Διμηνιαίο Ενημερωτικό Δελτίο 3 S@ferInternet

1. - 1 -
Τεύχος 3 – 2016
Εκδότης:
Safer Internet Hellas,
Eπικεφαλής Δράσης
Ενημέρωσης Saferinternet.gr
Συντονιστής του Ελληνικού
Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου
Επικοινωνία:
Τηλ. 210 6212365
Email: info@saferinternet.gr
support@sihellas.org
Περιεχόμενα
Το νέο φαινόμενο της
σεξουαλικής εκβίασης μέσω
Διαδικτύου
2
Twitter: νέες υπηρεσίες
αναφοράς και μπλοκαρίσματος
3
Διεθνείς ενέργειες για ένα
ασφαλέστερο Διαδίκτυο –
FOSI GRID
4
Ευρωπαϊκή μελέτη για την
επίδραση του μάρκετινγκ μέσω
των κοινωνικών δικτύων στη
συμπεριφορά των παιδιών
4
Αγαπητοί φίλοι,
Σας καλωσορίζουμε στο καλοκαιρινό και τελευταίο e-newsletter
μας. Σε αυτό το τεύχος σας παρουσιάζουμε το νέο φαινόμενο της
σεξουαλικής εκβίασης μέσω Διαδικτύου που έχει λάβει μεγάλες
διαστάσεις, σύμφωνα με την Ανοιχτή Γραμμή Καταγγελιών SafeLine
του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.
Επιπλέον, σας ενημερώνουμε για δύο νέες υπηρεσίες του Twitter
που επιτρέπουν την επισύναψη πολλαπλών tweets σε μια μόνο
αναφορά και απλοποιούν το μπλοκάρισμα χρηστών. Περαιτέρω, σας
πληροφορούμε για τις νέες διεθνείς ενέργειες της UNICEF και του
Family Online Safety Institute (FOSI) για ένα ασφαλέστερο
Διαδίκτυο μέσω της νέας έκδοσης του Παγκόσμιου Αρχείου Πόρων
και Πληροφοριών (GRID).
Τέλος, σας παραθέτουμε τα πολύ σημαντικά ευρήματα της μελέτης
που χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την επίδραση του
μάρκετινγκ μέσω των κοινωνικών δικτύων, των εφαρμογών
κινητών τηλεφώνων και των online παιχνιδιών στη συμπεριφορά
των παιδιών.
Μπορείτε πάντα να διαβάζετε τα νέα μας στο Facebook ή να μας
ακολουθείτε στο Twitter.
Σας ευχόμαστε ολόψυχα καλό καλοκαίρι!
Εγγραφή / διαγραφή
Εάν θέλετε να λαμβάνετε το newsletter μας, στείλτε μας ένα ηλεκτρονικό μήνυμα στην
διεύθυνση info@sihellas.org με θέμα «subscribe SI Newsletter».
Εάν θέλετε να διαγραφείτε από την λίστα αποδεκτών, τότε στείλτε μας ένα ηλεκτρονικό
μήνυμα στην διεύθυνση info@sihellas.org με τον τίτλο «unsubscribe SI Newsletter».
 Editorial

2. - 2 -
Η σεξουαλική εκβίαση (sextortion) αποτελεί μια νέα μορφή εκβίασης που έχει λάβει μεγάλες διαστάσεις
στον διαδικτυακό κόσμο, σε συνδυασμό με άλλα φαινόμενα όπως το sexting, δηλαδή την ανταλλαγή
μηνυμάτων και φωτογραφιών σεξουαλικού περιεχομένου, ειδικά μέσω Διαδικτύου και κινητών
τηλεφώνων. Οι νέοι, αλλά και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, δεν αντιλαμβάνονται πολλές φορές τους
κινδύνους και τις αρνητικές συνέπειες που συνεπάγεται η κοινοποίηση προσωπικών δεδομένων μέσω των
νέων τεχνολογιών.
Στη σεξουαλική εκβίαση, ο θύτης προσεγγίζει το θύμα σε κάποιο κοινωνικό δίκτυο όπως το Facebook,
συχνά με ψεύτικο λογαριασμό και στοιχεία (ενώ πολλές φορές μπορεί να παριστάνει ακόμα και ανήλικο
αγόρι ή κορίτσι). Έχοντας κερδίσει την εμπιστοσύνη του, πείθει το θύμα να προβεί σε σεξουαλικές πράξεις
μπροστά στην κάμερα και στη συνέχεια του ζητάει είτε χρήματα είτε άλλες προσωπικές φωτογραφίες ή
κάποια χάρη σεξουαλικού περιεχομένου, προκειμένου να μη δημοσιεύσει το μαγνητοσκοπημένο υλικό στο
Διαδίκτυο ή για να μην το αποστείλει σε γνωστούς και φίλους του θύματος. Πολύ συχνά, αυτά τα άτομα
είναι πρώην σύντροφοι των θυμάτων και χρησιμοποιούν την απειλή για να αναγκάσουν το θύμα να
επανασυνάψει ερωτική σχέση μαζί τους ή για να πάρουν εκδίκηση (revenge porn).
Ιδιαίτερη προσοχή συνιστά η SafeLine στα παιδιά που συνήθως είναι ευκολότεροι στόχοι, καθώς
εμπιστεύονται πολύ πιο εύκολα άτομα κάθε φύλου και ηλικίας που γνωρίζουν στο Διαδίκτυο. Οι δράστες
εκμεταλλεύονται την παιδική αφέλεια και στοχοποιούν παιδιά που ανοίγονται εύκολα σε άλλα άτομα μέσω
του Διαδικτύου ή που δημοσιεύουν συχνά φωτογραφίες τους στα κοινωνικά δίκτυα. Όταν κάποιο παιδί,
αλλά και ενήλικος, πέφτει θύμα σεξουαλικής εκβίασης, συχνά βιώνει αυτό που του συμβαίνει με αυξημένα
αισθήματα ντροπής, ενοχής και φόβου, ενώ κάποιες φορές η θυματοποίηση μπορεί να διαρκέσει τόσο
καιρό, που να οδηγήσει σε τάσεις αυτοκαταστροφής.
Η σεξουαλική εκβίαση αποτελεί έγκλημα (τιμωρείται με το απλό έγκλημα της εκβίασης), ενώ η διάδοση,
κοινοποίηση ή αποστολή εικόνων παιδικού σεξουαλικού περιεχομένου, μπορεί να στοιχειοθετήσει το
έγκλημα της παιδικής πορνογραφίας.
Για να σταματήσουν τη σεξουαλική εκβίαση και τη θυματοποίηση, τα παιδιά πρέπει να επικοινωνήσουν με
κάποιον –συνήθως με τους γονείς τους, κάποια Γραμμή Καταγγελιών ή την αστυνομία. Η SafeLine, η
Ελληνική Ανοικτή Γραμμή Καταγγελιών για το παράνομο περιεχόμενο στο Διαδίκτυο, έχει δεχθεί από την
αρχή του έτους ήδη 11 καταγγελίες για σεξουαλική εκβίαση, ενώ για το 2015, ο αριθμός των σχετικών
αναφορών που δέχτηκε ανήλθε στις 24.
Η SafeLine προτρέπει τους γονείς να δείχνουν ιδιαίτερη προσοχή στις δραστηριότητες των παιδιών τους
όταν κάνουν χρήση διαδικτυακής κάμερας, να συζητούν μαζί τους για την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου,
καθώς και να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν τις ασφαλείς ρυθμίσεις στα κινητά τους τηλέφωνα και τις
συσκευές τους, ώστε να μειώσουν τις πιθανότητες να παραβιαστούν τα δεδομένα τους από κάποιον τρίτο.
 Το νέο φαινόμενο της σεξουαλικής εκβίασης μέσω Διαδικτύου

3. - 3 -
Στο πλαίσιο διασφάλισης της ελεύθερης έκφρασης των χρηστών του, το Twitter
εγκαινίασε τη δυνατότητα επισύναψης πολλαπλών tweets σε μια μόνο αναφορά.
Σύμφωνα με το κοινωνικό δίκτυο, με αυτόν τον τρόπο οι χρήστες θα μπορούν πιο
εύκολα να αναφέρουν κακόβουλο περιεχόμενο αλλά και η ίδια η υπηρεσία να
συλλέγει περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο και την έκταση
της κακοποίησης / προσβολής. Επιπλέον, το Twitter εκτιμά ότι έτσι θα μειωθεί και
ο χρόνος που χρειάζεται για να επεξεργασθεί μια αναφορά και να επιλύσει το θέμα
παίρνοντας τα κατάλληλα μέτρα.
Η συγκεκριμένη αναβάθμιση βρίσκεται σε εξέλιξη για την εφαρμογή του Twitter για iOS, Android καθώς
και για την web έκδοση (Twitter.com).
Το Κέντρο Βοηθείας αναφέρει αναλυτικά τις πληροφορίες για τη νέα δυνατότητα, ενώ μπορείτε να
παρακολουθήσετε και το σχετικό βίντεο εδώ.
Επιπλέον, από τη Δευτέρα 13 Ιουνίου 2016, το Twitter λανσάρισε μια βελτιωμένη υπηρεσία που απλοποιεί
το μπλοκάρισμα και επιτρέπει στους χρήστες να έχουν μεγαλύτερο έλεγχο αναφορικά με ανεπιθύμητη
αλληλεπίδραση με άλλους χρήστες της υπηρεσίας. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά στην πρόσβαση
(access), ένας μπλοκαρισμένος χρήστης δεν θα μπορεί να δει ‘tweets’ ή να βρει το άτομο που τον
μπλόκαρε μέσα από την επιλογή της αναζήτησης του Twitter ενώ είναι συνδεδεμένος στην υπηρεσία.
Επιπλέον, οι μπλοκαρισμένοι λογαριασμοί δεν θα μπορούν να ακολουθήσουν ένα άτομο που τους έχει
μπλοκάρει, επομένως τα tweets δεν θα εμφανίζονται στο χρονολόγιό τους. Περαιτέρω, οι ιδιοκτήτες των
μπλοκαρισμένων λογαριασμών θα μπορούν να δουν ότι έχουν μπλοκαριστεί εφ’ όσον επισκέπτονται τον
λογαριασμό που τους έκανε ‘block’.
Όσον αφορά στην αλληλεπίδραση (interaction), οι χρήστες θα μπορούν μέσω της επιλογής του
μπλοκαρίσματος, να αποτρέψουν άλλους χρήστες από το να τους ακολουθούν («follow»), να έχουν
πρόσβαση στα ‘tweets’ τους, καθώς και να τους προσθέτουν με ετικέτα. Επιπλέον, μπλοκάροντας έναν
χρήστη οι απαντήσεις ή επισημάνσεις που θα κάνει δεν θα εμφανίζονται στις ειδοποιήσεις του χρήστη που
τον μπλόκαρε. Επιπροσθέτως, τα άτομα που είναι μπλοκαρισμένα δεν θα μπορούν να στέλνουν άμεσα
μηνύματα στο άτομο που τους έχει μπλοκάρει.
 Twitter: νέες υπηρεσίες αναφοράς πολλαπλών tweets και μπλοκαρίσματος χρηστών

4. - 4 -
Τέλος, σχετικά με την αναφορά(report), οι χρήστες που μπλοκάρουν άλλους χρήστες εξακολουθούν να
έχουν πρόσβαση στα ‘tweets’ των μπλοκαρισμένων χρηστών και μπορούν να τα αναφέρουν στην
υπηρεσία προς διερεύνηση, ενώ ο μπλοκαρισμένος χρήστης μπορεί να έχει πρόσβαση στον
μπλοκαρισμένο λογαριασμό του και να υποβάλλει σχετική αναφορά προς το Twitter για διερεύνηση του
μπλοκαρίσματος.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να διαβάσετε στη σχετική διαδικτυακή διεύθυνση:
https://about.twitter.com/safety/three-tools-to-control-your-twitter-experience.
Η UNICEF και ο οργανισμός Family Online Safety Institute (FOSI) εγκαινίασαν στις 10 Μαϊου 2016 μια
καινούρια έκδοση του Παγκόσμιου Αρχείου Πόρων και Πληροφοριών (Global Resource and Information
Directory - GRID), η οποία θα παρέχει στις κυβερνήσεις, τη βιομηχανία, τις νομικές υπηρεσίες, τους
εκπαιδευτικούς αλλά και τους ακαδημαϊκούς ολοκληρωμένα ψηφιακά εργαλεία για την καλύτερη
προστασία των παιδιών online, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής κακοποίησης.
Η καινούρια έκδοση του GRID περιλαμβάνει συγκεκριμένες σελίδες χωρών που εργάζονται σε εθνικό
επίπεδο στους τομείς της έρευνας, εκπαίδευσης, νομοθεσίας και τοπικών οργανώσεων για την προστασία
των νέων από τη διαδικτυακή εκμετάλλευση και βία.
«Καθώς η πρόσβαση των παιδιών στο Διαδίκτυο αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς, η προστασία τους από
τη διαδικτυακή εκμετάλλευση αποτελεί προτεραιότητα», τονίζει ο αναπληρωτής Διευθυντής για την
προστασία των παιδιών στη UNICEF, Cornelius Williams, ενώ τονίζει πως «η νέα έκδοση του GRID
επικαιροποιεί τις εθνικές πληροφορίες για τη νομοθεσία, τις πολιτικές, τις υπηρεσίες και την έρευνα που
αφορά την παιδική σεξουαλική κακοποίηση online για πολλούς επαγγελματίες. Είναι ένα πολύ χρήσιμο
εργαλείο για να κρατήσουμε τα παιδιά ασφαλή σε έναν συνδεδεμένο κόσμο».
Επιπλέον, το GRID δίνει τη δυνατότητα στους επαγγελματίες να ανταλλάξουν τεχνογνωσία σχετικά με τις
νέες τάσεις, τη νομοθεσία, τις πολιτικές και τα προγράμματα, για να φροντίσουν ώστε τα παιδιά να είναι
ασφαλή στο Διαδίκτυο.
Η επικαιροποίηση του Παγκόσμιου Αρχείου Πόρων και Πληροφοριών πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του
Παγκόσμιου Προγράμματος της UNICEF για την αντιμετώπιση της online σεξουαλικής κακοποίησης σε 17
χώρες στον κόσμο, ενώ το πρόγραμμα στηρίζεται από το Ηνωμένο Βασίλειο και την πρωτοβουλία
#Weprotect.
Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε εδώ.
Τα παιδιά περνούν πλέον πάρα πολύ χρόνο online και η τηλεόραση σε μεγάλο
βαθμό έχει αντικατασταθεί από το Διαδίκτυο, τόσο ως πηγή πληροφόρησης
όσο και ως πηγή διασκέδασης για τους νέους. Επιπλέον, το Διαδίκτυο έχει
πάρει τα ηνία και στο χώρο της διαφήμισης στην Ευρώπη, με συνέπεια τα
παιδιά πολλές φορές να εκτίθενται σε επικίνδυνες online πρακτικές
μάρκετινγκ.
 Διεθνείς ενέργειες για ένα ασφαλέστερο Διαδίκτυο – FOSI GRID
 Ευρωπαϊκή μελέτη για την επίδραση του μάρκετινγκ μέσω των κοινωνικών δικτύων, των online
παιχνιδιών και των εφαρμογών των κινητών τηλεφώνων στη συμπεριφορά των παιδιών

5. - 5 -
Γι’ αυτόν το λόγο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χρηματοδότησε μια εκτεταμένη μελέτη1
ως προς την επίδραση
των πρακτικών αυτών στη συμπεριφορά των παιδιών αλλά και του τρόπου ρύθμισης του online
μάρκετινγκ στην Ευρώπη. Τα πιο σημαντικά ευρήματα αφορούν στα εξής:
Α. Εξειδικευμένες και μη διαφανείς διαδικασίες μάρκετινγκ αποτελούν συνηθισμένη μέθοδο
 Τα παιδιά εκτίθενται πολλές φορές σε προβληματικές μεθόδους
μάρκετινγκ σε online παιχνίδια, online εφαρμογές και ιστοχώρους
κοινωνικής δικτύωσης, χωρίς πολλές φορές να το αντιλαμβάνονται. Μια
μελέτη των 25 δημοφιλέστερων online παιχνιδιών αποκάλυψε πως όλα τα
παιχνίδια στις ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης καθώς και τα μισά
παιχνίδια που παρέχονται μέσα από δημοφιλείς πλατφόρμες εφαρμογών
περιείχαν ενσωματωμένες ή συναφείς διαφημίσεις.
 Επιπλέον, ένα κοινό χαρακτηριστικό στα παιχνίδια που παρέχονται μέσα
από τις πλατφόρμες εφαρμογών ήταν η διαθεσιμότητα ή και η
προϋπόθεση να πληρώσει κάποιος για να συνεχίσει ή / και να επιταχύνει
το παιχνίδι. Συχνά, οι χρήστες έπρεπε να πληρώσουν επιπλέον χρήματα
για να αποφύγουν την έκθεση σε διαφημίσεις (ωστόσο, στην περίπτωση
των παιχνιδιών που παρέχονται μέσω των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης
οι χρήστες συνέχισαν να εκτίθενται σε σχετικές διαφημίσεις ακόμη κι
αφού είχαν πληρώσει). Τα περισσότερα παιχνίδια ενθάρρυναν ενεργά
τους χρήστες να περνούν περισσότερο χρόνο παίζοντας, και τους
προέτρεπαν να κάνουν αγορές εντός της εφαρμογής για να συνεχίσουν ή
/ και να βελτιώσουν την εμπειρία του παιχνιδιού.
Β. Οι πρακτικές μάρκετινγκ έχουν σαφή αντίκτυπο στη συμπεριφορά των παιδιών
Δύο πειράματα συμπεριφοράς που έγιναν σε παιδιά 6 – 12 ετών έδειξαν ότι
οι πρακτικές του online μάρκετινγκ έχουν σοβαρό αντίκτυπο στη
συμπεριφορά των παιδιών.
 Το πρώτο πείραμα διαπίστωσε ότι οι ενσωματωμένες διαφημίσεις έχουν
υποσυνείδητη επίδραση στα παιδιά –επηρεάζουν δηλαδή τη συμπεριφορά
των παιδιών χωρίς αυτά να το αντιλαμβάνονται.
 Το δεύτερο πείραμα διαπίστωσε ότι η έκθεση των παιδιών σε προτροπές
για αγορές εντός της εφαρμογής έχει επιπτώσεις στην αγοραστική
συμπεριφορά τους. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από κοινού με τις εθνικές
αρχές προστασίας των καταναλωτών στις χώρες της Ε.Ε. κατάφερε α) να
υποχρεώσει τους βασικούς παρόχους των εφαρμογών στο να
συμπεριλάβουν μια σαφή επισήμανση στα παιχνίδια που προσφέρουν
αγορές εντός των αντίστοιχων εφαρμογών και β) να ευαισθητοποιήσει τη
βιομηχανία των παιχνιδιών να μην προτρέπει τα παιδιά σε αγορές, όπως
απαιτεί και η Οδηγία για τις Αθέμιτες Εμπορικές Πρακτικές.
1
Τα ευρήματα βασίζονται σε δεδομένα που συλλέχθηκαν με διάφορες μεθόδους όπως τα πειράματα συμπεριφοράς με παιδιά σε δύο χώρες, focus
groups με παιδιά σε οκτώ χώρες, μια έρευνα με γονείς σε οκτώ χώρες, μια εις βάθος ανάλυση των πιο δημοφιλών παιχνιδιών σε βασικές online
πλατφόρμες και σε μια επισκόπηση του κανονιστικού πλαισίου για τις 28 χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη Νορβηγία και την Ισλανδία.

6. - 6 -
Γ. Τα παιδιά δεν προστατεύονται εξ’ ίσου στις χώρες της Ε.Ε. ενάντια στις πρακτικές online
μάρκετινγκ
Η μελέτη διαπιστώνει ότι σε όλη την Ευρώπη τα παιδιά δεν προστατεύονται
εξ’ ίσου από τις αρνητικές επιπτώσεις του online μάρκετινγκ. Αυτό
οφείλεται στο γεγονός ότι το μάρκετινγκ ρυθμίζεται με ελαφρώς
διαφορετικό τρόπο μεταξύ των χωρών, αλλά κι επειδή οι γονείς
εφαρμόζουν διαφορετικά μοντέλα εποπτείας των online δραστηριοτήτων
των παιδιών τους.
 Παρά το διευρυμένο νομικό πλαίσιο, οι εξελίξεις στην τεχνολογία και τα
online κοινωνικά περιβάλλοντα μπορεί εύκολα να ξεπεράσουν τις
διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας. Η αυτορρύθμιση έχει προταθεί σαν
ένας τρόπος ευέλικτης ανταπόκρισης στις τεχνολογικές εξελίξεις και οι
πρωτοβουλίες αυτορρύθμισης της βιομηχανίας σε σχέση με το online
μάρκετινγκ στα παιδιά είναι διαδομένες σχεδόν σε όλες τις χώρες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές οι πρωτοβουλίες μερικές φορές επικρίνονται
για την αποτυχία τους να περιορίσουν επαρκώς τη χρήση των πρακτικών
μάρκετινγκ που δεν κάνουν σαφή τον εμπορικό τους χαρακτήρα, καθώς
και για το γεγονός ότι η επίδρασή τους ποικίλλει από χώρα σε χώρα. Εκεί
μπορεί η ευρωπαιϊκή υιοθέτηση των πρωτοβουλιών αυτορρύθμισης να
αποτελέσει μια αποτελεσματική λύση.
 Οι περισσότεροι γονείς δεν αναγνωρίζουν το σημαντικό κίνδυνο του online μάρκετινγκ για τα παιδιά
τους, θεωρώντας ότι δεν επηρεάζονται τόσο. Έτσι, παρ’ όλο που οι γονείς διαδραματίζουν σημαντικό
ρόλο στην προστασία των παιδιών τους, συχνά δεν είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτό. Οι τρόποι με τους
οποίους οι γονείς επιβλέπουν τη συμπεριφορά των παιδιών τους επίσης διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Για παράδειγμα, οι γονείς στη Γαλλία παρεμβαίνουν λιγότερο στην online συμπεριφορά των παιδιών
τους, ενώ οι Σουηδοί ασχολούνται πιο ενεργά με τις online δραστηριότητες των παιδιών τους
εφαρμόζοντας πιο αυστηρούς περιορισμούς.
Η έρευνα καταδεικνύει την ανάγκη ενισχυμένης και ενοποιημένης προστασίας των παιδιών ως
καταναλωτών, ενώ ενισχύει την αντίληψη ότι τα παιδιά είναι ευάλωτη ομάδα καταναλωτών και ότι οι
πρακτικές μάρκετιγκ θεωρούνται άδικες από τη σκοπιά αυτή.
Περισσότερες πληροφορίες για την έρευνα είναι διαθέσιμες στη διαδικτυακή διεύθυνση
http://ec.europa.eu/consumers/consumer_evidence/behavioural_research/impact_media_marketing_stu
dy/index_en.htm