6 Σεπτεμβρίου 1955 - Η τουρκική θηριωδία στην Κωνσταντινούπολη

1. Σεπτεμβριανά
6η - 7η Σεπηεμβρίου 1955
Η ανθελληνική θηριωδία ζηην
Κωνζηανηινούπολη
Γιάννης Τσιλιμίγκρας
Ιζηοπικόρ

2. Κωνςταντινοφπολθ
νφκτα 6θσ ΢επτεμβρίου 1955
• κακοδθγοφμενοσ τουρκικόσ
όχλοσ προκάλεςε βίαια
επειςόδια κατά των
Ελλινων:
 λεθλατοφν & πυρπολοφν
καταςτιματα, ςπίτια,
ςχολεία
 βεβθλϊνουν Εκκλθςίεσ και
νεκροταφεία
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

3. Κωνςταντινοφπολθ
νφκτα 6θσ ΢επτεμβρίου 1955
 Αφορμι: θ βομβιςτικι
επίκεςθ ςτο φερόμενο ωσ
πατρικό ςπίτι του Κεμάλ
Ατατοφρκ ςτθν Θεςςαλονίκθ
 αποδείχτθκε ςκθνοκετθμζνθ
προβοκάτςια από τθν
τουρκικι κυβζρνθςθ
 Πραγματικι αιτία: θ εξζλιξθ
του Κυπριακοφ ηθτιματοσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

4. ο Ελλθνιςμόσ τθσ Κωνςταντινοφπολθσ
1923 -1947
• 1924: υπολογιηόταν ςε
350.000
 «προςτατεφονταν» από τθ
ςυνκικθ τθσ Λωηάννθσ
 αρχζσ δεκαετίασ του 1950:
148.000 περίπου, ςυν 26.000
Ζλλθνεσ πολίτεσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

5. θ Μεγάλθ Οδόσ του Πζραν
αρχζσ 20ου αι.
θ Αγ. Τριάδα ο δρόμοσ με τισ
και το Ζάππειο τράπεηεσ ςτον
εκπαιδευτιριο Γαλατά, κζντρο
ςτο Ταξίμ - τθσ οικονομικισ
1900 ηωισ τθσ
Αυτοκρατορίασ -
1910

6. ο Ελλθνιςμόσ τθσ Κωνςταντινοφπολθσ
1923 -1947
• από τθν επομζνθ τθσ υπογραφισ, θ Σουρκία άρχιςε να
τθν καταπατά απροκάλυπτα, χωρίσ ουςιαςτικι αντίδραςθ
από το ελλθνικό κράτοσ:
 εμπόδια ςτθν ομαλι οργάνωςθ και λειτουργία των
εκπαιδευτθρίων
 1932: ο νόμοσ 2007/1932 απαγορεφει ςτουσ
ελλθνορκόδοξουσ τθν άςκθςθ πλικουσ επαγγελμάτων
όπωσ χθμικόσ, μθχανικόσ, ράφτθσ κτλ.
 εγκατζλειψαν τθν Πόλθ 10.000 Πολίτεσ ελλθνικισ
υπθκοότθτασ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

7. ο Ελλθνιςμόσ τθσ Κωνςταντινοφπολθσ
1923 -1947
• 1941: ςτρατολόγθςθ 20 κλάςεων ομογενϊν, θλικίασ 25 -
45 ετϊν, και αποςτολι τουσ ςε νζα «τάγματα εργαςίασ»
ςτα βάκθ τθσ Σουρκίασ
• Νοζμβριοσ 1942: «βαρλίκι»
• varlιk vergisi = φορολογία περιουςίασ
• το πιο εξοντωτικό μζτρο
 οι τουρκικζσ αρχζσ, με αυκαίρετο τρόπο, όριςαν για τουσ
μειονοτικοφσ φόρο που ζφκανε να είναι διπλάςιοσ και
τριπλάςιοσ τθσ ςυνολικισ αξίασ τθσ περιουςίασ τουσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

8. το «βαρλίκι»
1942
 Αν ο φορολογοφμενοσ δεν
κατζβαλλε τον φόρο εντόσ 15
θμερϊν, οι ζφοροι είχαν
δικαίωμα να κατάςχουν κάκε
κινθτι και ακίνθτθ περιουςία
του
 Αργοπορία 30 θμερϊν
ςιμαινε τον εκτοπιςμό των
οφειλετϊν ςε ειδικά
ςτρατόπεδα και εκτζλεςθ
καταναγκαςτικϊν ζργων
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

10. Ειάρηζηνη γλωξίδνπλ ηα εργατικά τάγματα κέζα ζηα
ρηνληζκέλα βνπλά ηνπ Aşkale όπνπ ρηιηάδεο Ρωκηνί
ππέζηεζαλ ηηο θαθνπρίεο, ηελ πείλα θαη ην ζάλαην, κε αθνξκή
ηελ κε πιεξωκή ηνπ εμνληωηηθνύ θόξνπ πεξηνπζίαο

11. το «βαρλίκι»
1942
 ΢υνζπειεσ:
 δήμευςη πολλϊν περιουςιϊν
 πώληςη ελλθνικϊν περιουςιϊν ςε Σοφρκουσ ζναντι
ευτελεςτάτων ποςϊν
 πάρα πολλοί Ζλλθνεσ οδθγικθκαν ςτθν Ανατολία
κάποιοι επζςτρεψαν ςτισ αρχζσ του 1944
 θ ελλθνικι ομογζνεια, αν και αποτελοφςε λιγότερο από
το 0,5% του πλθκυςμοφ τθσ Σουρκίασ, εκλικθ να
πλθρϊςει το 20% του ςυνολικοφ ποςοφ του φόρου
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

12. Χαλιά Ελλθνικϊν οικογενειϊν ςε
πλειςτθριαςμό.
Τεράςτιεσ ποςότθτεσ κινθτισ
περιουςίασ πλειςτθριάςτθκαν
(1942-1944) με αφορμι τθν μθ
πλθρωμι του εξοντωτικοφ φόρου
περιουςίασ
Ομοεκνείσ που δεν μποροφςαν να
πλθρϊςουν το «βαρλίκι»
ςτζλνονται ςτο Άςκαλε για
πραγματοποίθςθ οδικϊν ζργων.
Μεγάλοσ αρικμόσ Μειονοτικϊν
είχε εκδιωχκεί από τθν Πόλθ και
άλλα αςτικά κζντρα το 1942-1944

13. ανάκαμψθ τθσ ελλθνικισ μειονότθτασ
1947 - 1955
• 1946: οι πρϊτεσ
πολυκομματικζσ εκλογζσ
ςτθν Σουρκία
• τα δφο μεγάλα κόμματα
ζπρεπε να
προςεταιριςκοφν τισ
ψιφουσ των ομογενϊν
Ismet Inonu - Adnan Menderes
Ρεπουμπλικανικό - Δθμοκρατικό
Λαϊκό Κόμμα Κόμμα
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

14. θ ανάκαμψθ
1947 - 1955
• οι Ζλλθνεσ τθσ Πόλθσ ςε μια οκταετία:
 αναδιοργάνωςαν τουσ πολιτιςτικοφσ και ακλθτικοφσ
ςυλλόγουσ
 αναςυγκρότθςαν τα νοςοκομεία και τα φιλανκρωπικά
ιδρφματα
 αναβάκμιςαν τθν λειτουργία των ςχολείων
 διπλαςιάςτθκε ο αρικμόσ των μακθτϊν
 106 ελλθνικζσ κοινότθτεσ και ιδρφματα διζκεταν νόμιμο
καταςτατικό
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

15. θ ανάκαμψθ
1947 - 1955
• 3 περιοχζσ
ςυγκεντρϊνουν τον
μεγαλφτερο ελλθνικό
πλθκυςμό:
 του ΢ταυροδρομίου
 του Γαλατά
 τθσ Χαλκθδόνασ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

16. Γιορτι των Θεοφανείων ςτο Μπεμπζκι
του Βοςπόρου - δεκαετία ‘50
Ο πφργοσ του
Χριςτοφ ςτο
Πζραν

17. θ ανάκαμψθ
1947 - 1955
• οι Έλληνεσ επιχειρηματίεσ αναδείχκθκαν ςθμαντικότατοσ
παράγων τθσ οικονομικισ ηωισ τθσ Κωνςταντινουπόλεωσ
 εντάκθκαν τα εχθρικά αιςθήματα των εξακλιωμζνων
Σοφρκων εναντίον των ομοεκνϊν μασ
 θ κυβζρνθςθ Μεντερζσ διαμορφϊνει μια ςαφϊσ πιο
εχκρικι ςτάςθ ζναντι τθσ μειονότθτασ, προβάλλοντασ
προςκόμματα ςτισ ελλθνικζσ κοινότθτεσ, που
επιηθτοφςαν να ανακτιςουν τισ χαμζνεσ περιουςίεσ τουσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

18. το Κυπριακό
1954
 1954: ανακίνθςθ του Κυπριακοφ ηθτιματοσ
από τον ΢τρατάρχθ Αλζξανδρο Παπάγο
 τουρκικόσ όχλοσ, τφποσ και κυβζρνθςθ
ςτρζφονται απροκάλυπτα εναντίον των
Ελλινων
 Με βρετανικι υποκίνθςθ θ Σουρκία κζτει
κζμα -αν όχι επιςτροφισ τθσ νιςου ςτθν ίδια-
τουλάχιςτον διχοτομήςεωσ με πρόςχθμα τθν
προςταςία τθσ μουςουλμανικισ μειονότθτασ,
θ οποία βαφτίςτθκε «τουρκικι» και
αναβακμίςτθκε ςε «κοινότθτα»
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

19. το Κυπριακό
1954
 Με τισ ευλογίεσ τθσ τουρκικισ
κυβερνιςεωσ ιδρφκθκαν και
ενιςχφκθκαν οικονομικά διάφορεσ
«εκνικζσ» οργανϊςεισ
 Ρόλοσ τουσ θ ενεργόσ ςυμμετοχι ςε
«λαϊκζσ» και «αυκόρμθτεσ»
διαδθλϊςεισ υπζρ των Σουρκοκυπρίων
και εναντίον των Ρωμιϊν τθσ Πόλθσ
 Κυριότερθ θ ΚΤC «Κιbrιs Türktür Cemiyeti»
=Η Κφπροσ είναι Σουρκικι με ιδρυτι τον
ντονμζ Hikmet Bil
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

20. το Κυπριακό
1954
 ο Hikmet Bil αρκρογραφϊντασ ςτθ
«Hürriyet» αναδεικνφεται ςε ζναν
καταπλθκτικό ζμπορο του φανατιςμοφ
 χάρισ ςτθν πφρινθ ανκελλθνικι
αρκρογραφία του, θ εφθμερίδα από 11.000
φφλλα κυκλοφορία εκτινάχτθκε ςτα 600.000
φφλλα θμερθςίωσ!
 το παράδειγμα ακολοφκθςαν οι υπόλοιπεσ
τουρκικζσ εφθμερίδεσ που ςυναγωνίηονταν
ςε παραπλθροφόρθςθ και ανκελλθνικζσ
υπερβολζσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

21. το Κυπριακό
1955
 1θ Απριλίου 1955: ζναρξθ του
απελευκερωτικοφ αγϊνα τθσ Ε.Ο.Κ.Α.
 ο τουρκικόσ τφποσ:
 ςτθλιτεφει τον Πατριάρχθ Ακθναγόρα
επειδι δεν καταδικάηει τθν Ε.Ο.Κ.Α.
 κατθγορεί τουσ ομογενείσ τθσ Πόλθσ
ότι διεξιγαν εράνουσ υπζρ τθσ
Ε.Ο.Κ.Α.
 φθμολογεί επικείμενθ γενικι ςφαγι
των Σουρκοκυπρίων ςτισ 28
Αυγοφςτου 1955
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

22. …λίγεσ θμζρεσ πριν
τζλοσ Αυγοφςτου 1955
 24 Αυγοφςτου: ο Μεντερζσ ενϊπιον
υπουργϊν, βουλευτϊν, επιχειρθματιϊν
και δθμοςιογράφων υιοκετεί όλα τα
μυκεφματα εναντίον των Ελλινων τθσ
Πόλθσ και τθσ Κφπρου, εξερεκίηοντασ
περαιτζρω τον τουρκικό όχλο
 28 Αυγοφςτου: Σθν ϊρα τθσ Θείασ
Λειτουργίασ 20 Σοφρκοι -υπό τα απακι
όμματα τθσ αςτυνομίασ- λεθλάτθςαν
τισ Εκκλθςίεσ Παναγίασ Νεοχωρίου και
Αγίων Σαξιαρχϊν ΢τζνθσ (φωτ. δεξιά)
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

23. …λίγεσ θμζρεσ πριν
3 ΢επτεμβρίου 1955
 3 ΢επτεμβρίου: θ ςφηυγοσ
του Σοφρκου Προξζνου ςτθν
Θεςςαλονίκθ κάλεςε
Ζλλθνα φωτογράφο για να
φωτογραφιςει τον
περίβολο του Προξενείου
 Ήκελε τισ φωτογραφίεσ ωσ
«ενκφμιο» κακϊσ τθν
επομζνθ κα επζςτρεφε ςτθν
Σουρκία
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

24. …παραμονι
5θ προσ 6θ ΢επτεμβρίου 1955
 μεςάνυκτα 5θσ προσ 6θ ΢επτεμβρίου:
εξερράγθ βόμβα ςτον κιπο του Προξενείου,
προκαλϊντασ μικρζσ μόνον ηθμιζσ ςε
υαλοπίνακεσ
 Σθ βόμβα -όπωσ εξακριβϊκθκε από τισ ζρευνεσ
των ελλθνικϊν αρχϊν και όπωσ απεδείχκθ
αργότερα ςτθν δίκθ των πρωταιτίων των
γεγονότων το 1961 ςτθν νιςο Yassιada (Πλάτθ)-
μετζφερε από τθν Σουρκία ο Oktay Engin -
μουςουλμάνοσ ςπουδαςτισ από τθν
Κομοτθνι- και τοποκζτθςε ο Σοφρκοσ
κυρωρόσ του Προξενείου
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

25. …ανιμερα
6 ΢επτεμβρίου 1955
 4:00 το απόγευμα: θ İstanbul Ekspres
ςε ζκτακτθ ζκδοςθ δθμοςίευςε τισ
φωτογραφίεσ τθσ ςυηφγου του
Σοφρκου Προξζνου παραποιθμζνεσ,
ϊςτε να δίδεται θ εντφπωςθ ότι ςτο
«ςπίτι του πατζρα των Τοφρκων είχε
ςθμειωκεί μια τεράςτια ζκρθξθ από
βόμβα που είχαν τοποκετιςει οι
Ζλλθνεσ»
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

26. το ανκελλθνικό πογκρόμ
6θ προσ 7θ ΢επτεμβρίου 1955
 Μαινόμενοσ τουρκικόσ όχλοσ ξεχφκθκε
ςτουσ δρόμουσ τθσ Πόλθσ και λεθλατεί
κάκε τι το ελλθνικό
 Αςφαλϊσ δεν ζδραςαν αυκόρμθτα
 Προφανϊσ αρκετοί Σοφρκοι δεν
ενζκριναν όςα διεπράχκθςαν. Εντοφτοισ,
ουδείσ Σοφρκοσ πρόδωςε λεπτομζρειεσ
του ςχεδίου ςε Ρωμιό φίλο του, πλθν
ελαχίςτων εξαιρζςεων, που μιλοφςαν
αόριςτα για «κάτι άςχθμο που επρόκειτο
να ςυμβεί εκείνεσ τισ θμζρεσ»
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

27. το ςχζδιο
 είχε αρτιότατα οργανωκεί
 μζρεσ ι και εβδομάδεσ πριν
ςτρατολογικθκαν άτομα από τθν
Μικρά Αςία και τθν Αν. Θράκθ
 μεταφζρκθκαν με ςιδθρόδρομο,
ταξί, λεωφορεία και πλοία
 εφοδιάςτθκαν με ρόπαλα, αξίνεσ,
λοςτοφσ, βενηίνθ, δυναμίτιδα
 τουσ παρεςχζκθ τροφι και
κατάλυμα για μία ι δφο θμζρεσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

28. το ςχζδιο
 ςυντάχκθκαν οι κατάλογοι των
επικείμενων ςτόχων ςε κάκε
ςυνοικία
 ςθμαδεφτθκαν τθν κατάλλθλθ
ςτιγμι τα ελλθνικά κτιρια
 εκπαιδεφτθκαν αςτυνομικοί και
ςτρατιϊτεσ με πολιτικά που κα
ελάμβαναν μζροσ ςτθ λεθλαςία και
κα κατθφκυναν το πλικοσ, ενϊ
αργότερα κα ζπαιηαν τον ρόλο των
ειρθνοποιϊν
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

29. το ςχζδιο
 ςφμφωνα με τθν εφθμερίδα Radikal
(12 Αυγοφςτου 2008), τα γεγονότα τθσ 6-7
΢επτεμβρίου 1955 είχαν οργανωκεί
από το Γραφείο Ειδικοφ Πολζμου
(Özel Harp Dairesi) το οποίο αποτελοφςε
μθχανιςμό που είχε ςτθκεί από το
ΝΑΣΟ για τθν αποτροπι του
κομμουνιςτικοφ κινδφνου
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

30. το ανκελλθνικό πογκρόμ
6θ προσ 7θ ΢επτεμβρίου 1955
 οι πρϊτεσ ςυγκεντρϊςεισ και
ομιλίεσ ξεκίνθςαν κατά τισ 4:30 το
απόγευμα, ενϊ οι πρϊτεσ
ταραχζσ ςτισ 5:30
 επιθζςεισ εναντίον των Ελλινων
και των περιουςιϊν τουσ ζλαβαν
χϊρα ςτθν ευρωπαϊκι και ςτθν
αςιατικι πλευρά τθσ
Κωνςταντινουπόλεωσ, αλλά και
ςτθ Χάλκθ και ςτθν Πρίγκθπο
από Σοφρκουσ που μεταφζρκθκαν
εκεί με πλοιάρια
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

31. το ανκελλθνικό πογκρόμ
6θ προσ 7θ ΢επτεμβρίου 1955
 ο όχλοσ -δεκάδεσ χιλιάδεσ-
κινικθκε κατά παντόσ ελλθνικοφ
 Μζςα ςε 9 ϊρεσ -ςε πολλά
ςθμεία οι βανδαλιςμοί
ςυνεχίςτθκαν και μετά τθν κιρυξθ
του ςτρατιωτικοφ νόμου μετά τα
μεςάνυκτα:
 καταςτράφθκαν ολοςχερϊσ 1004
ςπίτια, άλλα 2500 υπζςτθςαν
εκτεταμζνεσ ηθμιζσ
 73 Εκκλθςίεσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

36. «Kahrolsun giavourlar» (=Ανάθεμα ζηοςρ γκιαoύπηδερ)

39. «Υίkίn, kirin, giavourdour» (=Σπάζηε, γκπεμίζηε, είναι γκιαούπηρ)

46. «bugün malınız, yarın canınız» (=ζήμεπα η πεπιοςζία ζαρ, αύπιο η ζυή ζαρ)

48. ο απολογιςμόσ
 Καταςτράφθκαν 4348 καταςτιματα
 11 κλινικζσ
 27 φαρμακεία
 26 ςχολεία
 5 πολιτιςτικοί ςφλλογοι
 οι εγκαταςτάςεισ 3 εφθμερίδων
Καηαζηροθές ζηη Μεγάλη
 12 ξενοδοχεία Οδό ηοσ Πέραν
 21 εργοςτάςια
 110 ηαχαροπλαςτεία και εςτιατόρια
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

49. ο απολογιςμόσ
 τουλάχιςτον 30 Ζλλθνεσ
ςκοτώθηκαν και εκατοντάδεσ
κακοποιικθκαν βάναυςα
 2000 περίπου υπολογίηονται
οι βιαςμοί αν και επιςιμωσ
καταγγζλκθκαν μόνο 200, για
ευνόθτουσ λόγουσ
 ςυλικθκαν πάρα πολλοί
τάφοι ςε 2 κοιμθτιρια, κακϊσ
και οι τάφοι των Πατριαρχϊν
ςτθν Μονή Βαλουκλή (φωτ)
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

50. ο απολογιςμόσ
 ιερείσ ξυλοκοπικθκαν αγριότατα, άλλοι
διαπομπεφκθκαν γυμνοί εξαναγκαηόμενοι
να φωνάηουν: «Η Κφπροσ είναι τουρκικι»
 ςε ιεροδιάκονο ζγινε αναγκαςτικι
περιτομι
 ο Επίςκοποσ Παμφίλου Γεράςιμοσ (φωτ)
και ο θλικιωμζνοσ μοναχόσ Χρφςανκοσ
Μαντάσ ξυλοκοπικθκαν μζχρι κανάτου
 ο Μθτροπολίτθσ Ηλιουπόλεωσ Γεννάδιοσ
παρεφρόνθςε από τουσ ξυλοδαρμοφσ και
φςτερα από λίγο χρόνο απεβίωςε
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

51. θ οικονομικι πτυχι
 μζςα ςε λίγεσ ϊρεσ θ ελληνική οικονομική
δραςτηριότητα καταςτράφηκε ςχεδόν
ολοςχερϊσ
 τα ςπίτια, οι περιουςίεσ και τα ιδρφματα τθσ
ομογζνειασ λεθλατικθκαν
 χιλιάδεσ Ζλλθνεσ ζμειναν μόνο με τα ροφχα που
φοροφςαν
 εκλάπθςαν τα πάντα: οικιακά ςκεφθ, κρεβάτια,
καναπζδεσ και κοςμιματα
 8.700 ζμειναν άνεργοι αφοφ οι επιχειριςεισ ςτισ
οποίεσ εργάηονταν είχαν καταςτραφεί
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

52. θ οικονομικι πτυχι
 οι πρϊτεσ εκτιμιςεισ τουρκικϊν και ξζνων
τραπεηϊν μιλοφςαν για ηθμιζσ τθσ τάξθσ
του ενόσ ή δφο δις τουρκικϊν λιρϊν
 τον Φεβρουάριο του 1956 θ τουρκικι
κυβζρνθςθ υπολόγιςε τισ ςυνολικζσ ηθμιζσ
ςε 69.578.744 λίρεσ Σουρκίασ, περίπου 25
Ο μακαριζηός
εκατομμφρια δολάρια Παηριάρτης
Αθηναγόρας ζηα
 το Παγκόςμιο Συμβοφλιο Εκκλθςιϊν ερείπια ναού
υπολόγιςε ότι μόνο οι ηθμιζσ που
υπζςτθςαν οι Εκκλθςίεσ ξεπερνοφςαν τα
150 εκατομμφρια δολάρια τθσ εποχισ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

53. θ οικονομικι πτυχι
• Βρετανοί διπλωμάτεσ υπολόγιςαν τισ
ηθμιζσ ςε περίπου 200 εκατομμφρια
δολάρια
• θ ελλθνικι κυβζρνθςθ ςε 500
εκατομμφρια δολάρια
• ο Γάλλοσ ςυγγραφζασ και κακθγθτισ
ςτθν ΢ορβόννθ Francois Crouzet ςτο
βιβλίο του Le Conflit de Chypre (=Η διζνεξθ
τθσ Κφπρου) υπολογίηει τισ ηθμιζσ ςε 300
εκατ δολάρια τθσ εποχισ, δθλαδι πολφ
περιςςότερα του ενόσ δις ςθμερινϊν
δολαρίων Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

54. θ οικονομικι πτυχι
 θ τουρκικι κυβζρνθςθ κατζβαλε τελικά ποςό
μικρότερο των 10 εκατ. Λ.Σ. φςτερα από πολλοφσ
μινεσ, όταν θ αξία τθσ τουρκικισ λίρασ είχε υποτιμθκεί
δραματικά
 δόκθκαν αποηθμιϊςεισ μικρότερεσ του 1% τθσ αξίασ
των καταςτροφϊν
 πάρα πολλοί δικαιοφχοι δεν ειςζπραξαν καμία
απολφτωσ αποηθμίωςθ
 υπιρξαν περιπτϊςεισ επιχειρθματιϊν που, ενϊ ζχαςαν
τα πάντα, υποχρεϊκθκαν να πλθρϊςουν και φόρο
κερδϊν
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

55. θ αντίδραςθ τθσ ελλθνικισ κυβζρνθςθσ
 από χλιαρι ζωσ ανφπαρκτθ
 ο πρωκυπουργόσ Αλ. Παπάγοσ νοςοφςε
βαρφτατα και θ κυβζρνθςθ ιταν
ακζφαλθ
 ζντονεσ ςυμμαχικζσ πιζςεισ, ιδίωσ από
τον Αμερικανό Τπ Εξωτερικϊν John
Foster Dulles (φωτ) ο οποίοσ κάλεςε και
τισ δφο πλευρζσ να «δείξουν
αυτοςυγκράτθςθ και να ςυμφιλιωκοφν»
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

56. θ αντίδραςθ τθσ ελλθνικισ κυβζρνθςθσ
 6 Οκτωβρίου 1955: πρωκυπουργόσ ο
Κωνςταντίνοσ Καραμανλισ
 αποχι τθσ Ελλάδοσ από γυμνάςια του
ΝΑΣΟ ςτθν Μεςόγειο
 24 Οκτωβρίου: ωσ θκικι ικανοποίθςθ, ο
Σοφρκοσ Τπ Εξωτερικϊν ςε ειδικι τελετι
ςτο ςτρατθγείο του ΝΑΣΟ ςτθ ΢μφρνθ
φψωςε τθν ελλθνικι ςθμαία
ηαςηόσπονα με ηο πογκπόμ ζηην Πόλη, ηοςπκικόρ όσλορ ζηην Σμύρνη
καηέζηπετε ηο εκκληζάκι ηηρ Αγ Φυηεινήρ πος λειηοςπγούζε ζηο
ζηπαηηγείο ηος ΝΑΤΟ για ηιρ ανάγκερ ηυν Ελλήνυν αξιυμαηικών,
λεηλάηηζε ηα ζπίηια ηοςρ και πποπηλάκιζε απκεηούρ απ’ αςηούρ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

57. θ αντιμετϊπιςθ από τθν τουρκικι
δικαιοςφνθ
 θ τουρκικι κυβζρνθςθ προςπάκθςε να επιρρίψει τθν
ευκφνθ των επειςοδίων ςε «κομμουνιςτζσ πράκτορεσ»
 θ αςτυνομία ςυνζλαβε 3.151 άτομα
 παρζμειναν υπό κράτθςθ τεςςάρων ζωσ ζξι μθνϊν 17
άτομα: 9 μζλθ τθσ Kιbrιs Türktür, 6 φοιτθτζσ και 2
ςυντάκτεσ τθσ İstanbul Ekspres
 δικάςτηκαν οι 17 και 6 μζλθ του παραρτιματοσ ΢μφρνθσ
τθσ Kιbrιs Türktür
 24 Ιανουαρίου 1957: το ποινικό δικαςτιριο
Κωνςταντινουπόλεωσ ακϊωςε όλουσ τουσ
κατθγοροφμενουσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

58. θ τφχθ των πρωταιτίων του πογκρόμ
 27 Μαΐου 1960: ομάδα αξιωματικϊν
υπό τον ςτρατθγό Cemal Gürsel
κατζλαβε τθν εξουςία
 οδιγθςε ςε δίκεσ 592 μζλθ και
ςυνεργάτεσ του Δθμοκρατικοφ
Κόμματοσ
 από τισ ςθμαντικότερεσ δίκεσ ιταν
αυτι για το πογκρόμ τθσ 6θσ - 7θσ
΢επτεμβρίου 1955
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

59. θ τφχθ των πρωταιτίων του πογκρόμ
 ο Τπ Εςωτερικϊν Namik Gedik
αυτοκτόνθςε λίγο μετά τθν
επικράτθςθ του πραξικοπιματοσ
 ο Πρόεδροσ τθσ Δθμοκρατίασ Celal
Bayar (φωτ) και ο Τπ Αμφνθσ Ethem
Menderes δεν δικάςτηκαν κακόλου
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

60. θ τφχθ των πρωταιτίων του πογκρόμ
 ο πρϊθν Τπ Εξωτερικϊν Mehmet Fuat Köprülü
ακωϊκθκε
 Ο βαλισ (κυβερνιτθσ) τθσ
Κωνςταντινουπόλεωσ Fahrettin Kerim Gökay
απλϊσ ςτερικθκε των πολιτικϊν του
δικαιωμάτων
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

61. θ τφχθ των πρωταιτίων του πογκρόμ
 μόνοι ζνοχοι κρίκθκαν ο
πρωκυπουργόσ Adnan Menderes
και o Τπ Εξωτερικϊν Fatin Rüştü
Zorlu -Καταδικάςτθκαν ςε
φυλάκιςθ 6 ετϊν
 ΢επτζμβριοσ 1961: οι Menderes
και Zorlu απαγχονίςτθκαν ςτθ
νιςο Ιμραλί. Εκείνο που βάρυνε
ςτθν κανατικι καταδίκθ τουσ ιταν
οι κατθγορίεσ για παραβίαςθ του
Τουρκικοφ Συντάγματοσ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

62. θ τφχθ των πρωταιτίων του πογκρόμ
 οι Σοφρκοι πρόξενοι τθσ Θεςςαλονίκθσ, ο κυρωρόσ του
Προξενείου που τοποκζτθςε τθν βόμβα και ο φοιτθτισ
Oktay Engin που τθν μετζφερε ακωϊκθκαν
 Ο Engin διορίςτθκε αργότερα Γενικόσ Διευκυντισ
Κρατικισ Αςφαλείασ και φςτερα Νομάρχθσ ςτθν
Νεάπολθ (Nevşehir) τθσ Καππαδοκίασ.
 Ο δθμοςιογράφοσ και πρόεδροσ τθσ «Kιbrιs Türktür»
Hikmet Bil κατζκεςε ςτο δικαςτιριο ωσ … μάρτυρασ
κατθγορίασ. Αργότερα απεςτάλθ από τθν τουρκικι
κυβζρνθςθ ωσ ακόλουκοσ τφπου ςτθν Σουρκικι Πρεςβεία
ςτθν Βθρυτό
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

63. αντί επιλόγου…
 για τα «΢επτεμβριανά» θ
Σουρκία δεν ηιτθςε ποτζ
επιςιμωσ ςυγγνώμη από
τουσ Ζλλθνεσ τθσ Πόλθσ
 ωςτόςο, τα τελευταία
χρόνια Σοφρκοι
διανοοφμενοι, φοιτθτζσ και
άλλοι αναγνωρίηουν
πλιρωσ τθν ενοχι τθσ
Σουρκίασ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

64. αντί επιλόγου…
• 2009: θ ταινία «Φκινοπωρινόσ πόνοσ»
τθσ Tomris Giritlioğlu βαςιςμζνθ ςτο
ομϊνυμο μυκιςτόρθμα του Σοφρκου
λογοτζχνθ-πολιτικοφ Yilmaz
Karakoyunlu
 ιςτορία αγάπθσ ενόσ Σοφρκου
μεγαλοαςτοφ και μιασ Ρωμιάσ
ιερόδουλθσ με φόντο τα
΢επτεμβριανά, μόνο τθν 1θ εβδομάδα
ζκοψε πάνω από 300.000 ειςιτιρια
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

65. αντί επιλόγου…
 ςτα τραγικά εκείνα γεγονότα
κακοριςτικό ρόλο ζπαιξε θ
Βρετανία για να εμποδίςει τθν
Ένωςη τθσ Κφπρου με τθν Ελλάδα
 θ Τουρκία
 μετζτρεψε τθν οργι των Σοφρκων
-που τότε είχαν βυκιςτεί ςε
οικονομικι κρίςθ- ςε ανκελλθνικό
μζνοσ
 δρομολόγθςε τον διωγμό των
Ρωμιϊν από τθν Πόλθ
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

66. αντί επιλόγου…
 Ο Πατριάρχθσ Αθηναγόρασ
προςπάκθςε να εμψυχϊςει τουσ
Ρωμιοφσ: «Είδατε τα κόκαλα;
Ξεκάφτθκαν για να ςασ πουν το χρζοσ
που ζχετε να μείνετε ςε τοφτθ τθ γθ
που γεννικθκαν οι πατζρεσ ςασ, οι
πατζρεσ των πατζρων ςασ, εςείσ, τα
παιδιά ςασ»
 μάταια όμωσ... είχε αρχίςει θ «ζξοδοσ»
του ελλθνικοφ ςτοιχείου
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

67. αντί επιλόγου…
 1963: ςφράγιςθ των καταςτθμάτων των Ελλινων
υπθκόων και τουσ απαγορεφεται θ άςκθςθ οιουδιποτε
επαγγζλματοσ. Οι Σοφρκοι υπικοοι εργοδότεσ
εξαναγκάηονται να απολφςουν τουσ Ζλλθνεσ
 16 Μαρτίου 1964: θ Σουρκία καταγγζλλει τθν ΢υμφωνία
τθσ Άγκυρασ (1930). Οι Ζλλθνεσ ι κα αρνοφνταν τισ
κατθγορίεσ και κα δικάηονταν ωσ «κατάςκοποι» ι κα
αποδζχονταν τισ κατθγορίεσ και κα εγκατζλειπαν τθν
χϊρα ςε 48 ϊρεσ με 50 δολάρια ΗΠΑ και ζνα ςάκο ςτο
χζρι
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ

68. αντί επιλόγου…
 Απελάκθκαν 13.000 Ζλλθνεσ υπικοοι,
αρικμόσ που υπερτριπλαςιάςκθκε
κακϊσ οι Σοφρκοι υπικοοι ςυγγενείσ
τουσ υποχρεϊκθκαν να τουσ
ακολουκιςουν
 ωσ αποτζλεςμα του ξεριηωμοφ ι τθσ
οικονομικισ καταςτροφισ
κατεγράφθςαν και περί τα 450
περιςτατικά αυτοκτονιϊν
Γιάννης Τσιλιμίγκρας, Ιζηοπικόρ