www.ine.com.pl

1. „POGODNE DZIECI”
program rozwijania inteligencji emocjonalnej u dzieci w wieku 6 – 13 lat
Szkoła Pro
Futuro Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

2. Spis treści
2. Założenia programu
a) Inteligencja Emocjonalna
b) kompetencje IE
c) kontekst społeczny
3. Opis programu
a) odbiorca
b) czas trwania
c) zagadnienia
d) forma zajęć
4. Działania dodatkowe
5. Efekty programów rozwijania IE
6. Koszty
7. Zespół
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

3. Założenia programu
Inteligencja Emocjonalna
• Inteligencja Emocjonalna obejmuje
umiejętność właściwej percepcji, oceny i
wyrażania emocji, oraz dostępu do uczuć
w momentach, gdy mogą wspomóc
myślenie, a także umiejętność regulowania
emocji tak, by wspomagać rozwój
emocjonalny i intelektualny (Mayer,
Salovey 1999)
• Umiejętność percepcji, rozumienia i
zarządzania emocjami swoimi i innych
osób.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

4. Inteligencja Emocjonalna
kompetencje
Program „Pogodne Dzieci” koncentruje się na czterech podstawowych
zdolnościach wymienianych przez większość naukowców (m.in.
Saloveya i Mayera, Bar-On’a i Golemana) zajmujących się problemem
inteligencji emocjonalnej. Są to:
• Samoświadomość
• Samoregulacja
• Empatia
• Umiejętności społeczne
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

5. Inteligencja Emocjonalna 1/4
samoświadomość
• Samoświadomość – wiedza o swoich stanach wewnętrznych, preferencjach,
możliwościach i ocenach intuicyjnych, czyli świadomość emocjonalna,
poprawna samoocena, poczucie własnej wartości, świadomość swoich
możliwości i umiejętności. Innymi słowy - umiejętność zauważania i
nazywania własnego stanu emocjonalnego.
Jeśli człowiek zdaje sobie sprawę z uczuć towarzyszących mu w
danej chwili, łatwiej jest mu podjąć odpowiednie działanie, oraz
dostrzega różne możliwości zachowania się. Osoby, które nie
wiedzą co czują, są skazane na chaotyczne działania, będące
odpowiedzią na duże pobudzenie emocjonalne o niewiadomych
cechach. Dążą do szybkiego wyładowania obecnych w nich
emocji, co ani im, ani otoczeniu nie przynosi żadnych korzyści, a
przeciwnie może nawet być destrukcyjne. Wysoka
samoświadomość ułatwia kontakty z otoczeniem – jeśli potrafimy
nazwać i określić własne emocje, lepiej rozumiemy otoczenie i
sami jesteśmy przez nie lepiej rozumiani.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

6. Inteligencja Emocjonalna 2/4
samoregulacja
• Samoregulacja – panowanie nad swoimi stanami wewnętrznymi,
impulsami i możliwościami, regulowanie nastrojów i
podejmowanych działań. Samoregulacja pozwala człowiekowi w
swoich reakcjach uniezależnić się od wewnętrznych tendencji,
automatyzmów. Jej istotą jest zjawisko nakładania się procesów
wyższego rzędu na procesy rzędu niższego.
Osobom, które nie są w stanie panować nad swoimi nastrojami, trudno jest
osiągać zamierzone cele, zdane są na przypadkowe porywy emocjonalne,
nawet jeśli są świadome ich źródeł. W skład samoregulacji wchodzi również
samokontrola rozumiana tu jako podejmowanie działań zgodnych z przyjętymi
normami, które mają wspierać rozwój zarówno jednostki, jak i otoczenia.
Nieodpowiednia samokontrola związana jest często z tym, że jednostka
koncentruje się na kontrolowaniu emocji, nie zaś czynników, które są źródłem
niechcianych zachowań, czy emocji.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

7. Inteligencja Emocjonalna 3/4
empatia
• Empatia – rozumienie emocji, uczuć i potrzeb innych osób. Rozwija się wraz ze
wzrostem samoświadomości. Niezbędna jest do tego umiejętność słuchania
innych, dekodowania wyrazu twarzy, wyczulenie na sygnały emocjonalne
wysyłane przez innych, rozumienie sytuacji społecznych i zachowań innych ludzi,
wrażliwość na obce nam problemy, zrozumienie odmiennego punktu widzenia.
Problemy z empatią mogą się objawiać niewiedzą kiedy zakończyć wizytę,
albo rozmowę telefoniczną, koncentracją rozmowy tylko na sobie,
nadmiernym wypytywaniem o intymne sprawy itp..
Zaburzenia w tym zakresie nazywane są dyssemią czyli niezdolnością
rozumienia przekazów niewerbalnych. Problem taki polegać może na
słabym wyczuciu przestrzeni osobistej, co objawia się w ten sposób, że
osoba podczas rozmowy stoi zbyt blisko rozmówcy, albo rozkłada swoje
rzeczy na terytorium należącym do kogoś innego. Osoby, które nie
potrafią odczytywać, ani wyrażać emocji, czują się stale sfrustrowane. W
istocie rzeczy nie rozumieją, co się dzieje. Popełniając błędy w wysyłanych
przez siebie komunikatach emocjonalnych, spotykają się z dziwnymi
reakcjami innych, np.. odtrącenia. W przypadku dzieci występują tu często
również kłopoty w nauce.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

8. Inteligencja Emocjonalna 4/4
umiejętności społeczne
• Umiejętności społeczne – umiejętności komunikacji, porozumiewania się z
innym ludźmi, tworzenia więzi, współpracy i współdziałania, umiejętności
zespołowe, rozwiązywanie konfliktów. Przejawiają się w realizowaniu
założonych/ preferowanych celów interpersonalnych w sposób stosowny do
kontekstu i satysfakcjonujący dla partnerów interakcji. Ważną cechą
umiejętności społecznych jest ich intencjonalność, czyli ukierunkowanie na
cel.
Umiejętności te decydują o możliwościach wykorzystania
tkwiącego w człowieku potencjału, o szansach
skorzystania z najlepszych możliwości, jakie oferuje nam
świat. Opierają się na zdolności skutecznego reagowania
na emocje innych ludzi. Osoby posiadające te
umiejętności potrafią świadomie wpływać na nastroje
innych, skutecznie ich przekonywać, z łatwością
wprowadzają zmiany, łagodzą i rozwiązują konflikty.
Niezbędna do tego wydaje się budująca porozumienie
empatia, a nawet umiejętność przewidywania reakcji
osób, do których się zwracamy.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

9. Założenia programu 1/2
kontekst społeczny
1. Wyzwania demokracji
– zwiększanie autonomii jednostki
ilości wyzwań i trudności, wzrost poczucia zagubienia,
samotności;
– rosnąca rywalizacja
duże różnice materialne, bezrobocie, coraz mniej zachowań
nastawionych na współpracę.
2. Efekty postępu
- izolacja i dezintegracja więzi międzyludzkich
mniej czasu spędzanego z innymi ludźmi, mniej doświadczeń emocjonalnych (dobrych
i „złych”), pseudowiedza telewizyjna, bierność, większa kontrola i ochrona dzieci
(zamiast naturalnego rozwoju – trening i nauka);
- 10% ogólnej populacji świata ma poważne trudności związane z codziennymi
sytuacjami społecznymi i relacjami interpersonalnymi (Argyle, 1994);
- znaczące deficyty w umiejętnościach komunikacyjnych obserwuje się nawet u połowy
populacji (Spitzberg i Cupach, 2002).
3. Wzrost brutalności przestępstw
- podejmowanie ryzykownych zachowań (nałogi, wandalizm, przestępczość, przemoc)
jest ściśle związane z deficytem umiejętności społecznych.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

10. Założenia programu 2/2
kształcenie Inteligencji Emocjonalnej
• Wiedza szkolna jako kompetencja progowa –
niezbędna, by funkcjonować w jakiejś dziedzinie,
ale nie zapewniająca w niej sukcesu.
• Możliwość rozwijania Inteligencji Emocjonalnej
niezależnie od wieku.
• Nauczyciel jako drugie (po rodzicach) źródło
wiedzy o emocjach i relacjach międzyludzkich.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

11. Opis programu – odbiorca
• program „Pogodne Dzieci” za zadanie ma
kształtować i rozwijać inteligencję
emocjonalną u dzieci w wieku 6-13 lat;
• przeznaczony jest dla wszystkich dzieci, a nie
jedynie tych, które mają konkretne trudności;
• dodatkowo program zawiera elementy
przeznaczone dla rodziców (opcjonalnie
również nauczycieli), zwiększające
efektywność pracy z dziećmi.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

12. Opis programu – czas trwania
• przygotowany jest w cyklach rocznych, dla klas I-VI
szkoły podstawowej. Na jeden roczny cykl składają się
cotygodniowe godzinne spotkania w grupach do 10
dzieci, prowadzone przez dwóch trenerów
(w większości zajęć przez kobietę i mężczyznę)
• zakłada ciągłość i uczestnictwo w rozwoju dzieci.
Umiejętności są ćwiczone na kolejnych spotkaniach, a
warunkiem trwałych zmian jest przebycie pełnego
cyklu spotkań (jednego semestru szkolnego). Udział w
jednym cyklu nie jest warunkiem udziału w cyklu w
kolejnym semestrze, choć jest rekomendowany.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

13. Opis programu - zagadnienia
w każdym semestrze program składa się z takich
samych bloków tematycznych:
– samoświadomość (postrzeganie siebie
i swoich uczuć, rozpoznawanie emocji
i uczuć, poczucie własnej wartości)
– samokontrola (kierowanie swoimi uczuciami
i działaniami, motywacja)
– empatia (rozpoznawanie emocji i uczuć innych osób, akceptowanie odmienności)
– umiejętności społeczne (uczestnictwo w grupie, komunikacja emocji i uczuć, doświadczenia
przeżywane w kontaktach z ludźmi, rozwiązywanie problemów – określanie różnic zdań,
akceptowanie różnic, poszukiwanie rozwiązań);
skoncentrowanych w każdej z klas na problemach typowych dla grupy
wiekowej dzieci (np. wstydliwość, sprawiedliwość, badanie granic,
agresywność, przywództwo itp.).
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

14. Opis programu – forma zajęć
• forma zajęć to przede wszystkim zabawy interakcyjne, praca z dramą,
rysunkiem, muzyką, bajką, kamerą;
• typowe zajęcia składają się z ćwiczenia wprowadzającego, ćwiczeń
tematycznych i ćwiczenia zamykającego;
• przykładowe ćwiczenia tematyczne:
- „Czy widziałeś wściekłego Tomka?” – dzieci demonstrują,
jak zachowują się ich koledzy/koleżanki, kiedy są zdenerwowani.
- „Rzeźba” – dzieci ustawiają się w rzeźbę odzwierciedlającą
ich relacje w grupie.
- „Obrazek radości” – dzieci w parach malują na przemian
obrazek, który wyraża ich pozytywne uczucia.
- „Niewidomy” – dzieci grają role niewidomych i ich opiekunów.
- „Sekrety smutku” – dzieci odgrywają bajkę o potworze, który
nie przyznaje się do swojego smutku.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

15. Opis programu – uwagi końcowe
• zachęca dzieci do własnych poszukiwań i
samodzielnego myślenia, zamiast nauczania „co
należy, a czego nie wolno robić”;
• nie zachęca do zachowań konkurencyjnych. W toku
programu nie ma ocen, dzieci lepszych lub gorszych.
Zamiast tego dzieci zachęcane są do współpracy i
wzajemnej pomocy;
• program modyfikowany jest w trakcie cyklu,
uwzględniając specyficzne problemy i możliwości
konkretnych dzieci.
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

16. Działania dodatkowe
• zajęcia z dziećmi są poprzedzone spotkaniem z rodzicami. W trakcie
spotkania podawane są informacje dotyczące programu oraz
przekazywane ewentualne instrukcje i oczekiwania dotyczące
współpracy.
• w ramach cyklu przewidziane są spotkania z rodzicami, informujące o
postępach i trudnościach w pracy z dziećmi, jak również pogłębiające ich
wiedzę na temat inteligencji emocjonalnej i jej rozwijania
• możliwe są indywidualne spotkania z rodzicami
• możliwe są szkolenia dla nauczycieli, rozwijające
ich umiejętności i wiedze z zakresu inteligencji
emocjonalnej
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

17. Efekty programów
dotyczących rozwijania inteligencji emocjonalnej 1/2
- wyższa motywacja i osiągnięcia
- większa odpowiedzialność
- wyższa kreatywność
- lepsze relacje z innymi ludźmi (z rodziną, rówieśnikami)
- lepsze wyniki w nauce
- lepsze rozumienie konsekwencji swoich zachowań
- większy sukces życiowy
- mniejsza agresja, mniej przemocy
- mniej zachowań autodestrukcyjnych
- mniejsza przestępczość
- mniejsze spożycie narkotyków
(za: „Inteligencja emocjonalna” D. Goleman)
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

18. Efekty programów
dotyczących rozwijania inteligencji emocjonalnej 2/2
• Ocenia się, że blisko dwie trzecie kompetencji związanych z ponadprzeciętnym
wykonaniem pracy to umiejętności emocjonalno-społeczne, w tym np. umiejętności
komunikacyjne i empatia, umiejętności negocjacji, pracy w zespole oraz wywierania
wpływu społecznego itp.. Wysokie kompetencje społeczne są szczególnie istotne dla
menadżerów oraz przedsiębiorców (Cherniss, 2000; Dickson i Hargie, 2004).
Ponadto wysokie umiejętności społeczne (komunikacyjne) są związane ze wskaźnikami
osiągnięć edukacyjnych/ akademickich, a także są predyktorami efektywnego
funkcjonowania w sytuacji rozmowy kwalifikacyjnej, skuteczności w pracy oraz sukcesu
w niej (osiągniętego statusu zawodowego) (Spitzberg i Cupach, 2002).
Wśród osób o wysokim IQ, ci, którzy osiągnęli wybitne rezultaty zawodowe i
powodzenie w życiu, to jednostki charakteryzujące się ponadto wysoką potrzebą
osiągnięć oraz stałością emocjonalną i przystosowaniem społecznym (a więc cechami i
kompetencjami, które składają się na inteligencję społeczną i emocjonalną oraz
umiejętnościami interpersonalnymi) (Strelau, 2002).
• Umiejętności społeczne są niezbędne do tworzenia i utrzymywania
satysfakcjonujących (bliskich) relacji interpersonalnych; zaś trening umiejętności
społecznych w sposób znaczący przyczynia się do zwiększenia satysfakcji i trwałości
związków małżeńskich (Spitzberg i Cupach, 2002).
• Wysokie umiejętności społeczne wiążą się z wyższymi wskaźnikami przystosowania do
„zmian życiowych” oraz niższymi wskaźnikami depresji, lęku i poczucia
samotności (Spitzberg i Cupach, 2002).
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

19. Koszty
• ustalane są indywidualnie, w zależności
od ilości grup i uczestników
• średnia cena godziny lekcyjnej zajęć –
40-60 zł/dziecko
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.

20. PROWADZĄCY
• Dr Luiza Wawrzyńska-Furman (ur. 1978), religiolog - pedagog, doświadczenie w
pracy z dziećmi w wieku szkolnym - edukacja dzieci poprzez muzykę, prowadzi zajęcia z
wielokulturowości na UKSW . Ma dziecięcy program radiowy „Małe wielkie sprawy”.
Współpracuje z PAN, Uniwersytetem Warszawskim i TVN Religia. Odbyła szkolenia m.in.:
z nowoczesnych metod edukowania, psychologii zorientowanej na proces i rozwijania
inteligencji emocjonalnej. Prowadzi chór dziecięcy, gra na gitarze i flecie. Ma niezwykły
kontakt z dziećmi.
• Kontakt: tel. 0 – 602 644 515, email: eutrapelia@wp.pl
młodych
szkoła
Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.
liderów

21. DZIĘKUJEMY
młodych
szkoła
liderów Warunkiem przewodzenia innym jest zwierzchnictwo nad sobą.