1. 1.Արոմատիկ ածխաջրածիններ
2. Ածխաջրածինների բնական աղբյեւրները
3. Հիդրօքսիմիացություններ
4.Ալդեհիդներ
5. Կարբոնաթթուներ
6. Էսթերներ: Ճարպեր
7. Ածխաջրեր
8. Ամիններ: Ամինաթթուներ: Սպիտակուցներ:
Հոմոլոգիա (2)

2. Արոմատիկ Ածխաջրածիններ
Փակ շղթայով զուգորդված համակարգեր
պարունակող միացությունների մեջ ամենից
հետաքրքիրը արոմատիկ միացություններն են,
որոնք օժտված են որոշ
առանձնահատկություններով:
Առաջին արոմատիկ ածխաջրածինը բենզոլն է`
C6H6

3.  Բենզոլը խիստ վնասակար է
 Ինչպես հաստատում են Չինաստանի և ԱՄՆ
հետազոտողները, մինչև անգամ 1 միլիոնային բաժնով
բենզոլի պարունակությամբ օդի շնչելու արդյունքում
օրգանիզմում հայտնված բենզոլն ի վիճակի է վնասելու
մարդու արյան բջիջները: “Այս հետազոտությունների
արդյունքները շատ բանի մասին են վկայում” պնդում է Նյու
Բրյունսվիկի Ռատգերսի համալսարանի պրոֆեսոր
Ռոբերտ Սնայդերը: Սրանք խոսում են ոչ միայն որոշ
նորմատիվների և ստանդարտների փոփոխման
անհրաժեշտության մասին, այլև որոշ նյութերի՝ բենզինի,
ծխախոտի ծխի և ավտոմեքենաների արտանետած գազերի
վնասակարության աստիճանի վերանայման
անհրաժեշտության մասին:

4.  Շատ հաճախ օգտագործվում են բենզոլի դիպվածային
անվանումները` տոլուոլ, քսիլոլ, կումոլ և այլն:
 Ըստ կանոնական անվանակարգի` ածխաջրածնային
ռադիկալի անվանն ավելացնում են բենզոլ բառը:
 Երկտեղակալված բենզոլների համար դիպվածային
անվանն ավելացնում են հետևյալ նախածանցները`
օրթո` երբ տեղակալիչները միացած են հարևան 2
ածխածնի ատոմներին`1,2- ,մետա`1,3- , պարա`1,4-
Օրինակ` 1,2-երկմեթիլբենզոլ – օրթոքսիլիոլ
1,3-երկմեթիլբենզոլ – մետաքսիլոլ
1,4-երկմեթիլբենզոլ - պարաքսիլոլ

5. Ածխաջրածինների բնական
աղբյուրները
 Ածխաջրածինները ոչ միայնգիտական, այլ նաև
տնտեսական մեծ նշանակություն ունեն, քանի որ
կարևարագույն հումք են օրգանական սինթեզի գրեթե
բոլոր բնագավառներում և լայնորոն օգտագործվում
են էներգետիկ նպատակներով:
Բնական ածխաջրածինները`
 Բնական և ուղեկից նավթային գազեր
 Նավթ, նավթանյութեր
 Կոքսիքիմիական արտադրություն: Քարածուխ

6. Հիդրօքսիմիացություններ
 Գոյություն ունեն մեծ թվով օրգանական
միացություններ, որոնց մոլեկուլի կազմում.
Ածխածնի և ջրածնի ատոմներից բացի, մտնում
են նաև թթվածնի ատոմներ:Թթվածնի ատոմներ
պարունակվում են ֆունկցիոնալ տարբեր
խմբերում:
 Օրգանական հիդրօքսիմիացություններին են
պատկանում այն նյութերը, որոնց մոլեկուլը
պարունակում է ածխաջրածնային ռադիկալի
հետ միացած մեկ կամ մի քանի հիդրքսիլային
(OH) խումբ:

7. Միատոմ Սպիրտներ
 Միատոմ սպիրտներն ածխաջրածինների
ածանցյալներ են, որոց մոլոկուլում ջրածնի մեկ
ատոմը տեղակալված է հիդրօքսիլային (OH)
խմբով:
 Հագեցած միատոմ սպիրտների հոմոլոգիական
շարքի ներկայացուցիչների ընդհանուր բանաձևն
է` CnH2n+1OH. Դրանց մոլեկուլում թթվածինը sp3
հիբրիդային վիճակում է:

8. Հոմոլոգիական շարքը`
Սպիրտի անվանումը Բանաձևը
Մեթանոլ (մեթիլսպիրտ) CH3OH
Էթանոլ (էթիլսպիրտ) C2H5OH
Պրոպանոլ (պրոպիլսպիրտ) C3H7OH
Բութանոլ (բութիլսպիրտ) C4H9OH
Պենտանոլ (պենտիլսպիրտ) C5H11OH
Հեքսանոլ (հեքսիլսպիրտ) C6H13OH
Հեպտանոլ (հեպտիլսպիրտ) C7H15OH

9. Մեթանոլ`

10. Բազմատոմ սպիրտներ
Բազմատոմ սպիրտներն մոլեկուլում
պարունակում են ածխաջրածնային ռադիկալին
միացած մի քանի հիդրօքսիլ խումբ:
Բազմատոմ սպիրտների ժամանակակից
անվանումն է պոլիոլներ (դիոլներ, տրոլներ …):
Դրանց պարզագույն ներկայացուցիչներն են`
 Էթիլենգլիկոլ (էթանդիոլ-1,2)
 Գլիցերին (պրոպանտրիոլ-1,2,3)
Հայտնի են նաև քառատոմ, հնգատոմ, վեցատոմ և
ավելի բարձր ատոմայնության սպիրտներ:

11. Էթիլենգլիկոլ

12. Գլիցերին

13. Ֆենոլ
 Ֆենոլներ են անվանում արոմատիկ
արխաջրածինների այն ածանցյալները, որոնց
մոլեկուլը պարունակում է բենզոլային օղակին
միացած մեկ կամ մի քանի –OH խումբ:

14. Կարբոնիլային միացություններ
Կարբոնիլային են անվանում այն օրգանական
նյութերը, որոնց մոլեկուլում առկա է >C=O
խումբ (կարբոնիլային կամ օքսո):
 Կարբոնիլային միացությունների ընդհանուր
բանաձն է`

15. Կախված տեղակալիչի բնույթից` այդ
միացությունները բաժանվում են 3
խմբի`
 Ալդեհիդներ (X=H)
 Կետոններ (X=R)
 Կարբոնաթթուներ (X=OH)

16. Ալդեհիդներ
 Ալդեհիդներն օրգանական միացություններ են,
որոնց մոլեկուլներում կարբոնիլային խմբի
ածխածնի ատոմը միացած է ջրածնի ատոմին:
 Ընդհանուր բանաձևը`

17. Հոմոլագիական շարքը`
Բանաձևը
CnH2nO
Կանոնական
անվանումը
Դիպվածային
անվանումը
H2C=O Մեթանալ Մրջնալդեհիդ
(Ֆորմալդեհիդ)
CH3CHO
C2H4O
Էթանալ Քացախալդեհիդ
(Ացետալդեհիդ)
CH3CH2CHO
C3H6O
Պրոպանալ Պրոպիոնալդեհիդ
CH3CH2CH2CH
O
C4H8O
Բութանալ Կարագալդեհիդ
CH3(CH2)4CHO
C5H10O
Պենտանալ Վալերիանալդեհիդ

18. Կարբոնաթթուներ
Կարբոնաթթուներն օրգանական միացություններ
են, որոնց մոլեկուլը պարունակում է
ածխաջրածնային ռադիկալին միացած մեկ կամ մի
քանի կարբօքսիլային խումբ –COOH
(բացառություն է կազմում մրջնաթթուն, որի
մոլեկուլում կարբօքսիլային խումբը միացած է Hի
ատոմին):
Կարբօքսիլային խումբի ընդհանուր բանաձևը`

19. Հոմոլոգիական շարքը
Բանաձևը
CnH2nO2
Կանոնական
անվանումը
Դիպվածային
անվանումը
Թթվային
մնացորդի
անվանումը
(RCOO)
H-COOH մեթանաթթու մրջնաթթու Ֆորմիատ
CH3COOH էթանաթթու քացախաթթու ացետատ
CH3CH2COOH պրոպանաթթու պրոպիոնաթթու պրոպիոնատ
CH3CH2CH2COO
H
բութանաթթու կարագաթթու բութիրատ
CH3(CH2)3COOH պենտանաթթու վալերիանաթթու վալերատ
CH3(CH2)14COOH հեքսադեկանաթթու պալմիտինաթթու պալմիտատ
CH3(CH2)16COOH օկտադեկանաթթու ստեարինաթթու ստեարատ
C6H5COOH բենզոլկարբոնաթթու բենզոյաթթու բենզոատ

20. Էսթերներ:Ճարպեր
Ճարպերը եռատոմ սպիրտ գլիցերինի և բարձր
կարգի միահիմն կարբոնաթթուների էսթերներ
են:

21. Ածխաջրեր
Ածխաջրերն օրգանական միացություններ են,
որոնց մոլեկուլները կազմված են ածխածնի,
ջրածնի և թթվածնի ատոմներից:
Ածխաջրածինների կարևոր ներկայացուցիչները`
Միաշաքարներ Երկշաքարներ Բազմաշաքարներ
Գլյուկոզ C6H12O6 Սախարոզ C12H22O11 Օսլա (C6H10O5)n
Ֆրուկտոզ C6H12O6 Լակտոզ C12H22O11 Բջջանյութ (C6H10O5)n
Ռիբոզ C5H10O5 Մալտոզ C12H22O11 Գլիկոգեն (C6H10O5)n
Դեզօքսիռիբոզ
C5H10O4

22. Գլյուկոզ

23. Ֆրուկտոզ

24. Ռիբոզ

25. Սախարոզ

26. Լակտոզ

27. Մալտոզ

28. Օսլա

29. Բջջանյութ

30.  Նյութը պատրաստեց Սերոբյան Հասմիկը
 Պատասխանատու` Վեներա Խառաթյան: