SlideShare a Scribd company logo
KPI
Kpi.ac.th
การวิเคราะห์ปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้และแนวทางแก้ไข
โดย พลเอก เอกชัย ศรีวิลาศ
ผู้อำนวยกำรสำนักสันติวิธีและธรรมำภิบำล
สถำบันพระปกเกล้ำ
www.elifesara.com ekkachais@hotmail.com
KPI
Kpi.ac.th
1200 กม.จากกรุงเทพฯ
ชายแดนติดมาเลเซีย
มองสามจังหวัดภาคใต้
ด้านภูมิรัฐศาสตร์
KPI
Kpi.ac.th
จานวนประชากรในสามจังหวัดภาคใต้
 จำนวนประชำกร ประมำณ 1,800,000 คน
 เป็นลักษณะพหุวัฒนธรรม : มุสลิม 80 % พุทธ และคริสต์ 20%
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
Mosque : 1750 Temple: 280
KPI
Kpi.ac.th
การแต่งตั้งจุฬาราชมนตรี โดยการโปรดเกล้า เป็นที่ปรึกษา
ด้านการศาสนาอิสลาม
 ปัจจุบันนำยอำศิส พิทักษ์คุมพล เป็นจุฬำรำชมนตรี
 เกิดตำบลหัวเขำ อำเภอสิงหนคร จังหวัดสงขลำ
กำรศึกษำ สถำบันกำรศึกษำปอเนำะในจังหวัดสงขลำและ
ปัตตำนี
 อดีตประธำนคณะกรรมกำรอิสลำมประจำจังหวัดสงขลำ
 รองประธำนคณะกรรมกำรกลำงอิสลำมแห่งประเทศไทย
 สมำชิกสภำที่ปรึกษำเสริมสร้ำงสันติสุขจังหวัดชำยแดนภำคใต้
 ประธำนคณะกรรมกำรยุติธรรม ควำมเสมอภำค และควำม
มั่นคง
KPI
Kpi.ac.th
อาชีพหลักเกษตรกร และประมง
KPI
Kpi.ac.th
Career: Agriculture, Fishing, other
KPI
Kpi.ac.th
สันติธานี
KPI
Kpi.ac.th
สสสส
สันติวิธี สิทธิมนุษยชน
กำรเมืองนำกำรทหำร
กำรกระจำยอำนำจ กำรปกครองรูปแบบ
พิเศษ
ประชำธิปไตย
กำรมีส่วนร่วม
คนพื้นที่ต้องแก้ปัญหำตัวเอง
กฎหมำยไม่ก่อให้เกิดควำมเป็นธรรม
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
การกระจายอานาจการปกครอง
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
เร่งเสริมสร้างและฟื้นคืนความไว้เนื้อเชื่อใจ
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
เครือข่ายสันติธานี(สสสส.๒)
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
เงื่อนไขที่หล่อเลี้ยงความรุนแรงคืออะไร? ปัญหารากเหง้า
กำรเลือกปฏิบัติ
กำรซ้อมทรมำน
กำรใช้วิธีกำรนอกกฎหมำยในกำรจับกุม
กำรจับผิดตัว
กำรอุ้มฆ่ำหะยีสุหลง
กำรหำยตัวไปของทนำยสมชำย นีละไพจิตร
เหตุกำรณ์ที่มัสยิดกรือเซะ
ตำกใบ
กำรเสียชีวิตของอิหม่ำมยะผำ กำเซ็ง
KPI
Kpi.ac.th
The root cause of the problem.
ประวัติศำสตร์
กำรศึกษำที่ไม่สอดคล้องกับวิถี ไม่มีประสิทธิภำพ คุณภำพต่ำ
พฤติกรรมไม่ดีของข้ำรำชกำรในอดีต
 ควำมล้มเหลวของกำรนำนโยบำยไปสู่กำรปฏิบัติ
ใช้กฎหมำยอย่ำงไม่เป็นธรรม
แผนพัฒนำเศรษฐกิจและสังคมไม่สอดคล้องกับวิถีชีวิตและอัตลักษณ์
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
ใครขัดแย้งกับใคร?
10
KPI
Kpi.ac.th
The Office of Peace and Governance
King Prajadhipok’s Institute
Peace Dialogue/
Peace Talk
Peace
Communication
PeaceNet
PEACE
BUILDING
Local Language
Islam Law
Strategy
Strong Community
Cancel Special Laws
Find out the truth
Decentralization
KPI
Kpi.ac.th
วัตถุประสงค์และหลักการของสหประชาชาติ
กำหนดไว้ในหมวดที่ ๑ มำตรำที่ ๑ เพื่อบรรลุควำมร่วมมือ
ระหว่ำงนำนำชำติในกำรแก้ปัญหำประชำชำติในด้ำนเศรษฐกิจ
วัฒนธรรม มนุษยธรรม และกำรส่งเสริม/กระตุ้นกำรเคำรพใน
สิทธิมนุษยชน (Human rights) และเสรีภำพพื้นฐำน
(fundamental freedoms) โดยไม่มีกำรแบ่งแยกเผ่ำพันธุ์
เพศ ภำษำ ศำสนำ
KPI
Kpi.ac.th
องค์กรระหว่างประเทศด้านมนุษยชน
เข้ำติดตำมตรวจสอบ
กำรแบ่งแยกดินแดนเป็นเรื่องที่แทบจะเป็นไปไม่ได้ในปัจจุบัน หำก
รัฐไม่สร้ำงเงื่อนไข
เงื่อนไขที่หล่อเลี้ยงควำมขัดแย้งและควำมรุนแรง
กำรละเมิดสิทธิมนุษยชนโดยเจ้ำหน้ำที่รัฐบำงส่วน
กำรรับรู้สะสมจำกในอดีตสู่ปัจจุบัน ทำให้ประชำชนหวำดกลัวและไม่
ไว้ใจเจ้ำหน้ำที่รัฐ ทั้งยังเป็นกำรเปิดโอกำสให้
กลุ่มผู้ไม่หวังดีนำมำใช้ในกำรตอกย้ำบำดแผลควำมไม่เป็นธรรม
ทำงประวัติศำสตร์และกำรอำนวยควำมยุติธรรม
KPI
Kpi.ac.th
สิทธิมนุษยชน กับสันติวิธี
 ทหำรและตำรวจในระดับปฏิบัติกำรส่วนใหญ่มี
แนวโน้มที่จะปฏิบัติหน้ำที่ให้อยู่ภำยใต้กรอบของ
กฎหมำย
 สันติวิธีไม่ได้ปฏิเสธกำรใช้กำลังทหำร ปฏิบัติกำรทำง
ทหำรนั้นยังคงมีควำมจำเป็นต้องใช้ต่อไปเพื่อคุมควำม
รุนแรง
KPI
Kpi.ac.th
บทบัญญัติที่กำหนดในกฎบัตรสหประชำชำติ
หมวดที่ ๑ Article 2 ข้อ 7
“Nothing contained in the present charter shall
authorize the UN to intervene in matters which
are essentially within the domestic jurisdiction
of any state or shall require the member to
submit such matters to settlement under the
present charter; But this principle shall not
prejudice the application of enforcement
measures under chapter 7”
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
กระบวนการสันติภาพ
กับปัญหาความขัดแย้งภายในประเทศ
ปัญหาความขัดแย้งภายในชาติใดชาติหนึ่ง
อาจมีสาเหตุจากเงื่อนไขหนึ่งหรือหลายประการประกอบกัน
• ควำมไม่เป็นธรรมในสังคม
• ควำมแตกต่ำงทำงเชื้อชำติ ศำสนำ เผ่ำพันธุ์
• กำรรักษำกำรปกครองของรัฐ
• กฎหมำยหรือองค์กรบังคับใช้กฎหมำย อ่อนแอ
• ภูมิรัฐศำสตร์ที่ไม่เอื้ออำนวยให้อำนำจกำรปกครองของ
รัฐบำลกลำงสถำปนำครอบคลุมพื้นที่อย่ำงเต็ม
ประสิทธิภำพ
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
เงื่อนไขที่หล่อเลี้ยงความรุนแรงคืออะไร? ปัญหารากเหง้า
กำรเลือกปฏิบัติ
กำรซ้อมทรมำน
กำรใช้วิธีกำรนอกกฎหมำยในกำรจับกุม
กำรจับผิดตัว
กำรอุ้มฆ่ำหะยีสุหลง
กำรหำยตัวไปของทนำยสมชำย นีละไพจิตร
เหตุกำรณ์ที่มัสยิดกรือเซะ
ตำกใบ
กำรเสียชีวิตของอิหม่ำมยะผำ กำเซ็ง
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
บทสรุป : กุญแจสู่สันติภาพ
81
KPI
Kpi.ac.th
ปัญหาใจกลางของความไม่สงบ
กำรต่อสู้โดยอ้ำงถึงอุดมกำรณ์แบ่งแยกดินแดนของขบวนกำร
ต่อสู้ที่ปำตำนี
 กลุ่มบีอาร์เอ็น โคออร์ดิเนตและพูโลเป็นแกนหลัก
 กลุ่มต่อต้านอานาจรัฐที่ต้องการตอบโต้การกระทาของเจ้าหน้าที่รัฐ
 กลุ่มที่รู้สึกว่าไม่ได้รับความเป็นธรรม
 ประชาชนส่วนใหญ่ที่เป็นผู้ได้รับผลกระทบ
 ท่ามกลางบรรยากาศของความไม่ไว้เนื้อเชื่อใจระหว่างรัฐกับ
ประชาชน รวมทั้งประชาชนกับประชาชนด้วยกันเอง
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
ควำมไม่ไว้เนื้อเชื่อใจ
ควำมรู้สึกว่ำไม่ได้รับควำมเป็นธรรม
ควำมทรงจำในบำดแผลทำงประวัติศำสตร์
รากเหง้าของปัญหา
ขำดพื้นที่กำรมีส่วนร่วม
และรับฟังเสียงประชำชน
กำรพัฒนำที่ไม่สอดคล้องกับอัตลักษณ์
โครงสร้ำงกำรกำรปกครอง
12
KPI
Kpi.ac.th
รากเหง้าของปัญหา
ควำมขัดแย้งทำงกำรเมืองที่เกี่ยวเนื่องกับมิติทำงวัฒนธรรม
ควำมรู้สึกว่ำไม่ได้รับควำมเป็นธรรมของประชำชนในพื้นที่จำกกำร
กระทำและทัศนคติของ จนท.รัฐบำงส่วน
กำรเลือกปฏิบัติและไม่ยอมรับตัวตนของคนในท้องถิ่นอย่ำงสนิทใจ
ควำมไม่เข้ำใจกันอย่ำงแท้จริงและหวำดระแวงว่ำควำมแตกต่ำง
ในอัตลักษณ์จะเป็นภัยต่อควำมสงบและสันติสุขของสังคมไทย
ควำมไม่ไว้เนื้อเชื่อใจระหว่ำงกลุ่มคนต่ำงๆทั้งในพื้นที่และนอก
พื้นที่
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
รากเหง้าของปัญหา
 ควำมทรงจำในบำดแผลทำงประวัติศำสตร์จำกกำรกระทำของรัฐ
สยำมในอดีตต่อรัฐปัตตำนีที่เคยรุ่งเรือง
 โครงสร้ำงกำรจัดกำรบริหำรปกครอง ทั้งในด้ำนกฎหมำย และ
นโยบำยทำงกำรเมือง เศรษฐกิจ และสังคมวัฒนธรรม ที่ยังมี
บำงส่วนไม่สอดคล้องกับอัตลักษณ์และวิถีชีวิตของคนในพื้นที่
 ตลอดจนไม่เอื้อต่อกำรมีส่วนร่วมโดยตรงของประชำชนในระดับที่
สำมำรถสร้ำงควำมรู้สึกเป็นเจ้ำของได้อย่ำงแท้จริงและเท่ำเทียม
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
ความเป็นคนมลายู
ควำมเป็นคนมลำยูปำตำนี
กลุ่มที่ใช้ควำมรุนแรงรู้สึกว่ำไม่สำมำรถเป็นส่วนหนึ่งของ
สังคมไทยได้อย่ำงมีเกียรติและมีคุณค่ำ
ผู้เกี่ยวข้องกับกำรแก้ไขปัญหำทุกภำคส่วนจะต้อง
ตระหนักถึงปัญหำใจกลำงและรำกเหง้ำดังกล่ำว โดยรวม
ศูนย์ควำมสนใจไว้ที่ประเด็นเหล่ำนี้ ไม่เช่นนั้นจะไม่
สำมำรถกำหนดทิศทำงแก้ปัญหำที่ถูกต้องได้
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
สาเหตุรากเหง้าของปัญหา
 กำรจัดกำรศึกษำที่ไร้ประสิทธิภำพและด้อยคุณภำพ
 กำรแพร่ระบำดของสิ่งเสพติด
 พฤติกรรมที่ไม่เหมำะสมของเจ้ำหน้ำที่รัฐ
 ควำมล้มเหลวของกลไกรัฐในกำรนำนโยบำยไปสู่กำรปฏิบัติ
 ควำมไม่ยุติธรรมในกำรบังคับใช้กฎหมำย
 กำรค้ำขำยสิ่งผิดกฎหมำย
 นโยบำยและกำรจัดทำแผนพัฒนำสังคมในพื้นที่ที่ไม่สอดคล้อง
กับควำมจำเป็นของท้องถิ่น www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
สาเหตุรากเหง้าของปัญหา
กำรกำหนดกฎเกณฑ์ ทำงสังคมและกำรบังคับใช้กฎหมำยที่ไม่สอดคล้องกับ
วิถีชีวิตของประชำชน
ควำมรู้สึกว่ำไม่ได้รับควำมเป็นธรรม
ทัศนคติของเจ้ำหน้ำที่รัฐบำงส่วนในอดีตที่เลือกปฏิบัติ
เกิดควำมรู้สึกว่ำไม่สำมำรถดำรงอยู่อย่ำงมีเกียรติและมีคุณค่ำในสังคมไทย
ไม่เอื้อต่อกำรให้ประชำชนเข้ำมำมีส่วนร่วมโดยตรงในระดับที่สำมำรถสร้ำง
ควำมรู้สึกเป็นเจ้ำของได้อย่ำงแท้จริง
อำนำจมืดและอิทธิพลท้องถิ่น
กำรแย่งชิงผลประโยชน์ของกลุ่มกำรเมืองระดับต่ำงๆ
www.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
โจทย์สาคัญต่อการแก้ปัญหา
ทำให้ประชำชน รวมถึงผู้ที่เห็นต่ำงจำกรัฐมีส่วนร่วมทำงกำรเมืองในกำรแก้ไข
ปัญหำ ขับเคลื่อนกิจกรรม นโยบำยเกี่ยวข้องกับกำรดำเนินชีวิตอย่ำงแท้จริง
ผ่ำนโครงสร้ำงกำรจัดกำรบริหำรปกครอง และนโยบำยที่เป็นธรรมและ
สอดคล้องกับอัตลักษณ์ของคนในพื้นที่
ให้ชุมชนในพื้นที่มีควำมเข้มแข็งและมีควำมพร้อมในกำรเข้ำมำมีส่วนร่วมด้วย
ควำมรู้สึกว่ำมีควำมเท่ำเทียมและด้วยควำมคิดอิสระ
ทำอย่ำงไรที่จะขจัดควำมไม่ไว้เนื้อเชื่อใจระหว่ำงกันให้หมดสิ้นโดยเร็ว โดยที่
เจ้ำหน้ำที่รัฐ ประชำชนในสังคมใหญ่และในจังหวัดชำยแดนภำคใต้ จะเกิด
ควำมเข้ำใจ ยอมรับ และเห็นคุณค่ำควำมหลำกหลำยทำงวัฒนธรรมและอัต
ลักษณ์ของคนในพื้นที่อย่ำงเพียงพอที่ไม่รู้สึกหวำดระแวงว่ำควำมแตกต่ำ
สร้ำงควำมเชื่อมั่นศรัทธำที่ประชำชนต่อรัฐ โดยเฉพำะเรื่องควำมเป็นธรรม
อันจะนำไปสู่กำรให้ควำมร่วมมือในกำรแก้ไขปัญหำ
KPI
Kpi.ac.th
กรอบคิดทิศทางในการแก้ปัญหา
www.kpi.ac.th
สันติวิธี
---------
“กำรเมือง”
..นำ..
การทหาร
26
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
อุปสรรคต่อการใช้สันติวิธีในการแก้ไขปัญหา?
อุปสรรคต่อการใช้สันติวิธี
ความเข้าใจความหมายสันติวิธีไม่ตรงกัน
การละเมิดสิทธิมนุษยชนในพื้นที่
แต่ละฝ่ายต่างมีความจริงคนละชุด
ภาคประชาสังคมส่วนใหญ่ยังไม่เข้มแข็ง
กลุ่มขบวนการไม่มีพื้นที่การเมือง
การแปลงนโยบายสู่การปฏิบัติยังมีช่องว่าง
การเมืองยังไม่อาจนาการทหารได้อย่างแท้จริง
เจ้าหน้าที่รัฐขาดขวัญกาลังใจ
26
KPI
Kpi.ac.th
1. นโยบำยของรัฐโดยรวมนั้นเป็นไปในทิศทำงที่มุ่งใช้สันติวิธีเป็นหลัก
2. ทหำรและตำรวจในระดับนโยบำยเริ่มเข้ำใจและเห็นควำมสำคัญ ของกำรใช้สันติวิธีมำกขึ้น
3. ทหำรและตำรวจในระดับปฏิบัติกำรส่วนใหญ่พยำยำมปฏิบัติหน้ำที่ให้อยู่ภำยใต้กรอบของกฎหมำย
4. กำรจัดตั้งสำนักบริหำรจังหวัดชำยแดนภำคใต้ (สบ.ชต.)
www.kpi.ac.th
แนวโน้มเชิงบวก
5. ควำมพยำยำมที่จะเรียนรู้ประสบกำรณ์กำรแก้ไขปัญหำควำมขัดแย้ง จำกกรณีศึกษำอื่นๆในต่ำงประเทศด้วยสันติวิธี
35
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
หลักการของสันติวิธีเพื่อการแก้ไขปัญหา
41
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
รูปธรรมของการใช้สันติวิธี
46
KPI
Kpi.ac.th
ข้อเสนอแนะเชิงรุก
ต่อกำรแก้ปัญหำที่ยั่งยืน
ด้วยสันติวิธี
www.kpi.ac.th
ส่วนที่ 4
55
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
1. จัดกำรพูดคุยสันติภำพ (Peace Talk) กับกลุ่มขบวนกำรที่เห็นต่ำงจำกรัฐ
9
ประกำร
ข้อเสนอแนะงานการเมืองเชิงรุก
2. ร่วมสร้ำงเครือข่ำยสันติภำพชำยแดนใต้ (Peace Net)
3. กำหนดยุทธศำสตร์สื่อสำรสังคม(Peace Communication)
4. ผลักดันให้มีกำรจัดตั้งคณะกรรมกำรร่วมแสวงหำควำมจริงและสมำนฉันท์
5. เสริมสร้ำงควำมเข้มแข็งและควำมพร้อมแก่ชุมชนและภำคประชำสังคมในพื้นที่
6. ศึกษำและพัฒนำกำรจัดกำรบริหำรปกครอง
7. ส่งเสริมกำรศึกษำควำมเป็นไปได้ในกำรจัดตั้งศำลกฎหมำยอิสลำมว่ำด้วยครอบครัวและมรดก
8. ส่งเสริมให้รัฐกำหนดกำรใช้ภำษำมลำยูเป็นภำษำทำงำน (Working Language)
9. ส่งเสริมให้มีกำรตรวจสอบกำรบังคับใช้กฎหมำยพิเศษของเจ้ำหน้ำที่รัฐที่เกี่ยวข้อง
ให้เป็นไปตำมหลักนิติธรรมและไม่เลือกปฏิบัติ รวมทั้งประเมินผลกระทบต่อประชำชน
55
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.th
KPI
Kpi.ac.thwww.kpi.ac.th
ยุทธศาสตร์ในการจัดการปัญหา
1. 2. 3.
กำรพูดคุยสันติภำพ
Peace Talk
สร้ำงเครือข่ำย
Peace Net
สื่อสำรสังคม
พหุวัฒนธรรม
Peace
Communication
KPI
Kpi.ac.th
จัดกำรพูดคุยสันติภำพ (Peace Talk) กับกลุ่มขบวนกำรที่เห็นต่ำงจำกรัฐ
เสริมสร้ำงควำมเข้มแข็งและควำมพร้อมแก่ชุมชน
และภำคประชำสังคมในพื้นที่ร่วมสร้ำงเครือข่ำยสันติภำพชำยแดนใต้ (Peace
Net)
ร่วมสร้ำงเครือข่ำยสันติภำพชำยแดนใต้ (Peace Net) วัตถุประสงค์ของกำร
สร้ำงเครือข่ำยจำกต่ำงคนต่ำงทำมำทำงำนร่วมกัน
ติดตำมกำรแก้ปัญหำของรัฐ
เชื่อมโยงข้อมูลระหว่ำงกัน
ร่วมเป็นกระบอกเสียงเสนอควำมคิด
สนับสนุนระหว่ำงกันให้ทำงำนต่อเนื่อง
KPI
Kpi.ac.th
 ศึกษำและพัฒนำกำรจัดกำรบริหำรปกครอง
 เปิดเวทีรับฟังควำมต้องกำรของประชำชน
 ส่งเสริมกำรศึกษำควำมเป็นไปได้ในกำรจัดตั้ง
 ศำลกฎหมำยอิสลำมว่ำด้วยครอบครัวและมรดกภำยใต้โครงสร้ำงสำนักงำนศำลยุติธรรม
ไทย
 ประชำชนหลำยส่วนในพื้นที่ขำดทักษะ
 ในกำรใช้ภำษำไทยส่งเสริมให้รัฐกำหนดกำรใช้ภำษำมลำยูเป็นภำษำ
 ทำงำน ในจังหวัดชำยแดนภำคใต้อีกภำษำหนึ่ง
 ส่งเสริมให้มีกำรตรวจสอบกำรบังคับใช้กฎหมำยพิเศษ
 ของเจ้ำหน้ำที่รัฐที่เกี่ยวข้อง
 ให้เป็นไปตำมหลักนิติธรรมและไม่เลือกปฏิบัติ
 รวมทั้งประเมินผลกระทบต่อประชำชน
KPI
Kpi.ac.th
ปัญหาในเรื่องของสิทธิมนุษยชนในภาคใต้
 กำรเพิ่มกำลังทหำรและสนับสนุนกำรใช้อำวุธ
 กำรปิดล้อมจับกุมและกำรคุมขังโดยพลกำร
 วิสำมัญฆำตกรรม
 กำรทรมำน
 บุคลลสูญหำย
 กำรคุกคำมต่อผู้พิทักษ์สิทธิมนุษยชน
KPI
Kpi.ac.th
รากเหง้าของปัญหา:
 ควำมรุนแรงที่เกิดขึ้นในพื้นที่เป็นเพียงอำกำรของควำมขัดแย้งทำงกำรเมืองที่
เกี่ยวเนื่องกับมิติทำงวัฒนธรรม ซึ่งมีรำกเหง้ำมำจำก
 ควำมรู้สึกว่ำไม่ได้รับควำมเป็นธรรมของประชำชนในพื้นที่จำกกำรกระทำและทัศนคติ
ของเจ้ำหน้ำที่รัฐบำงส่วนตั้งแต่ในอดีตที่เลือกปฏิบัติและไม่ยอมรับตัวตนของคนใน
ท้องถิ่นอย่ำงสนิทใจ อันเนื่องมำจำกควำมไม่เข้ำใจกันอย่ำงแท้จริงและหวำดระแวงว่ำ
ควำมแตกต่ำงในอัตลักษณ์จะเป็นภัยต่อควำมสงบและสันติสุขของสังคมไทย
 ควำมไม่ไว้เนื้อเชื่อใจระหว่ำงกลุ่มคนต่ำงๆทั้งในพื้นที่และนอกพื้นที่
 ควำมทรงจำในบำดแผลทำงประวัติศำสตร์จำกกำรกระทำของรัฐสยำมในอดีตต่อรัฐ
ปัตตำนีที่เคยรุ่งเรือง
 โครงสร้ำงกำรจัดกำรบริหำรปกครอง ทั้งในด้ำนกฎหมำย และนโยบำยทำงกำรเมือง
เศรษฐกิจ และสังคมวัฒนธรรมที่ยังมีบำงส่วนไม่สอดคล้องกับอัตลักษณ์และวิถีชีวิต
ของคนในพื้นที่ ตลอดจนไม่เอื้อต่อกำรมีส่วนร่วมโดยตรงของประชำชนในระดับที่
สำมำรถสร้ำงควำมรู้สึกเป็นเจ้ำของได้อย่ำงแท้จริงและเท่ำเทียม
KPI
Kpi.ac.th
ทั้งหมดนี้ทำให้คนมลำยูปำตำนีโดยเฉพำะกลุ่มที่ใช้ควำม
รุนแรงรู้สึกว่ำไม่สำมำรถเป็นส่วนหนึ่งของสังคมไทยได้
อย่ำงมีเกียรติและมีคุณค่ำ ผู้เกี่ยวข้องกับกำรแก้ไข
ปัญหำทุกภำคส่วนจะต้องตระหนักถึงปัญหำใจกลำงและ
รำกเหง้ำดังกล่ำว โดยรวมศูนย์ควำมสนใจไว้ที่ประเด็น
เหล่ำนี้ ไม่เช่นนั้นจะไม่สำมำรถกำหนดทิศทำงแก้ปัญหำที่
ถูกต้องได้
KPI
Kpi.ac.th
โจทย์สาคัญต่อการแก้ปัญหา
 มำตรกำรสำคัญ ๒ ข้อที่เชื่อมโยงกับรำกเหง้ำของปัญหำตำมที่กล่ำวไป คือ
 ทำอย่ำงไรที่จะให้ประชำชนรวมถึงผู้ที่เห็นต่ำงจำกรัฐได้มีส่วนร่วมทำงกำรเมืองในกำร
แก้ไขปัญหำและขับเคลื่อนกิจกรรมหรือนโยบำยที่เกี่ยวข้องกับกำรดำเนินชีวิตอย่ำง
แท้จริง ผ่ำนโครงสร้ำงกำรจัดกำรบริหำรปกครอง และนโยบำยที่เป็นธรรมและ
สอดคล้องกับอัตลักษณ์ของคนในพื้นที่ รวมทั้งให้ชุมชนในพื้นที่มีควำมเข้มแข็งและมี
ควำมพร้อมในกำรเข้ำมำมีส่วนร่วมด้วยควำมรู้สึกว่ำมีควำมเท่ำเทียมและด้วยควำมคิด
อิสระ
 ทำอย่ำงไรที่จะขจัดควำมไม่ไว้เนื้อเชื่อใจระหว่ำงกันให้หมดสิ้นโดยเร็ว โดยที่เจ้ำหน้ำที่
รัฐ ประชำชนในสังคมใหญ่และในจังหวัดชำยแดนภำคใต้ จะเกิดควำมเข้ำใจ ยอมรับ
และเห็นคุณค่ำควำมหลำกหลำยทำงวัฒนธรรมและอัตลักษณ์ของคนในพื้นที่อย่ำง
เพียงพอที่ไม่รู้สึกหวำดระแวงว่ำควำมแตกต่ำงดังกล่ำวจะเป็นภัยต่อควำมสงบและสันติ
สุข หำกแต่เป็นพลังทำงบวกต่อสังคมไทย รวมทั้งสร้ำงควำมเชื่อมั่นศรัทธำที่ประชำชน
มีต่อรัฐ โดยเฉพำะเรื่องควำมเป็นธรรม อันจะนำไปสู่กำรให้ควำมร่วมมือในกำรแก้ไข
ปัญหำ
KPI
Kpi.ac.th
กรอบคิดทิศทางในการแก้ปัญหา
กำรแก้ไขปัญหำต้องอยู่ในกรอบของสันติวิธีโดยใช้กำรเมืองนำ
กำรทหำรอย่ำงแท้จริง สันติวิธีมิได้ปฏิเสธกำรใช้กำรทหำร หำกแต่
ต้องใช้กำรทหำรในส่วนที่เกี่ยวข้องกับกำรบังคับใช้กฎหมำยที่ต้อง
อยู่ภำยใต้หลักนิติธรรมในลักษณะที่คุมควำมรุนแรงมิให้ขยำยตัว
และต้องสนับสนุนและตอบสนองต่อเป้ำหมำยของงำนกำรเมือง
เท่ำนั้น โดยนอกจำกรัฐจะใช้งำนกำรเมืองในกำรพัฒนำคุณภำพ
ชีวิตของคนในพื้นที่แล้ว รัฐยังจำเป็นต้องใช้งำนกำรเมืองในเชิงรุก
ต่อกลุ่มแนวคิดที่เห็นต่ำงกันในสังคมท้องถิ่นให้สำมำรถยอมรับกัน
ได้ในระดับที่จะอยู่ร่วมกันอย่ำงมีศักดิ์ศรี เท่ำเทียมกัน
KPI
Kpi.ac.th
ข้อเสนอแนะงานการเมืองเชิงรุก
ข้อเสนอแนะ ๙ ข้อนี้เป็นกำรใช้งำนกำรเมืองเชิงรุกสู่กำรแก้ไขปัญหำ
ควำมไม่สงบในจังหวัดชำยแดนภำคใต้ที่ยั่งยืนบนหลักกำร
 สร้างความไว้เนื้อเชื่อใจ
 สร้างความเป็นธรรม
 เปิดพื้นที่/มีส่วนร่วม
 รับฟังเสียง
 สร้างความเข้าใจ
 สอดคล้องอัตลักษณ์”
KPI
Kpi.ac.th
จัดการพูดคุยสันติภาพ (Peace Talk)
กับกลุ่มขบวนกำรที่เห็นต่ำงจำกรัฐ ด้วยกระบวนกำรที่เป็น
ระบบตำมลำดับขั้นตอนที่เหมำะสมและมีผลให้เกิดควำม
ไว้วำงใจที่จะพูดคุยกันได้ในเชิงลึก และหำทำงออกร่วมกัน
อย่ำงสันติแบบยั่งยืนได้เพื่อกำรแก้ปัญหำที่ตรงจุด อันจะ
นำไปสู่กำรยุติควำมสูญเสียของทุกฝ่ำยให้เร็วที่สุด ทั้งนี้ ต้อง
ย้ำว่ำกำรพูดคุยดังกล่ำวไม่ใช่กำรเจรจำ (Negotiation)
แต่เป็นกำรเน้นทำควำมเข้ำใจระหว่ำงกัน
KPI
Kpi.ac.th
เสริมสร้ำงควำมเข้มแข็งและควำมพร้อมแก่ชุมชนและภำค
ประชำสังคมในพื้นที่ เพื่อให้สำมำรถเข้ำถึงกระบวนกำรยุติธรรม
และสวัสดิกำรของรัฐอย่ำงเท่ำเทียม และเปิดพื้นที่ที่จะใช้สันติวิธี
สำมำรถร่วมกันริเริ่มกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อกำรแก้ไขปัญหำ
ควำมไม่สงบและสร้ำงสันติสุขที่ยั่งยืนด้วยตนเองบนฐำนของกำร
มีส่วนร่วมอย่ำงกว้ำงขวำงจำกประชำชนในพื้นที่ โดยข้อเสนอนี้
ตั้งอยู่บนฐำนคิดที่ว่ำปัญหำในท้องถิ่นต้องแก้ไขโดยคนใน
ท้องถิ่นเอง
KPI
Kpi.ac.th
ร่วมสร้างเครือข่ายสันติภาพชายแดนใต้
(PeaceNet)
ที่มุ่งเน้นกำรมีส่วนร่วมของภำคส่วนต่ำงๆในกำร
แลกเปลี่ยนเรียนรู้ข้อมูลและประสบกำรณ์กำรแก้ไข
ปัญหำและกำรใช้สันติวิธีร่วมกัน ตลอดจนสนับสนุน
ช่วยเหลือกันในแง่ขององค์ควำมรู้ ทรัพยำกร และกำลังใจ
ในกำรทำงำนเพื่อให้เกิดพลังในกำรแก้ไขปัญหำร่วมกัน
KPI
Kpi.ac.th
ผลักดันให้มีกำรจัดตั้งคณะกรรมกำรร่วมแสวงหำควำมจริงและ
สมำนฉันท์ (Truth and Reconciliation
Commission) เพื่อเป็นกลไกขับเคลื่อนให้เกิดควำม
ยุติธรรมและควำมไว้วำงใจในพื้นที่ ซึ่งประกอบด้วยตัวแทนจำก
ทุกภำคส่วนที่เกี่ยวข้อง โดยร่วมกันแสวงหำและเปิดเผยควำม
จริงเกี่ยวกับเหตุกำรณ์ควำมรุนแรงและข่ำวลือต่ำงๆที่เกิดขึ้นใน
พื้นที่ โดยมีเป้ำหมำยในกำรค้นหำข้อเท็จจริงและสร้ำงควำม
เข้ำใจที่ถูกต้องตรงกันของทุกภำคส่วน อันจะนำไปสู่ควำมเป็น
ธรรมและควำมไว้วำงใจระหว่ำงกันในพื้นที่
KPI
Kpi.ac.th
กาหนดยุทธศาสตร์สื่อสารสังคม
เพื่อสร้ำงควำมเข้ำใจในสถำนกำรณ์และควำมจริงของพื้นที่และกำรส่ง
สัญญำณแห่งกำรอยู่ร่วมกันอย่ำงสันติสุขระหว่ำงคนในสังคมใหญ่กับใน
พื้นที่ในฐำนะพลเมืองไทยบนควำมหลำกหลำยของสังคมพหุวัฒนธรรม
ศึกษำและพัฒนำกำรจัดกำรบริหำรปกครองที่เหมำะสมและเป็นไปได้โดย
เน้นกำรมีส่วนร่วมโดยตรงของประชำชนและสอดคล้องกับอัตลักษณ์และ
วัฒนธรรมในพื้นที่ตำมกรอบของรัฐธรรมนูญแห่งรำชอำณำจักรไทย
ส่งเสริมกำรศึกษำควำมเป็นไปได้ในกำรจัดตั้งศำลกฎหมำยอิสลำมว่ำด้วย
ครอบครัวและมรดกภำยใต้โครงสร้ำงสำนักงำนศำลยุติธรรมไทย
KPI
Kpi.ac.th
Working Language
ส่งเสริมให้รัฐกำหนดกำรใช้ภำษำมลำยูเป็นภำษำ
ทำงำน ในจังหวัดชำยแดนภำคใต้อีกภำษำหนึ่ง
ควบคู่กับภำษำไทย
ส่งเสริมให้มีกำรตรวจสอบกำรบังคับใช้กฎหมำย
พิเศษของเจ้ำหน้ำที่รัฐที่เกี่ยวข้องให้เป็นไปตำม
หลักนิติธรรมและไม่เลือกปฏิบัติ รวมทั้ง
ประเมินผลกระทบต่อประชำชนอย่ำงสม่ำเสมอ
KPI
Kpi.ac.th
ข้อเสนอที่ ๑ – ๖ เป็นข้อเสนอหลัก
ข้อเสนอที่ ๑
เป็นกำรส่งสัญญำณที่จะใช้สันติวิธีเป็นแนวทำงหลักในกำรยุติควำมรุนแรง
ข้อเสนอที่ ๒ และ ๓
เป็นข้อเสนอเชิงกระบวนกำรเพื่อให้มีเวทีพบปะแลกเปลี่ยนซึ่งเชื่อมถึงฐำน
รำกในกำรเปิดพื้นที่กำรมีส่วนร่วมของประชำชนอย่ำงกว้ำงขวำง
ข้อเสนอที่ ๔
เป็นกลไกขับเคลื่อนให้เกิดควำมเป็นธรรมและควำมไว้วำงใจในพื้นที่
ข้อเสนอที่ ๕
กำรสื่อสำรเน้นสร้ำงควำมเข้ำใจกับสังคมใหญ่ให้เห็นประโยชน์ของสันติวิธีและเกิด
ทัศนคติที่เห็นคุณค่ำของกำรอยู่ร่วมกันอย่ำงสันติภำยใต้สังคมพหุวัฒนธรรม
KPI
Kpi.ac.th
ข้อเสนอที่ ๑ – ๖ เป็นข้อเสนอหลัก
ข้อเสนอที่ ๖
โครงสร้ำงบริหำรกำรปกครองปรับให้สอดคล้องกับอัตลักษณ์และวัฒนธรรมของ
คนในพื้นที่ตำมกรอบของรัฐธรรมนูญและเอื้อต่อกำรมีส่วนร่วมของประชำชน
ข้อเสนอที่ ๗ – ๙
เป็นข้อเสนอรองที่สนับสนุนส่งเสริมให้ผู้เกี่ยวข้องดำเนินกำรเพิ่มเติม
จำกเดิมอย่ำงจริงจังและต่อเนื่อง อันจะทำให้ได้ใจคนมลำยูปำตำนี ทำให้เขำรู้สึกว่ำ
รัฐและสังคมใหญ่ยอมรับ เคำรพ และเห็นคุณค่ำในอัตลักษณ์อย่ำงจริงจังและ
จริงใจ สำมำรถดำเนินชีวิตได้อย่ำงมีเกียรติมีศักดิ์ศรี ไม่รู้สึกแปลกแยก และมี
ควำมภำคภูมิใจที่เกิดเป็นพลเมืองไทยเชื้อสำยมลำยูในสังคมไทยที่หลำกหลำยและ
เป็นธรรม

More Related Content

More from Taraya Srivilas

นโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจก
นโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจกนโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจก
นโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจก
Taraya Srivilas
 
โปสเตอร์สัญญาประชาคม
โปสเตอร์สัญญาประชาคมโปสเตอร์สัญญาประชาคม
โปสเตอร์สัญญาประชาคม
Taraya Srivilas
 
จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6
จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6
จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6
Taraya Srivilas
 
การเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงาน
การเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงานการเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงาน
การเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงาน
Taraya Srivilas
 
แนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชน
แนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชนแนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชน
แนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชน
Taraya Srivilas
 
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว แจก
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว  แจกสันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว  แจก
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว แจก
Taraya Srivilas
 
ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69
ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69
ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69
Taraya Srivilas
 
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจ
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจสันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจ
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจ
Taraya Srivilas
 
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 webสถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
Taraya Srivilas
 
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 webสถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
Taraya Srivilas
 
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8
Taraya Srivilas
 
American first muslim
American first muslimAmerican first muslim
American first muslim
Taraya Srivilas
 
การสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทย
การสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทยการสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทย
การสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทย
Taraya Srivilas
 
สถิติเกี่ยวกับผู้หญิง
สถิติเกี่ยวกับผู้หญิงสถิติเกี่ยวกับผู้หญิง
สถิติเกี่ยวกับผู้หญิง
Taraya Srivilas
 
บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้
บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้
บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้
Taraya Srivilas
 
บทบาทสตรีในอนาคต
บทบาทสตรีในอนาคตบทบาทสตรีในอนาคต
บทบาทสตรีในอนาคต
Taraya Srivilas
 
บทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุข
บทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุขบทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุข
บทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุข
Taraya Srivilas
 
การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่
การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่
การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่
Taraya Srivilas
 
การสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้า
การสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้าการสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้า
การสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้า
Taraya Srivilas
 
เอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสช
เอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสชเอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสช
เอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสช
Taraya Srivilas
 

More from Taraya Srivilas (20)

นโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจก
นโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจกนโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจก
นโยบายการจัดการความขัดแย้งด้วยสันติวิธี วทอ แจก
 
โปสเตอร์สัญญาประชาคม
โปสเตอร์สัญญาประชาคมโปสเตอร์สัญญาประชาคม
โปสเตอร์สัญญาประชาคม
 
จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6
จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6
จริยธรรมทางการแพทย์ 75 ปธพ.6
 
การเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงาน
การเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงานการเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงาน
การเรียนรู้ตามรอยพระยุคลบาท การพัฒนาคุณธรรมและจริยธรรมในการทำงาน
 
แนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชน
แนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชนแนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชน
แนวทางในการเรียนรู้ร่วมกันเพื่อลดความขัดแย้งในการจัดการป่าม้ระดับชุมชน
 
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว แจก
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว  แจกสันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว  แจก
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง สจว แจก
 
ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69
ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69
ค้นหาตัวเอง อุซะ usa 69
 
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจ
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจสันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจ
สันติวิธีในการจัดการความขัดแย้ง วิทยาลัยตำรวจ
 
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 webสถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
 
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 webสถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 web
 
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8 สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8
สถานการณ์ความขัดแย้งจากสังคมโลกสู่รากหญ้า สสสส8
 
American first muslim
American first muslimAmerican first muslim
American first muslim
 
การสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทย
การสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทยการสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทย
การสร้างความสามัคคีปรองดอง ปยป. และ ความสมานฉันท์ในสังคมไทย
 
สถิติเกี่ยวกับผู้หญิง
สถิติเกี่ยวกับผู้หญิงสถิติเกี่ยวกับผู้หญิง
สถิติเกี่ยวกับผู้หญิง
 
บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้
บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้
บทบาทสตรีสันติภาพชายแดนใต้
 
บทบาทสตรีในอนาคต
บทบาทสตรีในอนาคตบทบาทสตรีในอนาคต
บทบาทสตรีในอนาคต
 
บทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุข
บทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุขบทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุข
บทบาทสตรีกับการสร้างสรรค์สังคมสันติสุข
 
การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่
การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่
การจัดการความขัดแย้งในพื้นที่
 
การสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้า
การสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้าการสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้า
การสร้างความปรองดองแห่งชาติ สถาบันพระปกเกล้า
 
เอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสช
เอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสชเอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสช
เอกสารการสร้างความปรองดอง และสมานฉันท์ ผลงาน คสช
 

การวิเคราะห์ปัญหาจังหวัดชายแดนภาคใต้และแนวทางแก้ไข