Pregled na invalidnosta
•
1 like•389 views
"Pregled na invalidnosta, zaednichki karakteristiki i korisni soveti" predavanje na Prof. Dr. Vladimir Trajkovski odrzano na 18.03.2014 godina vo Gevgelija vo ramkite na zaednichkiot proekt na MNZA so fondacijata Apolonija.
Recommended
Recommended
More Related Content
Viewers also liked
Viewers also liked (7)
Similar to Pregled na invalidnosta
Similar to Pregled na invalidnosta (16)
More from Vladimir Trajkovski
More from Vladimir Trajkovski (20)
Pregled na invalidnosta
- 1. 1 ПрегледПреглед нана инвалидностаинвалидноста,, заедничкизаеднички карактеристикикарактеристики ии корисникорисни советисовети Проф. д-р Владимир Трајковски Гевгелија, 18.03.2014
- 2. 2 КакоКако сесе развиваатразвиваат ии учатучат децатадецата Пет области на развој што го сочинуваат детето во целина: 1.Физички 2.Когнитивен 3.Говор и јазик 4.Самопомош 5.Социоемоционален
- 3. 3 ПетПет примарнипримарни развојниразвојни областиобласти ФизичкиФизички развојразвој –– способностаспособноста дада сесе движидвижи,, дада гледагледа,, дада слушаслуша КогнитивенКогнитивен развојразвој -- способностаспособноста дада мислимисли ии учиучи РазвојРазвој нана говорговор ии јазикјазик -- способностспособност дада зборувазборува ии дада гиги искажеискаже потребитепотребите СамопомошСамопомош –– ((адаптивенадаптивен развојразвој)) способностспособност дада јадејаде,, дада сесе облекуваоблекува ии дада сесе грижигрижи заза себесебе.. СоциоемоционаленСоциоемоционален развојразвој –– способностспособност дада стапувастапува вово контактконтакт сосо другитедругите..
- 4. 4 КакоКако сесе развиваатразвиваат ии учатучат децатадецата НаставницитеНаставниците ии другитедругите возраснивозрасни лицалица дада гого проучатпроучат секојсекој ученикученик,, сосо целцел дада јаја индивидуализираатиндивидуализираат наставатанаставата ии учењетоучењето..
- 5. 5 ДетскиДетски развојразвој ии инвалидностинвалидност РазвојотРазвојот нана дететодетето влијаевлијае нана инвалидностаинвалидноста ИнвалидностаИнвалидноста влијаевлијае нана детскиотдетскиот развојразвој
- 6. 6 1313 категориикатегории нана инвалидностинвалидност споредспоред IDEAIDEA (1)(1) •• АутизамАутизам •• ГлувостГлувост--слепилослепило •• ГлувостГлувост •• ОштетувањеОштетување нана слухотслухот •• ЕмотивниЕмотивни нарушувањанарушувања •• ИнтелектуалнаИнтелектуална попреченостпопреченост •• КомбинираниКомбинирани нарушувањанарушувања
- 7. 7 1313 категориикатегории нана инвалидностинвалидност споредспоред IDEAIDEA (2)(2) •• ОртопедскиОртопедски нарушувањанарушувања •• ДругиДруги здравствениздравствени нарушувањанарушувања •• СпецифичниСпецифични проблемипроблеми вово учењетоучењето •• ГоворноГоворно--јазичнијазични нарушувањанарушувања •• ТрауматскоТрауматско оштетувањеоштетување нана мозокотмозокот •• ОштетувањаОштетувања нана видотвидот
- 8. 8 АутизамАутизам АутизмотАутизмот ее развојноразвојно нарушувањенарушување коекое значителнозначително гиги засегазасега вербалнатавербалната ии невербалнаневербална комуникацијакомуникација.. УченицитеУчениците сосо овааоваа инвалидностинвалидност имаатимаат тешкотиитешкотии сосо комуникацијакомуникација,, однесувањетооднесувањето ии социјалнитесоцијалните вештинивештини.. СеСе јавувајавува предпред тригодишнатригодишна возраствозраст.. 8
- 9. 9 КарактеристикиКарактеристики нана аутизмотаутизмот (1)(1) ТешкотииТешкотии вово разбирањеразбирање нана говорниотговорниот јазикјазик.. ТешкотииТешкотии вово вербалнотовербалното изразувањеизразување нана потребитепотребите.. СиромашенСиромашен изговоризговор ии контролаконтрола нана гласотгласот.. НедоразбирањеНедоразбирање нана социјалнисоцијални ситуацииситуации.. ПроблемиПроблеми вово разбирањеторазбирањето нана гестовигестови.. НеобичниНеобични одговориодговори нана допирдопир,, вкусвкус,, мирисмирис,, ии // илиили звуцизвуци 9
- 10. 10 КарактеристикиКарактеристики нана аутизмотаутизмот (2)(2) НесмасностНесмасност заза вештивешти движењадвижења.. ИзолираностИзолираност ии социјалносоцијално повлекувањеповлекување.. ОтпорОтпор конкон променипромени.. СоцијалноСоцијално непријатнонепријатно однесувањеоднесување.. МожеМоже дада сесе појавипојави стравстрав.. МожеМоже дада играигра поинакупоинаку,, дада правиправи линиилинии илиили дада гиги вртиврти предметитепредметите.. ЧестоЧесто сесе подобриподобри вово визуелнивизуелни вештинивештини..
- 11. 11 КарактеристикиКарактеристики нана аутизмотаутизмот (3)(3) УченикотУченикот можеможе дада имаима оштетувањеоштетување нана интелектуалнотоинтелектуалното функционирањефункционирање ии тешкотиитешкотии вово образовниотобразовниот процеспроцес.. СебестимулирањеСебестимулирање ((лулањелулање,, удирањеудирање).). НесоодветниНесоодветни емоцииемоции.. ВознемиреностВознемиреност припри променапромена нана рутинитерутините ии променапромена нана опкружувањетоопкружувањето.. СтануваатСтануваат фрустриранифрустрирани когакога сесе изложениизложени нана поголемпоголем бројброј стимулациистимулации..
- 12. 12 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза децатадецата сосо аутизамаутизам ОбезбедетеОбезбедете структураструктура вово рутинатарутината ии средетесредете јаја околинатаоколината вово училницаучилница.. ПодгответеПодгответе гиги ученицитеучениците заза променипромени вово рутинарутина.. КористетеКористете многумногу конкретенконкретен говорговор.. НаправетеНаправете гого јазикотјазикот визуеленвизуелен.. НабљудувајтеНабљудувајте гиги активноститеактивностите заза дада гиги утврдитеутврдите потребитепотребите одод поддршкаподдршка.. ОбезбедетеОбезбедете поголемапоголема изборностизборност..
- 13. 13 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза децатадецата сосо аутизамаутизам ПретходноПретходно дада гого подготватподготват ученикотученикот припри променапромена вово рутинатарутината илиили опкружувањетоопкружувањето.. ИзбегнувањеИзбегнување нана истовремениистовремени стимулациистимулации ии силнисилни звуцизвуци.. РазложувањеРазложување нана инструкциитеинструкциите нана малимали деловиделови//чекоричекори.. ДаДа сесе обезбедатобезбедат повеќеповеќе можностиможности заза отстранувањеотстранување нана соодветнитесоодветните репетитивнирепетитивни движењадвижења..
- 14. 14 ДефинирањеДефинирање нана комбиниранокомбинирано оштетувањеоштетување нана слухотслухот ии видотвидот КомбинацијаКомбинација нана слушнослушно ии видновидно оштетувањеоштетување ДоведуваДоведува додо комуникацискикомуникациски ии другидруги развојниразвојни ии образовниобразовни потребипотреби.. ОбразовнитеОбразовните пристапипристапи акоако сесе насочатнасочат самосамо нана еденеден проблемпроблем нене гарантираатгарантираат успехуспех вово учењетоучењето нана ученицитеучениците..
- 15. 15 КарактеристикиКарактеристики нана ученицитеучениците сосо комбиниранокомбинирано визуелновизуелно--слушнослушно оштетувањеоштетување СериозниСериозни оштетувањаоштетувања,, коикои сесе повеќеповеќе варираатварираат сосо зголемувањетозголемувањето нана разновидностаразновидноста нана нарушувањанарушувања.. ЗначајниЗначајни медицинскимедицински компликациикомпликации.. НавикиНавики заза себестимулирањесебестимулирање ((лулањелулање).). ЛесноЛесно сесе возбудуваатвозбудуваат ((фрустрацијафрустрација,, агресивностагресивност,, повлеченостповлеченост).). НедостатокНедостаток нана одговорностодговорност.. ПодложниПодложни нана стресстрес..
- 16. 16 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо комбиниранокомбинирано визуелновизуелно--слушнослушно оштетувањеоштетување ОнаОна штошто гого учатучат другитедругите ученициученици,, нивнив учетеучете гиги систематскисистематски.. УчатУчат прекупреку допирдопир заза дада јаја компензирааткомпензираат голематаголемата сензорнасензорна загубазагуба.. ЗголеметеЗголемете гого времетовремето заза совладувањесовладување нана целитецелите нана часотчасот.. ВоспоставетеВоспоставете сензитивностсензитивност ии свесностсвесност.. ВзаемноВзаемно вниманиевнимание.. ОдговоретеОдговорете нана сигналитесигналите коикои гиги давадава ученикотученикот.. НегувајтеНегувајте позитивнипозитивни емоцииемоции вово училницатаучилницата.. ДаДа имим сесе помогнепомогне нана ученицитеучениците дада сесе ориентирааториентираат конкон училницатаучилницата,, бањабања,, кафекафе..
- 17. 17 ДефинирањеДефинирање нана оштетувањетооштетувањето нана слухотслухот ОштетувањеОштетување нана слухотслухот доволнодоволно силносилно заза дада влијаевлијае врзврз образовнитеобразовните можностиможности нана дететодетето,, безбез разликаразлика далидали сесе постојанипостојани илиили флуктуирачкифлуктуирачки.. ТоаТоа нене ее толкутолку тешкотешко,, какокако глувостаглувоста..
- 18. 18 КарактеристикиКарактеристики нана ученициученици сосо слушнослушно оштетувањеоштетување КористатКористат гестовигестови ОбичноОбично користаткористат слушнислушни помагалапомагала МожеМоже дада користаткористат знаковензнаковен јазикјазик МожеМоже дада пишуваатпишуваат,, илиили пакпак дада одбегнуваатодбегнуваат дада пишуваатпишуваат доколкудоколку сесе чувствуваатчувствуваат неадекватнонеадекватно ИзолираноИзолирано какокако последицапоследица нана комуникацискитекомуникациските бариерибариери ИспуштањеИспуштање несоодветнинесоодветни звуцизвуци МожеМоже дада користаткористат неразбирливнеразбирлив илиили дада сесе безбез говорговор
- 19. 19 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо слушнослушно оштетувањеоштетување ОптимизираатОптимизираат срединасредина заза учењеучење МинимизирањеМинимизирање нана бучаватабучавата вово позадинапозадина ГледањеГледање директнодиректно вово ученикотученикот когакога сесе даваатдаваат инструкцииинструкции КористетеКористете power pointpower point,, такатака штошто ќеќе можеможе ученицитеучениците дада гиги следатследат инструкциитеинструкциите УстатаУстата нана наставникотнаставникот требатреба дада бидебиде целосноцелосно видливавидлива когакога зборувазборува наставникотнаставникот СтојтеСтојте вово едноедно местоместо додекадодека зборуватезборувате,, вово местоместо коекое нене ее осветленоосветлено одод вашатавашата задназадна странастрана ЗголеметеЗголемете гого визуелниотвизуелниот ии тактилниоттактилниот пристаппристап КористетеКористете органајзериорганајзери заза напредувањенапредување КомуницирајтеКомуницирајте јаснојасно ПромовирајтеПромовирајте самозастапувањесамозастапување
- 20. 20 ДефинирањеДефинирање нана глувостглувост ТешкоТешко слушнослушно оштетувањеоштетување,, такатака штошто ученикотученикот нене можеможе дада процесирапроцесира јазичнајазична информацијаинформација прекупреку слухотслухот,, сосо илиили безбез амплификацијаамплификација..
- 21. 21 КарактеристикиКарактеристики нана глувостаглувоста УченицитеУчениците можеможе дада зборуваатзборуваат многумногу гласногласно УченикотУченикот можеможе дада сесе чувствувачувствува изолираноизолирано зарадизаради бариеритебариерите вово комуникацијатакомуникацијата УченикотУченикот можеможе дада користикористи гестовигестови УченикотУченикот можеможе дада користикористи толкувачтолкувач
- 22. 22 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците коикои сесе глувиглуви ОбратетеОбратете сесе нана дететодетето,, аа нене нана толкувачоттолкувачот ЗголеметеЗголемете гого времетовремето нана чекањечекање додекадодека предаватепредавате РедовноРедовно разговарајтеразговарајте сосо толкувачоттолкувачот заза пристапотпристапот додо сервиситесервисите заза комуникацијакомуникација НаучетеНаучете барембарем неколкунеколку знацизнаци,, ониеоние коикои најчестонајчесто сесе користаткористат вово училницатаучилницата.. ПомогнетеПомогнете нана ученикотученикот дада научинаучи дада работиработи сосо нивниотнивниот уредуред заза слушањеслушање..
- 23. 23 ЕмоционалниЕмоционални нарушувањанарушувања НеможностНеможност дада сесе научинаучи илиили одржиодржи задоволувачкозадоволувачко нивониво нана интерперсоналниинтерперсонални односиодноси,, коикои нене можеможе дада сесе објаснатобјаснат нана другдруг начинначин НесоодветноНесоодветно однесувањеоднесување илиили несоодветнинесоодветни чувствачувства вово нормалнинормални околностиоколности НеможностНеможност дада научатнаучат штошто нене можеможе дада сесе објасниобјасни сосо интелектуалниинтелектуални,, сензорнисензорни илиили здравствениздравствени факторифактори.. ДепресијаДепресија илиили расположениерасположение коекое покажувапокажува незадоволствонезадоволство РазвивањеРазвивање физичкифизички симптомисимптоми нана стравстрав асоцираниасоцирани сосо личнилични илиили училишниучилишни проблемипроблеми ОваОва нене сесе однесуваоднесува нана ученициученици коикои сесе неприлагоденинеприлагодени // неадаптиранинеадаптирани,, освеносвен когакога тиетие сесе емоционалноемоционално вознемиренивознемирени..
- 24. 24 КарактеристикиКарактеристики нана емоционалнитеемоционалните нарушувањанарушувања (1)(1) НезрелостНезрелост ((несоодветнонесоодветно плачењеплачење,, бесенбесен темпераменттемперамент,, сиромашнисиромашни вештинивештини заза справувањесправување сосо проблемипроблеми).). МожниМожни тешкотиитешкотии вово учењетоучењето ((академскитеакадемските постигањапостигања сесе подпод нивотонивото нана одделениетоодделението))
- 25. 25 КарактеристикиКарактеристики нана емоционалнитеемоционалните нарушувањанарушувања (2)(2) УченицитеУчениците сосо посериознипосериозни емоционалниемоционални нарушувањанарушувања можеможе дада имаатимаат:: искривеноискривено размислувањеразмислување,, прекумернапрекумерна анксиозностанксиозност,, бизарнибизарни моторнимоторни движењадвижења,, абнормалниабнормални променипромени вово расположениеторасположението..
- 26. 26 ШтоШто можеможе дада направинаправи наставникотнаставникот заза ученициученици коикои сесе емоционалноемоционално вознемиренивознемирени?? ДаДа обезбедиобезбеди охрабрувањеохрабрување заза секоесекое соодветносоодветно однесувањеоднесување ДаДа поставипостави јаснијасни границиграници,, такатака штошто ученикотученикот ќеќе знаезнае штошто сесе очекуваочекува одод негонего ДаДа поставипостави правилаправила// очекувањаочекувања ии дада гого научинаучи ученикотученикот штошто всушноствсушност тиетие значатзначат;; ии дада обезбедиобезбеди потсетниципотсетници заза ученикотученикот ДаДа гого следиследи индивидуалниотиндивидуалниот образовенобразовен планплан нана ученикотученикот ДаДа развиеразвие невербаленневербален системсистем заза потсетувањепотсетување заза дада муму помогнепомогне нана студентотстудентот ДаДа обезбедиобезбеди определеноопределено местоместо заза седењеседење нана ученикотученикот СекојСекој денден почнувајтепочнувајте сосо нештонешто новоново......нене предизвикувајтепредизвикувајте нетрпеливостнетрпеливост ЗадржетеЗадржете правилаправила краткократко ОстанетеОстанете трпеливитрпеливи..
- 27. 27 ДефинирањеДефинирање нана интелектуалнатаинтелектуалната попреченостпопреченост УченицитеУчениците сосо овааоваа попреченостпопреченост имаатимаат оштетеноштетен менталенментален развојразвој којкој негативнонегативно влијаевлијае нана нивнитенивните образовниобразовни перформансиперформанси ии коикои покажуваатпокажуваат оштетенооштетено адаптивноадаптивно однесувањеоднесување вово учењетоучењето,, созревањетосозревањето,, илиили социјалниотсоцијалниот развојразвој..
- 28. 28 КарактеристикиКарактеристики нана ученициученици сосо интелектуалнаинтелектуална попреченостпопреченост ТестирањеТестирање нана интелигенцијаинтелигенција сосо резултатрезултат одод 7070 илиили подпод тоатоа.. ТешкотииТешкотии вово учењеучење,, комуникацијакомуникација,, социјалнисоцијални,, академскиакадемски,, професионалнипрофесионални ии вештинивештини нана независнонезависно живеењеживеење.. СтепениСтепени:: лесналесна,, умеренаумерена,, тешкатешка,, длабокадлабока БавноБавно совладувањесовладување нана материјалотматеријалот ТешкотииТешкотии заза фаќањефаќање белешкибелешки нана часчас ии пишувањепишување концептиконцепти ТешкоТешко памтењепамтење нана инструкциитеинструкциите коикои сесе даденидадени нана ученикотученикот..
- 29. 29 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо интелектуалнаинтелектуална попреченостпопреченост (1)(1) НовитеНовите информацииинформации коикои сесе презентираатпрезентираат нана ученицитеучениците дада сесе изложуваатизложуваат побавнопобавно ОбезбедувањеОбезбедување јаснијасни инструкцииинструкции ПовторувањеПовторување нана барањатабарањата колкуколку штошто ее можноможно почестопочесто ОхрабретеОхрабрете гиги доколкудоколку научиленаучиле одреденодреден материјалматеријал НаправетеНаправете јаја наставатанаставата ии праксатапраксата поконкретнипоконкретни..
- 30. 30 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо интелектуалнаинтелектуална попреченостпопреченост (2)(2) ОбезбедетеОбезбедете дополнителнидополнителни практичнипрактични вештинивештини ОбезбедетеОбезбедете практикапрактика сосо многумногу повторувањеповторување ОбезбедетеОбезбедете наставанастава заза социјалнисоцијални вештинивештини ПовторетеПовторете упатстваупатства илиили описиописи нана дејностдејност ЗадржетеЗадржете едноставниедноставни насокинасоки..
- 31. 31 ДефинирањеДефинирање нана комбинираникомбинирани нарушувањанарушувања КомбинацијаКомбинација нана нарушувањанарушувања.. УченицитеУчениците сосо тешкитешки илиили повеќекратниповеќекратни недостатоцинедостатоци можеможе дада имаатимаат широкширок спектарспектар нана карактеристикикарактеристики,, вово зависностзависност одод комбинацијакомбинација ии сериозностасериозноста нана пречкипречки ии возраставозраста нана лицетолицето.. НаставникотНаставникот требатреба дада сесе обидеобиде дада дознаедознае колкуколку штошто ее можноможно повеќеповеќе заза мултипнитемултипните ((комбинираникомбинирани)) нарушувањанарушувања..
- 32. 32 КарактеристикиКарактеристики нана комбинираникомбинирани нарушувањанарушувања ОграниченОграничен говорговор илиили комуникацијакомуникација.. ТешкотииТешкотии вово основнатаосновната физичкафизичка мобилностмобилност.. ПроблемиПроблеми вово генерализирањегенерализирање нана вештинитевештините одод еднаедна вово другадруга ситуацијаситуација.. ПотребаПотреба заза поддршкаподдршка нана поголемитепоголемите животниживотни активностиактивности ((нана примерпример,, грижагрижа заза себесебе,, слободнослободно времевреме,, користењекористење нана заедницатазаедницата,, стручнистручни).).
- 33. 33 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо комбинираникомбинирани нарушувањанарушувања ОбезбедетеОбезбедете физичкафизичка поддршкаподдршка вово секојдневнитесекојдневните активностиактивности:: облекувањеоблекување,, хранењехранење,, тоалеттоалет.. НаучетеНаучете позициониранипозиционирани техникитехники.. ЗамолетеЗамолете заза обукаобука вово специјализираниспецијализирани областиобласти ((хранењехранење сосо тубустубус,, епиепи нападинапади)!)!
- 34. 34 ОртопедскиОртопедски нарушувањанарушувања УченицитеУчениците сосо овааоваа инвалидностинвалидност имаатимаат скелетнискелетни илиили физичкифизички проблемипроблеми коикои штошто можеможе дада сесе видатвидат нана раѓањераѓање ((нана примерпример,, церебралнацеребрална парализапарализа,, спинаспина бифидабифида),), можеможе дада бидебиде резултатрезултат нана болестболест ((нана примерпример,, менингитисменингитис),), илиили можеможе дада бидебиде резултатрезултат нана несреќеннесреќен случајслучај ((нана примерпример,, ампутацијаампутација ).). РамноРамно стапалостапало,, ПолиомиелитисПолиомиелитис,, туберкулозатуберкулоза ФрактуриФрактури илиили изгоренициизгореници..
- 35. 35 КарактеристикиКарактеристики нана ученициученици сосо ортопедскоортопедско нарушувањенарушување НеможностНеможност дада сесе координиракоординира движењетодвижењето нана телототелото МускулнаМускулна слабостслабост илиили дегенерацијадегенерација НамаленаНамалена нервнанервна контролаконтрола ии недостигнедостиг нана чувствачувства БолниБолни движењадвижења..
- 36. 36 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо ортопедскоортопедско нарушувањенарушување ИзбегнувањеИзбегнување бариерибариери вово училницатаучилницата ПретходноПретходно правењеправење планплан заза нивнонивно сместувањесместување вово училницатаучилницата ОбезбедувањеОбезбедување нана дополнителнодополнително времевреме заза движењедвижење илиили преместувањепреместување ВоспоставувањеВоспоставување односоднос сосо ученицитеучениците сосо почитпочит ОбезбедувањеОбезбедување нана услугитеуслугите коикои сесе потребнипотребни СледењеСледење нана здравјетоздравјето ии безбедностабезбедноста ОстваретеОстварете средбасредба сосо одговорниотодговорниот заза изградбаизградба нана зградатазградата вово врскаврска сосо излезотизлезот припри специфиченспецифичен медицинскимедицински итенитен случајслучај.. ДаДа научатнаучат дада сесе приспособатприспособат нана околинатаоколината вово училницатаучилницата КористетеКористете помагалапомагала заза пишувањепишување вештинивештини ии комуникацијакомуникација РазмислетеРазмислете заза логистикалогистика ии планплан заза инклузијаинклузија..
- 37. 37 ДефинирањеДефинирање нана останатитеостанатите здравствениздравствени нарушувањанарушувања УченицитеУчениците сосо овааоваа инвалидностинвалидност имаатимаат ограниченограничен илиили зголеменазголемена чувствителностчувствителност нана нивнатанивната животнаживотна срединасредина,, ограниченаограничена силасила,, виталноствиталност илиили будностбудност порадипоради хроничнихронични илиили акутниакутни здравствениздравствени проблемипроблеми,, какокако штошто сесе:: астмаастма,, нарушувањенарушување нана дефицитдефицит нана вниманиевнимание илиили АДХДАДХД,, дијабетесдијабетес,, хемофилијахемофилија,, нефритиснефритис,, ревматичнаревматична трескатреска,, леукемијалеукемија,, труењетруење сосо оловоолово,, српестасрпеста анемијаанемија ии епилепсијаепилепсија..
- 38. 38 КарактеристикиКарактеристики нана ученициученици сосо здравствениздравствени нарушувањанарушувања ТешкотииТешкотии вово истрајувањетоистрајувањето припри извршувањетоизвршувањето илиили пакпак вово обрнувањетообрнувањето вниманиевнимание нана подолгиподолги активностиактивности ИмпулсивностИмпулсивност ПотребаПотреба дада сесе движидвижи честочесто РасеаниРасеани ТешкотииТешкотии сосо дишењетодишењето ПодложниПодложни нана инфекцииинфекции ТешкоТешко одржуваатодржуваат вниманиевнимание когакога нене сесе чувствуваатчувствуваат добродобро
- 39. 39 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо здравствениздравствени нарушувањанарушувања (1)(1) ОбезбедетеОбезбедете повеќеповеќе можностможност заза движењедвижење ПредавањатаПредавањата ии писменитеписмените активностиактивности коикои сесе бараатбараат одод ученицитеучениците дада бидатбидат краткикратки КористетеКористете нагледнинагледни средствасредства додекадодека ученикотученикот усвојуваусвојува одредениодредени активностиактивности ОбезбедетеОбезбедете активностиактивности коикои бараатбараат движењадвижења ((топкатопка)) ПозитивноПозитивно охрабрувајтеохрабрувајте гиги ученицитеучениците ОбезбедетеОбезбедете учебницитеучебниците коикои нене сесе потребнипотребни вово моментотмоментот дада стојатстојат подалекуподалеку одод ученикотученикот КористетеКористете роковницироковници ПодвлечетеПодвлечете гиги сосо маркермаркер најважнитенајважните илиили клучнитеклучните деловиделови одод текстоттекстот
- 40. 40 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо здравствениздравствени нарушувањанарушувања (2)(2) ДаДа спознаеспознае штошто претставуваатпретставуваат здравственитездравствените нарушувањанарушувања СледетеСледете гиги инструкциитеинструкциите коикои гиги давадава физијатаротфизијатарот вово врскаврска сосо тежинататежината нана активностаактивноста СоработувајтеСоработувајте сосо нутриционистнутриционист вово врскаврска сосо ограничувањатаограничувањата сосо исхранатаисхраната ЗабележетеЗабележете далидали имаима променипромени вово однесувањетооднесувањето илиили невообичаенаневообичаена летаргијалетаргија..
- 41. 41 СпечифичниСпечифични тешкотиитешкотии вово учењетоучењето НарушувањеНарушување вово психолошкитепсихолошките процесипроцеси коекое вклучувавклучува тешкотиитешкотии вово разбирањеторазбирањето илиили пакпак вово употребатаупотребата нана јазикотјазикот,, напишаннапишан илиили изговоренизговорен,, коекое штошто можеможе дада сесе манифестираманифестира сосо неможностнеможност заза слушањеслушање,, мислењемислење,, зборувањезборување,, читањечитање,, пишувањепишување,, спелувањеспелување илиили пакпак тешкотиитешкотии сосо математичкитематематичките операцииоперации..
- 42. 42 ТешкотиитеТешкотиите вово учењетоучењето вклучуваатвклучуваат:: ТешкотииТешкотии вово перцепцијатаперцепцијата МозочнаМозочна повредаповреда МинималнаМинимална мозочнамозочна дисфункцијадисфункција ДислексијаДислексија РазвојнаРазвојна афазијаафазија
- 43. 43 ТешкотиитеТешкотиите вово учењетоучењето НЕНЕ вклучуваатвклучуваат:: ВизуелниВизуелни тешкотиитешкотии ТешкотииТешкотии сосо слухотслухот МоторниМоторни оштетувањаоштетувања ИнтелектуалнаИнтелектуална попреченостпопреченост ЕмоционалниЕмоционални нарушувањанарушувања СрединскаСрединска,, културнакултурна илиили економскаекономска неповолностнеповолност..
- 44. 44 КарактеристикиКарактеристики нана децадеца сосо тешкотиитешкотии вово учењетоучењето УченикотУченикот совладувасовладува вештинивештини нана поинаковпоинаков начинначин илиили нана поинаквопоинакво местоместо одод вообичаенотовообичаеното УченикотУченикот имаима тешкотиитешкотии вово обработкатаобработката нана информацијатаинформацијата нана различниразлични начининачини УченикотУченикот имаима тешкотиитешкотии вово памтењетопамтењето нана информацииинформации,, коикои сесе краткорочникраткорочни илиили долгорочнидолгорочни УченикотУченикот имаима тешкотиитешкотии вово перцепцијатаперцепцијата нана информациитеинформациите ((променапромена вово буквитебуквите ии бројкитебројките)) УченикотУченикот имаима тешкотиитешкотии вово восприемањетовосприемањето нана социјалнитесоцијалните ситуацииситуации ((нана нивнив гледагледа нана поинаковпоинаков начинначин))
- 45. 45 ШтоШто можеможе дада направинаправи наставникотнаставникот заза ученицитеучениците сосо тешкотиитешкотии вово учењетоучењето (1)(1) ДаДа дознаедознае повеќеповеќе заза дететодетето ии заза тешкотиитетешкотиите вово учењетоучењето ДаДа користикористи различниразлични стиловистилови нана учењеучење ии различниразлични формиформи нана инструкцииинструкции заза комуникацијакомуникација ДаДа избегнуваизбегнува долгидолги инструкцииинструкции ДаДа користикористи стратегиистратегии заза подобрувањеподобрување нана памтењетопамтењето кајкај ученикотученикот ДаДа гиги поделиподели задачитезадачите нана поедноставнипоедноставни деловиделови ДаДа имим дадедаде дополнителнодополнително времевреме заза училишнатаучилишната работаработа илиили пакпак заза тестовитетестовите
- 46. 46 ДаДа муму дозволидозволи нана ученикотученикот сосо тешкотиитешкотии вово читањеточитањето дада користикористи звучнизвучни книгикниги илиили пакпак некоинекои сличнислични помагалапомагала ДаДа муму дозволидозволи нана ученикотученикот сосо тешкотиитешкотии вово слушањетослушањето дада гиги позајмипозајми белешкитебелешките одод другдруг ученикученик илиили пакпак дада можеможе дада гиги снимисними сосо магнетофонмагнетофон ДаДа муму дозволидозволи нана ученикотученикот сосо тешкотиитешкотии вово пишувањетопишувањето дада користикористи компјутеркомпјутер сосо можностможност заза правописнаправописна проверкапроверка,, граматичкаграматичка проверкапроверка,, илиили сосо можностможност заза препознавањепрепознавање нана говоротговорот ДаДа гого научинаучи нана организацискиорганизациски вештинивештини ии вештинивештини заза учењеучење.. ШтоШто можеможе дада направинаправи наставникотнаставникот заза ученицитеучениците сосо тешкотиитешкотии вово учењетоучењето (2)(2)
- 47. 47 ДефинирањеДефинирање нана говорниговорни илиили јазичнијазични тешкотиитешкотии НарушувањеНарушување вово комуникацијатакомуникацијата,, какокако пелтечењепелтечење,, нарушенанарушена артикулацијаартикулација,, нарушувањенарушување вово јазикотјазикот илиили пакпак нарушувањенарушување нана гласотгласот.. ПроблемиПроблеми вово еднаедна одод следнивеследниве ПроизводствоПроизводство нана говорговор звуцизвуци илиили целицели зборовизборови РецептивенРецептивен ии експресивенекспресивен јазикјазик РазговорниРазговорни вештинивештини МожеМоже дада бидебиде поврзанаповрзана сосо другидруги пречкипречки вово развојотразвојот,, какокако штошто сесе менталнаментална ретардацијаретардација,, аутизамаутизам илиили церебралнацеребрална парализапарализа..
- 48. 48 КарактеристикиКарактеристики нана говорнитеговорните илиили јазичнитејазичните тешкотиитешкотии ПогрешноПогрешно изговарањеизговарање нана слоговислогови илиили пакпак нана целицели зборовизборови НарушувањеНарушување нана гласотгласот,, вклучувајќивклучувајќи несоодветнанесоодветна гласностгласност илиили пакпак квалитетквалитет нана гласотгласот НарушувањеНарушување вово флуентностафлуентноста нана говоротговорот,, несоодветнинесоодветни паузипаузи,, повторувањаповторувања,, колебањеколебање вово говоротговорот ПелтечењеПелтечење НеподготвеностНеподготвеност дада сесе зборувазборува НеможностНеможност дада сесе изразатизразат идеиидеи НесоодветниНесоодветни граматичкиграматички моделимодели НамаленНамален речникречник НеможностНеможност дада сесе следатследат упатстватаупатствата
- 49. 49 ШтоШто можеможе дада направинаправи наставникотнаставникот вово погледпоглед нана говоротговорот ии јазикотјазикот БлискаБлиска соработкасоработка сосо логопедлогопед МинимизирањеМинимизирање нана барањатабарањата ученикотученикот дада одговараодговара вербалновербално ии редуцирањередуцирање нана анксиозностаанксиозноста кајкај ученикотученикот УпотребаУпотреба нана невербалнитеневербалните вештинивештини заза слушањеслушање,, какокако штошто ее контактконтакт сосо очиочи ии фацијалнафацијална експресијаекспресија ОставетеОставете гого ученикотученикот дада гого завршизаврши неговиотнеговиот говорговор НеНе гиги завршувајтезавршувајте реченицитеречениците нана ученикотученикот НеНе гиги оставајтеоставајте другитедругите ученициученици дада гого исмеваатисмеваат ученикотученикот ОвозможетеОвозможете позитивенпозитивен фидбекфидбек заза ситесите обидиобиди заза комуникацијакомуникација коикои гиги правиправи ученикотученикот..
- 50. 50 ТрауматскиТрауматски повредиповреди нана мозокотмозокот СтекнатаСтекната повредаповреда предизвиканапредизвикана одод физичкафизичка силасила штошто резултирарезултира сосо целоснацелосна илиили делумнаделумна функционалнафункционална онеспособеностонеспособеност илиили физичкофизичко оштетувањеоштетување.. ОвааОваа повредаповреда можеможе дада гого променипромени начинотначинот нана којкој човекотчовекот делуваделува,, сесе движидвижи,, ии мислимисли.. ТрауматскитеТрауматските повредиповреди нана мозокотмозокот можеможе дада гого променатпроменат начинотначинот нана којкој ученикотученикот учиучи ии дејствувадејствува вово училиштеучилиште..
- 51. 51 КарактеристикиКарактеристики нана ученициученици сосо трауматскатрауматска повредаповреда нана мозокотмозокот (1)(1) УченицитеУчениците сосо ТПМТПМ можеможе дада имаима еденеден илиили повеќеповеќе тешкотиитешкотии,, вклучувајќивклучувајќи:: НамаленаНамалена издржливостиздржливост НападиНапади//ГлавоболкиГлавоболки ПроблемиПроблеми сосо слушањеслушање//видвид ЛесноЛесно сесе збунуваатзбунуваат ПромениПромени вово расположениеторасположението ии проблемипроблеми вово социјалнитесоцијалните способностиспособности СензорниСензорни тешкотиитешкотии ФизичкаФизичка инвалидностинвалидност ЗаморЗамор НападиНапади ПарализаПарализа ......
- 52. 52 КарактеристикиКарактеристики нана ученициученици сосо трауматскатрауматска повредаповреда нана мозокотмозокот (2)(2) ТешкотииТешкотии сосо размислувањеразмислување:: КраткотрајнаКраткотрајна ии долготрајнадолготрајна меморијамеморија КонцентрацијаКонцентрација СоцијалниСоцијални,, бихјвиоралнибихјвиорални ии емоционалниемоционални проблемипроблеми:: РасположениеРасположение,, емотивниемотивни променипромени ПоврзувањеПоврзување ии другарувањедругарување сосо другидруги ученициученици
- 53. 53 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците сосо трауматскатрауматска повредаповреда нана мозокотмозокот РазговарајтеРазговарајте сосо родителитеродителите дада сесе откриеоткрие колкавоколкаво ее мозочнотомозочното оштетувањеоштетување ИзбегнувајтеИзбегнувајте неструктурирананеструктурирана дневнадневна рутинарутина ДавајтеДавајте едноставниедноставни ии јаснијасни насокинасоки ии напатствијанапатствија ОднапредОднапред планирајтепланирајте гиги специфичнитеспецифичните активностиактивности БидетеБидете внимателнивнимателни околуоколу правилатаправилата ии честочесто проверувајтепроверувајте гиги иститеистите ДокументирајтеДокументирајте гиги ситесите невообичаениневообичаени околностиоколности илиили пакпак променипромени вово однесувањетооднесувањето
- 54. 54 ДефинирањеДефинирање нана визуелновизуелно оштетувањеоштетување ВклучуваВклучува слепилослепило,, ноно тоатоа можеможе дада бидебиде целосноцелосно илиили делумноделумно оштетувањеоштетување нана видотвидот НекоиНекои визуелнивизуелни оштетувањаоштетувања можеможе дада бидатбидат коригираникоригирани сосо корекционикорекциони стакластакла..
- 55. 55 КарактеристикиКарактеристики нана визуелновизуелно нарушувањенарушување УченициУченици сосо визуелновизуелно оштетувањеоштетување:: ИмаатИмаат малкумалку причинипричини дада јаја истражуваатистражуваат животнатаживотната околинаоколина НедостасуваНедостасува можностможност дада дознаатдознаат повеќеповеќе НеНе сесе вово состојбасостојба дада гого имитираатимитираат социјалносоцијално однесувањеоднесување НеНе гиги разбираатразбираат невербалнитеневербалните знацизнаци МожеМоже дада имаатимаат пречкипречки заза независностнезависност..
- 56. 56 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците коикои сесе слепислепи (1)(1) ОбезбедетеОбезбедете дополнителнодополнително времевреме заза решавањерешавање нана задачитезадачите ОбезбедетеОбезбедете дополнителнодополнително вербалновербално објаснувањеобјаснување ПомогнетеПомогнете вово имплементацијатаимплементацијата нана одлукитеодлуките нана ИОПИОП тимоттимот сосо целцел дада сесе обезбедатобезбедат потребнитепотребните услугиуслуги ПомогнетеПомогнете муму нана ученикотученикот дада сесе ориентираориентира вово училницатаучилницата ии вово околинатаоколината нана зградатазградата нана училиштетоучилиштето ОбјаснетеОбјаснете муму кадекаде сесе наоѓаатнаоѓаат предметитепредметите НемојтеНемојте дада гого водитеводите ученикотученикот;; ракатараката нана наставникотнаставникот нана рамоторамото одод ученикотученикот ее доволнадоволна ПотсететеПотсетете гиги останатитеостанатите ученициученици//возраснивозрасни дада муму сесе обраќаатобраќаат нана ученикотученикот попо имеиме ОпишетеОпишете гиги објектитеобјектите когакога зборуватезборувате заза нивнив НеНе гого оставајтеоставајте ученикотученикот дада стоистои илиили дада чекачека долгодолго вово отворенотворен просторпростор НеНе гиги преместувајтепреместувајте работитеработите вово училницатаучилницата безбез претходнопретходно дада гого известитеизвестите ученикотученикот заза тоатоа..
- 57. 57 ШтоШто требатреба дада направатнаправат наставницитенаставниците заза ученицитеучениците коикои сесе слепислепи?? (2)(2) КористетеКористете конкретниконкретни материјалиматеријали ии тактилнитактилни помагалапомагала какокако олеснувањеолеснување мапимапи,, математикаматематика ПоттикнувањеПоттикнување нана рацетерацете нана учењеучење ПомогнетеПомогнете имим нана ученицитеучениците дада ""гледаатгледаат",", прпр.. случајнслучајнoo учењеучење ПроизведетеПроизведете модифициранимодифицирани материјалиматеријали ОчекувајтеОчекувајте ии поддржувајтеподдржувајте активнотоактивното учествоучество ии ангажманангажман вово учењетоучењето..
- 58. 58 ОпштиОпшти советисовети:: БидетеБидете информираниинформирани заза променитепромените вово:: -- ПромениПромени вово медикаментитемедикаментите -- ПромениПромени вово однесувањетооднесувањето АкадемскиАкадемски променипромени ЗборувајтеЗборувајте сосо родителитеродителите ии укажетеукажете имим нана академскитеакадемските ии променитепромените вово однесувањетооднесувањето коикои можеможе дада гиги имаима ученикотученикот припри билобило каквакаква променапромена нана медикаментитемедикаментите..