Hoe gaan jij en je jeugddienst te werk bij beleidsparticipatie van kinderen en jongeren? Welke visie hanteer je? Welke resultaten boek je? Waar loop je tegen aan? Op basis van een reflectieinstrument dat het Kenniscentrum Kinderrechten ontwikkelde, bekijken ze met jou mogelijkheden, valkuilen en grenzen. Verwacht geen pasklare antwoorden. Wel dialoog over nieuwe inzichten en handvatten die kritische reflectie door een kinderrechtenbril kunnen opleveren.

1. BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN
KINDERRECHTENBRIL
Een instrument voor reflectie
Sara Lembrechts & Eveline Meylemans
Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi)

2. 2
Wat kan je verwachten?
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)
Overzicht
1 IJsbreker
Wat extra theoretische bagage
- Kinderrechten & participatie
- Reflectie-instrument
PAUZE
2 Uitwisseling
1. Bereiken van kinderen en jongeren
2. Schijnparticipatie
3. Terugkoppelen van resultaten
4. Overtuigen van de achterban
Terugkoppeling in groep
Afronden en conclusie

3. Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)
KINDERRECHTEN
PARTICIPATIE
IDEE

4. 4
Wat zijn kinderrechten?
Kinderrechten zijn (fundamentele) normen die
• duidelijk maken dat kinderen en jongeren als volwaardige
burgers een eigen plaats hebben in onze maatschappij
• gericht zijn op het realiseren van sociale rechtvaardigheid en
menselijke waardigheid voor kinderen en jongeren
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

5. 5
Wat is participatie?
- Een recht van alle kinderen en jongeren, verankerd in Art. 12
van het VRK:
• Een basishouding van respectvol met elkaar omgaan, elkaar
serieus nemen
– Formeel – informeel
– Beslissing – gesprek
– Moment – proces
– Kinderen – volwassenen
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

6. 6
Art. 12 VRK
De Staten die partij zijn, verzekeren het kind dat in staat is zijn of haar
eigen mening te vormen, het recht die mening vrijelijk te uiten in alle
aangelegenheden die het kind betreffen, waarbij aan de mening van
het kind passend belang wordt gehecht in overeenstemming met zijn of
haar leeftijd en rijpheid. Hiertoe wordt het kind met name in de
gelegenheid gesteld, te worden gehoord in iedere gerechtelijke en
bestuurlijke procedure die het kind betreft, hetzij rechtstreeks, hetzij
door tussenkomst van een vertegenwoordiger of een daarvoor
geschikte instelling, op een wijze die verenigbaar is met de
procedureregels van het nationale recht.
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

7. 7
Wat is participatie?
- Een recht van alle kinderen en jongeren, verankerd in Art. 12
van het VRK:
• Een basishouding van respectvol met elkaar omgaan, elkaar
serieus nemen
– Formeel – informeel
– Beslissing – gesprek
– Moment – proces
– Kinderen – volwassenen
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

8. 8
Juridische en maatschappelijke betekenis
Juridisch: verdragen, wetten, regulering, beleid
Maatschappelijk: een relationele praktijk, hoe mensen met elkaar
omgaan
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

9. Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

10. 10
Juridische en maatschappelijke betekenis
Juridisch: verdragen, wetten, regulering, beleid (tastbaar)
Art. 12 VRK en andere
Beleidsdomeinen
Maatschappelijk: een relationele praktijk, hoe mensen met elkaar
omgaan (verborgen)
Houding van volwassenen t.o.v. kinderen (bijv. kindbeeld)
‘Geest’ van kinderrechten
Doel van volwaardig burgerschap
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

11. 11
Kinderrechten in een context van beleidsparticipatie
Juridische en maatschappelijke betekenis
- Invulling van een juridisch recht om inspraak te hebben in
beslissingen die je aanbelangen
- Invulling van een maatschappelijke basishouding:
Kinderen vertrouwen in wat ze kunnen
Kinderen ondersteunen in wat ze (nog) niet kunnen
Hefboom voor sociale verandering
- Elke stap naar het einddoel is van betekenis
- Zelf-reflexieve houding, vertrekkend vanuit kinderrechten
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

12. Beleidsadvies over beleidsparticipatie
Vraag vanuit Afdeling Jeugd:
- Beleidsparticipatie door een kinderrechtenbril
- Toepasbaar instrument dat beleidsmakers aanzet om
zelfkritisch te reflecteren over de deelname van kinderen en
jongeren aan het Vlaams beleid
- Mits aanpassingen: toepassing voor jeugdwerkers en
jeugddiensten
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

13. 13
Waarom reflectie?
Door vragen te stellen en deze ernstig in overweging te nemen,
kan je vorm geven aan de opdracht die kinderrechten en
participatie in zich dragen:
- Basishouding
- Sociale actie
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

14. 14
Handleiding en instrument samen lezen
Handleiding: theoretische duiding en achtergrond
Vanaf p. 7
Instrument: zelf-kritische reflectie-vragen voor beleidsmakers
(hoofd- en bijvragen)
Overzicht p. 24
Doel: gefundeerde kritische reflectie mogelijk maken
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

15. 15
Handleiding en instrument samen lezen
Structuur:
(1) fundamentele uitgangspunten
(2) rationale en bereik
(3) praktische aandachtspunten
(4) terugkoppeling en evaluatie
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

16. 16
Zelf-reflectie: enkele voorbeelden
actorschap basiswerkingen beleidsparticipatie
bescherming capaciteit communicatie
kindbeeld kinderrechten evaluatie
maatschappelijke kwetsbaarheid machtsrelatie schijnparticipatie
terugkoppeling uitsluitingsmechanisme
vertrouwen
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

17. 17
Zelf-reflectie: enkele voorbeelden
actorschap basiswerkingen beleidsparticipatie
bescherming capaciteit communicatie
kindbeeld kinderrechten evaluatie
maatschappelijke kwetsbaarheid machtsrelatie schijnparticipatie
terugkoppeling uitsluitingsmechanisme
vertrouwen
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

18. 18
Zelf-reflectie: enkele voorbeelden
actorschap basiswerkingen beleidsparticipatie
bescherming capaciteit communicatie
kindbeeld kinderrechten evaluatie
maatschappelijke kwetsbaarheid machtsrelatie schijnparticipatie
terugkoppeling uitsluitingsmechanisme
vertrouwen
(politieke) context
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

19. Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

20. 20
Bevind ik mij ergens op dit continuüm? Duid aan waar ongeveer.
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

21. 21
Zelf-reflectie: enkele voorbeelden
actorschap basiswerkingen beleidsparticipatie
bescherming capaciteit communicatie
kindbeeld kinderrechten evaluatie
maatschappelijke kwetsbaarheid machtsrelatie schijnparticipatie
terugkoppeling uitsluitingsmechanisme
vertrouwen
(politieke) context
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

22. 22Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

23. 23
Zelf-reflectie: enkele voorbeelden
actorschap basiswerkingen beleidsparticipatie
bescherming capaciteit communicatie
kindbeeld kinderrechten evaluatie
maatschappelijke kwetsbaarheid machtsrelatie schijnparticipatie
terugkoppeling uitsluitingsmechanisme
vertrouwen
(politieke) context
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

24. 24
Zelf-reflectie: enkele voorbeelden
actorschap basiswerkingen beleidsparticipatie
bescherming capaciteit communicatie
kindbeeld kinderrechten evaluatie
maatschappelijke kwetsbaarheid machtsrelatie schijnparticipatie
terugkoppeling uitsluitingsmechanisme
vertrouwen
(politieke) context
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

25. 25
Dit instrument gebruiken
Geen lineair stappenplan
Onderlinge samenhang
Willekeurige volgorde?
Focus?
 Maak het gebruik ook onderdeel van reflectie
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

26. 26
Aan de slag!
1. Bereiken van kinderen en jongeren (incl. in maatschappelijk
kwetsbare situaties)
2. Schijnparticipatie
3. Terugkoppeling en evaluatie met de betrokkenen
4. Politieke context overtuigen
• Maak groepjes van 4 mensen
• Bekijk en bespreek de richtvragen
• Schrijf een aantal conclusies op
• Duid iemand aan die in het plenum jullie bevindingen
presenteert
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

27. 27
PAUZE
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

28. 28
Uitwisseling
1. Bereiken van kinderen en jongeren (incl. in maatschappelijk
kwetsbare situaties)
2. Schijnparticipatie
3. Terugkoppeling en evaluatie met de betrokkenen
4. Politieke context overtuigen
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

29. 29
Terugkoppeling
1. Inspiratie: wat liep goed en waarom?
2. Leerkans: wat liep minder goed en waarom?
3. Kan je reflectie gebruiken om je werk te versterken? Hoe?
4. Wat neem je mee uit het kinderrechtenkader?
5. …
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

30. 30
Conclusies
• Beleidsprocessen kunnen versterkt worden door kinderrechten als
vertrekpunt te nemen. Kinderrechten nodigen namelijk uit om onze
sociale, pedagogische en / of juridische omgang met kinderen en jongeren
kritisch te bevragen, waardoor impliciete uitgangspunten expliciet worden.
Kinderrechten kunnen deze reflectie voeden.
• Permanente reflectie is een basisvoorwaarde om een participatief
groeiproces op gang te brengen. Werken vanuit kinderrechten wil zeggen
dat je als volwassene de controle uit handen durft te geven, dat je
kinderen vertrouwt in wat ze kunnen en ondersteunt in wat ze (nog) niet
kunnen. Eerder dan zoeken naar methodieken en technieken, komt het
erop neer te zoeken naar structuren die de standpunten van kinderen en
jongeren ernstig nemen en naar behoren onderzoeken in de
besluitvorming.
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)

31. Contact
Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi)
HoGent Campus Schoonmeersen
D-gebouw, lokaal 1,023
Valentin Vaerwyckweg 1
9000 Gent
+32 9 243 24 70
sara.lembrechts@keki.be
www.keki.be
www.facebook.com/KeKivzw
www.twitter.com/KeKivzw
Vormingstweedaagse VVJ (22 maart 2017)