1. Η εφαρµογή του προγράµµατος ∆ΙΑΥΓΕΙΑ στον ∆ήµο Ηρακλείου Αττικής.
Πολλαπλές προκλήσεις για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και την
αποτελεσµατικότητα – Αντικειµενικές δυσκολίες εφαρµογής, όπως προκύπτουν
από την εµπειρία.
Το πρόγραµµα ∆ΙΑΥΓΕΙΑ και η εφαρµογή του Ν. 3861/2010 φανερώνει την
επιθυµία του νοµοθέτη την υστάτη ώρα να διασφαλίσει την διαφάνεια στις διοικητικές
διαδικασίες του Ελληνικού ∆ηµοσίου, ιδίως όταν αυτές αφορούν πράξεις
οικονοµικού χαρακτήρα.
Τα φαινόµενα κακοδιοίκησης όταν µάλιστα συνοδεύονται από την διαφθορά
των δηµοσίων λειτουργών επεκτάθηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω αφενός της
πολυπλοκότητας των διαδικασιών αφετέρου του ραγδαία µεταβαλλόµενου
οικονοµικού περιβάλλοντος στη χώρα. Ο πελατειακός χαρακτήρας του ελληνικού
κράτους πλαισίωνε όλη την παραπάνω κατάσταση.
Με την εφαρµογή του Ν. 3861/2010 σταδιακά από το καλοκαίρι του 2010 και
τελικά και ολοκληρωµένα από τον Μάρτιο του 2011 τέθηκε σε κίνηση µια συλλογική
προσπάθεια του κράτους µε αντικειµενικό στόχο την καινοτόµα διαδικασία
ανάρτησης των προς εκτέλεση διοικητικών πράξεων σε συγκεκριµένο ιστότοπο τόσο
του οικείου φορέα που εκδίδει τις συγκεκριµένες πράξεις όσο και του ∆ΙΑΥΓΕΙΑ.
Με την σύνδεση δε της ανάρτησης προς το εκτελεστόν της πράξεως κατέστη πια όρος
sine qua non της λειτουργίας των δηµοσίων υπηρεσιών η δηµόσια ανακοίνωση µέσω
του διαδικτύου των πράξεων της ∆ιοίκησης.
Το πρόγραµµα ∆ΙΑΥΓΕΙΑ εντάσσεται στις καλές πρακτικές του ∆ηµοσίου
τοµέα και πρόσφατα (Νοέµβριος 2011) βραβεύθηκε σε διεθνές συνέδριο για την
Ηλεκτρονική ∆ιακυβέρνηση στην Πολωνία.1 Το πρόγραµµα ∆ΙΑΥΓΕΙΑ ανέπτυξε
πιλοτικά η Οµάδα Ηλεκτρονικής ∆ιακυβέρνησης του Γραφείου του Πρωθυπουργού
1
European Quality Conference, http://www.eupan.eu/3/87/&for=show&tid=17

2. (2010 – 2011). Αποτελεί τον καταλύτη της προσπάθειας – εκτός των άλλων – και για
την καταπολέµηση της διάχυσης της ευθύνης στο ∆ηµόσιο τοµέα.
Για να αποδώσει η εφαρµογή του χρειάσθηκε η ενεργοποίηση και η
ευαισθητοποίηση πολλών υπαλλήλων που εµπλέκονται είτε στην έκδοση διοικητικών
πράξεων οι οποίες επιφέρουν έννοµα αποτελέσµατα, είτε στον έλεγχο των πράξεων
αυτών.
Στον ∆ήµο Ηρακλείου Αττικής συγκροτήθηκε τον Μάρτιο του 2011 Οµάδα
∆ιοίκησης Έργου σύµφωνα µε τις ερµηνευτικές του Νόµου εγκυκλίους και
πραγµατοποιήθηκε σειρά εκπαιδευτικών σεµιναρίων στο χώρο εργασίας από τον
Συντονιστή της Ο∆Ε. Ο Συντονιστής της Ο∆Ε εκπαιδεύθηκε σε αντίστοιχο σεµινάριο
για το πρόγραµµα ∆ΙΑΥΓΕΙΑ στο Εθνικό Κέντρο ∆ηµόσιας ∆ιοίκησης και
Αυτοδιοίκησης.
Η Ο∆Ε συγκροτήθηκε µε τέτοιο τρόπο ώστε να αντανακλά όλες τις
∆ιευθύνσεις του ∆ήµου καθώς και τα επιµέρους τµήµατα που «παράγουν»
διοικητικές πράξεις. Οι προς ανάρτησιν στο ∆ΙΑΥΓΕΙΑ πράξεις εντάσσονται σε 22
κατηγορίες οι οποίες µε τη σειρά τους επιµερίζονται σε παραπάνω από 50.
Υφίστανται επίσης πάνω από 500 θεµατικές περιοχές ως κριτήρια περαιτέρω
κατηγοριοποίησης. Αφορούν κυρίως ατοµικές διοικητικές πράξεις, κανονιστικές
πράξεις, συγκρότηση συλλογικών οργάνων, προϋπολογισµοί, συµβάσεις,
πολεοδοµικές πράξεις και γνωµοδοτήσεις.
Συγκροτήθηκε λοιπόν 12µελής Ο∆Ε περιλαµβάνουσα δύο υπαλλήλους από
εκάστη ∆ιεύθυνση. Σταδιακά εµπλουτίσθηκε από υπαλλήλους των καλλικρατικών
νοµικών προσώπων και των επιχειρήσεων του οικείου ∆ήµου. Όσοι συµµετείχαν
στην εκπαίδευση για τη ∆ΙΑΥΓΕΙΑ στο ∆ήµο Ηρακλείου Αττικής δεν ανήρτησαν
κατά τη διάρκεια του 2011 τελικώς καµία διοικητική πράξη. Η Ο∆Ε του

3. προγράµµατος αυτού παρέµεινε ανενεργή. Οι χρήστες – αναρτώντες τις διοικητικές
πράξεις (οι οποίοι σαφώς και δεν ταυτίζονται απαραίτητα και πάντοτε µε τους
εκδότες των πράξεων αυτών) ανέρχονται σήµερα, ∆εκέµβριος 2011, σε τέσσερις.
Ποιοι όµως λόγοι συνετέλεσαν ώστε η πολυπληθής περίφηµη Ο∆Ε του
∆ΙΑΥΓΕΙΑ του ∆ήµου Ηρακλείου Αττικής να καθίσταται ανενεργός ή µερικώς
ενεργός;
Πρώτον, όσοι εντάχθηκαν στην Ο∆Ε θεώρησαν ότι η ανάρτηση των προς
εκτέλεση πράξεων δεν συναρτάται µε την εκτελεστότητά τους. Εισήλθαν στην Ο∆Ε
είτε για λόγους γοήτρου στην εσωτερική του ∆ήµου ιεραρχία είτε για οικονοµικούς –
όπως λαθεµένα θεωρούσαν – λόγους.
∆εύτερον, όσοι επιλέχθηκαν να απαρτίζουν την Ο∆Ε δεν ήταν απαραίτητα
γνώστες του κώδικα διοικητικής διαδικασίας, του κανονισµού σύνταξης προτύπων
δηµοσίων εγγράφων και του κανονισµού επικοινωνίας δηµοσίων υπηρεσιών. Ούτε
ήταν γνώστες – χρήστες χειρισµού των Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Πολλοί δε εξ
αυτών δεν γνώριζαν να αποστείλουν ένα e-mail (µήνυµα ηλεκτρονικού
ταχυδροµείου) όπως το πρόγραµµα ∆ΙΑΥΓΕΙΑ ορίζει για την εσωτερική διακίνηση
των προς ανάρτηση διοικητικών πράξεων.
Τρίτον, οι ∆ιευθυντές των έξι ∆ιευθύνσεων του ∆ήµου Ηρακλείου Αττικής
προέβαλλαν αντιστάσεις όσον αφορά στην αναγκαιότητα του εν λόγω προγράµµατος
όπως και στην απασχόληση του προσωπικού τους επιπλέον στην εφαρµογή του
∆ΙΑΥΓΕΙΑ.
Τέταρτον, οι δηµοτικοί σύµβουλοι, οι οποίοι κατά Νόµο είναι και αυτοί
εκδότες διοικητικών πράξεων, θεωρούσαν ότι δεν είναι υποχρεωµένοι να
αποστέλλουν οι ∆ιευθύνσεις, τις οποίες αυτοί επιβλέπουν, πράξεις προς ανάρτηση.

4. Τουναντίον, ανέµεναν ότι τα µέλη της Ο∆Ε ∆ΙΑΥΓΕΙΑ θα τους παρακινούσαν
καθηµερινώς να πράττουν τις προβλεπόµενες εκ του Νόµου ενέργειες.
Οι προαναφερθείσες παρατηρήσεις, εκ της εµπειρίας προερχόµενες,
φανερώνουν τα ακόλουθα:
Πρώτον, η εσωστρέφεια του ελληνικού ∆ηµοσίου αποτελεί έναν σηµαντικό
ανασταλτικό παράγοντα µεταβολής και εκσυγχρονισµού των δοµών του.
∆εύτερον, η αναγκαιότητα εκπαίδευσης – επανεκπαίδευσης και επιµόρφωσης
των δηµοσίων υπαλλήλων καθίσταται αδήριτος, σήµερα όσο ποτέ άλλοτε, ώστε να
αντιµετωπισθούν οι προκλήσεις.
Τρίτον, η καταπολέµηση της διαφθοράς, έστω και µε το πρόγραµµα
∆ΙΑΥΓΕΙΑ κατέστη δυνατή διότι ακόµη και προµήθειες ή συµβάσεις έργου ήσσονος
σχετικά οικονοµικής σηµασίας αποτελούν πια αντικείµενο ελέγχου τόσο από τους
πολίτες όσο και από τους πολιτικούς.
Τέταρτον, η διάχυση της ευθύνης, χαρακτηριστικό γνώρισµα της ελληνικής
δηµοσιοϋπαλληλικής κουλτούρας, φανερώθηκε και στη διαδικασία εφαρµογής του εν
λόγω προγράµµατος. Η ανάληψη ευθύνης για την ανάρτηση πράξεων προς εκτέλεση
ήταν αποτρεπτικός παράγοντας για την ενεργό συµµετοχή των υπαλλήλων του ∆ήµου
Ηρακλείου Αττικής στην Ο∆Ε για το ∆ΙΑΥΓΕΙΑ.
Πέµπτον, κατέστη για µια ακόµη φορά φανερό τοις πάσιν ότι χρειάζεται
αλλαγή της κουλτούρας των υπαλλήλων του ∆ήµου ώστε να εφαρµοσθούν νέες
τεχνολογίες για να αποδώσουν οι δηµόσιες υπηρεσίες.
Η στεγνή – απρόσωπη – άνευρη εφαρµογή των µέσων της πληροφορικής
τεχνολογίας και τηλεπικοινωνιών στο ∆ηµόσιο τοµέα δεν µπορεί να ονοµασθεί
Ηλεκτρονική ∆ιακυβέρνηση (e- governance). Αυτό που χρειάζεται τελικώς είναι η

5. µεταβολή των διαδικασιών και της υπάρχουσας εσωστρεφούς κουλτούρας µέσω της
εφαρµογής των ΤΠΕ2 στην ελληνική δηµόσια γραφειοκρατία.
2
Τεχνολογίες Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών.