11-25

1. ЧЭ: Төрөл бүрийн төл хүлээн авч
бойжуулах
ГШҮ: Бод малын төл унага, тугал,
ботго бойжуулах

2. 
 Үнээ тугалахаас 20-иод хоногийг өмнө дэлэгнэж
эхлэх ба тугалах дөхсөн үнээг хотонд үлдээж
ажиглана. Хээл нь зөв байрласан үнээ 1цагийн
дотор тугална. Эхээс гарсан гарангуут тугалыг
эхэд нь сайн долоолгож, хөл дээрээ тэнцэж
боссон дараа амлуулна. Тугалыг элдэв өвчнөөс
сэргийлэхийн тулд дэлэнг бүлээн усаар угааж
хөхний бөглөө, таг уургийг гаргасны дараа
амлуулдаг.
Тугал бойжуулах

3. 
 Тугалыг бойжуулахдаа 4-н аргаар бойжуулдаг.
 1- Тугалыг эхлээр
 2- Тугалыг хагас эхлээр
 3- Заядуулах
 4- Угжих гэсэн аргуудаар бойжуулдаг.
Тугал бойжуулах арга

4. 
Тугалыг эхлээр нь бойжуулах аргыг махны
чиглэлийн аж ахуйд хэрэглэх бөгөөд сааль
сүүг ашиглахгүй эхээс гарсан цагаас эхлэн
эхтэй нь хамт бойжуулдаг.
Тугалыг хагас эхлээр нь бойжуулах аргын
үед тугалыг шөнийн хоногт ялгаад өглөө
эхий нь сааж өдөржин тугалтай нь хамт
байлгадаг хэлбэр юм.
Тугалыг эхлээр

5. 
Заядуулах аргын үед тугалсан үнээг
хайдагшуулан тугалыг эь өөр үнээнд
авахуулж хоёр тугалыг нэг үнээнд
хөхүүлдэг
Угжих арга нь Сүүний гарц сайн саалийн
чиглэлд дагнан ашиглах үнээг
хайдагшуулан гарсан тугалыг угжиж
бойжуулдаг.
Заядуулах арга

6. 
 Тугалыг нэг бүрчлэн ажиглаж сүүндээ цадаж
байгаа эсэхийг шалгана.
 Тугалыг төрөөд 10хоносны дараа нарын өвс,
хужир, давс тавьж өгч ус уулгаж сургана. Борог
тэжээлд эрт орсон тугал бэлчээр сайн ашигладаг
мал болдог.
 Хаврын улиралд тугалыг эхтэй хамт алс бэлчээрт
явуулахад махаа гээж торнилт саатдаг.
Тугалыг бойжуулахад дараах зүйлийг
анхаарна

7. 
Зуны улиралд тугалыг наршуулахгүйн тулд
сүүдэрэвч барих
Намрын сэрүүн орж ялаа, шумуул татрах
үед тугалыг эхтэй нь хамт хөдөөлүүлж
соргог бэлчээрт хариулж маллах нь чухал.
Үргэлжлэл

8. 
 Ботголох дөхсөн ингэ 1-2 хоногийн өмнөөс
бэлчээр дээрээ тогтворгүй болж сүргээс салж
явах, хүнхрээ нь бууж, нүдэнд нь нулимс
гүйлэгнэж, гунганах, алсыг харж зогсох, дэлэн
гуяны үс халцрах, олон дахин босож хэвтэх шээх
дүр үзүүлэх, байн байн эргэж харах зэрэг шинж
тэмдэг илэрнэ.
 Ботголох ингийг өдөр хариулж, шөнө манаж байх
Ботго бойжуулах

9. 
 Ингэ ботголмогц ботгоны бүрхүүл хальсыг авч
зөөлөн өвс буюу даавуугаар үсий нь хаттал
арчаад цаг хиртэй дулаан хучна.
 Хар зунгаг хөөж чацархайлахаас сэргийлэн эхэд
нь хөхүүлэхээс өмнө шар тостой буюу эхий нь
усаар амлуулна. Зарим ингэ нь ботгоо голох тал
байдаг учраас ингээ гаднаа ботголуулах нь
зүйтэй.
Үргэлжлэл

10. 
 Ботгыг багад нь уяж сургахдаа эргүүлэгтэй
уяагаар урд хөлийн өвдгөөс дээгүүр аргамжина.
 10хоногийн настайгаас ногтонд уяж шөнө эхтэй нь
хотлуулна.
 Ботгыг 20хоногийн настайгаас нь эхлэн борог өвс,
тэжээл, ус уулгаж сургана.
 Ботго хөрвөжмөгц эхийг алс бэлчээрт явуулж
 Ботгыг нь ойрын бэлчээрт тогтуун бэлчээрлүүлж
сургана.
Үргэлжлэл

11. 
 Унагалахаас 20орчим хоногийн өмнөөс гүү
дэлэгнэж унагалах гүү адуу захлах ба бэлгийн
амсар хөөнгөдүү болж дэлэн нь чинэрч хөх нь сүү
орох шинж илэрч, тэр өдөртөө унагална.
 Адуучин унагалж байгаа гүүний дэргэд байж,
унага хальсандаа бүтэх төлөвтэй бол тусламж
үзүүлнэ.
 Унага тэнцвэрээ олж уургаа амлах үед зарим гүү
унагаа хөхүүлэхгүй байдал илэрвэл, түүнийг
барьж унагыг амлуулна.
Унага бойжуулах

12. 
 Сэрүүн хүйтэн цагт гарсан унагыг нэмнэх
 Нялх унага унтаж хоцрох, төөрч болох тул адууг
хураах, услах үед хянуур байх
 Унаганы гэдэс дүүрэх, зунгаг түгжрэх явдал
тохиолддог. Иймд гүүг гаднаа авчирч маллаж,
унагыг савантай бүлээн усаар булхуулах хэрэгтэй
 Жилбэ муутай гүүний унагыг чихэртэй усаар
шингэлсэн сүүгээр угжихад сайн тэжээл болдог.
Дараах зүйлийг анхаарах