Download to read offline
More Related Content
Similar to Χριστουγεννιάτικα έθιμα της Ελλάδος
Χριστουγεννιάτικα έθιμα της Ελλάδος
- 1.
- 2. ΤΟ ΧΡΙΣΤΌΨΩΜΟ ο Χριστόψωμοείναι το ψωμί που φτιάχνουν οι γυναίκες προς τιμήν του Χριστού με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή, τις παραμονές των Χριστουγέννων. Τη μορφή, το σχήμα και τον στολισμό τού ψωμιού αυτού κανονίζουν οι τοπικές συνήθειες. Στα περισσότερα μέρη, στη μέση της επιφάνειας του χριστόψωμου σχηματίζουν με ζυμάρι το σημείο τού σταυρού και στις άκρες του τοποθετούν αμύγδαλα και καρύδια, που αποτελούν σύμβολα πλούσιας παραγωγής. Η διακόσμησή του καθορίζεται ακόμη και από το επάγγελμα τού νοικοκύρη. Έτσι, αν αυτός είναι γεωργός ή τσοπάνης, στο χριστόψωμο σχηματίζουν βόδια και αλέτρι ή πρόβατα και κατσίκια. Σε μερικά μέρη μέσα στο ζυμάρι βάζουν κι ένα νόμισμα ή κάποιο άλλο σημάδι, για να φανεί, κατά το μοίρασμα, ο τυχερός τού σπιτιού. Στέλιος & Μύρωνας Δ1 3ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης Τ
- 3. Η γαλοπούλα έκανε τηνεμφάνισή της στα εορταστικά τραπέζια γιατί ήταν φθηνή και εύκολη στην πάχυνση. Αποτελούσε επίσης μια πρακτική εναλλακτική άλλων ζώων όπως π.χ. οι αγελάδες οι οποίες χρησίμευαν περισσότερο ζωντανές για το γάλα τους ή τα ακριβότερα τότε κοτόπουλα για τα αυγά τους. Ο Ερρίκος ο VIII ήταν ο πρώτος Άγγλος βασιλιάς που δοκίμασε γαλοπούλα αν και ο Εδουάρδος ο VII ήταν αυτός που έκανε μόδα την κατανάλωση γαλοπούλας τα Χριστούγεννα. Το εντυπωσιακό της μέγεθος σε σύγκριση με το κοτόπουλο, την πάπια ή τη χήνα έπαιξε σημαντικό ρόλο και την επιλογή της. Βασιλική, Ριμ, Δ1 – 3ο Δ.Σ. Παλλήνης
- 4. Το σπάσιμο τουροδιού να πανάρχαιο έθιμο του λαού μας για την γιορτινή μέρα της έλευσης του νέου χρόνου είναι «το σπάσιμο του ροδιού». Το έθιμο αυτό αρχικά εντοπίστηκε στην Πελοπόννησο, αν και μετά διαδόθηκε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας και συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Το πρωί της Πρωτοχρονιάς, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία, ντυμένοι όλοι με τα καλά τους ρούχα για να παρακολουθήσουν τη Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχτούν το νέο χρόνο, καλό κι ευλογημένο. Μπαίνοντας μέσα , με το δεξί πόδι, σπάει το ρόδι πίσω από την εξώπορτα για να πεταχτούν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: «με υγεία, ευτυχία και χαρά το νέο έτος κι όσες ρώγες έχει το ρόδι , τόσες λίρες να έχει η τσέπη μας όλη τη χρονιά.» Άλλη ευχή που συνηθίζεται να λέγεται κατά το σπάσιμο του ροδιού είναι: «Όσο βαρύ είναι το ρόδι, τόσο βαρύ να είναι το πορτοφόλι μας, όσο γεμάτο καρπούς είναι το ρόδι, να είναι γεμάτο το σπίτι μας με καλά και όσο κόκκινο είναι το ρόδι, τόσο κόκκινη να είναι και η καρδιά μας!» Στην επιστροφή, ο νοικοκύρης του σπιτιού έχει στην τσέπη του ένα λειτουργημένο ρόδι, που στην Μικρά Ασία το φυλούσαν στα εικονίσματα από τις 14 Σεπτέμβρη, δηλαδή τη μέρα του Σταυρού. Ανδριάνα Μαρία & Μυρτώ Δ’1 - 3ο Δ.Σ Παλλήνης Έ
- 5. Το καραβακι ο καράβισυμβολίζει την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή, μετά τη γέννηση του Χριστού. Έθιμο που υποχώρησε με το χρόνο, μπροστά σε αυτό του δέντρου, αλλά κανένας δεν δείχνει να το έχει ξεχάσει. Το ελληνικό παραδοσιακό καραβάκι αποτελεί παράδοση των παλαιών εποχών της χώρας μας, που τα παιδιά με αγάπη, χαρά και δημιουργικό νου, συνήθιζαν να κατασκευάζουν μόνα τα παιχνίδια τους, χρησιμοποιώντας ότι είχαν πρόχειρο (συνήθως, ξύλο και λίγο χαρτί Αποτελούσε, όμως, και ένα είδος τιμής και καλωσορίσματος στους ναυτικούς, που επέστρεφαν από τα ταξίδια τους. Πριν από 50 χρόνια, δηλαδή έως και την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία, συναντούσαμε το καραβάκι σε πολλά ελληνικά σπίτια και στα χέρια των παιδιών που έλεγαν τα κάλαντα. Σήμερα, η παράδοση αυτή τείνει να εξαφανιστεί, μιας και έχει αντικατασταθεί από το ξενόφερτο έλατο ή κουρέλια). Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο εκτόπισε το παραδοσιακό καραβάκι που στόλιζαν οι Έλληνες τις ημέρες των Χριστουγέννων. Σε ορισμένες περιοχές (κυρίως στα νησιά) εξακολουθούν να στολίζουν «καραβάκια», ενώ τα τελευταία χρόνια γίνεται μια αξιέπαινη προσπάθεια ορισμένων Δήμων της χώρας, να επαναφέρουν το έθιμο στην αρχική του μορφή, στολίζοντας στις πλατείες τους καραβάκια αντί για έλατα. Η Χίος, ένα κατά κύριο λόγο ναυτικό νησί, συνεχίζει να τηρεί το παλαιό αυτό έθιμο, αποτίνοντας φόρο τιμής στους ναυτικούς της και κρατώντας ζωντανή τη λαϊκή μας παράδοση. Κάθε χρόνο την Πρωτοχρονιά αναβιώνει το έθιμο με τα πρωτοχρονιάτικα καραβάκια. Ομάδες ατόμων που εκπροσωπούν συνοικίες της πρωτεύουσας του νησιού κατασκευάζουν απομιμήσεις εμπορικών και πολεμικών πλοίων, φτιαγμένα με ιδιαίτερη προσοχή. Νίκος και Ιάσονας Δ1 3ο Δ.Σ. Παλλήνης Τ
- 6. Τα κάλαντα Τα κάλανταείναι ελληνικό έθιμο που διατηρείται αμείωτο ακόμα και σήμερα με τα παιδιά να γυρνούν από σπίτι σε σπίτι 2 μαζί ή και περισσότερα και να τραγουδούν τα κάλαντα συνοδεύοντας το τραγούδι τους με το τρίγωνο ή ακόμα και κιθάρες, ακορντεόν, λύρες, ή φυσαρμόνικες. Τα παιδιά γυρνούν από σπίτι σε σπίτι, χτυπούν την πόρτα και ρωτούν: «Να τα πούμε;». Αν η απάντηση από τον νοικοκύρη ή την νοικοκυρά είναι θετική, τότε τραγουδούν τα κάλαντα για μερικά λεπτά τελειώνοντας με την ευχή «Και του Χρόνου. Χρόνια Πολλά». Ο νοικοκύρης τα ανταμοίβει με κάποιο χρηματικό ποσό, ενώ παλιότερα τους πρόσφερε μελομακάρονα ή κουραμπιέδες. Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα και διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ. Πιστεύεται ότι η ιστορία τους προχωρεί πολύ βαθιά στο παρελθόν και συνδέεται με την Αρχαία Ελλάδα. Βρήκαν, μάλιστα, αρχαία γραπτά κομμάτια παρόμοια με τα σημερινά κάλαντα (Ειρεσιώνη στην αρχαιότητα). Έκτορας και Αλέξιος Δ1 3ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης
- 7. Τα δώρα κάτωαπό το δέντρο Σε κάποιες χώρες, τα παιδιά έχουν ανοίξει τα δώρα τους, ήδη, από τις 6 Δεκεμβρίου, την ημέρα του Αγίου Νικολάου. Σε κάποιες άλλες, περιμένουν να ξημερώσουν Χριστούγεννα ή η 26η Δεκεμβρίου, για να βρουν κάτω από το δέντρο ό,τι τους έφερε ο Άγιος Βασίλης. Αλλού, τα δώρα ανοίγονται Πρωτοχρονιά. Και είναι κι εκείνα τα μέρη, όπου ο κόσμος ανταλλάζει δώρα ανήμερα των Θεοφανίων. Το μόνο σίγουρο είναι ότι, όποια μέρα κι αν έχει καθιερώσει ο καθένας στην οικογένειά του ως την ημέρα του ανοίγματός τους, είναι δύσκολο να φανταστούμε τις γιορτές των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς, χωρίς δώρα. Στη χριστιανική θρησκεία, η πρακτική ανταλλαγής δώρων για τα Χριστούγεννα αντανακλά τα δώρα που προσέφεραν οι Μάγοι στον νεογέννητο Ιησού: Χρυσός, το βασιλικό μέταλλο για τον Βασιλιά των Βασιλιάδων. Λιβάνι, σύμβολο της λατρείας που θα του έδειχνε ο κόσμος. Σμύρνα, το άρωμα που τοποθετούνταν στους νεκρούς και έδειχνε ότι ο Χριστός θα υπέφερε και θα πέθαινε. Όμως κάποια παιδιά δεν πέρνουν δώρα τα χριστούγεννα γιατί οι γονεις τους δεν εχουν χρήματα ή γιατί η οικογένεια έχει άλλες προτεραιότητες, όπως για παράδειγμα να βρει σπίτι και φαγητό για την επιβίωσή τους. Νάγια & Μάριος – Δ1 3ο Δ.Σ. Παλλήνης
- 8. Τα γλυκά τωνΧριστουγέννων είναι αυτά που τρώμε τα Χριστούγεννα και είναι οι κουραμπιέδες, τα μελομακάρονα, η βασιλόπιτα και οι δίπλες. Δεν λείπουν τα σοκολατάκια και οι καραμελίτσες. Η ιστορία του κουραμπιέ Ο κουραμπιές έχει μεγάλη ιστορία. Ετυμολογικά κατάγεται από την ανατολή, ταξίδεψε μέχρι τον Μεσαίωνα όπου εδραιώθηκε ως μπισκότο, και τέλος πάντων, οι αρχαίοι Έλληνες έψηναν τα μπισκότα δύο φορές (δί-πυρον), ακριβώς για να δώσουν στα γλυκίσματα την υφή, μορφή και τραγανότητα του μπισκότου. Πολυταξιδεμένος, πήγε με τους Βενετούς στην Ασία και ξαναγύρισε, και σήμερα, είναι ο παραδοσιακός μας ελληνικός και αγαπημένος κουραμπιές των Χριστουγέννων. Με αμύγδαλα, με επικάλυψη σοκολάτας, με τριμμένο αμύγδαλο, με ολόκληρο ή με μισό, με πλούσια ζάχαρη άχνη που σηκώνει ομίχλη ευτυχίας. Λουκία, Χριστίνα, Αργυρώ 3 Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης Τάξη Δ’1
- 9. Οι καλικάτζαροι ύμφωνα μετις λαϊκές παραδόσεις οι καλικάντζαροι είναι διάφορα δαιμονικά όντα. Τα όντα αυτά παρουσιάζονται στη γη την Παραμονή των Χριστουγέννων και βασανίζουν τους ανθρώπους όλο το Δωδεκαήμερο μέχρι τα Θεοφάνεια, που αγιάζονται τα νερά. Θεωρούνται δύσμορφοι και λιπόσαρκοι, καθένας με κόκκινα μάτια, αχτένιστα μαλλιά, δόντια άγριου θηρίου, τραγοπόδαρα ή με τέσσερα πόδια σαν πίθηκοι. Οι γιαγιάδες μας παλιά έλεγαν πως είναι αερικά, ξωτικά. Σύμφωνα με σύγχρονη δοξασία, πρόκειται για «δαιμόνια» που εμφανίζονται κατά το Δωδεκαήμερο (από 25-12 μέχρι και τις 6 Ιανουαρίου). Επειδή από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα ο Χριστός είναι ακόμη αβάφτιστος, είναι και «τα νερά αβάφτιστα». Έτσι βρίσκουν ευκαιρία οι καλικάντζαροι ν’ αλωνίσουν τον κόσμο. Κάποιοι πιστεύουν πως οι καλικάντζαροι είναι μαυριδεροί, ασχημομούρηδες, ψηλοί και ξερακιανοί. Άλλοι λένε ότι φοράνε σιδεροπάπουτσα. Για άλλους, έχουν κόκκινα μάτια, πόδια τράγου και τριχωτό σώμα. Καθένας τους έχει κι από ένα κουσούρι. Άλλος κουτσός, άλλος στραβός ή μονόφθαλμος, άλλος μονοπόδαρος ή στραβοπόδαρος, άλλοι στραβοχέρηδες, στραβοπρόσωποι, με καμπούρα ή ουρά. Οι καλικάντζαροι, έρχονται από τα έγκατα της γης, όπου ολόκληρο το χρόνο, προσπαθούν με τσεκούρια και πριόνια να κόψουν το δέντρο που βαστάει τη γη, το δέντρο της ζωής, που αντιπροσωπεύει τη γονιμότητα, την αστείρευτη πηγή της ζωής, το διαρκώς αναγεννώμενο σύμπαν που καμιά δύναμη σ’ αυτόν τον κόσμο δεν μπορεί να σταματήσει. Κόβουν κόβουν, μέχρι που έχει μείνει πολύ λίγο ακόμα, αλλά τότε έρχονται τα Χριστούγεννα και λένε «χάιστε να πάμε πάνω στη γη και θα πέσει μοναχό του». Ανεβαίνουν λοιπόν πάνω στη γη και τα Θεοφάνεια που γυρίζουν, βλέπουν το δέντρο ολάκερο, ακέραιο, άκοπο. Και πάλι κόβουν και πάλι έρχονται τα Χριστούγεννα και όλο απ’ την αρχή. Μιχάλης και Αντώνης Δ1 3ο Δημ. Σχολ. Παλλήνης .
- 10. Ο ερχομος τουΆι Βασιλη άθε χρόνο τις άγιες μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς εκατομμύρια παιδιά όλων των φυλών και των εθνοτήτων, σε κάθε γωνιά της γης, περιμένουν ανυπόμονα τον ερχομό του Αι Βασίλη, του αγαπημένου ασπρομάλλη γέροντα που με το σακί του γεμάτο δώρα θα ταξιδέψει σε μια νύχτα ολόκληρο τον κόσμο, για να αφήσει κάτω από κάθε Χριστουγεννιάτικό δέντρο τα δώρα που του ζήτησαν με τα γράμματα ή τις ευχές τους. Πάντα χαμογελαστός και καλοκάγαθος, πάνω στο ιπτάμενο έλκηθρο που το σέρνουν οκτώ ζωηρά ελάφια ή τάρανδοι, αποτελεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα τον πλέον αγαπημένο ήρωα των παιδιών. Είναι ο father christmas των Άγγλων, ο santa Claus των Αμερικανών, ο pere noel των Γάλλων, ο sinterklaas των Ολλανδών , ο weinachtmann των Γερμανών , ο babbo Natale των Ιταλών, ο Julemand των Σκανδιναβών, ο Joulupukki των Φινλανδών , είναι με άλλα λόγια ο Αι Βασίλης των Ελλήνων. Ζει εδώ και εκατοντάδες χρόνια στο Βόρειο Πόλο. Αναλαμβάνει να κάνει τα όνειρα των παιδιών πραγματικότητα, αγγίζοντας τις ψυχές του με το δικό του μαγικό τρόπο. Άρτεμις και Νίνα Δ1΄ τάξη 3ο Δημοτικό Σχολείο Παλλήνης Κ
- 11. Η ιστορια τουΧριστουγεννιατικου δεντρου ο χριστουγεννιάτικο δέντρο των νεώτερων χρόνων προέρχεται από την Γερμανία. Σ’ ένα λαϊκό μεσαιωνικό δράμα για τον Αδάμ και την Εύα το κυριότερο εξάρτημα τού σκηνικού ήταν ένα έλατο διακοσμημένο με μήλα, το οποίο συμβόλιζε τον Κήπο τής Εδέμ. Οι Γερμανοί έστηναν δέντρο του Παραδείσου μέσα στα σπίτια τους στις 24 Δεκεμβρίου, θρησκευτική γιορτή του Αδάμ και της Εύας. Αρχικά κρεμούσαν πάνω του λεπτά μπισκότα (συμβόλιζαν την όστια, το χριστιανικό σύμβολο τής σωτηρίας), τα οποία αντικαταστάθηκαν. Το Χριστουγεννιάτικο δέντρο έκανε την πρώτη του εμφάνιση στον ελλαδικό χώρο το 1833. Το έφεραν ο Όθωνας και η Βαυαρική δυναστεία ως Γερμανικό έθιμο και το πρώτο έλατο στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου, όπου οι κάτοικοι έκαναν ουρές για να το θαυμάσουν. Ωστόσο, το Χριστουγεννιάτικο δέντρο άρχισε να καθιερώνεται σε όλα τα ελληνικά σπίτια από το 1950 και μετά. Στην Βόρεια Αμερική τα χριστουγεννιάτικα δέντρα εισήχθησαν από τους Γερμανούς αποίκους στις αρχές τού 17ου αιώνα και έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλή τον 19ο αιώνα. Εξίσου δημοφιλή ήταν στην Αυστρία, την Ελβετία, την Πολωνία και την Ολλανδία. Κατά τον 19ο και τον 20ό αιώνα οι Αμερικανοί ιεραπόστολοι εισήγαγαν τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στην Κίνα και την Ιαπωνία, όπου επικράτησε η διακόσμησή τους με περίπλοκα σχέδια από χαρτί. Στις 22 Δεκεμβρίου 1882, ο Τόμας Έντισον ηλεκτροφώτισε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο .στην Νέα Υόρκη, αντικαθιστώντας τα κεριά με ηλεκτρικούς λαμπτήρες, που ο ίδιος είχε ανακαλύψει Μαριάννα - Ζέτα - Φωτεινή 3ο Δ.Σ. Παλλήνης Τ
- 12. Το έθιμο τηςβασιλόπιτας είναι πολύ παλαιό, προέρχεται από εκείνο το τελούμενο στην αρχαία εορτή των «Κρονίων» (των ρωμαϊκών «Σατουρναλίων») που παρέλαβαν οι Φράγκοι, από τους οποίους και προήλθε η συνήθεια της τοποθέτησης νομίσματος μέσα στη πίτα και της ανακήρυξης ως «Βασιλιά της βραδιάς» αυτού που το έβρισκε. Κατά άλλο έθιμο, αντί νομίσματος, έβαζαν φασόλι και αυτόν που το έβρισκε τον αποκαλούσαν “φασουλοβασιλιά”. – Το κόψιμο στις βασιλόπιτας είναι από τα ελάχιστα αρχέγονα έθιμα που επιβιώνουν. Σύμφωνα με τον καθηγητή Δημήτρη Λουκάτο αποτελεί εξέλιξη του γνωστού και λαϊκού εθίμου στις πρωτοχρονιάτικης πίτας. Στην αρχαιότητα υπήρχε το έθιμο του εορταστικού άρτου, τον οποίο σε μεγάλες αγροτικές γιορτές οι αρχαίοι Έλληνες πρόσφεραν στις θεούς. – Τέτοιες γιορτές ήταν τα Θαλύσια και τα Θεσμοφόρια. Χαρακτηριστικό στοιχείο στις βασιλόπιτας είναι ότι ο άνθρωπος δοκιμάζει την τύχη του με το κέρμα στις, προσπαθώντας να μαντέψει πώς θα του έρθουν τα πράγματα στη νέα χρονιά. Σε όποιον πέσει το φλουρί, στις θα είναι ο τυχερός και ευνοούμενος του νέου έτους! Η ορθόδοξη παράδοση συνέδεσε το έθιμο με τη Βασιλόπιτα. Η θρησκευτική παράδοση συνδέει την Βασιλόπιτα με την προσωπικότητα του Μεγάλου Βασιλείου, στον οποίο οφείλει και το όνομά της . Στα χρόνια του Ιουλιανού του Παραβάτη, όταν το Βυζάντιο κήρυξε τον πόλεμο στην Περσία, ο Ιουλιανός πέρασε με τον στρατό του από την Καισάρεια. Τότε διέταξε να φορολογήσουν όλη την επαρχία καχρήματα αυτά θα τα έπαιρνε επιστρέφοντας για την
- 13. Κωνσταντινούπολη.Έτσι, οι κάτοικοιαναγκάσθηκαν να δώσουν ό,τι είχε ο καθένας σε χρυσαφικά και νομίσματα. Όμως ο Ιουλιανός σκοτώθηκε άδοξα σε μια μάχη στο πόλεμο με τους Πέρσες και δεν ξαναπέρασε ποτέ από την Καισάρεια. Τότε ο Άγιος Βασίλειος έδωσε εντολή από τα μαζεμένα χρυσαφικά τα μισά να δοθούν στους φτωχούς, ένα μικρό μέρος στις ανάγκες των ιδρυμάτων της ‘’Βασιλειάδας’’ και τα υπόλοιπα τα μοίρασε στους κατοίκους με ένα πρωτότυπο τρόπο: έδωσε εντολή να ζυμώσουν μικρά ψωμιά και σε κάθε ένα τοποθέτησε μέσα από ένα νόμισμα ή χρυσαφικό και κατόπιν τα μοίρασε στα σπίτια. Έτσι τρώγοντας οι κάτοικοι τα ψωμιά έβρισκαν μέσα κάποιο από τα αφιερωθέντα τιμαλφή. Με τον τρόπο αυτό γεννήθηκε το έθιμο της πίτας που ονομάσθηκε Βασιλόπιτα, στην οποία βάζουμε ένα φλουρί. Αυτός στο κομμάτι του οποίου θα ‘’πέσει’’ το φλουρί, θεωρείται ότι είναι τυχερός και θα έχει μια καλή χρονιά. Από τότε φτιάχνουμε κι εμείς τη Βασιλόπιτα με το φλουρί μέσα, την πρώτη μέρα του χρόνου, τη μέρα του Αγίου Βασιλείου .Η Βασιλόπιτα Αγιοβασιλιάτικο έθιμο πολλών αιώνων, μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, για να μας θυμίζει την αγάπη και την καλοσύνη αυτού του Μεγάλου Αγίου. ΄Ελενα και Εύα – Δ1 – 3ο Δ.Σ. Παλλήνης