SlideShare a Scribd company logo
1 of 14
Download to read offline
Problema ndërtimi
1
1Përzgjodhi: Hysen Doko
PROBLEMA NDËRTIMI
Përmblodhi: Hysen Doko
hysen.doko.hd@gmail.com , hysen.doko@univlora.edu.al
Ushtrimi 1: Ndërtoni drejtëzën që pret katër drejtëza të dhëna, dy prej të cilave janë paralele,
kurse dy të tjerat presin planin e caktuar nga dy të parat. Në cilat raste drejtëza e kërkuar nuk
ekziston?
Zgjidhje: Le të jenë dhënë dy drejtëza    a b . Ato përcaktojnë një plan  . Le të jenë  c
dhe  d dy drejtëza që presin  përkatësisht në pikat C dhe D .
Kërkohet të ndërtohet një drejtëz që pret katër drejtëzat e dhëna.
Analizë. Supozojmë se ekziston drejtëza  e që pret katër drejtëzat e dhëna.
Meqenëse pret dy drejtëzat    a b që ndodhen në planin  atëherë kjo drejtëz ka dy pika
A dhe B të përbashkëta me planin  , prandaj ndodhet në planin  . Por ajo pret edhe
drejtëzat  c dhe  d dhe meqënëse ajo ndodhet në planin  , atëherë nuk ka ku ti presë tjetër
këto drejtëza veçse në pikat që këto drejtëza kanë në planin  , domethënë në pikat C dhe .D
Pra drejtëza që pret katër drejtëza të dhëna është drejtëza CD e caktuar nga pikat C dhe D .
Ndërtim. Ndërtojmë drejtëzën CD të caktaur na pikat C dhe D .
Në qoftë se kjo drejtëz pret dy drejtëzat    a b , atëherë ajo është drejtëza e kërkuar.
Vërtetim. Drejtëza CD ndodhet në planin  , ka të përbashkët me drejtëzat  c dhe  d vetëm
pikat C dhe D (sepse vetëm këto pika kanë këto drejtëza në planin  ), pra i pret ato si dhe
pret dy drejtëzat    a b .
Fig. 1: Rastet e drejtëzave
Diskutim. Në qoftë se drejtëza pret njërën nga dy drejtëzat    a b atëherë ajo pret dhe
tjetrën dhe problemi ka një zgjidhje.
Në qoftë se drejtëza CD nuk pret njerën nga dy drejtëzat    a b , atëherë ajo nuk pret dje
tjetrën (domethënë është paralele me to), atëherë problemi nuk ka zgjidhje.
Problema ndërtimi
2
2Përzgjodhi: Hysen Doko
Ushtrimi 2: Janë dhënë dy drejtëza te kithta  a dhe  b dhe një pikë A që nuk ndodhet në
to. Ndërtoni planin që përmban pikën e dhënë A dhe është paralel me drejtëzat e dhëna  a
dhe  b .
Zgjidhje: Analizë. Pranojmë sikur ekziston një plan  që përmban pikën e dhënë A dhe është
paralel me dy drejtëzat e dhëna  a dhe  b .
Pranojmë sikur ekziston një plan  që përmban pikën e dhënë A dhe është paralel me dy
drejtëzat e dhëna  a dhe  b .Nëse nëpër pikën A ndërtojmë drejtëzat    1a a dhe
   1b b , atëherë nga teorema “Në qoftë se një drejtëz e dhënë është paralele me një plan të
dhënë dhe nëpër një pikë çfarëdo të planit ndërtohet një drejtëz paralele me drejtëzën e dhënë,
atëherë drejtëza e ndërtuar ndodhet në planin e dhënë”, që domethënë se të dyja drejtëzat  1a
dhe  1b ndodhen në planin  . Drejtëzat  1a dhe  1b kanë të përbashkët pikën A , por janë
të ndryshme, sepse në rast të kundërt dy drejtëzat  a dhe  b , duke qënë paralele me një të
tretë, do të ishin paralele ndërmjet tyre. Kjo do të ishte në kundërshti me kushtin që  a dhe
 b janë të kithta. Mbetet që drejtëzat  1a dhe  1b të jenë prerëse. Pra plani  përcaktohet
nga drejtëzat  1a dhe  1b , që janë prerëse në pikën A dhe janë përkatësisht paralele me
drejtëzat  a dhe  b .
Ndërtim. Nëpër pikën A ndërtojmë drejtëzat    1a a dhe    1b b . Ndërtojmë planin 
që përcaktohet nga drejtëzat prerëse  1a dhe  1b . Plani  është plani i kërkuar.
Vërtetim. Plani  përmbush kushtet e kërkuara. Ai përmban pikën A . Meqë drejtëza dhe
 1a  , atëherë  1a  .
Meqë drejtëza    1b b dhe  1b  , atëherë  1b  .
Fig. 2
Problema ndërtimi
3
3Përzgjodhi: Hysen Doko
Diskutim. Plani  është i vetëm. Supozojmë të kundërtën, sikur do të ekzistonte edhe një plan
tjetër 1 që do të përmbante drejtëzat pikën e dhënë A dhe do të ishte paralel me dy drejtëzat
e dhëna  a dhe  b .
Ky plan do të përmbante drejtëzat  1a dhe  1b . Në rast të kundërt, duke patur pikën A të
përbashkët me to, do t’i priste ato dhe bashkë me to do të priste dhe drejtëzat paralele  a dhe
 b . Kjo do të ishte në kundërsht me faktin që plani 1 është paralel me drejtëzat  a dhe  b
Mbetet qe plani  është i vetëm.
Ushtrimi 3: Jepen në hapësirë dy drejtëza të kithta  a dhe  b . Ndërtoni nëpër drejtëzën
 d një plan paralel me drejtëzën  a .
Zgjidhje: Analizë. Pranojmë sikur ekziston një plan  që përmban drejtëzën e dhënë  b dhe
është paralel me drejtëzën e dhënë  a . Marrim një pikë  B b . Nëse nëpër pikën B
ndërtojmë drejtëzat    1a a , atëherë nga teorema “Në qoftë se një drejtëz e dhënë është
paralele me një plan të dhënë dhe nëpër një pikë çfarëdo të planit ndërtohet një drejtëz paralele
me drejtëzën e dhënë, atëherë drejtëza e ndërtuar ndodhet në planin e dhënë”, ajo do ndodhet
në planin .
Pra plani  përcaktohet nga drejtëzat    1a a dhe  b që janë prerëse në pikën B .
Ndërtim. Marrim një pikë  B b . Nëpër pikën B ndërtojmë drejtëzat    1a a . Ndërtojmë
planin  që përcaktohet nga prejtëzat prerëse  1a dhe  b . Plani  është plani i kërkuar.
Vërtetim. Plani  përmbush kushtet e caktuara. Ai përmban drejtëzën  b . Meqë drejtëza
   1a a dhe  1a  , atëherë  1a  .
Fig. 3
Problema ndërtimi
4
4Përzgjodhi: Hysen Doko
Diskutim. Plani  është i vetëm. Supozojmë të kundërtën, sikur do të ekzistonte edhe një plan
tjetër 1 që do të kalonte nëpër drejtëzën  b dhe do të ishte paralel me drejtëzën e dhënë  .a
Ky plan do të përmbante drejtëzat  1a dhe  b . Në rast të kundërt, në qoftë se do të priste
 1a atëherë ai do të priste edhe drejtëzën  a . Kjo do të ishte në kundërshti me faktin që plani
1 është paralel me drejtëzën  a .
Drejtëzat prerëse  1a dhe  b janë prerëse në pikën B , në të kundërt ato do të puthiteshin dhe
do të kishim    a b , e cila bie në kundërshti me kushtin që  a dhe  b janë të kithta. Por
drejtëzat prerëse  1a dhe  b caktojnë një plan të vetëm. Mbetet që plani 1 dhe  të
puthiten, pra ky plan  është i vetëm.
Ushtrimi 4: Nga një pikë P e drejtëzës  d të ndërtohet plani  pingul me drejtëzën  d .
Zgjidhje: Analizë. Nëse ekziston plani  që përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën
 d , atëherë drejtëza  d do të jetë pingule me dy drejtëza prerëse të planit  . Pra plani 
përcaktohet nga dy drejtëza prerëse në P , që janë pingule me  d .
Ndërtim. Marrim dy plane të ndryshme  dhe  që përmbajnë drejtëzën  d dhe pikën P .
Nga pika P , në planet  dhe  ndërtojmë përkatësisht drejtëzat  b dhe  c pingule me
drejtëzën  d . Drejtëzat  b dhe  c janë të ndryshme, por kanë pikën P të përbaskët, prandaj
priten në këtë pikë. Për rrjedhojë ato caktojnë një plan     ,b c  . Plani  është i kërkuari.
Vërtetim. Nga ndërtimi, plani  përmban pikën P . Meqënëse drejtëza  d është pingule me
dy drejtëzat prerëse  b dhe  c të planit  , atëherë drejtëza  d do të jetë pingul me planin
 dhe anasjelltas.
Fig. 4
Problema ndërtimi
5
5Përzgjodhi: Hysen Doko
Diskutim. Plani që përmban pikën P dhe është pingu me drejtëzën  d është i vetëm. Nëse
do të supozonim se ekziston edhe një plan tjetër 1 që do të përmbajë pikën P dhe të jetë
pingul me drejtëzën  d , atëherë këto plane do të ishin paralele. Por meqë do të kishin pikën
P të përbashkët, ata do të puthiteshin. Mbetet që plani  , i cili përmban pikën P dhe është
pingul me drejtëzën  d është i vetëm.
Ushtrimi 5: Nga një pikë P që nuk ndodhet në një drejtëz  d të ndërtohet plani  pingul
me drejtëzën  d .
Zgjidhje: Kemi të bëjmë me një problemë ndërtimi, e cila zgjidhet me teknikën e punës nga
fundi.
Analizë. Nëse ekziston plani  që përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d ,
atëherë drejtëza  d do të jetë pingule me dy drejtëza të planit  , që priten në një pikë O të
ndrejtëzës  d . Pra plani  përcaktohet nga dy drejtëza  b dhe  c . Drejtëza  b ndodhet
në planin  , përmban pikën P , është pingul me drejtëzën  d dhe pret ate në pikën O .
Drejtëza  c ndodhet në një plan  , përmban pikën O dhe është pingule me drejtëzën  d .
Ndërtim. Marrim dy plane të ndryshme  dhe  që përmbajnë drejtëzën  d , kurse plani 
të përmbajë edhe pikën P . Nga pika P , në planin  ndërtojmë drejtëzën  b pingule me
drejtëzën  d që e pret atë në pikën O . Nga pika O në planin  ndërtojmë drejtëzën  c
pingul me drejtëzën  d . Drejtëzat  b dhe  c janë të ndryshme por kanë pikën O të
përbashkët, prandaj ato priten në këtë pikë. Për rrjedhojë, to caktojnë një plan     ,b c  .
Plani  është plani i kërkuar.
Vërtetim. Nga ndërtimi, plani  përmban pikën P pasi përmban drejtëzën  b . Nga ndërtimi
gjithashtu drejtëzat  b ,  c janë prerëse në O . Meqënëse drejtëza .. është pingul me dy
Diskutim. Plani që përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d është i vetëm. Nëse
do të supozonim se ekziston edhe një plan tjetër 1 që të përmbajë pikën P dhe të jetë pingul
me drejtëzën  d , atëherë këto plane do të ishin paralele. Por meqë do të kishin pikën P të
përmbashkët, ata do të puthiteshin.
Problema ndërtimi
6
6Përzgjodhi: Hysen Doko
Mbetet që plani i cili përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d të jetë i vetëm.
drejtëzat prerëse  b ,  c të planit  , atëherë drejtëza  d do të jetë pingule me planin .
Fig. 5
Ushtrimi 6: Nëpër një pikë B që nuk ndodhet në planin e dhënë  , të ndërtohet drejtëza  d
që të jetë paralele me planin e dhënë dhe pingul me një drejtëz  a të dhënë.
Zgjidhje: Jepen plani  , drejtëza  a dhe një pikë B  .
Analizë. Në qoftë se ekziston një drejtëz  b që të përmbajë pikën B , të jetë paralele me planin
e dhënë  dhe pingule me një drejtëz të dhënë  a , atëherë kjo drejtëz  b do të ndodhet në
një plan  i cili do të përmbajë pikën B dhe do të jetë pingul me drejtëzën  a si edhe në një
plan  i cili do të përmbajë pikën B dhe do të jetë paralel me planin  . Pra drejtëza  b do
të jetë prerja e planeve  dhe  .
Ndërtim. Nëpër pikën B ndërtojmë planin  paralel me planin  .
Nëpër pikën B ndërtojmë planin  pingul me drejtëzën  a .
Planet e ndryshëm  dhe  kanë të përbashkët pikën B , prandaj priten sipas një drejtëze. Kjo
është drejtëza  b e kërkuar.
Vërtetim. Planet e ndryshëm  dhe  kanë të përmbashkët pikën B , prandaj priten sipas një
drejtëze që përmban pikën B . Pra drejtëza  b përmban pikën B .
Drejtëza  b ndodhet në planin  që është paralel me planin  . Pra drejtëza  b është paralele
me planin  . Drejtëza  b ndodhet në planin  që është pingul me drejtëzën  a . Pra drejtëza
 b është pingule me drejtëzën  a . Pra drejtëza  b është paralele me planin  dhe pingule
me drejtëzën  a .
Problema ndërtimi
7
7Përzgjodhi: Hysen Doko
Fig.2
Diskutim. Në qoftë se drejtëza  a do të ishte pingule me planin  , atëherë planet  dhe 
do të puthiteshin. Në këtë rast problema do të kishte një pafundësi zgjidhjesh.
Ushtrimi 7: Nëpër një pikë A të planit  ndërtoni në këtë plan drejtëzën  a që të jetë pingule
me një drejtëz  b të dhënë të hapësirës.
Zgjidhje: Jepen plani  , drejtëza  b dhe një pikë A që ndodhet në planin  .
Analizë. E supozojmë problemin të zgjidhur. Pra është ndërtuar një drejtëz  a që ndodhet në
planin  , e përmban pikën A dhe është pingule me drejtëzën  b .
Meqënëse drejtëza  a është pingul me drejtëzën  b , atëherë ajo ndodhet në një plan pingul
me drejtëzën  b . Por meqënëse drejtëza  a përmban pikën A , atëherë ajo ndodhet në një
plan  , që përmban pikën A dhe është pingul me drejtëzën  b . Por drejtëza  a ndodhet në
planin  . Pra, drejtëza  a do të ndodhet në planin  si dhe në planin  , që përmban pikën
A dhe është pingu me drejtëzën  b . Pra drejtëza  a është prerja e planeve  dhe  .
Fig. 5
Ndërtim. Ndërtojmë planin  që përmban pikën A dhe është pingul me drejtëzën  b . Prerja
e planeve  dhe  është drejtëza e kërkuar  a .
Problema ndërtimi
8
8Përzgjodhi: Hysen Doko
Vërtetim. Nga ndërtimi, drejtëza  a përmban pikën A dhe ndodhet në planin  . Por ajo
ndodhet edhe në planin  , e cila nga ndërtimi është pingul me drejtëzën  b . Atëherë drejtëza
 b është pingule me secilën drejtëz të këtij plani, pra edhe me drejtëzën  a . E thënë ndryshe,
drejtëza  a është pingul me drejtëzën  b . Pra drejtëza  a është drejtëza e kërkuar.
Diskutim. Nga pika A mund të ndërtohet vetëm një plan  pingul me drejtëzën  b . Planet e
ndryshëm  dhe  (që janë pingul ndërmjet tyre) kanë të përbashkët një pikë A , prandaj
priten sipas një drejtëze të vetme  a . Pra, problemi ka një zgjidhje të vetme.
Ushtrimi 8: Jepen plani  , drejtëza  b paralele me të dhe një pikë A që ndodhet në planin
 . Ndërtoni një drejtëz  a që të ndodhet në planin  , të përmbajë pikën A dhe të jetë pingule
me drejtëzën  b .
Zgjidhje: Jepen plani  , drejtëza  b paralele me planin  dhe një pikë A që ndodhet në
planin  .
Analizë. E supozojmë problemin e zgjidhur. Pra ështe ndërtuar një drejtëz  a që ndodhet në
planin  , përmban pikën A dhe është pingule me drejtëzën  b . Ndërtojmë planin  dhe
nëpër pikën A ndërtojmë një drejtëz    'b b . Nga teorema e drejtëzave paralele me planin,
 'b do të ndodhet në planin  .
Meqënëse drejtëza  a ndodhet në planin  , është pingul me drejtëzën  b dhe    'b b ,
atëherë ajo ështe pingule edhe me drejtëzën  'b , pasi formon me të po ate kënd që formon me
drejtëzën  b (nga përkufizimi i këndit ndërmjet drejtëzave në hapësirë)
Pra, drejtëza  a ndodhet në planin  , përmban pikën A dhe është pingul me drejtëzën  ' ,b
e cila ndodhet në planin e dhënë  , përmban pikën A dhe është paralele me drejtëzën  b .
Ndërtim. Ndërtojmë planin  që përmban drejtëzën  b dhe pikën A . Ndërtojmë nëpër pikën
A një drejtëz    'b b . Në planin  ndërtojmë nëpër pikën A një drejtëz    'a b .
Drejtëza  a është drejtëza e kërkuar.
Problema ndërtimi
9
9Përzgjodhi: Hysen Doko
Vërtetim. Nga ndërtimi, ajo ndodhet në planin  , përmban pikën A dhe    'a b . Gjithashtu
nga ndërtimi    'b b , atëherë    a b .
Fig. 10
Diskutim. Nga pika A mund të ndërtohet vetëm një drejtëz    'b b , madje ajo ndodhet në
planin  . Nëpër planin  , nëpër pikën A mund të ndërtohet vetëm një drejtëz  a pingul me
 'b . Pra problem ka një zgjidhje të vetme.
Ushtrimi 9: Një drejtëz  a është paralele me një plan  . Të ndërtohet një plan  i cili
përmban drejtëzën  a dhe është paralel me planin  .
Zgjidhje: Një drejtëz  a është paralele me një plan  . Të ndërtohet nëpër drejtëzën  a një
plan  paralel me planin  .
Analizë. Supozojmë se ekziston një plan  që përmban drejtëzën  a dhe është paralel me
planin  .
Në qoftë se në drejtëzën  a do të marrim një pikë A dhe do të ndërtojmë një drejtëz tjetër
 b  , atëherë  b do të ndodhet në planin  (në të kundërt ajo do të priste planin  dhe
për rrjedhojë edhe planin  , gjë që bie në kundërshti me kushtin që  a ështe paralele me një
plan  )
Në qoftë se në planin  do të marrim një pikë B dhe do të ndërtojmë    'a a dhe    ' ,b b
atëherë  'a dhe  'b do të ndodhen në planin  (në të kundërt ato do të prisnin
edhe planin  për rrjedhojë edhe planin  , gjë që është në kundërshtim me ndërtimin). Pra
plani  caktohet nga dy drejtëzat prerëse  a dhe  b , kurse plani  caktohet nga dy drejtëzat
prerëse  'a dhe  'b .
Problema ndërtimi
10
10Përzgjodhi: Hysen Doko
Ndërtim. Marrim një pikë B në planin  dhe ndërtojmë planin   ,a B  . Shënojmë me
 'a B   . Marrim në planin  një drejtëz  'b që përmban pikën B . Ndërtojmë planin
  ' ,b A  . Marrim në planin  një drejtëz  b që përmban pikën A dhe është paralele me
 'b . Ndërtojmë planin     ,a b  . Plani  është plani i kërkuar.
Vërtetim. Nga ndërtimi    'a a dhe    'b b . Drejtëza  a dhe  b ndodhen në një plan
dhe kanë pikën A të përbashkët, prandaj ato janë prerëse. Meqënëse dy drejtëza  a dhe  b
të planit  janë përkatësisht paralele me dy drejtëza  'a dhe  'b të planit  , atëherë të dy
planet  dhe  janë paralele.
Fig. 11
Diskutim. Mendojmë sikur nga pika A të jetë ndërtuar edhe plani ' paralel me planin  . Ai
do të përmbajë drejtëzën  a , në të kundërt sikur drejtëza  a të priste planin  , atëherë ajo
do të priste edhe planin  që është paralel me të. Por dy drejtëza prerëse caktojnë një plan të
vetëm, prandaj  puthitet me ' . Pra nga pika A mund të ndërtohet vetëm një plan paralel
me planin e dhënë  .
Ushtrimi 10: Jepen pikat , ,A B C jo në vijë të drejtë dhe segmentet , ,a b c . Ndërtoni rrethin
  të tillë që segmentet e ngjenteve të tij të hequra prej pikave , ,A B C të jenë të barabarta
përkatësisht me , ,a b c .
Zgjidhje: Analizë. Le të jetë  ,O R rrethi i kërkuar. Nga kushti, ky rreth është orthogonal
me rrathet      1 2 3, , , , ,A a B b C c   . Pra      1 2 3
2
0F O F O F O R      . Kështu,
pika O është qendra radikale e rrathëve      1 2 3, ,   dhe ndodhet jashtë këtyre rrathëve.
Ndërtim. Ndërtojmë qendrën radikale O të rrathëve      1 2 3, , , , ,A a B b C c   dhe pikën
1T të rrethit  1 , të tillë që 1
2
OT A

 dhe rrethin  ,O R ku 1R OT .
Problema ndërtimi
11
11Përzgjodhi: Hysen Doko
Vërtetim.  ,O R është rrethi i kërkuar. Vërtet nga ndërtimi del se 1OT është tangjente e
rrethit  1 . Kështu, rrathët   dhe  1 janë ortogonalë, pra  1
2 2
1F O OT R   ; mirëpo
O është qendra radikale e rrathëve      1 2 3, ,   , prandaj:      2 3 1
F O F O F O   
2
,R domethënë rrethi  ,O R është ortogonal me secilin prej rrathëve      1 2 3, ,   .
Rrjedhimisht, ai është rrethi i kërkuar.
Diskutim. Problema ka një zgjidhje të vetme kur qendra radikale e rrathëve  1 , ,A a
   2 3, , ,B b C c  ndodhet jashtë këtyre rrathëve.
Ushtrimi 11: Pikat M dhe N ndodhen në brinjët AD dhe AB të katërfaqëshit ABCD. Të
ndërtohet prerja e katërfaqëshit me planin  , i cili kalon nga pikat ,M N dhe është paralel me
brinjën AC .
Zgjidhje ushtrimi 11:
Analizë. Supozojmë se MNEF është prerja e kërkuar. ABD MN   . Nga kushti AC  ,
prandaj prerjet e faqeve ABC dhe ACD me planin  do të jenë përkatësisht NE dhe MF
paralele me AC .
Ndërtim. Ndërtojmë ,NE AC E BC , ,MF AC F CD . Katërkëndëshi MNEF është
prerja e kërkuar.
Fig. 39
Vërtetim.  ,NE AC MF AC NE MF . Plani  që kalon nga NE dhe MF është
paralel me AC sepse AC NE .
Diskutm. Problema ka vetëm një zgjidhje sepse nga drejtëzat paralele NE dhe MF kalon një
plan i vetëm.
Problema ndërtimi
12
12Përzgjodhi: Hysen Doko
Ushtrimi 12: Janë dhënë plani  , drejtëza  b dhe pika A . Ndërtoni planin  që përmban
pikën A , është paralel me drejtëzën  b dhe ështe pingul me planin  .
Zgjidhje ushtrimi 12: Jepen plani  , drejtëza  b dhe pika A . Të ndërtohet plani  , i tillë
që A  ,  b  dhe   .
Analizë. Supozojmë sikur kemi ndërtuar planin  , i tillë që A  ,  b  dhe   .
Shënojmë  d   . Nëpër pikën A ndërtojmë    'b b . Ajo ekziston dhe është e vetme.
Nga kushti që  b  dhe nga ndërtimi    'b b , atëherë  'b  . Në planin  ndërtojmë
   AD d , ku  D d . Meqënëse    AD d dhe   , tëherë  AD  . Pra, plani 
përmban drejtëzat prerëse  a dhe  'b . Domethënë plani  caktohet prej drejtëzës  a , që
është ndërtuar nga pika A pingul me planin  si dhe nga drejtëza  'b , që është ndërtuar nga
pika A paralele me  b .
Fig. 37.
Ndërtim. Ndërtojmë një plan  që përmban pikën A dhe drejtëzën  b . (Meqënëse  C b ,
atëherë ato caktojnë një plan). Në planin  , nga pika A ndërtojmë    'b b . Ndërtojmë
 AD  , ku D  . Ndërtojmë planin  që përmban drejtëzat prerëse  a dhe  b . Plani
 është plani i kërkuar.
Vërtetim. Plani  përmban drejtëzën  'b . Nga ndërtimi    'b b . Atëherë  b  . Plani 
përmban drejtëzën  AD . Meqënëse  AD  , atëherë   .
Diskutim. Supozojmë sikur përveç planit  kemi ndërtuar edhe një plan ' që plotëson
kushtet e problemit (domethënë ' është i tillë që 'A  ,   'b  dhe '  ). Meqënëse
  'b  , 'A  ,  'A b dhe    'b b , atëherë edhe  ' 'b  . Meqënëse '  , ',A 
 a  , atëherë   'a  . Nga pika A e ' mund të ndërtohet vetëm një pingule  a mbi
 dhe ajo do të ndodhet në ' . Pra planet  dhe ' përmbajnë dy drejtëza prerëse, prandaj
janë puthitëse. Pra në këtë rast problemi ka një zgjidhje të vetme.
Problema ndërtimi
13
13Përzgjodhi: Hysen Doko
Ushtrimi 13: Të ndërtohet plani  i cili përmban pikën e dhënë C dhe është pingul me dy
plane prerëse të dhëna  dhe  .
Zgjidhje ushtrimi 13: Jepen dy plane prerëse  dhe  . Shënojmë  d   . Jepet pika
C në hapësirë. Po pranojmë që C  dhe C  . Atëherë  C d    .
Analizë. Supozojmë se ekziston një plan  që përmban edhe pikën C edhe është pingul me dy
planet prerëse të dhëna  dhe  . Meqënëse   dhe  d  , atëherë  d  . Meqënëse
  dhe  d  , atëherë  d  .
Pra plani  përmban pikën C dhe është pingul me prerjen  d të planeve  dhe  .
Ndërtim. Ndërtojmë planin  që përmban pikën C dhe është pingul me  d .për këtë,
ndërtojmë planin  që përmban pikën C dhe drejtëzën  d ; meqënëse  C d , atëherë ato
caktojnë një plan. Në planin  ndërtojmë    CD d , ku  D d . Në planin  ndërtojmë
   DE d . Në planin  ndërtojmë    DF d . Drejtëzat  DE dhe  DF janë prerëse,
prandaj caktojnë planin  . Plani  është plani i kërkuar.
Fig. 38.
Vërtetim. Plani  përmban drejtëzat prerëse  DE dhe  DF . Nga ndërtimi,    DE d dhe
   DF d , atëherë  d  . Nga ndërtimi,    CD d , atëherë  d  . Pra plani 
përmban edhe pikën C .
Meqënëse  d  dhe  d  , atëherë   .
Meqënëse  d  dhe  d  , atëherë   .
Diskutim. Dime që nga një pikë C mund të ndërtohet një plan i vetëm  d  . Dhe ky është
pingul me secilin prej planeve  dhe  . Pra, problemi ka një zgjidhje të vetme.
Problema ndërtimi
14
14Përzgjodhi: Hysen Doko
Ushtrime të pazgjidhura
Po japim një listë ushtrimesh të pazgjidhura të cilat i lihen lexuesit t’i zgjidhë në punë të
pavarur.
1. Jepen në hapësirë një drejtëz  a dhe dy pika të ndryshme B dhe C që nuk ndodhen në
këtë drejtëz. Nëpër pikat e dhëna sa plane të dalluar me drejtëzën e dhënë mund të ndërtoni?
2. Një drejtëz  a është paralele me një plan  . Në planin  jepet një pikë B . Të ndërtohet
nëpër pikën B një drejtëz  b paralele me drejtëzën  a .
3. Jepen në hapësirë dy drejtëza të ndryshme paralele me njëra – tjetrën  a dhe  b , dhe
drejtëza  c e kithët me to.
a. Ndërtoni nëpër drejtëzën  c një plan  paralel me dy drejtëzat e tjera.
b. Ndërtoni nëpër drejtëzën  a një plan  paralel me dy drejtëzat e tjera.
4. Jepen dy drejtëza të ndryshme paralele dhe një pikë A në hapësirë. A mund të ndërtohet
nëpër pikën A një plan paralel me planin e përcaktuar nga këto dy drejtëza?
5. Jepen në hapësirë dy drejtëza    ,a b të ndryshme paralele dhe një drejtëz  c e kithët me
to. A mund të ndërtohet nëpër drejtëzën  c një plan paralel me planin e përcaktuar nga
drejtëzar    ,a b ? (Të dallohen të gjitha rastet e mundshme)
6. Pikat A dhe B ndodhen përkatësisht në planet prerëse  dhe  , por nuk ndodhen në
drejtëzën e prerjes së tyre  c . Nëpër pikat A dhe B të ndërtohet plani  që të jetë paralel
me drejtëzën  c .
7. Jepen dy drejtëza të kithëta    ,a b . Te ndërtohen planet paralele ndërmjet tyre  dhe 
që përmbajnë përkatësisht drejtëzat  a dhe  b .
8. Është dhënë plani  , drejtëza  a e cila pret planin  dhe pika A që nuk ndodhet në
planin  . Ndërtoni nëpër pikën A një drejtëz  b që të jetë paralele me planin  dhe të
presë drejtëzën  a .
9. Jepet dyfaqëshi  , ,d  dhe pika D që ndodhet në brinjën  d të tij. Gjysmëdrejtëza
[ )DA ndodhet në faqen  të dyfaqëshit dhe nuk është pingule me brinjën  d të tij.
Ndërtoni gjysmëdrejtëzën [ )DB në faqen  të dyfaqëshit që të jetë pingule me  DA .

More Related Content

More from Hysen Doko

Elektriciteti Hysen Doko
Elektriciteti   Hysen DokoElektriciteti   Hysen Doko
Elektriciteti Hysen DokoHysen Doko
 
Drejteza dhe Trekendeshi Hysen Doko
Drejteza dhe Trekendeshi   Hysen DokoDrejteza dhe Trekendeshi   Hysen Doko
Drejteza dhe Trekendeshi Hysen DokoHysen Doko
 
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko Hysen Doko
 
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko Hysen Doko
 
Detyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen Doko
Detyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen DokoDetyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen Doko
Detyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen DokoHysen Doko
 
Funksionet fuqi - Hysen Doko
Funksionet fuqi - Hysen DokoFunksionet fuqi - Hysen Doko
Funksionet fuqi - Hysen DokoHysen Doko
 
Fraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen Doko
Fraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen DokoFraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen Doko
Fraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen DokoHysen Doko
 
Hysen Doko, Didaktike matematike
Hysen Doko, Didaktike matematikeHysen Doko, Didaktike matematike
Hysen Doko, Didaktike matematikeHysen Doko
 
Ligjet e Njutonit Hysen Doko
Ligjet e Njutonit Hysen DokoLigjet e Njutonit Hysen Doko
Ligjet e Njutonit Hysen DokoHysen Doko
 

More from Hysen Doko (9)

Elektriciteti Hysen Doko
Elektriciteti   Hysen DokoElektriciteti   Hysen Doko
Elektriciteti Hysen Doko
 
Drejteza dhe Trekendeshi Hysen Doko
Drejteza dhe Trekendeshi   Hysen DokoDrejteza dhe Trekendeshi   Hysen Doko
Drejteza dhe Trekendeshi Hysen Doko
 
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
 
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
Faktoret ndikues ne edukimin e adoleshenteve Hysen Doko
 
Detyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen Doko
Detyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen DokoDetyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen Doko
Detyrat zhvillimore te adoleshentit - Hysen Doko
 
Funksionet fuqi - Hysen Doko
Funksionet fuqi - Hysen DokoFunksionet fuqi - Hysen Doko
Funksionet fuqi - Hysen Doko
 
Fraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen Doko
Fraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen DokoFraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen Doko
Fraktalet ne kulturen Islame Mesjetare - Hysen Doko
 
Hysen Doko, Didaktike matematike
Hysen Doko, Didaktike matematikeHysen Doko, Didaktike matematike
Hysen Doko, Didaktike matematike
 
Ligjet e Njutonit Hysen Doko
Ligjet e Njutonit Hysen DokoLigjet e Njutonit Hysen Doko
Ligjet e Njutonit Hysen Doko
 

Problema ndertimi - Hysen Doko

  • 1. Problema ndërtimi 1 1Përzgjodhi: Hysen Doko PROBLEMA NDËRTIMI Përmblodhi: Hysen Doko hysen.doko.hd@gmail.com , hysen.doko@univlora.edu.al Ushtrimi 1: Ndërtoni drejtëzën që pret katër drejtëza të dhëna, dy prej të cilave janë paralele, kurse dy të tjerat presin planin e caktuar nga dy të parat. Në cilat raste drejtëza e kërkuar nuk ekziston? Zgjidhje: Le të jenë dhënë dy drejtëza    a b . Ato përcaktojnë një plan  . Le të jenë  c dhe  d dy drejtëza që presin  përkatësisht në pikat C dhe D . Kërkohet të ndërtohet një drejtëz që pret katër drejtëzat e dhëna. Analizë. Supozojmë se ekziston drejtëza  e që pret katër drejtëzat e dhëna. Meqenëse pret dy drejtëzat    a b që ndodhen në planin  atëherë kjo drejtëz ka dy pika A dhe B të përbashkëta me planin  , prandaj ndodhet në planin  . Por ajo pret edhe drejtëzat  c dhe  d dhe meqënëse ajo ndodhet në planin  , atëherë nuk ka ku ti presë tjetër këto drejtëza veçse në pikat që këto drejtëza kanë në planin  , domethënë në pikat C dhe .D Pra drejtëza që pret katër drejtëza të dhëna është drejtëza CD e caktuar nga pikat C dhe D . Ndërtim. Ndërtojmë drejtëzën CD të caktaur na pikat C dhe D . Në qoftë se kjo drejtëz pret dy drejtëzat    a b , atëherë ajo është drejtëza e kërkuar. Vërtetim. Drejtëza CD ndodhet në planin  , ka të përbashkët me drejtëzat  c dhe  d vetëm pikat C dhe D (sepse vetëm këto pika kanë këto drejtëza në planin  ), pra i pret ato si dhe pret dy drejtëzat    a b . Fig. 1: Rastet e drejtëzave Diskutim. Në qoftë se drejtëza pret njërën nga dy drejtëzat    a b atëherë ajo pret dhe tjetrën dhe problemi ka një zgjidhje. Në qoftë se drejtëza CD nuk pret njerën nga dy drejtëzat    a b , atëherë ajo nuk pret dje tjetrën (domethënë është paralele me to), atëherë problemi nuk ka zgjidhje.
  • 2. Problema ndërtimi 2 2Përzgjodhi: Hysen Doko Ushtrimi 2: Janë dhënë dy drejtëza te kithta  a dhe  b dhe një pikë A që nuk ndodhet në to. Ndërtoni planin që përmban pikën e dhënë A dhe është paralel me drejtëzat e dhëna  a dhe  b . Zgjidhje: Analizë. Pranojmë sikur ekziston një plan  që përmban pikën e dhënë A dhe është paralel me dy drejtëzat e dhëna  a dhe  b . Pranojmë sikur ekziston një plan  që përmban pikën e dhënë A dhe është paralel me dy drejtëzat e dhëna  a dhe  b .Nëse nëpër pikën A ndërtojmë drejtëzat    1a a dhe    1b b , atëherë nga teorema “Në qoftë se një drejtëz e dhënë është paralele me një plan të dhënë dhe nëpër një pikë çfarëdo të planit ndërtohet një drejtëz paralele me drejtëzën e dhënë, atëherë drejtëza e ndërtuar ndodhet në planin e dhënë”, që domethënë se të dyja drejtëzat  1a dhe  1b ndodhen në planin  . Drejtëzat  1a dhe  1b kanë të përbashkët pikën A , por janë të ndryshme, sepse në rast të kundërt dy drejtëzat  a dhe  b , duke qënë paralele me një të tretë, do të ishin paralele ndërmjet tyre. Kjo do të ishte në kundërshti me kushtin që  a dhe  b janë të kithta. Mbetet që drejtëzat  1a dhe  1b të jenë prerëse. Pra plani  përcaktohet nga drejtëzat  1a dhe  1b , që janë prerëse në pikën A dhe janë përkatësisht paralele me drejtëzat  a dhe  b . Ndërtim. Nëpër pikën A ndërtojmë drejtëzat    1a a dhe    1b b . Ndërtojmë planin  që përcaktohet nga drejtëzat prerëse  1a dhe  1b . Plani  është plani i kërkuar. Vërtetim. Plani  përmbush kushtet e kërkuara. Ai përmban pikën A . Meqë drejtëza dhe  1a  , atëherë  1a  . Meqë drejtëza    1b b dhe  1b  , atëherë  1b  . Fig. 2
  • 3. Problema ndërtimi 3 3Përzgjodhi: Hysen Doko Diskutim. Plani  është i vetëm. Supozojmë të kundërtën, sikur do të ekzistonte edhe një plan tjetër 1 që do të përmbante drejtëzat pikën e dhënë A dhe do të ishte paralel me dy drejtëzat e dhëna  a dhe  b . Ky plan do të përmbante drejtëzat  1a dhe  1b . Në rast të kundërt, duke patur pikën A të përbashkët me to, do t’i priste ato dhe bashkë me to do të priste dhe drejtëzat paralele  a dhe  b . Kjo do të ishte në kundërsht me faktin që plani 1 është paralel me drejtëzat  a dhe  b Mbetet qe plani  është i vetëm. Ushtrimi 3: Jepen në hapësirë dy drejtëza të kithta  a dhe  b . Ndërtoni nëpër drejtëzën  d një plan paralel me drejtëzën  a . Zgjidhje: Analizë. Pranojmë sikur ekziston një plan  që përmban drejtëzën e dhënë  b dhe është paralel me drejtëzën e dhënë  a . Marrim një pikë  B b . Nëse nëpër pikën B ndërtojmë drejtëzat    1a a , atëherë nga teorema “Në qoftë se një drejtëz e dhënë është paralele me një plan të dhënë dhe nëpër një pikë çfarëdo të planit ndërtohet një drejtëz paralele me drejtëzën e dhënë, atëherë drejtëza e ndërtuar ndodhet në planin e dhënë”, ajo do ndodhet në planin . Pra plani  përcaktohet nga drejtëzat    1a a dhe  b që janë prerëse në pikën B . Ndërtim. Marrim një pikë  B b . Nëpër pikën B ndërtojmë drejtëzat    1a a . Ndërtojmë planin  që përcaktohet nga prejtëzat prerëse  1a dhe  b . Plani  është plani i kërkuar. Vërtetim. Plani  përmbush kushtet e caktuara. Ai përmban drejtëzën  b . Meqë drejtëza    1a a dhe  1a  , atëherë  1a  . Fig. 3
  • 4. Problema ndërtimi 4 4Përzgjodhi: Hysen Doko Diskutim. Plani  është i vetëm. Supozojmë të kundërtën, sikur do të ekzistonte edhe një plan tjetër 1 që do të kalonte nëpër drejtëzën  b dhe do të ishte paralel me drejtëzën e dhënë  .a Ky plan do të përmbante drejtëzat  1a dhe  b . Në rast të kundërt, në qoftë se do të priste  1a atëherë ai do të priste edhe drejtëzën  a . Kjo do të ishte në kundërshti me faktin që plani 1 është paralel me drejtëzën  a . Drejtëzat prerëse  1a dhe  b janë prerëse në pikën B , në të kundërt ato do të puthiteshin dhe do të kishim    a b , e cila bie në kundërshti me kushtin që  a dhe  b janë të kithta. Por drejtëzat prerëse  1a dhe  b caktojnë një plan të vetëm. Mbetet që plani 1 dhe  të puthiten, pra ky plan  është i vetëm. Ushtrimi 4: Nga një pikë P e drejtëzës  d të ndërtohet plani  pingul me drejtëzën  d . Zgjidhje: Analizë. Nëse ekziston plani  që përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d , atëherë drejtëza  d do të jetë pingule me dy drejtëza prerëse të planit  . Pra plani  përcaktohet nga dy drejtëza prerëse në P , që janë pingule me  d . Ndërtim. Marrim dy plane të ndryshme  dhe  që përmbajnë drejtëzën  d dhe pikën P . Nga pika P , në planet  dhe  ndërtojmë përkatësisht drejtëzat  b dhe  c pingule me drejtëzën  d . Drejtëzat  b dhe  c janë të ndryshme, por kanë pikën P të përbaskët, prandaj priten në këtë pikë. Për rrjedhojë ato caktojnë një plan     ,b c  . Plani  është i kërkuari. Vërtetim. Nga ndërtimi, plani  përmban pikën P . Meqënëse drejtëza  d është pingule me dy drejtëzat prerëse  b dhe  c të planit  , atëherë drejtëza  d do të jetë pingul me planin  dhe anasjelltas. Fig. 4
  • 5. Problema ndërtimi 5 5Përzgjodhi: Hysen Doko Diskutim. Plani që përmban pikën P dhe është pingu me drejtëzën  d është i vetëm. Nëse do të supozonim se ekziston edhe një plan tjetër 1 që do të përmbajë pikën P dhe të jetë pingul me drejtëzën  d , atëherë këto plane do të ishin paralele. Por meqë do të kishin pikën P të përbashkët, ata do të puthiteshin. Mbetet që plani  , i cili përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d është i vetëm. Ushtrimi 5: Nga një pikë P që nuk ndodhet në një drejtëz  d të ndërtohet plani  pingul me drejtëzën  d . Zgjidhje: Kemi të bëjmë me një problemë ndërtimi, e cila zgjidhet me teknikën e punës nga fundi. Analizë. Nëse ekziston plani  që përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d , atëherë drejtëza  d do të jetë pingule me dy drejtëza të planit  , që priten në një pikë O të ndrejtëzës  d . Pra plani  përcaktohet nga dy drejtëza  b dhe  c . Drejtëza  b ndodhet në planin  , përmban pikën P , është pingul me drejtëzën  d dhe pret ate në pikën O . Drejtëza  c ndodhet në një plan  , përmban pikën O dhe është pingule me drejtëzën  d . Ndërtim. Marrim dy plane të ndryshme  dhe  që përmbajnë drejtëzën  d , kurse plani  të përmbajë edhe pikën P . Nga pika P , në planin  ndërtojmë drejtëzën  b pingule me drejtëzën  d që e pret atë në pikën O . Nga pika O në planin  ndërtojmë drejtëzën  c pingul me drejtëzën  d . Drejtëzat  b dhe  c janë të ndryshme por kanë pikën O të përbashkët, prandaj ato priten në këtë pikë. Për rrjedhojë, to caktojnë një plan     ,b c  . Plani  është plani i kërkuar. Vërtetim. Nga ndërtimi, plani  përmban pikën P pasi përmban drejtëzën  b . Nga ndërtimi gjithashtu drejtëzat  b ,  c janë prerëse në O . Meqënëse drejtëza .. është pingul me dy Diskutim. Plani që përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d është i vetëm. Nëse do të supozonim se ekziston edhe një plan tjetër 1 që të përmbajë pikën P dhe të jetë pingul me drejtëzën  d , atëherë këto plane do të ishin paralele. Por meqë do të kishin pikën P të përmbashkët, ata do të puthiteshin.
  • 6. Problema ndërtimi 6 6Përzgjodhi: Hysen Doko Mbetet që plani i cili përmban pikën P dhe është pingul me drejtëzën  d të jetë i vetëm. drejtëzat prerëse  b ,  c të planit  , atëherë drejtëza  d do të jetë pingule me planin . Fig. 5 Ushtrimi 6: Nëpër një pikë B që nuk ndodhet në planin e dhënë  , të ndërtohet drejtëza  d që të jetë paralele me planin e dhënë dhe pingul me një drejtëz  a të dhënë. Zgjidhje: Jepen plani  , drejtëza  a dhe një pikë B  . Analizë. Në qoftë se ekziston një drejtëz  b që të përmbajë pikën B , të jetë paralele me planin e dhënë  dhe pingule me një drejtëz të dhënë  a , atëherë kjo drejtëz  b do të ndodhet në një plan  i cili do të përmbajë pikën B dhe do të jetë pingul me drejtëzën  a si edhe në një plan  i cili do të përmbajë pikën B dhe do të jetë paralel me planin  . Pra drejtëza  b do të jetë prerja e planeve  dhe  . Ndërtim. Nëpër pikën B ndërtojmë planin  paralel me planin  . Nëpër pikën B ndërtojmë planin  pingul me drejtëzën  a . Planet e ndryshëm  dhe  kanë të përbashkët pikën B , prandaj priten sipas një drejtëze. Kjo është drejtëza  b e kërkuar. Vërtetim. Planet e ndryshëm  dhe  kanë të përmbashkët pikën B , prandaj priten sipas një drejtëze që përmban pikën B . Pra drejtëza  b përmban pikën B . Drejtëza  b ndodhet në planin  që është paralel me planin  . Pra drejtëza  b është paralele me planin  . Drejtëza  b ndodhet në planin  që është pingul me drejtëzën  a . Pra drejtëza  b është pingule me drejtëzën  a . Pra drejtëza  b është paralele me planin  dhe pingule me drejtëzën  a .
  • 7. Problema ndërtimi 7 7Përzgjodhi: Hysen Doko Fig.2 Diskutim. Në qoftë se drejtëza  a do të ishte pingule me planin  , atëherë planet  dhe  do të puthiteshin. Në këtë rast problema do të kishte një pafundësi zgjidhjesh. Ushtrimi 7: Nëpër një pikë A të planit  ndërtoni në këtë plan drejtëzën  a që të jetë pingule me një drejtëz  b të dhënë të hapësirës. Zgjidhje: Jepen plani  , drejtëza  b dhe një pikë A që ndodhet në planin  . Analizë. E supozojmë problemin të zgjidhur. Pra është ndërtuar një drejtëz  a që ndodhet në planin  , e përmban pikën A dhe është pingule me drejtëzën  b . Meqënëse drejtëza  a është pingul me drejtëzën  b , atëherë ajo ndodhet në një plan pingul me drejtëzën  b . Por meqënëse drejtëza  a përmban pikën A , atëherë ajo ndodhet në një plan  , që përmban pikën A dhe është pingul me drejtëzën  b . Por drejtëza  a ndodhet në planin  . Pra, drejtëza  a do të ndodhet në planin  si dhe në planin  , që përmban pikën A dhe është pingu me drejtëzën  b . Pra drejtëza  a është prerja e planeve  dhe  . Fig. 5 Ndërtim. Ndërtojmë planin  që përmban pikën A dhe është pingul me drejtëzën  b . Prerja e planeve  dhe  është drejtëza e kërkuar  a .
  • 8. Problema ndërtimi 8 8Përzgjodhi: Hysen Doko Vërtetim. Nga ndërtimi, drejtëza  a përmban pikën A dhe ndodhet në planin  . Por ajo ndodhet edhe në planin  , e cila nga ndërtimi është pingul me drejtëzën  b . Atëherë drejtëza  b është pingule me secilën drejtëz të këtij plani, pra edhe me drejtëzën  a . E thënë ndryshe, drejtëza  a është pingul me drejtëzën  b . Pra drejtëza  a është drejtëza e kërkuar. Diskutim. Nga pika A mund të ndërtohet vetëm një plan  pingul me drejtëzën  b . Planet e ndryshëm  dhe  (që janë pingul ndërmjet tyre) kanë të përbashkët një pikë A , prandaj priten sipas një drejtëze të vetme  a . Pra, problemi ka një zgjidhje të vetme. Ushtrimi 8: Jepen plani  , drejtëza  b paralele me të dhe një pikë A që ndodhet në planin  . Ndërtoni një drejtëz  a që të ndodhet në planin  , të përmbajë pikën A dhe të jetë pingule me drejtëzën  b . Zgjidhje: Jepen plani  , drejtëza  b paralele me planin  dhe një pikë A që ndodhet në planin  . Analizë. E supozojmë problemin e zgjidhur. Pra ështe ndërtuar një drejtëz  a që ndodhet në planin  , përmban pikën A dhe është pingule me drejtëzën  b . Ndërtojmë planin  dhe nëpër pikën A ndërtojmë një drejtëz    'b b . Nga teorema e drejtëzave paralele me planin,  'b do të ndodhet në planin  . Meqënëse drejtëza  a ndodhet në planin  , është pingul me drejtëzën  b dhe    'b b , atëherë ajo ështe pingule edhe me drejtëzën  'b , pasi formon me të po ate kënd që formon me drejtëzën  b (nga përkufizimi i këndit ndërmjet drejtëzave në hapësirë) Pra, drejtëza  a ndodhet në planin  , përmban pikën A dhe është pingul me drejtëzën  ' ,b e cila ndodhet në planin e dhënë  , përmban pikën A dhe është paralele me drejtëzën  b . Ndërtim. Ndërtojmë planin  që përmban drejtëzën  b dhe pikën A . Ndërtojmë nëpër pikën A një drejtëz    'b b . Në planin  ndërtojmë nëpër pikën A një drejtëz    'a b . Drejtëza  a është drejtëza e kërkuar.
  • 9. Problema ndërtimi 9 9Përzgjodhi: Hysen Doko Vërtetim. Nga ndërtimi, ajo ndodhet në planin  , përmban pikën A dhe    'a b . Gjithashtu nga ndërtimi    'b b , atëherë    a b . Fig. 10 Diskutim. Nga pika A mund të ndërtohet vetëm një drejtëz    'b b , madje ajo ndodhet në planin  . Nëpër planin  , nëpër pikën A mund të ndërtohet vetëm një drejtëz  a pingul me  'b . Pra problem ka një zgjidhje të vetme. Ushtrimi 9: Një drejtëz  a është paralele me një plan  . Të ndërtohet një plan  i cili përmban drejtëzën  a dhe është paralel me planin  . Zgjidhje: Një drejtëz  a është paralele me një plan  . Të ndërtohet nëpër drejtëzën  a një plan  paralel me planin  . Analizë. Supozojmë se ekziston një plan  që përmban drejtëzën  a dhe është paralel me planin  . Në qoftë se në drejtëzën  a do të marrim një pikë A dhe do të ndërtojmë një drejtëz tjetër  b  , atëherë  b do të ndodhet në planin  (në të kundërt ajo do të priste planin  dhe për rrjedhojë edhe planin  , gjë që bie në kundërshti me kushtin që  a ështe paralele me një plan  ) Në qoftë se në planin  do të marrim një pikë B dhe do të ndërtojmë    'a a dhe    ' ,b b atëherë  'a dhe  'b do të ndodhen në planin  (në të kundërt ato do të prisnin edhe planin  për rrjedhojë edhe planin  , gjë që është në kundërshtim me ndërtimin). Pra plani  caktohet nga dy drejtëzat prerëse  a dhe  b , kurse plani  caktohet nga dy drejtëzat prerëse  'a dhe  'b .
  • 10. Problema ndërtimi 10 10Përzgjodhi: Hysen Doko Ndërtim. Marrim një pikë B në planin  dhe ndërtojmë planin   ,a B  . Shënojmë me  'a B   . Marrim në planin  një drejtëz  'b që përmban pikën B . Ndërtojmë planin   ' ,b A  . Marrim në planin  një drejtëz  b që përmban pikën A dhe është paralele me  'b . Ndërtojmë planin     ,a b  . Plani  është plani i kërkuar. Vërtetim. Nga ndërtimi    'a a dhe    'b b . Drejtëza  a dhe  b ndodhen në një plan dhe kanë pikën A të përbashkët, prandaj ato janë prerëse. Meqënëse dy drejtëza  a dhe  b të planit  janë përkatësisht paralele me dy drejtëza  'a dhe  'b të planit  , atëherë të dy planet  dhe  janë paralele. Fig. 11 Diskutim. Mendojmë sikur nga pika A të jetë ndërtuar edhe plani ' paralel me planin  . Ai do të përmbajë drejtëzën  a , në të kundërt sikur drejtëza  a të priste planin  , atëherë ajo do të priste edhe planin  që është paralel me të. Por dy drejtëza prerëse caktojnë një plan të vetëm, prandaj  puthitet me ' . Pra nga pika A mund të ndërtohet vetëm një plan paralel me planin e dhënë  . Ushtrimi 10: Jepen pikat , ,A B C jo në vijë të drejtë dhe segmentet , ,a b c . Ndërtoni rrethin   të tillë që segmentet e ngjenteve të tij të hequra prej pikave , ,A B C të jenë të barabarta përkatësisht me , ,a b c . Zgjidhje: Analizë. Le të jetë  ,O R rrethi i kërkuar. Nga kushti, ky rreth është orthogonal me rrathet      1 2 3, , , , ,A a B b C c   . Pra      1 2 3 2 0F O F O F O R      . Kështu, pika O është qendra radikale e rrathëve      1 2 3, ,   dhe ndodhet jashtë këtyre rrathëve. Ndërtim. Ndërtojmë qendrën radikale O të rrathëve      1 2 3, , , , ,A a B b C c   dhe pikën 1T të rrethit  1 , të tillë që 1 2 OT A   dhe rrethin  ,O R ku 1R OT .
  • 11. Problema ndërtimi 11 11Përzgjodhi: Hysen Doko Vërtetim.  ,O R është rrethi i kërkuar. Vërtet nga ndërtimi del se 1OT është tangjente e rrethit  1 . Kështu, rrathët   dhe  1 janë ortogonalë, pra  1 2 2 1F O OT R   ; mirëpo O është qendra radikale e rrathëve      1 2 3, ,   , prandaj:      2 3 1 F O F O F O    2 ,R domethënë rrethi  ,O R është ortogonal me secilin prej rrathëve      1 2 3, ,   . Rrjedhimisht, ai është rrethi i kërkuar. Diskutim. Problema ka një zgjidhje të vetme kur qendra radikale e rrathëve  1 , ,A a    2 3, , ,B b C c  ndodhet jashtë këtyre rrathëve. Ushtrimi 11: Pikat M dhe N ndodhen në brinjët AD dhe AB të katërfaqëshit ABCD. Të ndërtohet prerja e katërfaqëshit me planin  , i cili kalon nga pikat ,M N dhe është paralel me brinjën AC . Zgjidhje ushtrimi 11: Analizë. Supozojmë se MNEF është prerja e kërkuar. ABD MN   . Nga kushti AC  , prandaj prerjet e faqeve ABC dhe ACD me planin  do të jenë përkatësisht NE dhe MF paralele me AC . Ndërtim. Ndërtojmë ,NE AC E BC , ,MF AC F CD . Katërkëndëshi MNEF është prerja e kërkuar. Fig. 39 Vërtetim.  ,NE AC MF AC NE MF . Plani  që kalon nga NE dhe MF është paralel me AC sepse AC NE . Diskutm. Problema ka vetëm një zgjidhje sepse nga drejtëzat paralele NE dhe MF kalon një plan i vetëm.
  • 12. Problema ndërtimi 12 12Përzgjodhi: Hysen Doko Ushtrimi 12: Janë dhënë plani  , drejtëza  b dhe pika A . Ndërtoni planin  që përmban pikën A , është paralel me drejtëzën  b dhe ështe pingul me planin  . Zgjidhje ushtrimi 12: Jepen plani  , drejtëza  b dhe pika A . Të ndërtohet plani  , i tillë që A  ,  b  dhe   . Analizë. Supozojmë sikur kemi ndërtuar planin  , i tillë që A  ,  b  dhe   . Shënojmë  d   . Nëpër pikën A ndërtojmë    'b b . Ajo ekziston dhe është e vetme. Nga kushti që  b  dhe nga ndërtimi    'b b , atëherë  'b  . Në planin  ndërtojmë    AD d , ku  D d . Meqënëse    AD d dhe   , tëherë  AD  . Pra, plani  përmban drejtëzat prerëse  a dhe  'b . Domethënë plani  caktohet prej drejtëzës  a , që është ndërtuar nga pika A pingul me planin  si dhe nga drejtëza  'b , që është ndërtuar nga pika A paralele me  b . Fig. 37. Ndërtim. Ndërtojmë një plan  që përmban pikën A dhe drejtëzën  b . (Meqënëse  C b , atëherë ato caktojnë një plan). Në planin  , nga pika A ndërtojmë    'b b . Ndërtojmë  AD  , ku D  . Ndërtojmë planin  që përmban drejtëzat prerëse  a dhe  b . Plani  është plani i kërkuar. Vërtetim. Plani  përmban drejtëzën  'b . Nga ndërtimi    'b b . Atëherë  b  . Plani  përmban drejtëzën  AD . Meqënëse  AD  , atëherë   . Diskutim. Supozojmë sikur përveç planit  kemi ndërtuar edhe një plan ' që plotëson kushtet e problemit (domethënë ' është i tillë që 'A  ,   'b  dhe '  ). Meqënëse   'b  , 'A  ,  'A b dhe    'b b , atëherë edhe  ' 'b  . Meqënëse '  , ',A   a  , atëherë   'a  . Nga pika A e ' mund të ndërtohet vetëm një pingule  a mbi  dhe ajo do të ndodhet në ' . Pra planet  dhe ' përmbajnë dy drejtëza prerëse, prandaj janë puthitëse. Pra në këtë rast problemi ka një zgjidhje të vetme.
  • 13. Problema ndërtimi 13 13Përzgjodhi: Hysen Doko Ushtrimi 13: Të ndërtohet plani  i cili përmban pikën e dhënë C dhe është pingul me dy plane prerëse të dhëna  dhe  . Zgjidhje ushtrimi 13: Jepen dy plane prerëse  dhe  . Shënojmë  d   . Jepet pika C në hapësirë. Po pranojmë që C  dhe C  . Atëherë  C d    . Analizë. Supozojmë se ekziston një plan  që përmban edhe pikën C edhe është pingul me dy planet prerëse të dhëna  dhe  . Meqënëse   dhe  d  , atëherë  d  . Meqënëse   dhe  d  , atëherë  d  . Pra plani  përmban pikën C dhe është pingul me prerjen  d të planeve  dhe  . Ndërtim. Ndërtojmë planin  që përmban pikën C dhe është pingul me  d .për këtë, ndërtojmë planin  që përmban pikën C dhe drejtëzën  d ; meqënëse  C d , atëherë ato caktojnë një plan. Në planin  ndërtojmë    CD d , ku  D d . Në planin  ndërtojmë    DE d . Në planin  ndërtojmë    DF d . Drejtëzat  DE dhe  DF janë prerëse, prandaj caktojnë planin  . Plani  është plani i kërkuar. Fig. 38. Vërtetim. Plani  përmban drejtëzat prerëse  DE dhe  DF . Nga ndërtimi,    DE d dhe    DF d , atëherë  d  . Nga ndërtimi,    CD d , atëherë  d  . Pra plani  përmban edhe pikën C . Meqënëse  d  dhe  d  , atëherë   . Meqënëse  d  dhe  d  , atëherë   . Diskutim. Dime që nga një pikë C mund të ndërtohet një plan i vetëm  d  . Dhe ky është pingul me secilin prej planeve  dhe  . Pra, problemi ka një zgjidhje të vetme.
  • 14. Problema ndërtimi 14 14Përzgjodhi: Hysen Doko Ushtrime të pazgjidhura Po japim një listë ushtrimesh të pazgjidhura të cilat i lihen lexuesit t’i zgjidhë në punë të pavarur. 1. Jepen në hapësirë një drejtëz  a dhe dy pika të ndryshme B dhe C që nuk ndodhen në këtë drejtëz. Nëpër pikat e dhëna sa plane të dalluar me drejtëzën e dhënë mund të ndërtoni? 2. Një drejtëz  a është paralele me një plan  . Në planin  jepet një pikë B . Të ndërtohet nëpër pikën B një drejtëz  b paralele me drejtëzën  a . 3. Jepen në hapësirë dy drejtëza të ndryshme paralele me njëra – tjetrën  a dhe  b , dhe drejtëza  c e kithët me to. a. Ndërtoni nëpër drejtëzën  c një plan  paralel me dy drejtëzat e tjera. b. Ndërtoni nëpër drejtëzën  a një plan  paralel me dy drejtëzat e tjera. 4. Jepen dy drejtëza të ndryshme paralele dhe një pikë A në hapësirë. A mund të ndërtohet nëpër pikën A një plan paralel me planin e përcaktuar nga këto dy drejtëza? 5. Jepen në hapësirë dy drejtëza    ,a b të ndryshme paralele dhe një drejtëz  c e kithët me to. A mund të ndërtohet nëpër drejtëzën  c një plan paralel me planin e përcaktuar nga drejtëzar    ,a b ? (Të dallohen të gjitha rastet e mundshme) 6. Pikat A dhe B ndodhen përkatësisht në planet prerëse  dhe  , por nuk ndodhen në drejtëzën e prerjes së tyre  c . Nëpër pikat A dhe B të ndërtohet plani  që të jetë paralel me drejtëzën  c . 7. Jepen dy drejtëza të kithëta    ,a b . Te ndërtohen planet paralele ndërmjet tyre  dhe  që përmbajnë përkatësisht drejtëzat  a dhe  b . 8. Është dhënë plani  , drejtëza  a e cila pret planin  dhe pika A që nuk ndodhet në planin  . Ndërtoni nëpër pikën A një drejtëz  b që të jetë paralele me planin  dhe të presë drejtëzën  a . 9. Jepet dyfaqëshi  , ,d  dhe pika D që ndodhet në brinjën  d të tij. Gjysmëdrejtëza [ )DA ndodhet në faqen  të dyfaqëshit dhe nuk është pingule me brinjën  d të tij. Ndërtoni gjysmëdrejtëzën [ )DB në faqen  të dyfaqëshit që të jetë pingule me  DA .