่ะตัKงใจจะประพฤติแต่ในทางที8ดีที8ควร?
นายลํKา. ผมจะพยายามหรือมิพยายามก็ไม่มีใครปรารถนาอินัง.
พระยาภักดี. อ้อ เพราะฉะนัKน แกก็เลยปล่อยตัวไปตามใจของแกยังงัKนซิ.
นายลํKา. (หัวเราะ.) เจ้าคุณต้องเข้าใจว่าผมก็รักชีวิตของผมเหมือนกัน ที8จะให้ผมอดตายนัKน
เหลือเกินนัก ผมหาได้ทางไหนผมก็เอาทางนัKน.
พระยาภักดี. ฮือ! แกอยากจะพบแม่ลออทําไม?
นายลํKา. ผมไม่ได้เห็นหล่อน ตัKงแต่หล่อนอายุได้ ๒ ปีเศษเท่านัKน ผมก็อยากจะดูว่าเดีhยวนีK หล่อนจะ
เป็นยังไง.
พระยาภักดี. อ้อ? นั8นแน่รูปแม่ลออฉายเมื8อเร็วๆ นีKเอง ,(ลุกไปหยิบรูปมาส่งให้นายลํKา.) ดูรูปนี8ก็
เท่ากับดูตัวเหมือนกัน.
นายลํKา. (รับรูปไปดูแล้วพูด.) ฮือ! เหมือนแม่จริงขอรับ ผมได้ทราบข่าวว่าจะแต่งงานกับนายทองคํา
ลูกเจ้าคุณรณชิตไม่ใช่หรือครับ?
พระยาภักดี. ยังงัKน.
นายลํKา. จะแต่งเมื8อไรครับ ?
พระยาภักดี. ยังไม่แน่ เห็นจะในเร็วๆนีK.
นายลํKา. ถ้ากําหนดวันแน่เมื8อไหร่ ใต้เท้าโปรดบอกให้ผมทราบด้วยนะครับ.
พระยาภักดี. จําเป็นหรือ?

6. นายลํKา. ผมจะได้มาช่วยงาน.
พระยาภักดี. อะไรแกจะมาด้วยหรือ ตริตรองเสียให้ตลอดหน่อยเถอะ.
นายลํKา. ผมเห็นควรตัวผมจะมารดนํKาด้วยนะครับ.
พระยาภักดี. นี8แกเอาอะไรมานึก!
นายลํKา. เอ๊ะ! เจ้าคุณนี8ชอบกลจริงๆ ก็แม่ลออน่ะลูกผมแท้ๆ ไม่ใช่หรือ ?
พระยาภักดี. อ้อ? นี8แกพึ8งรู้สึกตัวแหละหรือว่าแม่ลออเป็นลูกแก ที8จริงฉันเองก็เกือบจะลืมเสียแล้ว
ว่าแกน่ะเป็นพ่อแม่ลออ.
นายลํKา. จริง, ผมมีความผิดที8ทิKงแม่ลออไปเสียนาน นี8แม่ลออคงไม่รู้เลยละซิว่าผมเป็นพ่อ เห็นจะนึก
ว่าเจ้าคุณเป็นพ่อกระมัง.
พระยาภักดี. เขารู้ว่าฉันเป็นแต่พ่อเลีKยงเขา ฉันบอกเขาว่าพ่อเขาตายเสียตัKงแต่เขายังเล็กๆ เขาก็
เลยนับถือฉันเป็นพ่อ.
นายลํKา. ก็แม่เขาไม่บอกไม่เล่าอะไรให้ลูกเขารู้มั8งเลยหรือ?
พระยาภักดี. เขาไม่ได้บอก.
นายลํKา. ทําไม?
พระยาภักดี. แกไม่ควรจะต้องถามเลย แกรู้อยู่ดีแล้วว่าตัKงแต่แรกได้แม่นวลมาแล้ว แกไม่ได้ทําให้
เขา เป็นที8พอใจเลยสักขณะจิตเดียว.
นายลํKา. จริงซิ! นี8เจ้าคุณคงนึกละซิว่า ถ้าแม่นวลน่ะได้กะเจ้าคุณเสียจะดีกว่า.
พระยาภักดี. ก็หรือมันไม่จริงเช่นนัKนล่ะ แม่นวลเลือกผัวผิดแท้ทีเดียว เมื8อจะตายหล่อนก็รู้สึก จึง
ได้มอบแม่ลออไว้ให้เป็นลูกฉัน ขอให้ฉันเลีKยงดูให้เสมอลูกในไส้ฉันเอง ฉันก็ได้ตัKงใจทะนุถนอมแม่
ลออเหมือนลูกในอกฉัน ฉันได้กระทําหน้าที8พ่อตลอดมา โดยความเต็มใจจริงๆ, แม่ลออเองคงจะเป็น
พยานว่าฉันไม่ได้กระทําให้เสียวาจา ที8ฉันให้ไว้แก่แม่นวลเลย.
นายลํKา. จริง ผมน่ะได้ประพฤติไม่ดี บกพร่องในหน้าที8บิดามาก, แต่ต่อไปผมจะตัKงใจประพฤติให้
สมควร.
พระยาภักดี. ดูเกินเวลาเสียแล้ว แม่ลออก็จะมีเหย้ามีเรือนอยู่แล้ว.
นายลํKา. ผมไม่เห็นจะเกินเวลาไปเลย.
พระยาภักดี. แกคิดจะทําอะไร ?

7. นายลํKา. ผมคิดว่า เป็นหน้าที8จะต้องมาอยู่ใกล้ชิดลูกสาวผม เพื8อจะได้ช่วยเหลือเจือจานในธุระ
ต่าง ๆ ตามเวลาอันสมควร.
พระยาภักดี. ฉันบอกแล้วว่าเขาจะมีเหย้ามีเรือนอยู่แล้ว.
นายลํKา. ทราบแล้ว, เมื8อยังอยู่ในบ้านเจ้าคุณผมก็วางใจได้ นี8จะแยกไปมีเหย้ามีเรือนของตัวเอง
แล้ว ผมจะต้องเข้ามาอยู่กับเขาเพื8อจะได้เป็นกําลังแก่เขาบ้าง.
พระยาภักดี. เอ๊ะ! แกนี8จะเป็นบ้าเสียแล้วกระมัง ?
นายลํKา. ทําไม?
พระยาภักดี. แกจะคิดไปอยู่กับลูกสาวยังงัKนยังไงได้.
นายลํKา. ทําไมครับ ก็ผู้ที8จะมาเป็นลูกเขยผมน่ะ เขาก็มั8งมีพออยู่ไม่ใช่หรือ เขาจะเลีKยงผมไว้ อีกสักคน
ไม่ได้เทียวหรือ ?
พระยาภักดี. แกจะไปเป็นเจ้าบุญนายคุณอะไรเขา เขาจะได้เลีKยงแก?
นายลํKา. ผมเป็นพ่อแม่ลออ ดูก็มีบุญคุณพอแล้ว.
พระยาภักดี. เอ๊ะ! นี8แกจะขยายขึKนว่า แกเป็นพ่อแม่ลออยังงัKนหรือ ?
นายลํKา. ก็ยังงัKนซิขอรับ.
พระยาภักดี. พุทโธ่! นี8แกน่ะไม่มีความเมตตาลูกแกบ้างเลยเทียวหรือถึงได้คิดร้ายแก่เขาได้ยังงัKน?
นายลํKา. คิดร้ายยังไง?
พระยาภักดี. นายทองคําเขาจะมาแต่งกับลูกสาวคนเช่นแกได้อยู่หรือ?
นายลํKา. ถ้าเขารักแม่ลออจริงละก็ ถึงผมจะเป็นคนเลวกว่าที8ผมเป็นอยู่นี8 เขาคงไม่รังเกียจ.
พระยาภักดี. ถึงนายทองคําจะไม่รังเกียจ คนอื8นๆก็คงต้องรังเกียจ ใครเขาจะมาคบค้าสมาคมได้
อีกต่อไปไปข้างไหนเขาก็จะแลดูพูดซุบซิบกัน ถ้าใครเขาเลี8ยงได้เขาก็คงเลี8ยง แกจะมาทําให้แม่ลออเป็น
หมาหัวเน่าหรือ?
นายลํKา. เจ้าคุณ! ผมจะต้องพูดตามตรง ผมน่ะมันหมดทางหากินแล้ว ไม่แลเห็นทางอื8น นอกจากที8
จะอาศัยลูกสาวให้เขาเลีKยง.
พระยาภักดี. อ๋อ! นี8น่ะ แกต้องการเงินยังงัKนหรือ ?
นายลํKา. ก็แน่ละ ไม่มีเงินก็อดตายเท่านัKนเอง.

8. พระยาภักดี. ก็จะพูดกันเสียตรง ๆ เท่านัKนก็จะแล้วกัน เอาเถอะฉันให้แกเดีhยวนีKก็ได้ เท่าไหร่ถึง
จะพอ เอาไปสิบชั8งก่อนพอไหม?
นายลํKา. ไม่รับประทาน.
พระยาภักดี. ยี8สิบชั8ง!
นายลํKา. ไม่รับประทาน.
พระยาภักดี. ห้าสิบชั8ง!
นายลํKา. พุทโธ่! เจ้าคุณ! แต่ที8ผมฉิบหายไปในเรื8องค้าฝิ8 นนั8นก็เกือบร้อยชั8งเข้าไปแล้ว.
พระยาภักดี. เอา! ร้อยชั8งก็เอา!
นายลํKา. ผมไม่อยากให้เจ้าคุณฉิบหายหรอก.
พระยาภักดี. ช่างฉันเถอะ ขอแต่ให้แกรับเงินร้อยชั8งแล้วก็ไปเสียให้พ้นเถอะ.
นายลํKา. ถ้าหมดผมจะไปเอาที8ไหนอีกล่ะ? ผมไม่โง่นะเจ้าคุณ ถ้าให้ผมไปอยู่เสียกับลูกสาวผม เงินก็จะ
ไม่เสียมาก.
พระยาภักดี. เงินน่ะฉันไม่เสียดายหรอก ฉันเสียดายชื8อและเสียดายความสุขของแม่ลออมากกว่า.
นายลํKา. คุณจะให้ผมขายลูกผมยังงัKนหรือ?
พระยาภักดี. จะเรียกว่ากระไรก็ตามใจเถอะ แต่ที8จริงฉันตัKงใจซืKอความสุขให้แก่แม่ลออเท่านัKน.
นายลํKา. ที8คุณจะมาพรากพ่อกับลูกเสียเช่นนีKน่ะ คุณเห็นสมควรแล้วหรือ?
พระยาภักดี. ฉันเห็นสมควรแล้ว ฉันจึงได้ประสงค์ที8จะทํา แม่ลออน่ะดีเกินที8จะเป็นลูกคนเช่นแก
ยังไง!จะต้องการเงินเท่าไร ว่ามา! (ลุกขึKนยืนจ้องนายลํKา.)
นายลํKา. ผมไม่ต้องการเงินของคุณ ผมจะพบกับลูกผม.
พระยาภักดี. ฉันไม่ยอมให้แกพบ จะเอาเงินเท่าไรจะให้.
นายลํKา. ผมไม่เอาเงินของคุณ.
พระยาภักดี. ถ้ายังงัKนก็ไปให้พ้นบ้านฉัน, ไป!
นายลํKา. ผมไม่ไป, จะทําไมผม?

9. พระยาภักดี. นี8แน่, แกอย่ามาทําอวดดีกับฉัน ไป!
นายลํKา. ผมไม่ไป (นั8งไขว่ห้างกระดิกขาเฉย.)
พระยาภักดี. อย่าทําให้เกิดเคืองมากขึKนหน่อยเลย ประเดีhยวฉันจะเหนี8ยวใจไว้ไม่อยู่.
นายลํKา. คุณจะทําไมผม?
พระยาภักดี. ฉันไม่อยากทําอะไรแก แต่ถ้าแกไม่ไปล่ะก็...
นายลํKา. จะทําไมผม แหม ! ทําเก่งจริงนะ เจ้าคุณน่ะแก่แล้วนะครับ จะประพฤติเป็นเด็กไปได้.
พระยาภักดี. จริง, ฉันแก่จริง แต่ขอให้เข้าใจว่าแกสู้ฉันไม่ได้นะ ฉันได้เปรียบแกมากกําลังฉันยังมี
พอตัวกําลังแกน่ะมันอ่อนเสียแล้ว ฤทธิjเหล้ามันเข้าไปฆ่ากําลังแกเสียหมดแล้ว.
นายลํKา. (หัวเราะเยาะ.) ฮะๆ ! ช่างพูดจริง ยังไม่เบาบางลงกว่าเมื8อหนุ่มๆเลย.
พระยาภักดี. (โกรธ.) ยังไง จะเอาเงินหรือจะเอาแส้ม้า?
นายลํKา. ผมไม่เอาทัKงสองอย่าง.
พระยาภักดี. ถ้าอย่างงัKนก็ได้.
นายลํKา. คุณพูดซํKาซากผมเบื8อเต็มทีแล้ว.
พระยาภักดี. ก็ถ้าเมื8อพูดกันดีๆ ไม่ชอบ ก็ต้องพูดกันอย่างเดียรฉาน! (ไปหยิบแส้ม้าที8แขวนไว้ที8
ผนังลงมา.) เอาเถอะ! เป็นไรก็เป็นไป จะต้องเล่นงานเสียให้ลายไปทัKงตัวละ. (เงืKอแส้ม้าจะตี
นายลํKา.)
นายลํKา. (ตกใจลุกขึKนยืน.) อ๊ะ! อ๊ะ! เจ้าคุณ! (ยกแขนขึKนป้อง.) (อ้ายคําเข้ามาทางขวา พระยา
ภักดีหย่อนมือลง.)
อ้ายคํา. ใต้เท้าขอรับ คุณลออขึKนกระไดมานี8แล้ว. (ออกไปตามทางเดิม.) (พระยาภักดีรีบเอาแส้ม้า
ไปแขวนไว้ตามที8เดิม.)
นายลํKา. (หัวเราะ.) ฮะๆ! เคราะห์ดีจริง ตกรกซิ (แม่ลออเข้ามาทางขวา แม่ลอออายุประมาณ ๑๗ ปี
แต่งกายอย่างไปเที8ยวนอกบ้าน พึ8งกลับมา.)
แม่ลออ. แหม! คุณพ่อ อะไรวันนีKกลับมาบ้านวันจริง ฉันหมายจะกลับมาให้ทันคุณพ่อกลับทีเดียว.
พระยาภักดี. (ยิKม.) พ่อได้เลิกงานเร็วหน่อยก็รีบกลับมา.
แม่ลออ. (มองดูนายลํKา แล้วหันไปพูดกับพระยาภักดี.) นั8นใครคะ?

10. พระยาภักดี. คนเขามาหาพ่อ.
นายลํKา. ฉันเป็นเกลอเก่าของเจ้าคุณ ท่านนับถือฉันเหมือนน้องยังไงขอรับ ?
(พระยาภักดีพยักหน้า.)
แม่ลออ. อ้อ! (ลงนั8งไหว้.) ถ้ายังงัKนดิฉันก็ต้องนับถือคุณเหมือนอาดิฉันเหมือนกัน ทําไมดิฉันยังไม่รู้จัก
คุณอาเลย.
นายลํKา. ฉันอยู่หัวเมือง พึ8งเข้ามา แต่ฉันเคยเห็นหล่อนแล้ว.
แม่ลออ. เมื8อไหร่คะ? ทําไมดิฉันจําไม่ได้ ดิฉันเป็นคนที8จําคนแน่นัก.
นายลํKา. (ยิKม.) หล่อนเห็นจะจําฉันไม่ได้เลย เมื8อฉันได้เห็นหล่อนครัKงก่อนนีKน่ะ อายุหล่อนได้สองปี
เท่านัKน.
แม่ลออ. แหม! ถ้ายังงัKน คุณคงรู้จักคุณแม่ดิฉันละซิคะ.
นายลํKา. (แลดูตาพระยาภักดีแล้วจึงพูด เสียงออกเครือๆ.) ฉันรู้จักคุณแม่หล่อนดี.
แม่ลออ. ถ้ายังงัKนดิฉันก็ยิ8งดีใจมากขึKนที8ได้พบคุณ ก็คุณพ่อดิฉันที8ตายล่ะคะรู้จัก
ไหม? (นายลํKาพยักหน้า.) ถ้ายังงัKนคุณก็ดีกว่าดิฉัน ดิฉันไม่รู้จักเลย,เคยเห็นแต่รูปที8ใน
ห้องคุณแม่รูปร่างสูง ๆ หน้าอกกว้าง ดิฉันช่างชอบหน้าเสียจริง ๆ หน้าตาเป็นคนซื8อ ใจคอ
กว้างขวาง, ถ้าใครบอกดิฉันว่าเป็นคนไม่ดี ดิฉันไม่ยอมเชื8อเป็นอันขาดเทียว แต่ท่านก็เป็นคนดีจริง ๆ
อย่างที8ดิฉันนึกเดาเอาในใจ คุณพ่อนี8ก็ได้บอกดิฉันว่างัKน จริงไหมคะคุณพ่อ? (พระยาภักดีพยักหน้า.)
นายลํKา. ถ้าใครบอกหล่อนว่า พ่อหล่อนที8ตายน่ะเป็นคนไม่ดีละก็หล่อนเป็นไม่ยอมเชื8อเลยเทียวหรือ?
แม่ลออ. ดิฉันจะเชื8อยังไง ดูในรูปก็เห็นว่าเป็นคนดี. เออ! นี8คุณพ่อบอกแล้วหรือยังเรื8องดิฉันจะ
แต่งงาน?
นายลํKา. บอกแล้ว, ฉันยินดีด้วย.
แม่ลออ. คุณอาต้องมารดนํKาดิฉันนะคะ.
นายลํKา. ฉัน – เอ้อ – ฉันจะต้องรีบกลับไปหัวเมือง.
แม่ลออ. โธ่! จะอยู่รดนํKาดิฉันหน่อยไม่ได้เทียวหรือคะ ?
นายลํKา. ฉันจะขอตริตรองดูก่อน แต่ยังไงๆ ก็ดีถึงฉันจะอยู่รดนํKาหล่อนไม่ได้ ฉันก็คงตัKงใจอวยพรให้
หล่อนมีความสุข.

11. แม่ลออ. (ไหว้.) ดิฉันรับพรล่วงหน้าไว้ก่อน. คุณพ่อคะ ช่วยพูดจาชวนคุณอาให้อยู่รดนํKาดิฉัน
หน่อยนะคะ ดิฉันจะเข้าไปในเรือนเสียทีละ คุณพ่อกับคุณอาคงอยากคุยกันอย่างผู้ชายๆ สนุกกว่า.
(ออกไปทางประตูซ้าย.)
นายลํKา. (นิ8งอยู่ครู่หนึ8ง แล้วพูดเสียงออกเครือ ๆ.) เจ้าคุณขอรับ ใต้เท้าพูดถูก, เด็กคนนีKดีเกินที8จะ
เป็นลูกผม ผมมันเลวทรามเกินที8จะเป็นพ่อเขา ผมพึ8งรู้สึกความจริงเดีhยวนีKเอง.
พระยาภักดี. (ตบบ่านายลํKา.) พ่อลํKา!
นายลํKา. หล่อนได้เขียนรูปพ่อของหล่อนขึKนไว้ในใจเป็นคนดีไม่มีที8ติ ผมไม่ต้องการจะลบรูปนัKน
เสียเลย.(ถอดแหวนวงหนึ8งจากนิKว.) นี8แน่ะครับ แหวนนีKเป็นของแม่นวล ผมได้ติดไปด้วยสิ8งเดียวเท่านีK
แหละ เจ้าคุณได้โปรดเมตตาผมสักที พอถึงวันแต่งงานแม่ลออ เจ้าคุณได้โปรดให้แหวนนีKแก่เขา บอก
ว่าเป็นของรับไหว้ของผม ส่งมาแทนตัว.
พระยาภักดี. (รับแหวน.) ได้ซิเพื8อนเอ๋ย ฉันจะจัดการตามแกสั8งอย่าวิตกเลย.
นายลํKา. แล้วผมขออะไรอีกอย่าง.
พระยาภักดี. อะไร? ว่ามาเถอะ ฉันไม่ขัดเลย.
นายลํKา. อย่าได้บอกความจริงแก่แม่ลออเลย ให้เขาคงนับถือรูปผมอันเก่านัKน ว่าเป็นพ่อเขาและ
ให้นับถือตัวผมเป็นเหมือนอา.
พระยาภักดี. เอาเถอะ, ฉันจะทําตามแกประสงค์.
นายลํKา. ผมลาที พรุ่งนีKเช้าผมจะกลับไปพิษณุโลก.
พระยาภักดี. เอาเงินไปใช้มั8งซิ. (ไปไขกุญแจ เปิดลิKนชักโต๊ะหยิบธนบัตรออกมาปัKนหนึ8ง.) เอ้า! นี8
แน่ะ มีสักสามสี8ร้อยบาทได้อยู่ เอาไปใช้ก่อนเถอะ ต้องการอีกถึงค่อยบอกมาให้ฉัน
ทราบ.
นายลํKา. (เสียงเครือ.) เจ้าคุณ! ผม...ผม... (เช็ดนํKาตา.)
พระยาภักดี. อ๊าย! ไม่รับไม่ได้ ไม่รับโกรธกันเทียว. (ยัดเยียดธนบัตรให้นายลํKา.)
นายลํKา. (รับธนบัตร.) ผมจะไม่ลืมพระเดชพระคุณใต้เท้าจนตายทีเดียว ขอให้เชื8อผมเถอะ.
พระยาภักดี. อย่าพูดให้มากนักเลย เงินใส่กระเป
๋ าเสียเถอะ แล้วก็คิดอ่านหาทางทํามาหากินต่อไป
นะ .นายลํKา. ขอรับ ผมจะตัKงใจทํามาหากินในทางอันชอบธรรมจริงๆ ทีเดียว ถ้าผมน่ะคิด
โยกโย้ไปอย่าง
ใดอย่างหนึ8งอีก ขออย่าให้ผมแคล้วอาญาจักรเลย.
พระยาภักดี. เออๆ ตัKงใจไว้ให้ดีเถอะ นึกถึงแม่ลออบ้างน่ะ.

12. นายลํKา. ผมจะลืมหล่อนไม่ได้เลย จะเห็นหน้าหล่อนติดตาไปจนวันตายทีเดียว. ผมลาที ผมไม่
จําเป็นที8จะต้องฝากแม่ลออแก่เจ้าคุณ เพราะเจ้าคุณได้เป็นพ่อหล่อนดียิ8งไปกว่าผม ร้อยเท่าพันทวี (เช็ด
นํKาตา.)
พระยาภักดี. เอาเถอะ อย่าวิตกเลย แม่ลออน่ะฉันคงจะรักถนอมเหมือนอย่างเดิม.
นายลํKา. ผมเชื8อ, เชื8อแน่นอน! (ยกมือขึKนไหว้.) ผมลาเจ้าคุณที.
(พระยาภักดีเข้าไปจับมือนายลํKา ต่างคนต่างแลดูตากันอยู่ครู่หนึ8ง แล้วพระยาภักดี นึกอะไรขึKนมาออก
เดินไปที8โต๊ะเขียนหนังสือ หยิบรูปแม่ลออทัKงกรอบด้วยส่งให้นายลํKา นายลํKารับรูป ไปดูอยู่ครู่หนึ8ง ไหว้
พระยาภักดีอีกแล้วก็รีบเดินออกไปทางประตูขวา พระยาภักดียืนมองไปทางประตู ครู่หนึ8งแล้วก็เดิน
ออกไปที8หน้าต่างทางด้านหลังยืนพิงกรอบหน้าต่าง ตามองออกไปนอกหน้าต่าง นิ8งอยู่จนปิดม่าน.)
เรื8องย่อบทละครเรื8องเห็นแก่ลูก
นายลํ:าไปหาพระยาภักดีนฤนาถที)บ้าน แต่ขณะนั:นพระยาภักดีนฤนาถยังไม่กลับจากที)ทํางาน นายลํ:าจึง
ได้เจอกับ ‘อ้ายคํา’ คนใช้ของบ้านพระยาภักดีนฤนาถ นายลํ:าตัดสินใจนั)งรอจนกว่าพระยาภักดีนฤนาถจะกลับ
อ้ายคําก็เฝ้านายลํ:าอยู่ไม่ไปไหน เพราะการแต่งกายและลักษณะหน้าตาของนายลํ:านั:นดูไม่น่าไว้ใจ อ้ายคําก็กลัว
ว่าจะเป็นโจร
จนกระทั)งพระยาภักดีนฤนาถกลับมาถึงบ้าน นายลํ:าจึงกล่าวทักทายพระยาภักดีนฤนาถ แต่ด้วยความที)
ไม่ได้พบกันนานและนายลํ:าก็เปลี)ยนไปมาก พระยาภักดีนฤนาถจึงต้องใช้เวลาสักพักกว่าจะจํานายลํ:าได้ จากนั:น
ทั:งสองจึงพูดคุยถามไถ่ความเป็นอยู่กันและกัน
นายลํ:าเล่าถึงชีวิตของตนหลังออกจากคุกจนต้องหนีไปอยู่ที)เมืองพิษณุโลกเพราะไม่กล้าสู้หน้าใคร นาย
ลํ:าต้องการงานใหม่ที)สบายและได้ผลกําไรดี ในช่วงแรกนายลํ:าพยายามหางานตําแหน่งเสมียนบาญชี (พนักงาน
บัญชี) แต่ก็ไม่มีใครรับ นายลํ:าจึงหันไปทําการค้าขายฝิ)นกับจีนกิมและจีนเง็ก เกือบโดนจับแต่ก็รอดมาได้เพราะได้
หมอความ (ทนายความ) ฝีมือดีช่วยแก้ต่างให้
พระยาภักดีนฤนาถจึงถามนายลํ:าว่าที)มาหาถึงบ้านนั:นต้องการอะไร นายลํ:าที)หมดหนทางทํากิน และได้
ข่าวว่าแม่ลออ ลูกสาวแท้ ๆ ของตนกําลังจะแต่งงานกับลูกเศรษฐี จึงตั:งใจมาหาแม่ลออเพื)อเปิดเผยความจริงว่า
ตนเป็นพ่อและหวังให้แม่ลออเลี:ยงดู แต่พระยาภักดีนฤนาถก็ไม่เต็มใจให้นายลํ:าพบกับแม่ลออ เกิดการโต้เถียงกัน
ขึ:นมาใหญ่โต นายลํ:าตัดพ้อว่าตนไม่ใช่ผู้เดียวที)เคยทําผิดพลาด พร้อมประชดว่าพระยาภักดีนฤนาถไม่เคยติดคุก
คงไม่เข้าใจความลําบากนี:คนที)เคยมีประวัติไม่ดี ทําดีไปก็ไม่มีใครสนใจ สู้ประพฤติชั)วไปเลยยังจะดีเสียกว่า พร้อม
บอกว่าอยากเห็นหน้าแม่ลออ และต้องการมาช่วยงานแต่งงานที)จะถึงนี:ด้วย แต่พระยาภักดีนฤนาถไม่อยากให้แม่
ลออมาคบค้าสมาคมกับคนมีมลทินอย่างนายลํ:า พร้อมโต้กลับไปว่าแม่ลออนั:นใช่ลูกของนายลํ:าจริง ๆ หรือ เพราะ
นายลํ:าเองก็ติดคุก ไม่ได้เลี:ยงดูแม่ลออตั:งแต่ยังเล็ก แม่ลออเองก็เคยเห็นนายลํ:าแค่ในรูปถ่าย และก่อนแม่นวล
(เมียของนายลํ:า ซึ)งเป็นแม่ของแม่ลออ) จะตาย แม่นวลก็ฝากฝังแม่ลออไว้กับพระยาภักดีนฤนาถ พระยาภักดีนฤ
นาถเองก็รักและเลี:ยงดูแม่ลออเหมือนลูกแท้ ๆ มาตลอด และบอกว่าพ่อที)แท้จริงของแม่ลออนั:นเสียชีวิตไปแล้ว
นายลํ:ารู้ตัวว่าตนบกพร่องในหน้าที)ของพ่อจึงอยากจะขอโอกาสอีกครั:ง แต่พระยาภักดีนฤนาถก็เห็นว่าสายไปเสีย
แล้ว และรู้ทันว่านายลํ:าต้องการเงิน พระยาภักดีนฤนาถจึงเสนอเงินให้นายลํ:าพร้อมขอให้กลับไปเสีย แต่นายลํ:าก็
ไม่ยอมเพราะเห็นว่าเงินนี:ใช้เดีfยวเดียวก็หมด ไม่ยั)งยืนเท่าการอยู่ให้แม่ลออเลี:ยงดูปูเสื)อ พระยาภักดีนฤนาถจึงเริ)ม

13. โกรธจึงไล่นายลํ:าให้ออกจากบ้านไปซะ ยิ)งนายลํ:าหัวเราะเยาะก็ยิ)งยั)วให้พระยาภักดีนฤนาถโมโหจนหยิบแส้มาไล่
ฟาดนายลํ:า
ขณะที)เหตุการณ์กําลังวุ่นวาย แม่ลออก็กลับมาถึงบ้านพอดี เมื)อเห็นคนแปลกหน้าอยู่ในบ้าน แม่ลออจึง
ถามพระยาภักดีนฤนาถว่านายลํ:าเป็นใคร พระยาภักดีนฤนาถจึงตอบว่านายลํ:าเป็นเพื)อนเก่า เคยเห็นแม่ลออ
ตั:งแต่ยังเล็ก ๆ และรู้จักแม่นวลเป็นอย่างดี เมื)อได้ยินดังนั:นแม่ลออจึงสอบถามนายลํ:าว่ารู้จักพ่อของตนที)ตายไป
แล้วบ้างไหม พ่อของตนมีมีนิสัยใจคออย่างไร เพราะตนเองเคยเห็นพ่อแต่ในรูปถ่าย และมั)นใจว่าพ่อของตนจะต้อง
เป็นคนดีแน่นอน หากใครบอกว่าพ่อของตนเป็นคนไม่ดีนั:นก็คงไม่เชื)อเด็ดขาด
นายลํ:าได้ยินดังนั:นก็รู้สึกละอายใจและไม่อยากลบภาพพ่อในอุดมคติที)แม่ลออคิดไว้ จึงล้มเลิกความ
ตั:งใจที)จะเปิดเผยตัวตนที)แท้จริงกับแม่ลออ เพื)ออนาคตที)ดีของแม่ลออ นายลํ:าคิดว่าตนควรเดินออกจากชีวิตของ
ลูกไปคงจะดีกว่า ดังนั:นเมื)อแม่ลออชวนนายลํ:ามารดนํ:าสังข์ในงานแต่งของตน นายลํ:าจึงปฏิเสธว่าต้องไปทําธุระที)
พิษณุโลก แต่ได้ฝากแหวนของแม่นวลไว้เพื)อเป็นของรับไหว้ในวันแต่งงานของแม่ลออ และกําชับกับพระยา
ภักดีนฤนาถว่าอย่าบอกความจริงกับแม่ลออเป็นอันขาดว่าตนเป็นพ่อ และด้วยความปรารถนาดีต่อเพื)อนเก่า ก่อน
จากกัน พระยาภักดีนฤนาถจึงมอบเงินให้นายลํ:าไปตั:งตัวใหม่ พร้อมมอบรูปของแม่ลออไว้ให้นายลํ:าดูต่างหน้า
วิเคราะห์ลักษณะนิสัยของตัวละครในบทละครเรื8องเห็นแก่ลูก
ตัวละครทุกตัวในบทละครเรื)องเห็นแก่ลูกนั:นมี ‘คาแรกเตอร์’ ที)ชัดเจน การวิเคราะห์ลักษณะนิสัยของตัว
ละครจึงทําให้เห็นความเป็นเหตุเป็นผลในการกระทําต่าง ๆ ของตัวละครในเรื)องได้เป็นอย่างดี ลักษณะนิสัยที)โดด
เด่นของตัวละครในเรื)องมีดังนี:
นายลํKา (ทิพเดชะ)
๑. ความเห็นแก่ตัว ทั:งตอนค้าฝิ)นที)โยนความผิดให้จีนกิมจีนเง็ก และเมื)อหมดทางหากินก็หวังจะมีชีวิตที)สุขสบาย
ด้วยการให้แม่ลออเลี:ยงดู
๒. ความเสียสละเพื)อลูก แม้จะไม่ได้เลี:ยงดูแม่ลออมาตั:งแต่เด็ก แต่นายลํ:าก็ยังมีความรู้สึก ‘เห็นแก่ลูก’ อยู่ เพราะ
เมื)อสํานึกได้ นายลํ:าก็ยอมเสียสละและทิ:งหนทางสบายเพื)อให้ลูกได้มีอนาคตที)ดี
๓. รักความสบาย นายลํ:ารักความสบาย ชอบทางลัด และเลือกทํางานที)ได้เงินเร็วทั:งการทุจริตและการค้าฝิ)น และ
เมื)อหมดหนทางทํามาหากิน นายลํ:าก็ยังหวังว่าแม่ลออจะเลี:ยงดูตน
๔. ฉลาดแกมโกง ความรักสบายของนายลํ:าทําให้เลือกทํางานไม่สุจริต และเมื)อตอนค้าฝิ)นก็เกือบจะโดนจับได้ แต่
นายลํ:าก็รอดมาได้ด้วยความฉลาดแกมโกง โยนความผิดให้จีนกิมจีนเง็กจนตัวเองพ้นผิดไปได้
พระยาภักดีนฤนาถ
๑. มีความเมตตากรุณา
พระยาภักดีนฤนาถมีความเมตตากรุณา และเป็นผู้ให้โดยไม่หวังสิ)งใดตอบแทน จะเห็นได้จากความเมตตาที)เลี:ยง
แม่ลออจนเติบใหญ่ รวมถึงความเมตตาที)มีต่อนายลํ:า ดังจะเห็นได้จากการสนับสนุนให้เพื)อนเก่าได้โอกาสตั:งตัว
ใหม่
๒. มีจิตวิญญาณของความเป็นพ่อและปรารถนาจะให้แม่ลออมีอนาคตที)ดี
๓. เป็นคนที)มีวาจาสัตย์ เมื)อรับปากแม่นวลไว้ว่าจะเลี:ยงแม่ลออให้ดี ก็ทําได้ตามที)รับปาก
แม่ลออ
๑. มีกิริยามารยาทงดงาม รู้จักกาลเทศะ สะท้อนถึงการเลี:ยงดูของพระยาภักดีนฤนาถที)ใส่ใจและอบรมสั)งสอน
บุตรเป็นอย่างดี
๒. เป็นคนมองโลกในแง่ดี แม้จะไม่รู้จักนิสัยใจคอของพ่อที)แท้จริง แต่แม่ลออก็คิดว่าพ่อของตนเป็นคนดีไว้ก่อน
๓. พูดจาสุภาพอ่อนหวาน เคารพผู้หลักผู้ใหญ่

14. ข้อคิดจากบทละครเรื8องเห็นแก่ลูก
นอกจากเรื)องราวจะสนุกเข้มข้นชวนติดตาม บทละครเรื)องเห็นแก่ลูกยังแฝงข้อคิดไว้มากมาย เช่น
๑. บุพการีพร้อมจะเสียสละเพื)อลูก ทั:งนายลํ:าที)แม้จะทําหน้าที)ของพ่อไม่สมบูรณ์ และไม่ได้เลี:ยงดูแม่ลออจนเติบ
ใหญ่ แต่นายลํ:าก็รักลูกมาก จึงเลือกเสียสละเดินออกมาจากชีวิตของแม่ลออเพื)อให้ลูกสาวของตนมีอนาคตที)
สดใส
๒. ไม่มีความรักใดยิ)งใหญ่เท่าความรักที)บุพการีมีต่อบุตร ทั:งนายลํ:าที)เป็นพ่อที)แท้จริงและพระยาภักดีนฤนาถที)
เป็นพ่อบุญธรรม ต่างก็ปรารถนาดีต่อแม่ลออและอยากให้แม่ลออมีอนาคตที)สดใส
๓. ความรับผิดชอบต่อหน้าที) ทั:งพระยาภักดีที)รับปากแม่นวลไว้ว่าจะดูแลแม่ลออ จึงเลี:ยงแม่ลอออย่างดีประหนึ)ง
ลูกแท้ ๆ และอ้ายคําที)ปฏิบัติหน้าที)ของคนใช้เป็นอย่างดี นั)งเฝ้านายลํ:าตลอดไม่ยอมลุกไปไหนก็ถือว่าเป็นการ
รับผิดชอบต่อหน้าที)เช่นเดียวกัน
๔. ความซื)อสัตย์สุจริตทําให้ชีวิตเจริญรุ่งเรือง ส่วนความโลภมากและการทุจริตจะทําให้ชีวิตเจอแต่ความ
ยากลําบาก เหมือนกับพระยาภักดีนฤนาถที)ตั:งใจรับราชการอย่างสุจริตจนได้เป็นใหญ่เป็นโตในหน้าที)การงาน
กลับกันกับนายลํ:าที)ทุจริตจนต้องโทษอยู่หลายปี และเมื)อพ้นโทษและอยากเริ)มต้นใหม่ก็พบแต่เรื)องที)ยากลําบาก
๕. การให้โอกาสต่อผู้ที)สํานึกผิด ในท้ายที)สุด เมื)อนายลํ:าสํานึกผิดจริง ๆ พระยาภักดีนฤนาถก็ให้โอกาสและ
สนับสนุนให้นายลํ:าได้ตั:งตัวใหม่อีกครั:ง
รู้หรือไม่ ?: คําศัพท์น่ารู้และคําทับศัพท์ในบทละครเรื:องเห็นแก่ลูก
นอกจากรูปแบบของบทละครพูดที)ได้รับอิทธิพลจากตะวันตก คําศัพท์ในบทละครเรื)องเห็นแก่ลูกก็มี คําทับศัพท์
จากภาษาอังกฤษ เช่นกัน อย่างเช่นคําว่าออฟฟิศ (Office) ที)หมายถึงสํานักงาน ก็ปรากฏให้เห็นในบทละครเรื)อง
เห็นแก่ลูก
จากเรื)องราวทั:งหมดเราจึงเข้าใจได้ว่า ‘เห็นแก่ลูก’ นั:นหมายถึงความปรารถนาดีของบุพการีที)มีต่อบุตร ทั:งนายลํ:า
ที)เป็นพ่อผู้ให้กําเนิดแต่ไม่ได้เลี:ยงดูแม่ลออ และพระยาภักดีนฤนาถที)คอยเลี:ยงดูแม่ลออไม่ต่างจากลูกแท้ ๆ ถึงจะ
แตกต่างกัน แต่พ่อทั:งสองคนก็รักและปรารถนาดีต่อลูกไม่แพ้กันเลย และนอกจากบทละครเรื)องเห็นแก่ลูก ใน
ระดับชั:นมัธยมศึกษาปีที) ๓ ยังมีวรรณคดีสนุก ๆ อีกมากมาย ไม่ว่าจะเป็น พระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนีนาง
ผีเสื:อสมุทร บทพากย์เอราวัณ และ อิศรญาณภาษิต อย่าลืมไปตามอ่านกันให้ครบนะ !
ใบงาน เรื8อง การอ่านจับใจความ
ตอนที8 ๑ นักเรียนจงตอบคําถามต่อไปนี:ให้ถูกต้องที)สุด
๑. ผู้แต่งบทละครพูดเรื)องเห็นแก่ลูกคือใคร และใช้นามปากกาว่าอย่างไรรในการแต่ง
.....................................................................................................................
๒. ผู้แต่งบทละครพูดเรื)องเห็นแก่ลูกได้เค้าโครงเรื)องในการเขียนมาจากที)ไหน
.....................................................................................................................
๓. บิดาที)แท้จริงของแม่ลออติดคุกเพราะสาเหตุใด
.....................................................................................................................
๔. หลังจากออกจากคุกมาแล้ว นายลํ:าได้เดินทางไปที)ไหน และทําอะไร
.....................................................................................................................
๕. จุดประสงค์ที)แท้จริงที)นายลํ:ามาหาพระยาภักดีฯ คืออะไร
.....................................................................................................................

15. ๖. สิ)งใดทําให้นายลํ:าเปลี)ยนใจ ไม่แสดงตนเป็นบิดาของแม่ลออ
.....................................................................................................................
๗. ความขัดแย้งระหว่างพระยาภักดีฯ กับนายลํ:าคืออะไร
.....................................................................................................................
๘. ของรับไหว้ที)นายลํ:าฝากพระยาภักดีฯ ไว้ให้แม่ลออคืออะไร
.....................................................................................................................
๙. ภาพของบิดาที)แม่ลออนึกคิดไว้เป็นอย่างไร
.....................................................................................................................
๑๐. เพราะอะไรนายลํ:าจึงไม่บอกความจริงแก่แม่ลออว่าตนเป็นพ่อบังเกิดเกล้าทั:ง ๆ ที)ตั:งใจจะมาแสดงตน
ว่าเป็นพ่อ
.....................................................................................................................
แบบฝึกหัดภาษาไทย ม.o เรื)องเห็นแก่ลูก
1. รัชกาลที) p ทรงพระราชนิพนธ์บทละครพูดเรื)องเห็นแก่ลูก โดยใช้พระนามแฝง
ว่า……………………………………………….
2. พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวพระนามเด
คือ…………………………………………………………………………………..
3. เรื)องเห็นแก่ลูก เป็นบทละครพูดกี)องก์………………………………
4. อาญาจักร หมายถึง…………………………………………………………….
5. วิธีการเขียนบทละครพูดมีวิธีการดําเนินเรื)องเหมือนงานเขียนประเภท
ใด………………………………………………………………….
6. คุณสมบัติที)สําคัญที)สุดของวรรณกรรมประเภทบทละครพูดคือ
อะไร……………………………………………………………………….
7. “การละครเป็นวีธีหนึ)งแห่งการอบรมจิตใจ” เรื)องเห็นแก่ลูกให้คติสอนใจในเรื)อง
ใด……………………………………………………
8. เรื)องเห็นแก่ลูกให้คติสอนใจในด้านใดมากที)สุด………………
…………………………………………………………………………………….
9. การที)อ้ายคําไม่ไว้ใจนายลํ:า เมื)อพบกันครั:งแรกเป็นเพราะเหตุใด……………..
………………………………………………………………
10. “ฉันไม่สู้แน่ใจ ดูเหมือนจะจําได้คลับคล้ายคลับคลา”ผู้พูดกล่าวแสดงให้รู้สึก
ว่า………………………………………………………….
11. “ถ้าจะคอยอยู่พราะฉันละก็ ฉันขอบอกว่าไม่จําเป็น” ผู้พูดกล่าวแสดงให้รู้สึก
ว่า………………………………………………………….
12. ลักษณะของนายลํ:าตามความคิดในจินตนาการของแม่ลออเป็นคน
อย่างไร………………………………………………………………..
13. “แกจะมาให้แม่ละเป็นหมาหัวเน่าหรือ” หมาหัวเน่ามีความหมาย
อย่างไร………………………………………………………………….

16. 14. .คําพูดสําคัญที)ทําให้บทละครเรื)องนี:สมควรตั:งชื)อว่า “เห็นแก่
ลูก”…………………………………………………………………………….
15. .เหตุใดนายลํ:าจึงเปลี)ยนใจในตอนท้ายของละครเรื)อง
นี:………………………………………………………………………………………….
16. .“หล่อนได้เขียนรูปพ่อของหล่อนขึ:นไว้ในใจเป็นคนดีไม่มีที)ติ ผมไม่ต้องการลบรูปนั:นเสียเลย” ผู้กล่าว
ข้อความนี:
คือ……………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………
qr.จากข้อ qs ผู้พูด พูดด้วยความรู้สึก
ใด…………………………………………………………………………………………………………………….
qt.ลักษณะเด่นที)น่ายกย่องของแม่ลออคือ ……………………………………….
……………………………………………………………………….
quตัวละครที)สมควรได้รับยกย่องว่าเห็นแก่ลูกอย่างแท้จริงคือ
ใคร…………………………………………………………………………………
vw.บุคคลิกของนายลํ:า จัดได้ว่าเป็นคนประเภท
ใด………………………………………………………………………………………………………
vq.นายลํ:ามีลักษณะนิสัย
อย่างไร……………………………………………………………………………………………………………………………….
vv.การจบเรื)องเห็นแก่ลูกใช้กลวิธี
ใด………………………………………………………………………………………………………………………..
vo.สําแดง หมายถึง ………………………………………………………
24.ระหายนํ:า หมายถึง ……………………………………………………….
vx.รับประทานโทษ หมายถึง ……………………………………………………..
vp.ฉายเมื)อเร็ว ๆ นี: หมายถึง……………………………………………………….
vr.เกลอเก่า หมายถึง……………………………………………………….
vt.ห้าสิบชั)ง เท่ากับ จํานวนเงินเท่าไรในปัจจุบัน ………………………………………
แบบทดสอบ
๑. ใครเป)นคนแต-งบทละครพูด เรื่อง เห็นแก-ลูก ?
ก. คุณหญิงศรีนาถสุริยะ ข. พระยาอุปกิตศิลปสาร ค. ดอกไมJสด ง. รัชกาลที่๖
๒.ขJอใดมีความสำคัญที่สุดในบทละครพูด ?
ก. ฉาก ข. บทบรรยาย ค. บทสนทนา ง. ความสมจริง
๓. พฤติกรรมทั่วไปของนายลJา แสดงใหJเห็นว-าเป)นคนเช-นไร ?
ก. ขี้โกง ข. เกียจครJาน ค. ไม-รับผิดชอบ ง. ไม-ชอบทางาน
ประจำ
๔. บทละครพูด เรื่อง เห็นแก-ลูก มีกลวิธีการเขียนต-างจากปZจจุบันทีี่ขJอใด ?

17. ก. สรรพนามที่ใชJ ข. การนาเสนอเรื่อง ค. เครื่องหมายวรรคตอน ง. การเรียงลำดับคำใน
ประโยค
๕. บทบรรยายในบทละครพูด มีประโยชนมากที่สุดในขJอใด ?
ก. เสริมเนื้อเรื่อง ข. เสริมบทสนทนา ค. เชื่อมบทสนทนา ง. กำกับบทใหJตัว
ละครแสดง
๖. “เครื่องประดับประดาเป)นของไม-มีราคา แต-ใชJไดJดี ๆ” นักเรียนคิดว-าขJอความขJางตJนแสดงใหJเห็นลักษณะ
ของเจJาของบJานไดJตรงกับขJอใด ?
ก. สมถะ ข. ยากจน ค. ไม-ฟุbมเฟcอย ง. ตระหนี่ถี่เหนียว
๗. “เห็นไดJว-าเป)นคนกินเหลJาจัด แต-งกายจะค-อนขJางจะปอน ๆ แต-ยังเห็นไดJว-าเคยเป)นผูJดีมาครั้งหนึ่งแลJว”
นักเรียนคิดว-าขJอใดแสดงใหJเห็นว-าเคยเป)นผูJดี ?
ก. คำพูด ข. รูปร-าง ค. หนJาตา ง. บุคลิกภาพ
๘. อJายคำปฏิบัติต-อแขกของนายเหมาะสมหรือไม- เพราะเหตุใด
ก. เหมาะสม เพราะสุภาพและรักษาประโยชนของนาย
ข. เหมาะสม เพราะแสดงท-าทางใหJแขกเห็นว-าไม-ไวJใจอย-างชัดเจน
ค. ไม-เหมาะสม เพราะไม-ควรใหJแขกเขJาบJานเมื่อไม-น-าไวJวางใจ
ง. ไม-เหมาะสาม เพราะแสดงความสุภาพอ-อนนJอมมากเกินไป
๙. นักเรียนคิดว-าขJอใดเป)นคากล-าวที่ไม-เหมาะสมแก-สถานการณ
ก. แกไม-ตJองนั่งคอยอยู-กับฉันหรอก มีธุระอะไรก็ไปทำเสียเถอะ
ข. ถJาจะตJองคอยอยู-เพราะฉันละก็ ฉันขอบอกว-าไม-จาเป)น แกจะไปก็ไดJ
ค. ฮะ ๆ ฮะ ๆ แกเห็นท-าทางฉันมันไม-ไดJการกระมัง
ง. แต-ที่จริงฉันนะเป)นผูJดีเหมือนกัน มีตระกูลไม-ต-างไม-เลวไปกว-าเจJาคุณภักดีเลย
๑๐. เพราะเหตุใดพระยาภักดีฯ จึงใหJเงินนายล้ำและขอรJองแกมบังคับใหJรีบหนีไป
ก. ใหJไปตั้งตัวใหม-
ข. ใหJตอบแทนที่สำนึกตัวไดJ
ค. ตอบแทนนายล้ำที่ยกแม-ลออใหJ
ง. ใหJเป)นสินน้ำใจในฐานะเพื่อนเก-า