E drejte sigurimesh

1. Tema: Krahasim midis parimeve të sigurimeve shoqërore
dhe sigurimeve private
PREZANTIM

2.  Objekt i sigurimit të detyrueshëm është të dëmshpërblejë të siguruarin në përputhje me detyrimin
ligjor që ka ai për të paguar kompensimin të tjerëve.
 Objekti i sigurimeve është që të rikthejë të siguruarin pas pësimit të një humbjeje, në të njëjtën
gjendje financiare që ai kishte përpara humbjes.
 Në mënyrë të veçantë funksioni social i këtyre sigurimeve për mbrojtjen e disa klasave shoqërore
kanë futur në mekanizmat e sigurimeve, parime të huaja për sigurimet private.
 Ndër to mund të përmendim, parimin e solidaritetit dhe sistemin e shpërndarjes.
 Solidariteti është një koncept që nuk duhet ngatërruar me reciprocitetin.
 Reciprociteti në kuptimin teknik dhe ekonomik, kuptohet si mekanizëm i shpërndarjes së
detyrimeve (pagesave) ndërmjet të gjithë subjekteve të ekspozuar ndaj rrezikut, dhe ky është
aktiviteti i siguruesit privat.
 Ndërsa te Solidariteti, i cili karakterizon sigurimet shoqërore mungon identiteti midis subjekteve
të ekspozuar ndaj rrezikut dhe atyre midis të cilëve ndahen detyrimet (pagesat) relative.
Me fjalë të tjera, mungon ai reciprocitet i kërkuar midis subjekteve, të ekspozuar, e cila është
tipike e sigurimit privat. Përvec kësaj me anë të sistemit të rishpërndarjes, përvec pjesëtimit në
mënyrë solidare që kryhet midis individëve të futur në sigurim, në të njëjtën kohë realizohet edhe
një tjetër pjestim midis brezave, dmth të paktën një pjesë e detyrimeve të brezave të parë do të
përballohet nga brezat që do të hyjnë në administrim më pas.

3. PARIMET E SIGURIMEVE
SHOQËRORE
 Nga aspekti ternologjik sigurimet janë veprimtari që si
produkt kanë sigurimin kundër rreziqeve të ndodhjes së
ngjarjeve të papritura që bartin humbje/dëm jetësor ose
pasuror për një individ apo subjekt biznesi.
 Parimet e përgjithshme mbi të cilat mbështetet
organizimi dhe funskionimi sistemit të mbrojtjes
shoqërore dhe sigurimet shoqërore në veçanti janë :
 Universaliteti,
 Uniformiteti
 Plotësimi/Kompleksiteti,
 Mjaftueshmëria,
 Garancia
 Pjesëmarrja.

4. Parimi i universalitetit
 Parimi i universalitetit shprehet në shtrirjen e fuqisë së këtij
ligji në gjithë territorin e Republikës së Shqipërisë dhe në të
gjithë personat që janë ekonomikisht aktivë në një gjendje të
caktuar ekonomike/personale. Ky parim garanton përfshirjen e
çdo subjekti në skemë sipas kritereve të përcaktuar a nga ligji
(kriter moshe, periudhë sigurimi, detyrim për pagesën e
kontributeve, niveliitë ardhurave etj. )
 Universaliteti individëve në shoqëri u krijon mundësinë që të
gjithë të njihen me përmbajtjen e skemës, të zbatojnë kriteret
dhe rregullat e përcaktuara në të që të përfitojnë prej tij. Me anë
të ketij parimi ndërgjegjësohen të gjithë subjektet që janë
ekonomikisht aktivë që të përfshihen në skemën e sigurimit të
detyrueshëm dhe të mosifshehen detyrimeve që rrjedhin prej tij.

5. Parimi i uniformitetit
 Parimi i uniformitetit synon zbatimin e rregullave të njëjta për të
gjithë subjektet që janë ose do të përfshihen në system në
përputhje me statusin që individi ka si person ekonomikisht aktiv
(punëmarrës,ivetëpunësur, punëdhënës) apo gjendjen ekonomike
të tij. Rregullat e vendosura janë të njëjta si në drjetim të
përfshirjes në skemë edhe në drejtim të së drejtës për të përfituar.
 Ky parim e gjen shprehjen e tij në këto drejtime: kur përcaktohet
rritja e kufirir minimal dhe maksimal të pagës, kur përcaktohet
kontributi i detyrueshëm që duhet të paguajnë të vetëpunësuarit
dhe punëdhënësit, kur përcaktohen rregullat e njëjta lidhur me
parashkrimin e të drejtave, kthimin e shumave të marra tepër etj.

6. Parimi i plotësimit
 Parimi i plotësimit siguron që përfitimet që u ofrohen individëve
brenda sistemit të mbrojtjes shoqërore , të jenë të kombinuara pra në
plotësim të njëra tjetrës. Ky parim ka për qëllim mbulimin sa më
kompleks të individëve në shoqëri ndaj çdo pasoje negative finciare apo
sociale. Për të realizuar këtë qëllim, synohet që të ketë një shpërndarje të
përfitimeve , në skema të ndryshme të sistemit të mbrojtjes shoqërore, të
cilat plotësojnë njëra-tjetrën.
 Shpërndarja e përfitimeve realizohet në tre mënyra:
 Sigurimi për të ardhmen në lidhje me ngjarje sociale të caktuara
si:semundje,invaliditet, vdekje, arritja e nje moshe te caktuar. Sigurimi
në këto raste bëhet mbështetur në kontributet që paguan vetë individi.
 Mbështetja me ndihma ekonomike nga shteti nëse të ardhurat e familjes
janë më të ulëta se niveli minimal i jetesës. Këto ndihma ekonomike janë
të financuara nga buxheti i shtetit.
 Ndihma nga organizata të ndryshme jofitimprurëse/persona juridik
privat, të cilat mund të jenë në natyrë ose në të holla. Këto ndihma jepen
për njerëz në nevoje dhe pa mjete mbështetëse.

7. Parimi i mjaftueshmerisë
 Parimi i mjaftueshmerisë synon të ketë një shpërndarje të
përfitimeve, në drejtim të individëve në nevojë duke
patur parasysh se: sa i takon individit në përputhje me atë
që ai ka kontribuar (sigurimi i detyrueshëm shoqëror), apo
gjendjen e të ardhurave që ai ka (skema e ndihmës
ekonomike) dhe sa është nevoja për të patur një nivel
përfitimi sa më të mirë të mundshëm në përputhje
me kapacitetet që janë (të ardhurat e grumbulluara për
skemën e sigurimeve shoqërore/buxhetin e shtetit
për ndihmën ekonomike).
 Për realizimin e shpërndarjes së përfitimeve sipas këtij
parimi përcaktohen kritere përfitimi në: skemën e sigurimit
të detyrueshëm shoqëror, skemën e ndihmës ekonomike;
shërbimet sociale nga institucionet rezidenciale të
përkujdesit shoqëror.

8. Parimi i garancisë
 Sipas këtij parimi, kërkohet që në sistemin e mbrojtjes shoqërore të
vendosen: garanci ligjore dhe garanci ekonomike.
 Garancia ligjore shprehet në përcaktimet ligjore dhe nënligjore të të
drejtave të individëve, kritereve që ata duhet të përmbushin për të
përfituar si dhe në sanksionet që do të ndërmerren ndaj subjekteve që
cënojnë zbatimin e këtyre të drejtave. Garancia ligjore shprehet edhe në
përcaktimin ligjor të procedurave të ankimimit të subjekteve (ankimimin
administrativ, ankimimin gjyqesor). Kjo lloj garancie ju siguron
individëve për vazhdimësinë e gëzimit të të drejtave të tyre pavarësisht
reformave ekonomike/sociale që mund të ndodhin në të ardhmen
 Garancia ekonomike synon garancinë për përfitime materiale të
vazhdueshme dhe përfitimeve të detyrueshme nga shteti. Shteti
subvencionon pagimin e përfitimeve të caktuara, nëse nuk ka mundësi që
ato të përballohen nga të ardhurat e mbledhura në skemë (sigurimi
idetyrueshem shoqëror). Niveli i garancise ekonomike është i ndryshëm
në shtete të ndryshme dhe është i lidhur ngushtësisht me zhvillimin
ekonomiko-shoqëror të vendit.

9. PARIMET E SIGURIMEVE PRIVATE
Parimet mbi të cilat mbështeten sistemi i sigurimeve private
janë:
Interesi i sigurueshëm
Mirëbesimi
E drejta e zëvendësimit
Parimi i dëmshpërblimit
Kontributi
Shkaku Kryesor
Transparenca

10. Interesi i Sigurueshëm
 Intersi i sigurueshëm konsiderohet kur një subjekt ka interes të
sigurueshëm për të siguruar një pasuri, në qoftë se ai nga dëmtimi
ose shkatërrimi i pasurisë, cënohet në mënyrë direkte ose
indirekte në të drejtat e tij pasurore
 Koncepti i pasurisë në këtë rast përfshin çdo send që është objekt i
botës materiale, që sjell dobi ekonomike dhe vihet në sundim të
njeriut, ku përfshihen si sendet e luajtshme dhe ato të paluajtshme
dhe në përgjithësi çdo send që është i ligjshëm në qarkullimin
civil
 Kontrata e sigurimit është një kontratë ku një person i premton
për të kompensuar një tjetër për ndonjë humbje të cilën ky i fundit
mund të duhet të vuajnë nga të qenit i ekspozuar ndaj rreziqeve të
caktuara, në shqyrtimin e një shume të hollash i quajtur prim.
 Interesi i sigurueshëm në kontratat e sigurimit është e drejta
ligjore që gëzon një individ për të hyrë në një marrëveshje
sigurimi, ndaj një rreziku të mundshëm për pësim humbjeje

11. Interesi i sigurueshëm në sigurimin e
pasurisë/pronës dhe përgjegjësive
 E para midis këtyre marrëdhënieve të njohura nga ligji është ajo e pronarit,
si person fizik apo juridik, pra sigurimi i të drejtës së pronësisë, ndaj një të
mire që shprehet në vlerë.Ky interes ekziston sepse humbja e
pasurisë/pronës është humbje financiare për pronarin e saj.
 Interes të sigurueshëm mbi një pronë kanë edhe uzurfruktari, poseduesi si
dhe çdo person tjetër që gëzon një të drejtë reale mbi një pronë
 Një e mirë mund të jetë në pronësi të dy apo më shumë individëve
fizikë/juridikë. Në këtë rast interesi i sigurueshëm ekziston për të dy
ortakët, sepse humbja ose dëmtimi i pronësisë u sjell humbje financiare.
 Huadhënësi ose kreditori ka interes të sigurueshëm në një send që është
marrë hua, sepse duhet të zëvendësohet, nëse vidhet ose dëmtohet.
 Çdokush ka interes të sigurueshëm në jetën e bashkëshortit dhe
anasjelltas. Secili prej nesh, duke siguruar jetën, jemi të pakufizuar të
emërojmë cilindo person fizik/juridik si përfaqësues i shpërblimit me
vdekjen e të siguruarit.

12.  Kur duhet të ekzistojë interesi i sigurueshëm?
 Së pari: në sigurimin e pronës/pasurisë, duhet që në
momentin kur ndodh një dëm ose humbje, duhet të jetë i
pranishëm interesi i sigurueshëm.
 Së dyti: që një person, në momentin kur nënshkruhet
kontrata, por ky interes duhet vijuar në kohë, deri në
momentin kur ndodh një dëm ose humbje e mundshme.
 Së treti: në sigurimin e jetës, kërkesa për praninë e interesit
të sigurueshëm përmbushet që me lidhjen e kontratës apo të
lëshimit të policës së sigurimit, dhe jo në momentin kur vdes
i siguruari (pra në momentin kur ndodh humbja e jetës)
 Përfundimisht nëse nuk ka interes të sigurueshëm, atëherë
shoqëria e sigurimit nuk lëshon policë sigurimi.

13. Parimi i Mirëbesimit
 Mirëbesimi, në të drejtën civile, bazohet në konceptin se: “kontratat
janë një marrëdhënie ndërmjet dy palëve”, prandaj detyrimi i
mirëbesimit ekziston gjatë negociatave, madje edhe më përpara se
një marrëdhënie kontraktuale mund të ekzistojë.
Mirëbesimi përfshin tre nocione:
 një detyrim për palët për të bashkëpunuar në arritjen kontraktuale;
objekti (besnikëri ndaj vetë premtimit)
 përputhje me standardet e ndershmërisë së sjelljes; dhe
 përputhje me standardet e sjelljes, të cilat janë të arsyeshme në
lidhje me interesat e palëve.
 Kontratat e sigurimit i përkasin tipeve të veçanta të kontratave të
bazuara në besimin reciprok dhe në sigurinë “contractus intuitae
personae”, ku aplikohet parimi i “uberrimae fides në latinisht” ose
“utmost good faith”(mirëbesimi maksimal). Nëse ky parim nuk do të
respektohej, atëhere kjo mund të conte dhe në prishje të kontratës.

14.  Parimi i mirëbesimit ndeshet në dy momente;
Së pari, para nënshkrimit të kontratës, ku i siguruari
duhet të shfaqë të gjitha të dhënat materiale të cilat
mund të ndikojnë në nënshkrimin e kontratës për
shembull: Nëse bëhet një sigurim shëndetësor,
personi duhet të verë në dijeni siguruesin nëse vuan
nga ndonjë sëmundje e caktuar,etj.
Së dyti, pas nënshkrimit të kontratës. Ky është një rast
më i vështirë për tu përcaktuar, dhe për t’u vënë në
praktikë, sepsa nga ana logjike, asnjë i siguruar nuk
ka qëllim ekonomik të vër në dijeni siguruesin për
rrethana, të cilat mund të ndryshojnë kushtet e
kontratës.
Sipas parimeve të përgjithshme të së drejtës,
mirëbesimi duhet të prevalojë, jo vetëm para
nënshkrimit, por gjithashtu edhe pas nënshkrimit të
kontratës. Në rastet kur këto rregulla nuk zbatohen,

15. E drejta e zëvendësimit
 Parimi i zëvendësimit (subrogation) është parim sipas të cilit, një i siguruar e
zëvendëson të drejtën e tij, për të kërkuar dëmshpërblim nga dëmtuesi, me te drejtën
për t’u dëmshpërblyer, apo për tu kompensuar, nga siguruesi, nëse dëmi në fjalë ka
qenë i siguruar. Kjo do të thotë se i siguruari, i kalon të drejtën ligjore siguruesit, për të
arkëtuar vlerën e dëmit nga një palë e tretë, që është pala dëmtuese, apo pala
neglizhente.
 Qëllimi i zëvendësimit, analizohet sipas këtyre drejtimeve:
 të parandalojë, që i siguruari të dëmshpërblehet dy herë, për të njëjtën humbjeje. Kjo
do të thotë se, parandalohet dukuria që i siguruari mund të kërkojë dëmshpërblim,
edhe shoqërisë së sigurimit, por edhe shkaktarit të aksidentit.
 të rëndojë me përgjegjësi, palën apo personin që shkaktoi humbjen, duke mundësuar
siguruesin që të arkëtojë paratë nga pala dëmtuese,(ose edhe nga një sigurues i tij)
p.sh. kur pala dëmtuese është siguruar tek një shoqëri sigurimi.
 të ndihmojë për të mbajtur të ulët normën e sigurimit, sepse siguruesi duke u
dëmshpërblyer nga pala dëmtuese, nuk ka realisht humbje, sepse i zëvendësohet dalja e
të hollave të paguara si dëmshpërblim, gjë që nuk e reflekton në rritje të primit për
sigurimet vijuese.
 Siguruesi nuk mund të ushtroj zëvendësimin përkundër të siguruarve të tij, sepse do të
cënonte qëllimin kryesor të blerjes së produkteve të sigurimit nga të siguruarit
 Subrogimi nuk ekziston në sigurimin e jetës dhe në shumicën e kontratave të
sigurimit shëndetësor sepse këto lloje kontratash nuk janë në thelb kontrata
dëmshpërblimi.

16. Parimi i dëmshpërblimit.
 Parimi i dëmshpërblimit = “Asgjë përveç dëmit të pësuar”.
 Parim me karakter urdhërues
 Objekti i sigurimeve është që të rikthejë të siguruarin pas pësimit të
një humbjeje, në të njëjtën gjendje financiare që ai kishte përpara
humbjes.
 Kërkesë-dëmshpërblimi ka për qëllim që ta ndihmojë të dëmtuarin të
kryejë një vlerësim të përafërt të “vlerës” aktuale të sendeve të
dëmtuar.
 Objekt i sigurimit të detyrueshëm është të dëmshpërblejë të siguruarin
në përputhje me detyrimin ligjor që ka ai për të paguar kompensimin
të tjerëve.
 Siguruesit pranojnë të sigurojnë jetën apo rastet e aksidenteve fatale,
pa limit (duke pasur parasysh kushtet mjekësore). Limiti real është
mundësia për të paguar primin e sigurimit, që lidhet me vlerën me të
cilën sigurohet jeta apo pjesë të trupit njerëzor. Për shkak se vlera
ekonomike e jetës së njeriut, nuk mund të vlerësohet saktë përpara
vdekjes, sigurimi i jetës nuk mund të jetë kontratë dëmshpërblimi.

17. Kontributi
 Mund të ndodhë që për të njëjtin rrezik ose rast sigurimi, për
një pasuri të caktuar, i siguruari të ketë lidhur në mënyrë të
veçantë disa kontrata sigurimi, në sigurues të ndryshëm.Në
rast humbjeje do të kemi një dëmshpërblim nga të dy policat.
 Ligji ka parashikuar që i siguruari është i detyruar që të
njoftojë secilin sigurues për të gjitha sigurimet e bëra prej tij
mbi këtë pasuri. Në qoftë se i siguruari me qëllim nuk njofton
çdo sigurues për secilën kontratë sigurimi, siguruesit nuk janë
të detyruar që të paguajnë shpërblimin e dëmit.
 Nëse ndodh ngjarja e sigurimit rezulton se në këtë rast
përgjegjësia e siguruesve për të paguar shpërblimin e
sigurimit përballë të siguruarit, është përgjegjësi solidare

18.  Për të bërë të mundur realizimin e kontributit, duhen
plotësuar kushtet e mëposhtëme;
 duhet të ekzistojnë dy ose më shumë polica
dëmshpërblimi;
 policat duhet të mbulojnë një interes të përbashkët;
 policat duhet të mbulojnë një rrezik të përbashkët që
shkakton humbjen;
 policat duhet të mbulojnë nje subjekt të përbashkët;
 cdo policë duhet të marrë përsipër shlyerjen e humbjes.
Nuk është fjala për të pasur polica identike, përsa i përket
mbulimit të të njëjtit interes, rrezik apo subjekt. Ajo që
është e rëndësishme, është që policat të kenë pika të
përbashkëta me njëra-tjetrën.

19. Shkaku Kryesor
 Shkaku kryesor në një kontratë sigurimi duhet të
përcaktohet shumë saktë. Për këtë arsye është e nevojshme,
të specifikohen rreziqet, ndaj të cilave sigurohet mbulimi
 Shkak kryesor, do të thotë motivi bazë dhe efektiv që sjell si
pasojë një sërë ngjarjesh që kanë një përfundim të caktuar,
pa ndërhyrjen e ndonjë force ekzistuese dhe që vepron në
mënyrë aktive në sajë të një burimi të ri, të pavarur.
 Shkaku kryesor = është shkaku dominues, motivi më
efektiv.
 Ka raste kur është e vështirë të përcaktohet shkaku i
humbjes, dhe përcaktimi i saj i lihet gjykatës.

20. Transparenca
Në kontekstin e një kontrate sigurimi, transparenca përcaktohet si:
Kuptueshmëri, siguri, shmangie e dykuptimësisë, qartësi. Këto terma
nuk mund të jenë sinonime të njëra- tjetrës për transparencën, por
përshkruajnë aspekte të ndryshme për të njëjtin koncept.
 Ligji mbi sigurimin do të thotë rregull ligjor, i cili duhet të jetë i
kuptueshëm në policën e sigurimit, d.m.th. mesatarja e kuptueshmërisë
nga polica e sigurimit
 Qartësia, kuptueshmëria, duhet të kuptohet si mungesa e çdo dyshimi të
arsyeshëm, kur bëhet fjalë për interpretimin e kontratës
 Në rast konflikti të pakapërcyeshëm mes dy objektivëve, në këtë rast do
të ketë superioritet apo përparësi, objektivi i kuptueshmërisë.
 Qëllimi kryesor i parimit të transparencës me kontekstin e kontratës së
shitjes, e vendos blerësin në një pozicion, në të cilin ai nuk është i
detyruar të blejë, por mundet nëse produkti përputhet brenda
pritshmërive të tij

21. Faleminderit për vëmendjen !