1. Pierwszy egzamin w życiu -
sprawdzian po klasie VI

2. Istota i cele sprawdzianu
To pierwszy tak poważny egzamin w życiu dziecka i wcale nie
nazywa się egzaminem, ale sprawdzianem.
To forma podsumowania pracy dzieci w szkole podstawowej oraz
informacja dla nauczyciela w gimnazjum, jakie umiejętności opanował
uczeń, a jakich nie. Sprawdza wiedzę ze wszystkich przedmiotów.
Jest powszechny i obowiązkowy to znaczy musi do niego przystąpić
każdy szóstoklasista w Polsce.
Przystąpienie do sprawdzianu jest warunkiem ukończenia szkoły
podstawowej. Uczeń, który nie przystąpi do sprawdzianu, musi powtórzyć
ostatnią klasę szkoły podstawowej i przystąpić do sprawdzianu w następnym
roku szkolnym. Wynik sprawdzianu nie ma wpływu na ukończenie szkoły.

3. Sprawdzian w szóstej klasie szkoły podstawowej składa się z
25 zadań: 20 zadań zamkniętych i 5 otwartych.
Każde zadanie jest osobno punktowane.
Zadania na sprawdzianie szóstoklasisty sprawdzają pięć
ważnych umiejętności uczniów (tzw. standardy):
· czytanie;
· pisanie;
· rozumowanie;
· korzystanie z informacji;
· wykorzystywanie wiedzy w praktyce.

4. Czytanie
To odczytywanie i rozumienie sensu tego, co czytamy.
Na sprawdzianie uczeń musi przeczytać i zrozumieć fragmenty różnych
tekstów, na przykład: fragmenty kronik, baśnie, legendy, zaproszenia,
ogłoszenia, listy, telegramy, artykuły prasowe itp.
Szóstoklasista powinien umieć określić znaczenie różnych elementów
czytanego tekstu, czyli rozumieć np. pojęcie fikcji literackiej, narracji,
podmiotu mówiącego, odbiorcy tekstu itp. Powinien posługiwać się
terminami i wiedzieć, kiedy występuje w tekście: wątek, akcja, bohater,
porównanie, rym, zwrotka, refren, itp.
Czytanie to także rozumienie znaczenia podstawowych symboli na
wykresach, mapach, planach i schematach. Uczeń powinien znać
zamieszczane tam symbole i oznaczenia.

5. Pisanie
By dobrze wypaść na sprawdzianie, uczeń powinien umieć napisać:
opowiadanie, opis przedmiotu, sprawozdanie (np. z
wycieczki), notatkę, streszczenie, list, kartkę
pocztową, telegram, instrukcję, zaproszenie, ogłoszenie.
W pracy jest oceniana również kompozycja
tekstu, ortografia, interpunkcja oraz gramatyka.
Pisanie na sprawdzianie to nie tylko wypracowanie, to także
rysowanie osi liczbowych, diagramów, schematów, planów itp. Ocenia się
także umiejętność przedstawiania informacji na mapach czy wykresach.

6. Rozumowanie
Na sprawdzianie uczeń powinien udowodnić, że potrafi
„rozumować”, czyli:
 uporządkować rozmaite informacje (ułożyć je
chronologicznie, alfabetycznie), zjawiska przyrody, figury;
 dostrzegać przyczyny i skutki wydarzeń;
 zaproponować rozwiązanie przedstawionej w arkuszu sytuacji albo
przytoczyć argumenty za takim czy innym wyborem.
Zadania mogą dotyczyć codziennych sytuacji, jakie mogą się
przytrafić uczniowi.

7. Korzystanie z informacji
We współczesnym świecie zewsząd otaczają człowieka
informacje, dlatego tak istotna jest umiejętność korzystania z nich.
W przypadku sprawdzianu szóstoklasista powinien wskazać źródło
informacji, m. in. z jakiego słownika skorzysta przy rozwiązywaniu danego
problemu (np. w jakim słowniku znajdziesz znaczenie i pochodzenie słowa
„ unikatowy”).
Sprawdzian może badać, czy uczeń potrafi z oferty mediów
skierowanej do dzieci i młodzieży wybrać właściwą informację, kierując się
określonymi wcześniej kryteriami.

8. Wykorzystywanie wiedzy w praktyce
Zadania sprawdzają umiejętność praktycznego wykorzystania
zdobytej wiedzy, nie w sytuacjach typowo szkolnych, ale odnoszących się
do sytuacji życiowych, codziennych.
W tego typu zadaniach wymaga się od szóstoklasisty wykonania
na przykład: obliczeń
długości, powierzchni, objętości, wagi, czasu, temperatury czy ilości
pieniędzy. Ponadto sprawdzają umiejętność wybierania właściwych
przyrządów do obserwacji i pomiarów, stosowania właściwych terminów do
opisywania zjawisk przyrodniczych.
Tę umiejętność bada właściwie cały sprawdzian. A szczególnie
zadania, w których uczeń musi obliczyć, np. nie pole prostokąta, lecz
powierzchnię działki.

9. Do sprawdzianu przygotowuje szkoła,
ale rodzice mogą i powinni
pomóc swoim dzieciom.
Aby wiedzieć jak, trzeba się najpierw dowiedzieć od nauczyciela, w
jakim stopniu dziecko opanowało poszczególne umiejętności. Jeśli ma co
nadrabiać, powinniśmy poradzić się nauczyciela, jakie ćwiczenia robić z
uczniem w domu.
Jeśli dopiero w szóstej klasie się dowiemy, że uczeń ma poważne
trudności np. z czytaniem ze zrozumieniem, to ich nadrobienie będzie
bardzo trudne.
Sprawdzian szóstoklasisty to nie sprawdzian z kilku lekcji, na który
można wykuć w przeddzień. Sprawdzian bada bowiem umiejętności
ucznia, które rozwijał i doskonalił przez cały okres nauki w szkole
podstawowej, nie na jednym, ale na różnych przedmiotach.