Παραπληροφόρηση - ψευδείς ειδήσεις - προπαγάνδα

1. Αναζητώντας την εγκυρότητα
των πληροφοριών:
Παραπληροφόρηση και
ψευδείς ειδήσεις
1o Μαθητικό Πανελλήνιο Συνέδριο
Κοινωνικών-Πολιτικών Επιστημών
«Ενεργός Πολιτειότητα.
Πολίτης στο Σχολείο -Πολίτης του Κόσμου»
Ιωάννινα, 5-7/4/2024
Τμήμα Γ’2
4ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης « Αργοναύτες »

2. Περιεχόμενα
1. Εισαγωγή – Δομή Εργασίας ……………………….Δ.3
2. Ορισμοί – Είδη Παραπληροφόρηση….……………Δ.4-8
3. Χαρακτηριστικά ψευδών ειδήσεων–
παραπληροφόρησης…………………………………Δ.9
4. Στατιστικά……………………………………………..Δ.10-12
5. Αίτια……………………………………………………Δ.13-16
6. Συνέπειες ..……………………………………………Δ. 17-20
7. Τρόποι αντιμετώπισης ……………………………..Δ. 21
8. Συμπεράσματα………………………………………Δ.22
9. Βιβλιογραφία………………………………………….Δ.23-25

3. Εισαγωγή
● Σημασία θέματος
● Ορισμοί και Εννοιολόγηση
● Αίτια
● Συνέπειες
● Τρόποι αντιμετώπισης
● Μεθοδολογία: Βιβλιογραφία και Παραδείγματα
● Συμπεράσματα

4. Ορισμός «Πληροφόρησης»
● Απόκτηση πληροφοριών ενός θέματος
● Κατοχή στοιχείων ενδιαφέροντος
● Μετάδοσή τους από μια πηγή

5. Ορισμός «Παραπληροφόρησης»
• Σκόπιμα αβάσιμη πληροφόρηση
• Μετάδοση ανακριβών (ψευδών) πληροφοριών
• Απόκρυψη κάποιων ειδήσεων

6. Είδη Παραπληροφόρησης
Σκόπιμη παραπληροφόρηση:
● Εσφαλμένο κείμενο
● Ψευδεπίγραφο περιεχόμενο
● Παραποιημένο περιεχόμενο
● Πλαστό περιεχόμενο
Κακόβουλη παραπληροφόρηση:
● (Μερικές) Διαρροές
● (Κάποιες μορφές) Παρενόχλησης
● (Κάποιες μορφές) Ρητορικής Μίσους

7. Παραδείγματα
Σκόπιμη παραπληροφόρηση:
➔ Γαλλικές εκλογές (2017): δημιουργία
καλοεπεξεργασμένου αντιγράφου της Βέλγικης
εφημερίδας “Le Soir” με αναληθές άρθρο για τη
χρηματοδότηση του υποψήφιου Προέδρου
Emmanuel Macron από τη Σαουδική Αραβία
Κακόβουλη παραπληροφόρηση:
➔ Διαρροή φαινομενικά αυθεντικών e-mail του
Emmanuel Macron πριν τον δεύτερο γύρο των
εκλογών (2017): προσχεδιασμένη κίνηση για να
υπονομευτεί η εκστρατεία του

8. Ορισμός «Ψευδών Ειδήσεων»
• Άρθρα παρουσιαζόμενα ως δημοσιογραφικά
• Δημοσιοποίηση με εμπορικούς ή πολιτικούς
σκοπούς
• Μορφές: ψηφιακή (διαδίκτυο) ή έντυπη μορφή
(εφημερίδα, περιοδικά κλπ)

9. Χαρακτηριστικά Ψευδών
Ειδήσεων - Παραπληροφόρησης
• Μη λειτουργικοί – ανενεργοί σύνδεσμοι
• Υπερβολικοί ή άσχετοι τίτλοι σχετικά με το
κείμενο της ανάρτησης
• Απουσία συντάκτη
• Χρονικές λέξεις όπως ‘χθες’, ‘προχθές’ κτλ.
• Το κείμενο δεν επιτρέπει την αναπαραγωγή

10. Στατιστικά (2018)
Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού
Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου σε
συνεργασία με το Υπουργείο
Παιδείας το 2018 ρωτήσαν 14000
μαθητές ηλικίας 10-18 ετών και
απάντησαν:
✔ Μπορεί να ξεχωρίσει την ψεύτικη
είδηση 🡪 58%
✔ Μπορεί μόνο αν είναι πολύ
εμφανής 🡪 30%
✔ Δεν μπορεί να την ξεχωρίσει
🡪 12%
58
30
12
0
Μπορείτε να ξεχωρίσετε τις ψευδείς ειδήσεις ;
Μπορεί να ξεχωρίσει την ψεύτικη είδηση
Μπορεί μόνο αν είναι πολύ εμφανής
Δεν μπορεί να την ξεχωρίσει

11. Στατιστικά δεδομένα
Έρευνα Πανεπιστημίου Stanford:
• 6 στους 10 χρήστες του διαδικτύου,
αναπαράγουν την είδηση χωρίς να την διαβάσουν
• 8 στους 10 μαθητές και φοιτητές αδυνατούν να
εντοπίσουν ένα πραγματικό από ένα ψεύτικο
άρθρο
• Διαπίστωση: οι νέοι έχουν κριτήριο την εικόνα και
όχι την πηγή μιας πληροφορίας

12. Αίτια
1. Οικονομικά συμφέροντα:
• Επιδίωξη οικονομικού οφέλους
• Ύπαρξη ολόκληρης “βιομηχανίας ενημέρωσης”
• Αναρίθμητα μέσα ενημέρωσης και ιστοσελίδες
με έντονο ανταγωνισμό μεταξύ τους

13. Αίτια
Οικονομικά συμφέροντα:
• Βασικός στόχος η αύξηση της επισκεψιμότητας για
την οικονομική επιβίωση : υψηλή επισκεψιμότητα →
έσοδα από διαφημίσεις
• Ανάγκη ανάδειξης προκλητικών ειδήσεων που
απέχουν αρκετά από την πραγματικότητα
• Προβάλλεται ο ανθρώπινος πόνος και αποτρόπαια
εγκλήματα για να τραβήξουν το ενδιαφέρον των
πολιτών/ “καταναλωτών πληροφορίας”

14. Αίτια
2. Πολιτικά συμφέροντα:
• Επιρροή στις πολιτικές εξελίξεις: δημιουργία
θετικού (ή αρνητικού) κλίματος υπέρ (ή κατά)
κάποιων πολιτικών θέσεων κατευθύνοντας τον
δημόσιο διάλογο
• Προπαγάνδα: σύνηθες φαινόμενο γνωστό από
παλαιότερες εποχές (λατινικά: propaganda)
• Ανάγκη κάλυψης αρκετών θεμάτων της
επικαιρότητας από τα Μ.Μ.Ε έχει ως αποτέλεσμα
την μετάδοση ειδήσεων χωρίς εξακρίβωση

15. Αίτια
3. Έλλειψη Παιδείας:
• απουσία επαρκούς εκπαίδευσης και πολιτικής παιδείας
της κοινωνίας → αδυναμία εντοπισμού ψευδών
ειδήσεων και παραπληροφόρησης
• περιορισμένη ενημέρωση πολιτών από:
❖ μία μόνο ειδησεογραφική πηγή (πιθανώς
αμφιβόλου εγκυρότητας) ή
❖ από μέσα κοινωνικής δικτύωσης (στα οποία
εκφράζονται προσωπικές απόψεις πολιτών και όχι
αντικειμενικές ειδήσεις)
→ διαστρεβλωμένη πρόσληψη της πραγματικότητας
από τους πολίτες

16. Συνέπειες Παραπληροφόρησης
Δημόσια σφαίρα και Δημοκρατία:
• Υπονόμευση ελευθερίας σκέψης και
βούλησης
• Ιδεολογική χειραγώγηση και καθοδήγηση της
κοινής γνώμης και άποψης → υπονόμευση
Δημοκρατίας
• Σύγχυση και αποπροσανατολισμός πολιτών
→ αδυναμία αντίδρασης και πολιτική
απραξία

17. Συνέπειες Παραπληροφόρησης
Δημόσια σφαίρα και Δημοκρατία :
• Καλλιέργεια επικίνδυνων αντιλήψεων και
πεποιθήσεων
• Παραπλανητική εικόνα της πραγματικότητας
→ παρανοήσεις και λανθασμένες αντιλήψεις
• Ενίσχυση διαφορών και κοινωνικών
διαχωρισμών → αύξηση συγκρούσεων και
έντονες αντιπαραθέσεις μεταξύ
διαφορετικών κοινωνικών ομάδων

18. Συνέπειες Παραπληροφόρησης
Παράδειγμα:
• Εκλογή πολιτικού ηγέτη με σαρωτική
παρουσία στα μέσα ενημέρωσης και στο
διαδίκτυο χωρίς οι πολίτες να ελέγχουν τις
πραγματικές τους δυνατότητες και τον
χαρακτήρα του.

19. Συνέπειες Παραπληροφόρησης
Ιδιωτική ζωή:
• Παραβίαση προσωπικής ζωής με
δημοσίευση ψευδών ειδήσεων και
πληροφοριών για ένα άτομο (ανώνυμα)
• Μεγάλες επιπτώσεις στην προσωπική και
κοινωνική ζωή: καταστροφή σχέσεων
(οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές)

20. Τρόποι Αντιμετώπισης
ΒΗΜΑ 1
Διασταύρωση των πηγών πληροφοριών από ποικίλα
μέσα
ΒΗΜΑ 2
Έλεγχος εγκυρότητας των ιστότοπων που
επισκεπτόμαστε
ΒΗΜΑ 3
Αναγνώριση τρόπων που χρησιμοποιούνται για την
παραπληροφόρησή μας
ΒΗΜΑ 4
Παρατήρηση λεπτομερειών πάνω στο άρθρο, όπως
συντακτικά λάθη ή φτωχό λεξιλόγιο
ΒΗΜΑ 5
Μείωση διασποράς μη έγκυρων πληροφοριών

21. Συμπεράσματα
• Πολιτικά / οικονομικά οφέλη
βρίσκονται πίσω από τις ψευδείς
ειδήσεις
• Υπάρχουν δύο είδη
παραπληροφόρησης (σκόπιμη /
κακόβουλη)
• Η πλειοψηφία των πολιτών πιστεύει
πως συναντάει καθημερινά ψευδείς
ειδήσεις
• Η προσωπική ζωή των πολιτών
επηρεάζεται αρνητικά
• Υπονόμευση της Δημοκρατίας
μέσω της χειραγώγησης και του
αποπροσανατολισμού των πολιτών
• Τρόπος αντιμετώπισης: καλλιέργεια
κριτικής σκέψης
• Η έγκυρη πληροφόρηση είναι
δικαίωμα όλων των πολιτών

22. Βιβλιογραφία
• 20,000+ Free Fake News & Fake Photos – Pixabay
• manuf_112_0TDWrmsq2O.pdf (eepek.gr)
• Ειδική έκθεση: Παραπληροφόρηση στην ΕΕ (europa.eu)
• fake_news.pptx (live.com)
• πληροφόρηση - Βικιλεξικό (wiktionary.org)
• Έκθεση Β΄ Λυκείου: Παραπληροφόρηση | Σημειώσεις του Κωνσταντίνου
Μάντη (latistor.blogspot.com)
• Ψευδείς ειδήσεις - Βικιπαίδεια (wikipedia.org)
• Δημοκρατία και παραπληροφόρηση.pdf (sch.gr)

23. Βιβλιογραφία
• https://saferinternet4kids.gr/wp-content/uploads/2018/02/fake-news-per-
page.pdf
• https://www.must.com.cy/gr/people/news/6-1-tropoi-gia-na-entopizeis-ta-
fake-news
• Βιβλίο Εκπαιδευτικού Οργανισμού Ρόμβου: Γ’ λυκείου Θεματικοί Κύκλοι
Νεοελληνικής Γλώσσας:Γενικής Παιδείας
• (PDF) ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ, 'ΨΕΥΔΕΙΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ' & ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ -
Εγχειρίδιο Δημοσιογραφικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης (Σειρά της
UNESCO για τη Δημοσιογραφική Εκπαίδευση) (researchgate.net)
• https://observers.france24.com/en/20170302-debunked-was-french-
candidate-ω macron-campaign-nanced-saudi-arabia
• How we debunked rumours that Macron has an offshore account
(france24.com)

24. Επιμέλεια :
Τμήμα Γ2,
4ο Γυμνάσιο Αργυρούπολης, «Αργοναύτες»
Ευχαριστούμε την Καθηγήτριά μας κα Μαρία Λέκκα
για τη στήριξη και την πολύτιμη συνδρομή της !!
Ευχαριστούμε για την προσοχή σας !!!