Pháp luật về quản lý chất thải y tế, thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT
Phạm Thị Trang
PHÁP LUẬT VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI Y TẾ,
THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
NGÀNH: LUẬT KINH DOANH
Hệ đào tạo: Chính quy
Khóa học: QH-2012-L
NGƯỜI HƯỚNG DẪN: TS. MAI HẢI ĐĂNG
HÀ NỘI

LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân, mọi tham
khảo trong khóa luận đều được trích dẫn rõ ràng tên tác giả, tên công trình, bài
viết, thời gian, địa điểm công bố.
Mọi sao chép không hợp lệ, vi phạm quy chế đào tạo, hay gian trá, em xin
chịu hoàn toàn trách nhiệm.
Sinh viên
Phạm Thị Trang
2

LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành Khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Pháp luật về quản lý chất
thải y tế, Thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội”, em xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc
đến Thầy giáo, TS. Mai Hải Đăng đã tận tình hướng dẫn em trong suốt quá trình
viết Khóa luận tốt nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn Quý Thầy, Cô trong Khoa Luật – Đại học Quốc
gia Hà Nội đã tận tình truyền đạt kiến thức trong những năm em học tập. Với
vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình học không chỉ là nền tảng cho quá
trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành trang quí báu để em bước vào đời
một cách vững chắc và tự tin.
Cuối cùng em xin được kính chúc Quý Thầy, Cô dồi dào sức khỏe và thành
công trong sự nghiệp cao quý.
Em xin trân trọng cảm ơn.
Sinh viên
Phạm Thị Trang
3

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN 2
LỜI CẢM ƠN 3
MỤC LỤC 4
MỞ ĐẦU 6
1. Tính cấp thiết của đề tài 6
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài 7
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của đề tài. 10
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 11
5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài 11
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của khóa luận 11
7. Kết cấu của khóa luận 12
CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI
Y TẾ 13
1.1. Một số khái niệm 13
1.1.1. Chất thải y tế 13
1.1.2. Quản lý chất thải y tế và pháp luật về quản lý chất thải y tế 16
1.2. Phân loại chất thải y tế 18
1.2.1. Theo WHO 18
1.2.2. Theo pháp luật Việt Nam 20
1.3. Nguồn phát sinh chất thải y tế 22
1.4. Tác động của chất thải y tế đối với môi trường và sức khỏe cộng đồng 23
1.4.1. Đối với môi trường 23
1.4.2. Đối với sức khỏe con người 24
1.5. Sự cần thiết của pháp luật về quản lý chất thải y tế 26
CHƯƠNG II: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ QUẢN LÝ
CHẤT THẢI Y TẾ, THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI
HIỆN NAY 28
2.1. Quy định của pháp luật Việt Nam về quản lý chất thải y tế 28
2.1.1. Trách nhiệm của các chủ thể trong việc bảo vệ môi trường đối với cơ sở y tế. 28
4

2.1.2. Quy định về phân loại, thu gom, lưu giữ, tái chế chất thải y tế. 31
2.1.3. Quy định về vận chuyển, xử lý chất thải y tế. 38
2.1.4. Xử lý các hành vi vi phạm pháp luật quản lý chất thải y tế 42
2.2. Thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội hiện nay. 45
CHƯƠNG III: PHƯƠNG HƯỚNG HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
QUẢN LÝ CHẤT THẢI Y TẾ 60
3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật 60
3.2. Một số kiến nghị 62
KẾT LUẬN 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 68
5

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Có thể nói rằng vấn đề môi trường hiện nay là một trong những vấn đề
được đặt ra hàng đầu thu hút sự quan tâm của các quốc gia và cộng đồng trên thế
giới và phần lớn các vấn đề về môi trường đều bắt nguồn từ phát triển. Nhưng
giống như Trái Đất cần phải chuyển động không ngừng thì con người cũng như
tất cả mọi sinh vật khác không thể đình chỉ tiến hoá và ngừng sự phát triển của
mình. Vì thế tất cả chúng ta cần hiểu con đường để giải quyết mâu thuẫn giữa
môi trường và phát triển là phải chấp nhận phát triển nhưng cần giữ sao cho phát
triển không tác động một cách tiêu cực tới môi trường.
Trong thế giới phẳng hiện nay, với vị trí là nước nằm ở khu vực Châu Á –
một trong những khu vực trung tâm của thế giới, Việt Nam đã được chứng kiến
sự phát triển nhanh chóng của các nước láng giềng và trong khu vực suốt thời
gian qua; đồng thời cũng nhìn thấy được những bài học to lớn về môi trường của
những nước đi trước. Những năm gần đây, cùng với sự hội nhập chung thế giới,
tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa ở Việt Nam tại các thành phố, các khu đô thị
đã gia tăng mạnh mẽ và đang có xu hướng tiếp tục gia tăng trong những năm tới
kéo theo vấn đề ô nhiễm môi trường ngày càng trở nên trầm trọng.
Tính đến nay, có rất nhiều loại chất thải khác nhau phát sinh từ các hoạt
động của con người mà xu hướng ngày càng tăng lên về số lượng cũng như mức
độ nguy hại, bao gồm: chất thải sinh hoạt, chất thải công nghiệp, chất thải xây
dựng,… và một trong những loại chất thải nguy hiểm hơn cả là chất thải y tế. Tại
Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị ngày 15 tháng 11 năm 2004 về bảo
vệ môi trường trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước
nêu lên các nhiệm vụ chung cần phải làm trong giai đoạn phát triển kinh tế quan
trọng đưa đất nước đổi mới. Một trong những nhiệm vụ cấp thiết chính là “phòng
ngừa và hạn chế các tác động xấu tới môi trường” và phải “…Tăng cường kiểm
soát ô nhiễm tại nguồn; chú trọng quản lý chất thải, nhất là chất thải nguy hại
trong sản xuất công nghiệp, dịch vụ y tế, nghiên cứu khoa học…”.
6

Với tính chất phức tạp, khả năng lây nhiễm cao và gây ảnh hưởng lớn tới
sức khỏe cộng đồng nên việc tiếp xúc với chất thải y tế có thể gây nên bệnh tật
hoặc tổn thương trực tiếp. Các chất thải y tế có thể chứa đựng các yếu tố truyền
nhiễm, là chất độc hại trong chất thải y tế, các loại hóa chất, chất phóng xạ,… vì
vậy các nhân viên tiếp xúc với chất thải y tế nguy hại là những người có nguy cơ
nhiễm bệnh tiềm tàng cao nhất. Những người làm việc trong cơ sở y tế cho đến
cộng đồng cũng có thể lây nhiễm mầm bệnh từ chất thải y tế do sự sai sót trong
khâu quản lý.
Hà Nội là nơi có mạng lưới hệ thống y tế tập trung gồm nhiều bệnh viện
trung ương lớn cũng như rất nhiều cơ sở khám chữa bệnh tư nhân. Bởi thế, đi
cùng với quy mô, số lượng bệnh nhân, chất lượng khám chữa bệnh cũng là khối
lượng chất thải y tế lớn được thải ra thường xuyên, là nguồn chất thải vô cùng
nguy hiểm đối với con người và môi trường. Do đó việc phát sinh và thải bỏ chất
thải y tế nếu không được kiểm soát chặt chẽ sẽ gây nguy hại đến môi trường
xung quanh và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân. Về mặt pháp luật,
các quy định về trách nhiệm quản lý của các bộ ngành, các cơ quan chức năng
còn lỏng lẻo, trong nhiều năm hệ thống pháp luật vẫn chưa đủ mức răn đe, biện
pháp áp dụng của pháp luật chưa triệt để, nghiêm minh. Hà Nội là trung tâm
chính trị văn hóa xã hội của cả nước, được coi là tấm gương đi đầu của cả nước
trên các “mặt trận” thế nhưng việc áp dụng hệ thống pháp luật, quản lý bằng
pháp luật đối với vấn đề ô nhiễm chất thải y tế còn nhiều bất cập khi thực hiện.
Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Pháp luật về quản lý chất thải y tế
và thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội” có ý nghĩa thiết thực cả về mặt lý
luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài
Ở Việt Nam hiện nay, các công trình nghiên cứu liên quan đế hệ thống
pháp luật quản lý chất thải nói chung, pháp luật quản lý chất thải y tế nói riêng,
là lĩnh vực tương đối mới so với các lĩnh vực pháp luật khác.
7

Đã có nhiều công trình nghiên cứu của các cá nhân về đề tài chất thải y tế
dưới lĩnh vực khoa học môi trường và bảo vệ môi trường được xem xét trên các
khía cạnh khác nhau như ảnh hưởng của chất thải y tế tới môi trường và cộng
đồng, quản lý chất thải rắn nguy hại tại các bệnh viện,… Về cấp Bộ, có đề tài
“Nghiên cứu thực trạng, tình hình quản lý và ảnh hưởng của chất thải y tế của 6
bệnh viện đa khoa tuyến tỉnh lên môi trường và sức khỏe cộng đồng, đề xuất các
giải pháp can thiệp” của PGS.TS Đinh Hữu Dung được thực hiện từ năm 2001-
2003, cơ quan chủ trì đề tài là Trường Đại học Y Hà Nội, cấp quản lý đề tài là
Bộ Y tế đã nghiên cứu các chỉ điểm đánh giá tình trạng vệ sinh môi trường, sự
nguy hại của chất thải y tế đến tình hình sức khỏe, bệnh tật và tử vong; các công
nghệ xử lý chất thải y tế. Dựa trên các kết quả điều tra thực tế, tác giả đã bàn
luận đến các thực trạng ô nhiễm của chất thải y tế lên môi trường và quản lý chất
thải y tế hiện nay, tình hình tiếp xúc chất thải bệnh viện đối với dân cư của vùng
tiếp giáp, tình hình sức khỏe của người dân tiếp giáp bệnh viện, từ đó đề xuất các
giải pháp về quản lý chất thải y tế. Một số công trình nghiên cứu khác dưới dạng
Luận văn thạc sỹ hay các bài nghiên cứu trên tạp chí cũng đã nghiên cứu về quản
lý chất thải y tế như:
- Tác giả Nguyễn Ngọc Quý, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên – Đại
học Quốc gia Hà Nội với đề tài: “Quản lý chất thải rắn y tế nguy hại tư nhân tại
Hà Nội” năm 2012 đã tổng quan về chất thải y tế và ảnh hưởng của chất thải rắn
y tế nguy hại đến môi trường và cộng đồng tại Việt Nam. Tác giả cũng nghiên
cứu hiện trạng quản lý chất thải rắn y tế nguy hại tư nhân tại tại quận Hai Bà
Trưng và quận Hà Đông, thành phố Hà Nội. Từ đó đề xuất các giải pháp nâng
cao hiệu quả quản lý chất thải rắn y tế tại quận Hai Bà Trưng và quận Hà Đông,
thành phố Hà Nội.
- Tiếp đó tác giả Đinh Viết Cường, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên –
Đại học Quốc gia Hà Nội với: “Nghiên cứu, xây dựng kế hoạch quản lý chất thải
rắn y tế cho các bệnh viện tuyến trung ương và tuyến tỉnh” năm 2014 đã phân
tích, nghiên cứu và đánh giá tình hình phát sinh (khối lượng và thành phần), thu
8

gom, xử lý và thực trạng công tác quản lý chất thải rắn y tế tại Bệnh viện Đa
khoa tỉnh Ninh Bình và Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức - Hà Nội. Trên cơ sở đó
tác giả đề xuất xây dựng và quản lý chất thải rắn y tế cho bệnh viện tuyến trung
ương và tuyến tỉnh.
Dưới góc độ pháp lý, các công trình nghiên cứu phần lớn tập trung nghiên
cứu về các vấn đề pháp luật liên quan đến quản lý chất thải nguy hại như:
- Tác giả Lưu Việt Hùng, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội với đề
tài: “Pháp luật về quản lý chất thải rắn thông thường tại Việt Nam” năm 2009 đã
nghiên cứu nhu cầu điều chỉnh pháp luật, các khái niệm, yếu tố tác động đối với
hoạt động quản lý chất thải; phân tích, đánh giá thực tiễn thực hiện pháp luật về
việc quản lý chất thải rắn từ đó tìm ra những sai sót, vướng mắc, các vấn đề phát
sinh, các vi phạm pháp luật, dẫn đến nhu cầu điều chỉnh pháp luật. Đề xuất
phương hướng và các giải pháp hoàn thiện, cơ chế thực hiện pháp luật về quản lý
chất thải rắn thông thường nhằm mục tiêu phát triển bền vững.
- Hay năm 2011 tác giả Bùi Đức Nhật, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà
Nội đã nghiên cứu đề tài: “Pháp luật về phí môi trường đối với chất thải rắn ở
Việt Nam” nhằm làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cơ bản về phí và pháp luật về
bảo vệ môi trường nói chung và phí bảo vệ môi trường đối với chất thải rắn nói
riêng; nghiên cứu một cách đầy đủ, có hệ thống của pháp luật Việt Nam về phí
bảo vệ môi trường đối với chất thải rắn. Từ đó đưa ra các yêu cầu hoàn thiện quy
định của pháp luật bảo vệ môi trường về phí bảo vệ môi trường đối với chất thải
rắn và các giải pháp để hoàn thiện các quy định này.
- Tác giả Lê Phương Linh, Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội với đề
tài: “Pháp luật về quản lý chất thải nguy hại và thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà
Nội” năm 2012 phân tích, nghiên cứu, đánh giá những quan điểm lý luận chung
về chất thải nguy hại trên địa bàn thành phố Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói
chung; từ đó xem xét, đánh giá một số quy định pháp luật hiện hành về quản lý
chất thải nguy hại cũng như thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội, tìm ra những
tồn tại, hạn chế của pháp luật trong lĩnh vực này; đề xuất các giải pháp nhằm
9

nâng cao hiệu quả pháp luật quản lý chất thải nguy hại tại Hà Nội và trên cả
nước hiện nay và trong thời gian sắp tới.
Ngoài ra còn rất nhiều bài báo, bài phân tích, bài nghiên cứu đăng trên các
tạp chí chuyên ngành về quản lý chất thải y tế như bài viết “Quản lý chất thải từ
các bệnh viện ở Việt Nam: Thực trạng và định hướng trong tương lai” của tác giả
Nguyễn Thị Kim Thái đăng trên trang thông tin của Tổng cục môi trường; bài
phỏng vấn đối với Phó Cục trưởng Cục Quản lý môi trường y tế Trần Đắc Phu
về “Thực trạng và một số giải pháp quản lý chất thải của ngành y tế” đăng trên
trang web của Tổng cục môi trường,…
Các công trình nghiên cứu trên dù đứng dưới nhiều góc độ nhiều khía
cạnh khác nhau để phân tích và nghiên cứu nhưng đối với các quy định của pháp
luật về quản lý chất thải y tế vẫn cần tiếp tục phải nghiên cứu và hoàn thiện theo
hướng rõ ràng, cụ thể thống nhất và trong phạm vi khóa luận này sẽ nghiên cứu
cụ thể trên địa bàn Hà Nội.
3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của đề tài.
Mục đích của khóa luận làm làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về chất thải
y tế, nghiên cứu các quy định của pháp luật quản lý chất thải y tế và đánh giá
thực trạng pháp luật quản lý chất thải y tế nguy hại trên địa bàn thành phố Hà
Nội hiện nay. Trên cơ sở đó khóa luận đề xuất một số kiến nghị nhằm nâng cao
hiệu quả pháp luật quản lý chất thải y tế trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Để đạt được những mục đích trên, khóa luận có những nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu thực trạng, đánh giá những quan điểm lý luận chung về chất
thải y tế và pháp luật quản lý chất thải y tế trên địa bàn thành phố Hà Nội nói
riêng và Việt Nam nói chung.
- Nghiên cứu, đánh giá một số quy định pháp luật hiện hành về quản lý
chất thải y tế và phân tích số liệu, nghiên cứu thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà
Nội để tìm ra những tồn tại, hạn chế của pháp luật trong lĩnh vực này.
- Đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả pháp luật quản lý chất
thải y tế tại Hà Nội và trong cả nước hiện nay và trong thời gian sắp tới.
10

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
Đối tượng nghiên cứu của khóa luận bao gồm:
- Các quy định pháp luật của Việt Nam về quản lý chất thải y tế
- Thực tiễn thi hành pháp luật quản lý chất thải y tế trên địa bàn Hà Nội
Về phạm vi nghiên cứu, Pháp luật Quản lý chất thải y tế được nghiên cứu
ở nhiều khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên để phù hợp với tên gọi của đề tài và
chuyên ngành nghiên cứu thì khóa luận chỉ tập trung nghiên cứu pháp luật về
quản lý chất thải y tế nguy hại ở các khía cạnh sau:
Khóa luận tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận về quản lý chất thải
y tế và pháp luật quản lý chất thải y tế; thực trạng và giải pháp kiến nghị nhằm
nâng cao hiệu quả pháp luật quản lý chất thải y tế tại Hà Nội.
5. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Để thực hiện được các mục đích và nhiệm vụ đã đặt ra, trong khóa luận
tác giả đã sử dụng một số các phương pháp nghiên cứu như sau:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh được sử dụng chủ yếu khi
phân tích cơ sở lý luận và các quy định nội dung của pháp luật về quản lý chất
thải y tế nguy hại.
- Phương pháp thống kê được sử dụng trong quá trình khảo sát thực tiễn
thông qua số liệu báo cáo của các cơ quan nhà nước khác và số liệu từ các báo
cáo nghiên cứu khoa học của các tác giả khác nhau.
- Phương pháp lịch sử được sử dụng nhằm tìm hiểu quy định của pháp
luật về quản lý chất thải y tế nguy hại ở Việt Nam hiện nay với hệ thống pháp
luật quản lý chất thải y tế nguy hại trong các giai đoạn trước đây.
- Phương pháp chuyên gia được sử dụng để khái quát hóa các vấn đề lý
luận cũng như các nhận định và bình luận về các nội dung của những quy định
pháp luật hiện hành về quản lý chất thải y tế nguy hại của Việt Nam hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của khóa luận
Những kết quả nghiên cứu của khóa luận là:
11

- Tổng hợp các kết quả nghiên cứu về quản lý chất thải y tế trên địa bàn
Hà Nội.
- Đề xuất một số phương hướng hoàn thiện nhằm đảm bảo quyền con
người được sống trong môi trường trong lành.
- Kết quả của đề tài dùng làm nguồn tài liệu tham khảo, học tập trong
công tác nghiên cứu và giảng dạy khoa học luật môi trường trong các trường
chuyên luật và các trường giảng dạy pháp luật môi trường.
7. Kết cấu của khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
của khóa luận gồm 3 chương:
Chương I: Một số vấn đề lý luận về quản lý chất thải y tế.
Chương II: Quy định của pháp luật Việt Nam về quản lý chất thải y
tế, thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội hiện nay.
Chương III: Phương hướng hoàn thiện pháp luật về quản lý chất thải.
12

CHƯƠNG I: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
CHẤT THẢI Y TẾ
1.1. Một số khái niệm
1.1.1. Chất thải y tế
Trên thế giới cũng như ở tại Việt Nam, việc định nghĩa “Thế nào là chất
thải y tế?” hay “Chất thải y tế là gì?” đã được các nhà khoa học, các nhà lập pháp
khi nghiên cứu đều nhằm vào mục đích chính là đảm bảo một khái niệm rõ ràng,
cụ thể nhất để mọi thành viên trong xã hội có thể hình dung chính xác về các loại
chất thải y tế, phân biệt với các loại chất thải khác, nhận biết những đặc tính của
chất thải y tế, từ đó ý thức được sự nguy hiểm của chất thải y tế.
Theo WHO, chất thải y tế bao gồm tất cả các chất thải phát sinh từ các cơ
sở chăm sóc y tế, cơ sở nghiên cứu và phòng thí nghiệm. Ngoài ra, chất thải y tế
còn bao gồm các chất thải có nguồn gốc từ các nguồn phát sinh nhỏ hoặc phân
tán ra ngoài, ví dụ như việc thực hiện các quá trình chăm sóc sức khỏe tại nhà
(lọc máu, tiêm isulin,…)1
.
Tuy nhiên để phân biệt rõ hơn chất thải y tế với các loại chất thải khác, cụ
thể các loại chất thải phát sinh từ các cơ sở nghiên cứu, các phòng thí nghiệm
phải hoạt động về y tế thì mới được coi là chất thải y tế nên vào năm 2013 WHO
đã chỉnh sửa lại khái niệm: Chất thải y tế bao gồm tất cả các chất thải phát sinh
từ các cơ sở chăm sóc y tế, trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm liên quan
đến các hoạt động y tế. Ngoài ra, chất thải y tế còn bao gồm các chất thải có
nguồn gốc từ các nguồn phát sinh nhỏ hoặc phân tán ra ngoài, kể cả các chất thải
phát sinh trong quá trình chăm sóc sức khỏe tại nhà (như lọc máu, tự dùng isulin,
chăm sóc hồi phục…”)2
.
1
WHO (1999), Safe management of wastes from health-care activities, Geneva: “Health-care
waste includes all the waste generated by health-care establishments, research facilities, and
laboratories. In addition, it includes the waste originating from “minor” or “scattered” sources—
such as that produced in the course of health care undertaken in the home (dialysis,insulin
injections, etc.).”
2 WHO (2013), Safe management of wastes from health-care activities, Avenue Appia, Geneva,
Switzerland: “The term health-care waste includes all the waste generated within health-care
13

Ở Việt Nam vấn đề tiếp cận chất thải y tế đã được quan tâm từ khá sớm,
năm 1999 trong hệ thống văn bản pháp luật Việt Nam đã ban hành riêng bộ quy
chế áp dụng cho việc quản lý chất thải y tế. Theo đó chất thải y tế là chất thải
phát sinh trong các cơ sở y tế, từ hoạt động khám chữa bệnh, chăm sóc, xét
nghiệm, phòng bệnh, nghiên cứu, đào tạo. Chất thải y tế có thể ở cả ba dạng là
dạng rắn (rác thải y tế), dạng lỏng (nước thải) và dạng khí (khí thải từ các công
trình, thiết bị xử lý, tiêu hủy chất thải y tế)3
. Nhìn chung khái niệm trên tương
đối đầy đủ, chính xác và tương thích với khái niệm về chất thải y tế của WHO tại
thời điểm đó.
Cho tới năm 2007, khi ban hành Quy chế quản lý chất thải y tế mới thay
thế năm 1999, khái niệm chất thải y tế đã được thay đổi: chất thải y tế là chất thải
ở thể rắn, thể lỏng, thể khí và được thải ra từ các cơ sở y tế bao gồm chất thải y
tế nguy hại và chất thải thông thường 4
. Cơ sở y tế được quy định bao gồm các
cơ sở khám, chữa bệnh, nhà hộ sinh, trạm y tế, cơ sở nghiên cứu y dược, y tế dự
phòng; cơ sở đào tạo cán bộ y tế; cơ sở sản xuất, kinh doanh dược phẩm, vắc-
xin, sinh phẩm y tế. Tuy khái niệm về chất thải y tế đã được chỉ ra tại các văn
bản quy chế nhưng đến năm 2009 thì khái niệm về chất thải y tế mới được đưa
vào Luật Khám bệnh, chữa bệnh, cụ thể bao gồm chất thải rắn, chất thải lỏng,
chất thải khí, chất thải hóa chất, chất thải phóng xạ được thải ra trong quá trình
khám bệnh, chẩn đoán, điều trị, chăm sóc người bệnh và sinh hoạt của người
bệnh trong cơ sở khám bệnh, chữa bệnh5
.
facilities, research centres and laboratories related to medical procedures. In addition, it includes
the same types of waste originating from minor and scattered sources, including waste produced in
the course of health care undertaken in the home (e.g. homedialysis, self-administration of insulin,
recuperative care)”
3 Bộ Y tế, Quy chế Quản lý chất thải y tế (ban hành kèm theo Quyết định số 2575/1999/QĐ-BYT
ngày 27 tháng 8 năm 1999 về việc ban hành quy chế quản lý chất thải y tế), Hà Nội, Điều 1 khoản
2.
4 Bộ Y tế, Quy chế Quản lý chất thải y tế (ban hành kèm theo Quyết định số 43/2007/QĐ-BYT ngày
30 tháng 11 năm 2007 về việc ban hành quy chế quản lý chất thải y tế), Hà Nội, khoản 1 Điều 3
5
Quốc hội (2009), Luật khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, Hà Nội, Điều 63 khoản 1.
14

Và cho tới thời điểm gần đây nhất, trong lần ban hành Thông tư liên tịch
số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31/12/2015 của Bộ Y tế và Bộ Tài
nguyên môi trường quy định về quản lý chất thải y tế thay thế các quy chế quản
lý chất thải y tế trước đó đã một lần nữa thay đổi về khái niệm chất thải y tế
trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Chất thải y tế được hiểu là chất thải phát sinh
trong quá trình hoạt động của các cơ sở y tế, bao gồm chất thải y tế nguy hại,
chất thải y tế thông thường và nước thải y tế 6
. Riêng chất thải y tế phóng xạ đã
được tách ra quy định riêng với tên gọi “chất thải sinh học y tế” nằm trong “chất
thải phóng xạ sinh học” được định nghĩa là các chất thải sinh học có chứa hoặc
nhiễm bẩn các nhân phóng xạ với mức độ lớn hơn mức thanh lý, có khả năng
thối rữa hoặc gây bệnh phát sinh từ các hoạt động khám, chữa bệnh tại các cơ sở
y tế, phòng thí nghiệm y học và từ nhà xác7
. Nhìn chung, tại lần sửa đổi bổ sung
khái niệm này, khái niệm chất thải y tế trong pháp luật Việt Nam đã có sự thay
đổi khác biệt so với các lần quy định trước, nhấn mạnh sự có mặt của nước thải y
tế và quy định chi tiết riêng đối với việc quản lý các chất thải phóng xạ phát sinh
từ các hoạt động y tế, nay gọi chung là “chất thải sinh học y tế”.
Mặc dù trong chất thải y tế gồm chất thải y tế nguy hại, chất thải y tế
thông thường và nước thải y tế nhưng tỷ lệ chất thải y tế nguy hại chỉ chiếm phần
nhỏ trong số chất thải y tế. Theo WHO, trong chất thải y tế thì có khoảng
75 – 90% lượng chất thải là chất thải y thế không nguy hại hoặc chất thải y tế
thông thường, được phát sinh chủ yếu từ các khu vực hành chính, nhà bếp, dịch
vụ dọn dẹp tại các cơ sở y tế và cũng có thể chất thải phát sinh trong việc bảo trì,
tu sửa vật chất của cơ sở y tế. Do đó chỉ có khoảng 10 – 25% lượng chất thải y tế
là chất thải y tế nguy hại có khả năng gây ra các tác hại tới sức khỏe và môi
6
Bộ Y tế - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT
ngày 31/12/2015 của Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường quy định về quản lý chất thải y tế, Hà
Nội, Điều 3 khoản 1
7
Bộ Khoa học và Công nghệ (2014), Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN ngày 25 tháng 08 năm 2014
của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua
sử dụng, Hà Nội, Điều 2 khoản 3.
15

trường8
. Tuy nhiên không thể chủ quan đối với việc chất thải y tế chủ yếu là chất
thải y tế không nguy hại được, bởi nếu không được quản lý tốt, các chất thải loại
này cũng có thể là chất thải nguy hại do có nguy cơ lây nhiễm từ sự phát thải của
các nguồn bệnh hoặc các chất bài tiết của bệnh nhân gây bệnh.
Vì vậy, chất thải y tế là loại chất thải cần phải được quan tâm, quản lý và
xử lý một cách triệt để.
1.1.2. Quản lý chất thải y tế và pháp luật về quản lý chất thải y tế
Ở phần trên tác giả đã đề cập đến khái niệm về chất thải y tế, và để hiểu rõ
hơn về vấn đề pháp luật quản lý chất thải y tế, trong mục này tác giả sẽ đề cập tới
khái niệm về “quản lý chất thải y tế”, tổng hợp và đưa ra khái niệm chung “pháp
luật về quản lý chất thải y tế”.
Quản lý chất thải y tế đảm bảo môi trường tại các cơ sở y tế và môi trường
xung quanh là vấn đề đã được đặt ra tại nhiều văn bản quy phạm pháp luật. Tại
Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 quy định các cơ sở khám bệnh, chữa
bệnh phải có trách nhiệm phân loại, thu gom và xử lý chất thải y tế theo đúng
quy định của pháp luật Việt Nam về bảo vệ môi trường9
. Tại Luật Bảo vệ môi
trường năm 2014 cũng đưa ra các yêu cầu về việc bảo vệ môi trường tại các bệnh
viện, cơ sở y tế bao gồm: đối với nước thải y tế phải thực hiện thu gom, xử lý
đúng quy chuẩn môi trường; đối với các chất thải rắn y tế cần phân loại trực tiếp
tại nguồn, thu gom, vận chuyển, lưu giữ và xử lý đảm bảo đạt quy chuẩn; các
chất thải có mang mầm bệnh lây nhiễm, khí thải phải được xử lý loại bỏ mầm
bệnh đạt đúng quy chuẩn kỹ thuật; các cơ sở y tế có sử dụng chất phóng xạ phải
đáp ứng các yêu cầu về an toàn bức xạ hạt nhân; chuẩn bị các trang thiết bị
Switzerland: “Between 75% and 90% of the waste produced by health-care providers is comparable
to domestic waste and usually called “non-hazardous” or “general health-care waste”.
It comes mostly from the administrative, kitchen and housekeeping functions at health-care
facilities and may also include packaging waste and waste generated during maintenance of health-
care buildings (Figure 2.1). The remaining 10–25% of health-care waste is regarded as “hazardous”
and may pose a variety of environmental and health risks (see Chapter 3)”
9
Quốc hội (2009), Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, Hà Nội, Điều 63 khoản 2.
16

phòng ngừa, ứng phó các sự cố môi trường do chất thải y tế 10
. Vì vậy, quản lý
chất thải y tế chính là các hoạt động trong quá trình giảm thiểu, phân định, thu
gom, vận chuyển, tái chế, xử lý chất thải y tế và giám sát quá trình thực hiện. 11
Quá trình giảm thiểu, phân định chất thải y tế là các hoạt động như giảm
lượng chất thải y tế tại nguồn, sử dụng các sản phẩm có thể tái chế, tái sử dụng;
hoạt động quản lý, kiểm soát chặt chẽ các quá trình thực hành và phân loại chính
xác chất thải nhằm mục đích hạn chế tốt đa sự phát sinh của chất thải y tế. Thu
gom chất thải là quá trình tập hợp chất thải từ nơi phát sinh và vận chuyển các
chất thải y tế về khu vực lưu giữ, xử lý ban đầu chất thải y tế (là quá trình khử
khuẩn hoặc tiệt khuẩn các chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao) trong khuôn viên
cơ sở y tế. Khi đó quá trình vận chuyển chất thải y tế là quá trình chuyên chở từ
nơi lưu giữ trong cơ sở y tế cho đến nơi lưu giữ, xử lý tiêu hủy chất thải của cơ
sở xử lý chất thải y tế cho cụm cơ sở y tế, cơ sở xử lý chất thải y tế nguy hại tập
trung hoặc cơ sở xử lý chất thải nguy hại tập trung có hạng mục xử lý chất thải y
tế 12
, sử dụng các công nghệ cao nhằm làm mất khả năng gây nguy hại của chất
thải đối với sức khỏe của con người và môi trường.
Quản lý chất thải y tế là hoạt động quan trọng và có ảnh hưởng lớn đến
việc bảo vệ sức khỏe con người và môi trường xung quanh. Quản lý có chặt chẽ,
nghiêm túc thì mới hạn chế được những tác động xấu của chất thải y tế gây ra.
Cũng vì thế mà đối với pháp luật trên thế giới hay pháp luật Việt Nam cũng đều
có những văn bản riêng quy định về việc quản lý chất thải y tế. Đến nay chưa có
khái niệm cụ thể nào về “pháp luật quản lý chất thải y tế” là gì, nhưng dựa trên
10
Quốc hội (2014), Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, Hà Nội, Điều 72
11
Bộ Y tế - Bộ Tài nguyên và Môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-
BTNMT ngày 31/12/2015 của Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường quy định về quản lý chất thải y
tế, Hà Nội, Điều 3 khoản 3.
12 Bộ Y tế - Bộ Tài nguyên và môi trường (2015), Thông tư liên tịch số: 58/2015/TTLT-BYT-
BTNMT ngày 31 tháng 12 năm 2015 quy định về quản lý chất thải y tế, Hà Nội, Điều 3, khoản 5 -
khoản 6.
17

việc phân tích và tổng hợp các thông tin trong phạm vi hiểu biết của mình, tác
giả xin phép đưa ra định nghĩa như sau:
“Pháp luật về quản lý chất thải y tế là hệ thống các văn bản quy phạm
pháp luật do các chủ thể là các cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền ban
hành quy định về các hoạt động quản lý chất thải bao gồm quá trình giảm thiểu,
phân định, thu gom, vận chuyển, tái chế, xử lý chất thải y tế và giám sát quá trình
thực hiện nhằm hạn chế những tác động xấu của chất thải y tế tới môi trường và
sức khỏe con người, đảm bảo cho con người được hưởng quyền sống trong môi
trường trong lành”.
1.2. Phân loại chất thải y tế
Chất thải y tế là loại chất thải có nhiều thành phần phức tạp nên được
phân chia thành nhiều loại khác nhau. Tuy nhiên cũng có nhiều cách phân loại và
cách giải thích về chất thải y tế khác nhau, dưới đây là hai cách phân loại: một
cách phân loại theo WHO và một cách theo pháp luật Việt Nam.
1.2.1. Theo WHO13
Theo WHO đã phân chia chất thải y tế thành hai loại chính:
Chất thải y tế thông thường (Non-hazardous or general health-care waste)
là các chất thải không được tiếp xúc với các tác nhân truyền nhiễm, hóa chất độc
hại hoặc các chất phóng xạ và các vật sắc nhọn không gây nguy hiểm. Hơn một
nửa trong số tất cả các chất thải không nguy hại từ các bệnh viện là giấy, các
tông và nhựa, trong khi phần còn lại bao gồm thực phẩm không sử dụng, kim
loại, thủy tinh, vải, nhựa và gỗ; chiếm khoảng 75 – 90% lượng chất thải y tế.
Chất thải y tế nguy hại (Hazardous health-care waste) bao gồm 6 nhóm là
chất thải vật sắc nhọn, chất thải lây nhiễm, chất thải bệnh phẩm, chất thải dược
phẩm, chất thải hóa học và chất thải phóng xạ, từng loại đặc tính của chất thải
nguy hại được ghi nhận như sau:
Switzerland, 2.1 – 2.8.
18

Chất thải vật sắc nhọn (Sharps waste): Đây là loại chất thải có nguy cơ
gây thương tổn thương cho da như đứt, thủng (ví dụ: kim tiêm, dao mổ, tuýp
thủy tinh vỡ, …). Cho dù chất thải này có bị nhiễm khuẩn hay không thì chúng
vẫn được coi như loại chất thải có nguy cơ lây nhiễm và nguy hại cao. Vì vậy
chất thải vật sắc nhọn cần phải được quan tâm và chú ý khi phân loại, thu gom,
lưu giữ và vận chuyển nhằm đảm bảo an toàn cho nhân viên y tế, nhân viên vệ
sinh và môi trường.
Chất thải lây nhiễm (Infectious waste): Là chất thải có chứa các mầm
bệnh như: vi khuẩn, vi rút, ký sinh trùng, nấm với số lượng đủ lớn để gây bệnh
cho những người dễ bị cảm nhiễm. Nhóm chất thải này bao gồm: Chất thải từ
các phòng xét nghiệm; phòng mổ, chất thải từ khám nghiệm tử thi, xác động vật
đã bị nhiễm bệnh, có nguy cơ lây nhiễm cao; chất thải từ các bệnh nhân bị nhiễm
bệnh trong khu cách ly.
Chất thải bệnh phẩm (Pathological waste): Là chất thải có chứa các mô,
bệnh phẩm, bộ phận cơ thể hoặc các dịch cơ thể như máu, dịch cơ thể và các chất
thải khác từ phẫu thuật và khám nghiệm tử thi trên bệnh nhân bị bệnh nhiễm
trùng, bào thai con người và xác động vật bị nhiễm bệnh. Chất thải bệnh phẩm
và chất thải giải phẫu có thể bị nhiễm khuẩn hoặc không bị nhiễm khuẩn nhưng
theo khuyến cáo những chất thải này nên được coi là chất thải lây nhiễm.
Chất thải dược phẩm (Pharmaceutical waste): Bao gồm các loại thuốc quá
hạn, thuốc không sử dụng, đổ, vỡ, các loại thuốc đặc trị, vắc xin, huyết thanh mà
không còn cần thiết. Nhóm chất thải cũng gồm cả các dụng cụ, găng tay, chai lọ
chứa đựng chúng.
Chất thải hóa học (Chemical waste): Chất thải này có thể tồn tại dưới dạng
rắn, lỏng, khí được sinh ra trong quá trình chuẩn đoán, điều trị, tẩy rửa, khử
trùng, thí nghiệm của bệnh viên,… chất thải này có các đặc tính chủ yếu là ăn
mòn, gây nổ, gây độc tế bào.
Chất thải phóng xạ (Radioactive waste): Gồm các chất thải phóng xạ rắn,
lỏng, khí phát sinh từ các hoạt động chuẩn đoán, điều trị và nghiên cứu. Các tia
như tia X, tia gamma, gây ion hóa các chất trong tế bào và gây độc với gen.
19

1.2.2. Theo pháp luật Việt Nam 14
Trong khái niệm về chất thải y tế được nêu ra tại khoản 1 điều 63 Luật
Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009 đã đưa ra cách phân loại chất thải y tế bao
gồm: Chất thải rắn, chất thải lỏng, chất thải khí, chất thải hóa chất và chất thải y
tế phóng xạ. Tuy nhiên dựa vào các đặc điểm lý học, hóa học, sinh học và tính
chất nguy hại, chất thải trong các cơ sở y tế được phân chia thành các nhóm chất
thải lây nhiễm, chất thải nguy hại không lây nhiễm, chất thải thông thường và
ngoài ra còn có thêm chất thải phóng xạ từ hoạt động y tế, cụ thể như sau:
- Chất thải lây nhiễm bao gồm:
Chất thải lây nhiễm sắc nhọn là chất thải lây nhiễm có thể gây ra các vết
cắt hoặc xuyên thủng bao gồm: kim tiêm; bơm liền kim tiêm; đầu sắc nhọn của
dây truyền; kim chọc dò; kim châm cứu; lưỡi dao mổ; đinh, cưa dùng trong phẫu
thuật và các vật sắc nhọn khác;
Chất thải lây nhiễm không sắc nhọn bao gồm: Chất thải thấm, dính, chứa
máu hoặc dịch sinh học của cơ thể; các chất thải phát sinh từ buồng bệnh cách ly;
Chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao bao gồm: Mẫu bệnh phẩm, dụng cụ
đựng, dính mẫu bệnh phẩm, chất thải dính mẫu bệnh phẩm phát sinh từ các
phòng xét nghiệm an toàn sinh học, bao gồm các loại vi sinh vật có khả năng gây
bệnh nặng cho người, có khả năng lây truyền sang người và có biện pháp phòng,
chống lây nhiễm, điều trị hiệu quả trong trường hợp mắc bệnh15
;
Chất thải giải phẫu bao gồm: Mô, bộ phận cơ thể người thải bỏ và xác
động vật thí nghiệm.
- Chất thải nguy hại không lây nhiễm bao gồm các loại chất thải: Hóa chất
thải bỏ bao gồm hoặc có các thành phần nguy hại; dược phẩm thải bỏ thuộc
14
Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT
ban hành ngày 31/12/2015 của Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường quy định về quản lý chất thải
y tế, chương II, mục 1, điều 4
15
Chính phủ (2010), Nghị định số 92/2010/NĐ-CP ngày 30 tháng 8 năm 2010 của Chính phủ quy
định chi tiết thi hành Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm về bảo đảm an toàn sinh học tại phòng
xét nghiệm, Hà Nội, điều 3 khoản 1 điểm c.
20

nhóm gây độc tế bào hoặc có cảnh báo nguy hại từ nhà sản xuất; thiết bị y tế bị
vỡ, hỏng, đã qua sử dụng thải bỏ có chứa thủy ngân và các kim loại nặng; chất
hàn răng amalgam thải bỏ; Các bình chứa áp suất chưa bảo đảm rỗng hoàn toàn;
Các thiết bị vỡ, hỏng, đã qua sử dụng có chứa thủy ngân và các kim loại nặng
(nhiệt kế, huyết áp kế…)16
.
- Chất thải thông thường: Là các chất thải không có yếu tố lây nhiễm, hóa
học nguy hại, phóng xạ, dễ cháy, nổ bao gồm:
Chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trong sinh hoạt thường ngày của con
người và chất thải ngoại cảnh trong cơ sở y tế như chất thải phát sinh từ các
buồng bệnh (trừ các buồng cách ly); chất thải phát sinh từ các công việc hành
chính gồm giấy, báo, tài liệu, vật liệu đóng gói, thùng các tông, túi nilon, túi
đựng phim; chất thải ngoại cảnh như lá cây, rác từ các khu vực ngoại cảnh.
Chất thải rắn thông thường phát sinh từ cơ sở y tế có yếu tố nguy hại dưới
ngưỡng chất thải nguy hại như chất thải phát sinh từ các hoạt động chuyên môn y
tế như chai thủy tinh, chai huyết thanh, các vật liệu nhựa, các loại bột bó trong
gãy xương kín; những chất thải không dính máu, dịch sinh học và các chất hóa
học nguy hại.
Và các sản phẩm thải lỏng không nguy hại.
- Chất thải phóng xạ từ hoạt động y tế17
:
Chất thải phóng xạ từ hoạt động y tế hay chất thải sinh học y tế, là một
trong các nhóm thuộc Chất thải phóng xạ sinh học. Chất thải phóng xạ sinh học
là chất thải sinh học có chứa hoặc nhiễm bẩn các nhân phóng xạ với mức hoạt độ
lớn hơn giá trị nồng độ hoạt độ của các nhân phóng xạ cho phép gây nguy hại
bức xạ đối với con người và môi trường xung quanh. Nguồn chất thải phóng xạ
này có thể ở các dạng rắn, lỏng, khí và được phát sinh từ các hoạt động chuẩn
16 Bộ Tài nguyên và môi trường (2015), Thông tư số 36/2015/TT-BTNMT ngày 30 tháng 6 năm
2015 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý chất thải nguy hại, Hà Nội, phụ lục I
17
Bộ Khoa học và Công nghệ (2014), Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN ngày 25 tháng 08 năm
2014 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã
qua sử dụng, Hà Nội, Điều 2 khoản 3
21

đoán, điều trị, nghiên cứu và sản xuất. Chất thải sinh học y tế là các chất thải
sinh học có chứa hoặc nhiễm bẩn các nhân phóng xạ với mức độ lớn hơn mức
thanh lý, có khả năng thối rữa hoặc gây bệnh phát sinh từ các hoạt động khám,
chữa bệnh tại các cơ sở y tế, phòng thí nghiệm y học và từ nhà xác.
Trên đây là hai cách phân loại chất thải y tế trên thế giới và tại Việt Nam.
Nhìn chung, việc phân loại nguồn chất thải y tế giữa Việt Nam so với thế giới tuy
khác nhau về phân nguồn các nhóm chất thải nhưng sự chênh lệch không đáng kể
và đã bao quát được các loại chất thải phát sinh từ các hoạt động cơ sở y tế.
1.3. Nguồn phát sinh chất thải y tế
Chất thải y tế là loại chất thải phát sinh chủ yếu trong quá trình tiến hành
các hoạt động khám chữa bệnh. Trong chất thải y tế, cho dù tỉ lệ thành phần phần
trăm giữa chất thải nguy hại và chất thải không nguy hại (hoặc chất thải thông
thường) có sự chệnh lệch lớn nhưng chất thải y tế nói chung nếu không được xử
lý triệt để sẽ gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và sức khỏe con người.
Các nguồn phát chất thải y tế bao gồm18
:
Các bệnh viện: bệnh viện trung ương, bệnh viện huyện, bệnh viện trường
đại học
Cơ sở y tế khác: Dịch vụ chăm sóc y tế khẩn cấp, trung tâm y tế và trạm
xá, phòng khám sản khoa, phòng khám ngoại trú, trung tâm lọc máu, dịch vụ y tế
quân sự, bệnh viện hoặc phòng khám tù nhân.
Các phòng thí nghiệm liên quan và các trung tâm nghiên cứu: các phòng
thí nghiệm y tế và y sinh học, trung tâm nghiên cứu y tế.
Trung tâm nghiên cứu và thử nghiệm động vật
Ngân hàng máu và dịch vụ thu gom máu
Viện dưỡng lão cho người già.
Với số lượng lớn các cơ sở y tế đồng nghĩa sẽ có nhiều nguồn phát sinh
chất thải một lượng lớn chất thải y tế hàng ngày theo các hoạt động y tế.
Switzerland, Box 2.3
22

Tất cả các hoạt động trong bệnh viện đều có thể tạo ra chất thải và có khả
năng tác động đến môi trường và ảnh hưởng sức khỏe con người và cộng đồng.
Việc nắm giữ được các nguồn phát sinh của chất thải sẽ giúp các hoạt động quản
lý chất thải y tế được hiệu quả hơn. Không có một tài liệu nào trên thế giới có thể
thống kê được hết các chất thải phát sinh từ các hoạt động của cơ sở y tế. Mỗi cơ
sở y tế khác nhau sẽ có các nguồn phát sinh chất thải y tế khác nhau, tùy thuộc
vào từng hoạt động riêng. Đối với các cơ sở y tế có quy mô càng lớn thì lượng
chất thải phát sinh nhiều và nguồn phát sinh chất thải càng phức tạp.
1.4. Tác động của chất thải y tế đối với môi trường và sức khỏe cộng
đồng19
1.4.1. Đối với môi trường
Tác động đến môi trường đất
Các chất thải y tế khi chôn lấp nếu không được xử lý đúng cách, các
đường ống xả nước thải từ bệnh viện nếu không được quản lý và xử lý thì các vi
sinh vật gây bệnh, hóa chất độc hại nguy hiểm có thể ngấm vào đất làm nhiễm
độc đất khiến cho việc tái sử dụng bãi chôn lấp sẽ gặp khó khăn.
Tác động đến môi trường không khí
Chất thải y tế từ hoạt động của các cơ sở y tế từ khi phát sinh đến khâu xử
lý cuối cùng đều gây ra những tác động xấu đến môi trường không khí. Khi chất
thải phát sinh phân loại tại nguồn, trong quá trình vận chuyển các vi khuẩn gây
bệnh, hóa chất,… có thể phát tán vào nguồn không khí; khi xử lý chất thải y tế
nếu chất thải vứt bừa bãi, tồn đọng sẽ gây ra các mùi khó chịu cho khu vực xung
quanh; nước thải cơ sở y tế gây ô nhiễm không khí do quá trình phân tán các chất
độc hại, mùi từ các bể chứa nước thải, đường ống dẫn nước thải từ các nơi phát
sinh đến các nơi tập trung; các chất thải từ lò đốt trong điều kiện không lý tưởng
gồm những chất ô nhiễm như bụi, khí NO2, SO2, các hợp chất hữu cơ bay hơi
như dioxin, chì, thủy ngân, các khí thải từ khâu đốt rác gây ra các mùi ảnh hưởng
đến không khí xung quanh khu vực xử lý.
19
Đinh Hữu Dũng (2003), Nghiên cứu thực trạng tình hình quản lý và ảnh hưởng của chất thải rắn y tế
lên môi trường và sức khỏe cộng đồng, đề xuất và giải pháp, Luận văn Thạc sĩ khoa học,
Trường Đại học Y Hà Nội, Hà Nội.
23

Tác động đến môi trường nước
Nguồn nước có thể bị nhiễm bẩn do các chất độc hại có trong chất thải y
tế. Chúng có thể chứa các vi sinh vật gây bệnh, các kim loại nặng như thủy ngân
từ nhiệt kế, bạc từ quá trình tráng rửa phim X quang. Một số dược phẩm nhất
định nếu xả thải không xử lý có thể gây nhiễm độc nguồn nước ngầm. Bên cạnh
đó, xả thải bừa bãi chất lây nhiễm vào chất thải thông thường có thể gây nguy cơ
ô nhiễm nguồn nước.
1.4.2. Đối với sức khỏe con người
Chất thải y tế là chất thải nguy hiểm, có khả năng chứa đựng các loại vi
sinh vật gây bệnh, các chất độc hại như hóa chất, chất gây độc tế bào, chất phóng
xạ,… Các tác nhân gây bệnh có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua các con
đường trực tiếp như qua các vết bị trầy xước, qua đường hô hấp, qua đường tiêu
hóa hoặc qua các con đường gián tiếp như do ô nhiễm môi trường trong và ngoài
cơ sở y tế hoặc tiếp xúc với các tác nhân trung gian như thực phẩm hoặc ruồi,
muỗi, chuột,…
Ngoài ra, trong quá trình thu gom, vận chuyển và lưu giữ; chất thải y tế
nguy hại có thể bị rò rỉ, giải thoát, đổ tràn ra môi trường xung quanh. Việc rơi
vãi các chất thải y tế lây nhiễm, đặc biệt là loại chất thải lây nhiễm có nguy cơ
lây nhiễm cao có thể làm lây lan mầm bệnh trong cơ sở y tế và bệnh viện gây
nên đợt bùng phát nhiễm trùng bệnh viện đối với cán bộ, nhân viên trong cơ sở y
tế; bệnh nhân, người nhà bệnh nhân; kể cả việc gây ô nhiễm môi trường đất và
nước tại chỗ.
Việc tiếp xúc với các chất thải y tế có thể gây nên bệnh tật hoặc tổn
thương, có thể do một hoặc nhiều đặc trưng như: chất thải y tế có chứa đựng các
yếu tố truyền nhiễm, các loại hóa dược có thành phần gây độc tế bào nguy hiểm,
các chất chứa đồng vị phóng xạ, các vật sắc nhọn có thể gây tổn thương, các chất
thải có yếu tố ảnh hưởng tâm lý xã hội. 20
Nguy cơ từ chất thải lây nhiễm và các vật sắc nhọn:
20 Đinh Hữu Dũng (2003), Nghiên cứu thực trạng tình hình quản lý và ảnh hưởng của chất thải rắn
y tế lên môi trường và sức khỏe cộng đồng, đề xuất và giải pháp, Luận văn Thạc sĩ khoa học,
Trường Đại học Y Hà Nội, Hà Nội.
24

Nguy cơ chất thải lây nhiễm gồm vi sinh vật gây bệnh có trong chất thải.
Chúng có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua nhiều đường khác nhau như
vết thương, vết cắt trên da, niêm mạc; hệ thống hô hấp, hệ thống tiêu hóa... Sự
xuất hiện các loại vi khuẩn kháng kháng sinh và kháng hóa chất khử khuẩn có
thể do nguyên nhân quản lý, xử lý chất thải y tế không an toàn. Các vật sắc nhọn
không chỉ gây ra vết thương trên da mà chúng còn gây nhiễm trùng vết thương
nếu chúng bị nhiễm bẩn. Trước đây, một khảo sát của Viện Y học lao động và
môi trường ghi nhận 35% số cán bộ, nhân viên y tế bị thương tích do vật sắc
nhọn gây nên và 70% trong số đó bị tổn thương do vật sắc nhọn trong sự nghiệp
y tế. Sự tổn thương do vật sắc nhọn sử dụng trong y tế có khả năng lây truyền
các bệnh nhiễm trùng nguy hiểm như HIV, HBV và HCV. Theo thống kê có
khoảng 80% nhiễm trùng HIV, HBV, HCV nghề nghiệp là do thương tích vì vật
sắc nhọn và kim tiêm. Ngoài ra, việc tái chế, tái sử dụng hoặc xử lý không an
toàn chất thải y tế lây nhiễm bao gồm cả chất nhựa và các vật sắc nhọn có thể có
tác động lâu dài đến sức khỏe của cộng đồng người
dân.21
Nguy cơ từ các chất thải gây độc tế bào:
Quá trình tiếp xúc với các chất độc có trong công tác y tế có thể xảy ra đối
với các nhân viên y tế khi chuẩn bị hoặc đang trong quá trình điều trị cho bệnh
nhân bằng các thuốc đặc biệt hoặc bằng phương pháp hóa trị liệu. Các phương
pháp tiếp xúc chính là hít phải hóa chất nhiễm độc ở dạng bụi hoặc hơi qua
đường hô hấp, bị hấp thụ qua da do tiếp xúc trực tiếp, qua đường tiêu hóa do ăn
phải thực phẩm nhiễm thuốc, hóa chất có tính độc hại. Mối nguy hiểm cũng có
thể xảy ra khi tiếp xúc với các loại dịch và các chất tiết ra của bệnh nhân đang
được điều trị bằng hóa liệu. Nhiều loại thuốc có tính độc cao gây nên các hậu
quả hủy hoại cục bộ sau khi tiếp xúc với da hoặc mắt. Chúng có thể gây ra chóng
mặt, buồn nôn, đau đầu hoặc viêm da.
Nguy cơ từ chất thải hóa dược phẩm
21 Nguyễn Võ Hinh (2013), Nguy cơ môi trường ô nhiễm ảnh hưởng sức khỏe do chất thải y
tế, bài viết chuyên đề trên trang http://www.impe-qn.org.vn/ ngày 25/03/2015.
25

Nhiều hóa chất và dược phẩm dùng trong các cơ sở y tế là chất thải nguy
hại như độc dược, chất gây độc tế bào, chất dễ cháy, chất ăn mòn, chất gây nổ,
chất gây phản ứng gây nguy cơ đe dọa sức khỏe con người. Các loại chất này
thường chiếm số lượng nhỏ trong chất thải y tế, với số lượng lớn hơn có thể tìm
thấy khi chúng quá hạn, dư thừa hoặc hết tác dụng cần vứt bỏ. Các chất này có
thể gây tổn thương như bỏng, gây sốc, các bệnh nhiễm độc hoặc gây ảnh hưởng
đến di truyền.
Nguy cơ từ chất thải phóng xạ
Loại bệnh và hội chứng gây ra do chất thải phóng xạ được xác định bởi
phạm vi tiếp xúc và loại chất thải đối tượng. Nó có thể là hội chứng đau đầu, hoa
mắt, chóng mặt,… Chất thải phóng xạ là một loại độc hại với tế bào, gen nên khi
tiếp xúc với các nguồn phóng xạ có hoạt tính cao như nguồn phóng xạ của các
thiết bị chuẩn đoán y tế có thể gây ra một loạt các tổn thương như phá hủy các
mô, có thể gây bỏng cấp tính.
1.5. Sự cần thiết của pháp luật về quản lý chất thải y tế
Chất thải y tế là loại chất thải có nhiều tác nhân gây hại đến cho sức khỏe
con người và môi trường sống xung quanh. Dù cho lượng chất thải y tế nguy hại
chiếm một tỷ lệ nhỏ trong tổng số lượng chất thải hàng ngày hàng giờ đang được
phát sinh tại các cơ sở y tế thì chất thải y tế luôn được coi là một trong những
chất thải nguy hại nhất cần có những biện pháp quản lý, xử lý cẩn thận và chặt
chẽ. Có kiểm soát được nguồn chất thải, lượng chất thải phát sinh thì chúng ta
mới có thể bảo vệ được chính cuộc sống của chính mình.
Tại Giơ-ne-vơ năm 1954, dự thảo Tuyên ngôn các nguyên tắc về quyền
con người và môi trường đã được nhóm các nhà chuyên gia, nghiên cứu về nhân
quyền và Luật môi trường quốc tế liệt kê một cách toàn diện các thành phần thiết
yếu của quyền con người đối với môi trường gồm 27 điểm, 5 phần trong đó có
một số quyền cơ bản như: quyền được sống trong môi trường không bị ô nhiễm,
không có suy thoái môi trường, không bị tác động bởi các hoạt động có ảnh
hưởng tiêu cực đến môi trường; quyền được bảo vệ và bảo tồn môi trường không
26

khí, đất trồng, nước biển, thực vật, động vật, các quy trình thiết yếu hay quyền có
thực phẩm sạch, nước sạch, vệ sinh, an toàn,…. 22
Từ thế giới tới Việt Nam, từ Giơ-ne-vơ đến Hà Nội, tại Nghị quyết số
41/NQ-TW ngày 15 tháng 11 năm 2004 của Bộ Chính trị về bảo vệ môi trường
trong thời kỳ đầy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cũng đã nhấn mạnh
một trong những nhiệm vụ cần thực hiện là tăng cường kiểm soát ô nhiễm tại
nguồn, chú trọng quản lý chất thải, nhất là chất thải nguy hại trong dịch vụ y tế.
Đến Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24 tháng 5 năm 2005 của Bộ Chính trị
về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010,
định hướng đến năm 2020 cũng đưa ra các yêu cầu cần phải hoàn thiện hệ thống
pháp luật về tài nguyên và môi trường theo hướng chặt chẽ, bảo vệ và phát triển bền
vững các tài nguyên thiên nhiên, bảo đảm các quyền con người về môi trường.
Tóm lại, con người có quyền được sống trong một môi trường trong lành,
nhưng việc quyết định môi trường có trong lành hay không cũng phụ thuộc vào
chính con người. Chất thải y tế đối là một trong những loại chất thải đứng đầu về
mức độ nguy hiểm và tầm ảnh hưởng tới môi trường, con người. Do đó, để bảo
vệ tốt cuộc sống của chính mỗi cá nhân, của cộng đồng thì chúng ta cần phải
quản lý chất thải y tế tốt. Muốn được như vậy thì cần phải có hệ thống pháp luật
quản lý chất thải y tế nghiêm minh, rõ ràng, phù hợp với thực tiễn và áp dụng
một cách hiệu quả.
Pháp luật chính là chìa khóa để thúc đẩy con người làm việc có trách
nhiệm hơn với môi trường mình đang sống hay với chỉnh bản thân mỗi cá nhân.
Hệ thống pháp luật Việt Nam quy định về quản lý các chất thải y tế sẽ được làm
rõ trong chương II.
22
Mai Hải Đăng (2015), Pháp luật quốc tế và Việt Nam về môi trường với việc bảo vệ quyền con
người, NXB Tư pháp, Hà Nội, mục 1.2.3, trang 20 – 22.
27

CHƯƠNG II: QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ QUẢN LÝ
CHẤT THẢI Y TẾ, THỰC TIỄN ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI
HIỆN NAY
2.1. Quy định của pháp luật Việt Nam về quản lý chất thải y tế
2.1.1. Trách nhiệm của các chủ thể trong việc bảo vệ môi trường đối với
cơ sở y tế.
Trách nhiệm của chủ thể phát sinh nguồn chất thải y tế:
Chất thải y tế là các chất thải phát sinh từ hoạt động của cơ sở y tế nên chủ
thể phát sinh nguồn chất thải cần phải chịu trách nhiệm pháp lý trước tiên chính
là chủ đầu tư và người đứng đầu các bệnh viện, cơ sở y tế. Giám đốc, người
đứng đầu cơ sở y tế phải thực hiện các đầy đủ và nghiêm túc các yêu cầu bảo vệ
môi trường gồm:
Việc phân loại chất rắn y tế cần làm ngay tại nguồn; trong hoạt động thu
gom, vận chuyển, lưu giữ, xử lý chất thải rắn y tế, nước thải y tế , khí thải phải
bảo đảm đạt các quy chuẩn kỹ thuật môi trường;
Luôn chuẩn bị sẵn các kế hoạch, trang thiết bị phòng ngừa, ứng phó với
các sự cố môi trường do chất thải y tế gây ra;
Các chất thải có nguy cơ lây nhiễm phải được xử lý sơ bộ loại bỏ mầm
bệnh trước khi chuyển về nơi lưu giữ, xử lý, tiêu hủy tập trung;
Các cơ sở y tế sử dụng thiết bị, dụng cụ y tế có chất phóng xạ phải đáp
ứng yêu cầu của pháp luật về an toàn bức xạ hạt nhân;
Đối với chủ đầu tư bệnh viện, cơ sở y tế có trách nhiệm xây dựng đầy đủ
công trình vệ sinh, hệ thống thu gom, lưu giữ, xử lý chất thải.23
Ngoài ra, người đứng đầu các cơ sở y cần phải có trách nhiệm tổ chức
truyền thông, tổ chức đào tạo, phổ biến pháp luật về quản lý chất thải y tế cho tất
cả các cán bộ nhân viên, viên chức và người lao động của các cơ sở y tế; hàng
23 Quốc hội (2014), Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, Hà Nội, Điều 72
28

năm cần phải báo cáo kết quả quản lý chất thải y tế cho Sở Y tế, Sở Tài nguyên
và Môi trường địa phương được biết.24
Đối với riêng việc quản lý chất thải phóng xạ thì trách nhiệm của chủ thể,
người đứng đầu cơ sở y tế đã được quy định chi tiết tại Điều 12 Thông tư số
22/2014/TT-BKHCN ban hành ngày 25 tháng 08 năm 2014 của Bộ Khoa học và
Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua sử
dụng. Chất thải phóng xạ y tế là một trong những loại chất thải vô cùng nguy
hiểm có sức ảnh hưởng rộng, gây nên những biến chứng nguy hiểm nên việc
quản lý các chất thải phóng xạ cũng được Bộ Khoa học và Công nghệ quy định
chặt chẽ cho cả người đứng đầu cơ sở và người vận chuyển chất thải phóng xạ.
Tầm quan trọng của những người đứng đầu cơ sở y tế là điều không thể
phủ nhận, có chặt chẽ trong việc quản lý chất thải y tế, đảm bảo các tiêu chuẩn
yêu cầu được đặt ra thì chất thải y tế mới có thể được xử lý an toàn, hiệu quả.
Trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền:
Trong việc quản lý chất thải y tế, pháp luật đã quy định cụ thể Bộ trưởng
Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cùng các
Bộ, ban ngành địa phương liên quan phải tổ chức triển khai thực hiện pháp luật
về bảo vệ môi trường trong hoạt động y tế, an toàn vệ sinh thực phẩm, hoạt động
mai táng, hỏa táng; cần tổ chức việc thống kê nguồn thải, đánh giá mức độ ô
nhiễm, xử lý chất thải của các cơ sở y tế và hoạt động khác trong lĩnh vực quản
lý chất thải y tế 25
.
Trách nhiệm của từng cơ quan trong quản lý chất thải y tế bao gồm: 26
24 Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT
y tế, Mục II, chương IV, Điều 23, điều 24.
25 Quốc hội (2014), Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, Hà Nội, Điều 143 khoản 2
26 Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT
y tế, Mục I, Chương IV, Điều 18, 19, 20. 21, 22.
29

Trách nhiệm của Bộ Y tế: hướng dẫn Sở y tế, các cơ sở y tế trong việc
quản lý chất thải y tế; phê duyệt, thống nhất chương trình tài liệu đào tạo về quản
lý chất thải y tế, đưa nội dung quản lý chất thải y tế vào chương trình đào tạo của
các trường đào tạo y; phổ biến đào tạo cho các Sở Y tế, các cơ sở y tế; kiểm tra
việc thực hiện các công việc trên.
Trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường: hướng dẫn Sở Tài nguyên
và Môi trường thực hiện các quy định về quản lý chất thải y tế; phối hợp với Bộ
Y tế tổ chức phổ biến pháp luật về quản lý chất thải y tế.
Trách nhiệm của Sở Y tế: hướng dẫn, tổ chức đào tạo, truyền thông, phổ
biến pháp luật về quản lý chất thải y tế cho các cơ sở y tế trên địa bàn tỉnh; phối
hợp với Sở Tài nguyên và Môi trường xây dựng, tổ chức, thanh tra, kiểm tra các
hoạt động trong việc xử lý chất thải y tế của các cơ sở y tế; báo cáo kết quả quản
lý chất thải y tế cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt.
Trách nhiệm của Sở Tài nguyên và Môi trường: phối hợp với Sở Y tế thực hiện
các kế hoạch quản lý chât thải y tế; tổng hợp báo cáo quản lý chất thải nguy hại.
Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp: trực tiếp xem xét các kế
hoạch, thanh tra, kiểm tra các hoạt động quản lý chất thải y tế tại các cơ sở y tế
trên địa bàn mình quản lý; phối hợp hoạt động với các tổ chức khác bao gồm Bộ
Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Sở Y tế, Sở Tài nguyên và Môi trường.
Ngoài ra, đối với việc quản lý chất thải y tế là chất thải phóng xạ còn có
sự tham gia của Cục An toàn bức xạ hạt nhân và Sở Khoa học và Công nghệ các
tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quản lý, trong đó: 27
Trách nhiệm của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân: tổ chức, giám sát thu
gom chất thải phóng xạ không xác định được chủ nguồn chất thải phóng xạ;
hướng dẫn các biện pháp quản lý chất thải phóng xạ;thanh tra việc tuân thủ các
27
Bộ Khoa học và Công nghệ (2014), Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN ban hành ngày 25/08/2014
của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua
sử dụng, Hà Nội, Điều 16.
30

quy định pháp luật về quản lý chất thải phóng xạ trong phạm vi cả nước và xử lý
đối với các vi phạm.
Trách nhiệm của Sở Khoa học và Công nghệ các tỉnh, thành phố trực thuộc
trung ương: cùng tổ chức và phối hợp với Cục An toàn bức xạ và hạt nhân thu gom
chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ được phát hiện trên địa bàn quản lý mà không
xác định được chủ, thanh tra việc tuân thủ các quy định pháp luật về quản lý chất
thải phóng xạ và xử lý đối với các vi phạm; hướng dẫn các tổ chức, cá nhân hoạt
động trên địa bàn địa phương về biện pháp quản lý chất thải phóng xạ.
Trên đây là những cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm trong
việc chỉ đạo các hoạt động quản lý chất thải y tế, nói một cách đơn giản thì họ
như những “người lái đầu tàu” hướng dẫn các hoạt động quản lý chất thải y tế
sao cho đảm bảo “con tàu” đi đúng hướng, không gây ảnh hưởng xấu đến môi
trường xung quanh và sức khỏe cộng đồng.
2.1.2. Quy định về phân loại, thu gom, lưu giữ, tái chế chất thải y tế.
Thông tư liên tịch số số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ban hành ngày
31/12/2015 của Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường quy định về quản lý chất
thải y tế (gọi tắt là Thông tư liên tịch số 58/2015/ TTLT-BYT-BTNMT) đã quy
định chi tiết các khâu phân loại, thu gom, lưu giữ, giảm thiểu và tái chế chất thải
y tế đối với các loại chất thải: chất thải lây nhiễm sắc nhọn, chất thải lây nhiễm
không sắc nhọn, chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao, chất thải giải phẫu, chất thải
nguy hại không lây nhiễm dạng rắn, chất thải nguy hại không lây nhiễm dạng
lỏng, chất thải tế thông thường không phục vụ mục đích tái chế, chất thải thông
thường phục vụ mục đích tái chế và nước thải.
Đối với các chất thải phóng xạ việc quy định về thu gom, lưu giữ được
nêu rõ tại Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN ban hành ngày 25 tháng 08 năm
2014 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và
nguồn phóng xạ đã qua sử dụng (gọi tắt là Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN).
31

a) Phân loại chất thải y tế
Phân loại chất thải y tế cần phải tuân theo các nguyên tắc bao gồm28
:
Chất thải y tế nguy hại và chất thải y tế thông thường phải được phân loại
ngay tại nơi phát sinh và tại thời điểm phát sinh để quản lý. Điều này đã được
khẳng định ngay từ Luật Bảo vệ môi trường năm 2014 tại điều 72 với yêu cầu
phân loại chất thải rắn tại nguồn đúng các quy chuẩn kỹ thuật môi trường được
đặt ra.
Từng loại chất thải y tế phải phân loại riêng vào trong bao bì, dụng cụ,
thiết bị lưu chứa chất thải gồm:
Chất thải lây nhiễm sắc nhọn: Đựng trong thùng hoặc hộp có màu vàng;
Chất thải lây nhiễm không sắc nhọn: Đựng trong túi hoặc trong thùng có
lót túi và có màu vàng;
Chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao: Đựng trong túi hoặc trong thùng có
lót túi và có màu vàng;
Chất thải giải phẫu: Đựng trong 2 lần túi hoặc trong thùng có lót túi và có
màu vàng;
Chất thải nguy hại không lây nhiễm dạng rắn: Đựng trong túi hoặc trong
thùng có lót túi và có màu đen;
Chất thải nguy hại không lây nhiễm dạng lỏng: Đựng trong các dụng cụ có
nắp đậy kín màu đen;
Chất thải y tế thông thường không phục vụ mục đích tái chế: Đựng trong
túi hoặc trong thùng có lót túi và có màu xanh;
Chất thải y tế thông thường phục vụ mục đích tái chế: Đựng trong túi hoặc
trong thùng có lót túi và có màu trắng.
28
Bộ Y tế-Bộ Tài nguyên môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT
y tế, Điều 6.
32

Đối với các trường hợp các chất thải y tế nguy hại không có khả năng
phản ứng, tương tác với nhau và áp dụng cùng một phương pháp xử lý có thể
được phân loại chung.
Khi chất thải lây nhiễm để lẫn với các chất thải khác hoặc ngược lại thì
hỗn hợp chất đó phải được thu gom, lưu giữ và xử lý như chất thải lây nhiễm.29
b) Thu gom chất thải y tế:
Việc thu gom chất thải y tế được quy định như sau 30
Thu gom chất thải lây nhiễm: phải được thu gom riêng theo đúng quy
trình thu gom (túi đựng chất thải phải buộc kín, thùng đựng chất thải phải có nắp
đậy kín đảm bảo không bị rơi, rò rỉ chất thải trong quá trình thu gom) từ nơi phát
sinh về khu vực lưu giữ chất thải trong khuôn viên cơ sở y tế. Riêng đối với các
chất thải có nguy cơ lây nhiễm cao phải được xử lý sơ bộ trước khi thu gom về
khu lưu giữ, xử lý chất thải trong khuôn viên cơ sở y tế.
Một ngày ít nhất một lần cần thu gom chất thải lây nhiễm từ nơi phát sinh
về khu lưu giữ chất thải trong khuôn viên cơ sở y tế; nếu lượng chất thải lây
nhiễm phát sinh dưới 5kg/ngày thì tối thiểu một tháng một lần.
Thu gom chất thải nguy hại không lây nhiễm: được thu gom và lưu giữ
riêng tại khu lưu giữ chất thải trong khuôn viên cơ sở y tế. Đối với các chất hàn
răng amalgam thải và thiết bị y tế vỡ,hỏng, đã qua sử dụng có chứa thủy ngân
được thu gom và lưu giữ riêng trong các hộp bằng nhựa hoặc các vật liệu phù
hợp đảm bảo không bị rò rỉ hay phát tán hơi thủy ngân ra môi trường.
Thu gom chất thải y tế thông thường: các chất thải phục vụ mục đích tái
chế và chất thải không phục vụ mục đích tái chế được thu gom riêng.
29
Bộ Y tế-Bộ Tài nguyên môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT
y tế, Điều 6.
30 Bộ Y tế-Bộ Tài nguyên môi trường (2015), Thông tư liên tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT
y tế, Điều 7
33

Thu gom chất thải y tế sinh học (thuộc chất thải phóng xạ sinh học) hay
còn gọi là chất thải phóng xạ trong y tế tuân theo các yêu cầu sau:
Đối với chất thải phóng xạ rắn: phải được thu gom từng loại riêng biệt;
nếu đựng trong thùng phải có nắp đậy, đóng mở bằng bàn đạp chân có lót túi
nylon ở bên trong, thiết kế thích hợp để bảo vệ chống chiếu ngoài cho nhân viên
bức xạ và có dấu hiệu cảnh báo bức xạ dán bên ngoài. Bao, túi thu gom chất thải
phóng xạ phải có màu khác nhau cho các loại chất thải phóng xạ khác nhau với
thông tin ghi trên nhãn gồm: số nhận dạng của thùng, bao, túi đựng; nhân phóng
xạ có trong chất thải; phân loại của chất thải; nơi phát sinh chất thải; các yếu tố
nguy hiểm khác. Sau đó các chất thải phóng xạ rắn phải được thu gom lập thành
hồ sơ.
Đối với chất thải phóng xạ lỏng (nước thải phóng xạ): phải được thu gom
tách khỏi nước thải không phóng xạ vào các bể chứa hoặc các bình đựng đáp ứng
đảm bảo các yêu cầu: bình phải được thiết kế che chắn thích hợp để bảo vệ
chống chiếu ngoài cho các nhân viên và bảo đảm ngăn ngừa việc rò rỉ nước thải
phóng xạ ra môi trường, bình đựng nước thải phóng xạ thu gom phải đặt trong
một thùng kim loại, giữa thùng kim loại và bình phải đổ chất hấp thụ để hấp thụ
nước rò rỉ, bình đựng và thùng bên ngoài phải có nắp đậy kín, có gắn dấu hiệu
cảnh báo bức xạ. Các bình đựng thu gom nước thải phóng xạ phải dán nhãn
thông tin nhận dạng như quy định đối với thùng, bao, túi thu gom chất thải dạng
rắn trước khi chuyển vào nơi lưu giữ tạm thời; Nước thải phóng xạ thu gom phải
được lập thành hồ sơ và lưu giữ. 31
c) Lưu giữ chất thải y tế
Các tiêu chuẩn lưu giữ chất thải y tế bao gồm:32
31
Bộ Khoa học và Công nghệ (2014), Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN ban hành ngày 25/08/2014 của
Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua sử dụng,
Hà Nội, Điều 4.
y tế, Điều 8
34

Đối với các cơ sở y tế bố trí khu vực lưu giữ chất thải y tế trong khuôn
viên đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật như: có mái che cho khu vực, không để nền bị
ngập lụt, tránh nước mưa chảy tràn từ bên ngoài vào, không bị chảy tràn chất
lỏng ra bên ngoài khi có sự cố rò rỉ, đổ tràn. Phân chia các ô hoặc có dụng cụ,
thiết bị lưu giữ riêng cho từng loại chất thải hoặc nhóm chất thải có cùng tính
chất. Có vật liệu hấp thụ (như cát khô hoặc mùn cưa) và xẻng để sử dụng trong
trường hợp rò rỉ, đổ tràn chất thải y tế nguy hại ở dạng lỏng. Có thiết bị phòng
cháy chữa cháy theo hướng dẫn của cơ quan có thẩm quyền về phòng cháy chữa
cháy.
Đối với dụng cụ, thiết bị lưu chứa chất thải y tế nguy hại phải đáp ứng có
thành cứng, không bị bục vỡ, rò rỉ dịch thải trong quá trình lưu giữ chất thải; có
hình biểu tượng loại chất thải lưu giữ; phải được làm bằng vật liệu không có
phản ứng với chất thải lưu chứa và có khả năng chống được sự ăn mòn nếu lưu
chứa chất thải có tính ăn mòn. Trường hợp lưu chứa hóa chất thải ở dạng lỏng
phải có nắp đậy kín để chống bay hơi và tràn đổ chất thải.
35

BẢNG 2.1. BIỂU TƯỢNG TRÊN BAO BÌ, DỤNG CỤ, THIẾT BỊ
LƯU CHỨA CHẤT THẢI Y TẾ
CẢNH BÁO VỀ CHẤT THẢI CÓ CHỨA
CẢNH BÁO VỀ CHẤT THẢI CÓ CHỨA
CHẤT GÂY ĐỘC TẾ BÀO CHẤT GÂY BỆNH
BIỂU TƯỢNG CHẤT THẢI TÁI CHẾ
CẢNH BÁO CHUNG VỀ SỰ NGUY
HIỂM CỦA CHẤT THẢI NGUY HẠI
CẢNH BÁO VỀ CHẤT THẢI CÓ CHỨA CẢNH BÁO VỀ CHẤT THẢI CÓ CHỨA
CÁC CHẤT ĐỘC HẠI CHẤT ĂN MÒN
CẢNH BÁO VỀ CHẤT THẢI CÓ CHẤT
DỄ CHÁY
36

(Nguồn: Quy chế quản lý chất thải y tế Ban hành kèm theo Thông tư liên
tịch số 58/2015/TTLT-BYT-BTNMT ngày 31/12/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế và
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về quản lý chất thải y tế, Phụ lục số 02)
Các loại chất thải khác nhau phải được lưu giữ riêng tại từng khu vực.
Đối với chất thải lây nhiễm thời gian lưu giữ sẽ khác nhau: không quá 2
ngày trong điều kiện bình thường. nếu bảo quản lạnh dưới 8o
C thời gian lưu giữ
không quá 7 ngày; nếu có lượng chất thải lây nhiễm dưới 5kg/ngày lưu giữ
không quá 3 ngày trong điều kiện bình thường; nếu chuyển từ cơ sở khác về phải
xử lý luôn trong ngày nếu không phải lưu giữu dưới 20o
C và trong thời gian
không quá 2 ngày.
Đối với việc lưu giữ các chất thải phóng xạ trong hoạt động y tế thì chất
thải phóng xạ dạng rắn và nước thải phóng xạ sau khi thu gom vào bình đựng
phải được lưu giữ tại cơ sở phát sinh chất thải để chờ phân rã trước khi thải ra
môi trường hoặc chờ để chuyển đi xử lý, hoặc chuyển đến cơ sở lưu giữ chất thải
phóng xạ. Trường hợp nước thải phóng xạ nếu không được thu gom vào bình
đựng phải được thu gom và lưu giữ trong các bể lưu giữ chờ xử lý hoặc chờ phân
rã. Nguồn phóng xạ sau khi chấm dứt sử dụng phải được lưu giữ cho đến khi
chuyển giao cho người sử dụng khác, chuyển giao cho cơ sở lưu giữ chất thải
phóng xạ hoặc chuyển trả cho nhà sản xuất, nhà cung cấp nước ngoài.33
d) Tái chế chất thải y tế
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo tăng cường tái chế chất thải y tế nhằm
mục đích tránh lãng phí, hạn chế gây ô nhiễm môi trường và lợi ích về kinh tế.
Pháp luật Việt Nam cũng đưa ra các quy định nhằm khuyến khích hoạt động
giảm thiểu, thu gom, tái sử dụng và tái chế chất thải34
.
33
Bộ Khoa học và Công nghệ (2014), Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN ban hành ngày 25/08/2014 của
Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua sử dụng,
Hà Nội, Điều 9.
34
Quốc hội (2014), Luật Bảo vệ môi trường năm 2014, Hà Nội, Điêu 6 khoản 3.
37

Nghị định số 38/2015/NĐ-CP của Chính phủ ngày 24/04/2015 quy định
về quản lý chất thải và phế liệu tại điểm b Khoản 5 Điều 49 cũng quy định chất
thải lây nhiễm nếu quá trình khử khuẩn xong thì sẽ được xử lý như đối với chất
thải thông thường bằng các phương pháp phù hợp.
Việc tái chế chất thải y tế chỉ dành cho các chất thải y tế thông thường và
các chất thải lây nhiễm sau khi đã xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi
trường được quản lý như chất thải y tế thông thường. Đối với các chất thải y tế
tái chế không được sử dụng để sản xuất các đồ dùng, bao gói sử dụng trong lĩnh
vực thực phẩm.35
Việc quản lý chất thải y tế nói chung và quản lý chất thải y tế
để phục vụ mục đích tái chế nếu không đúng quy định thì người đứng đầu cơ sở
y tế phải chịu trách nhiệm trước pháp luật.
2.1.3. Quy định về vận chuyển, xử lý chất thải y tế.
a) Quy định về vận chuyển các chất thải y tế
Đối với vận chuyển các chất thải y tế đã được quy định tại điều 11, điều
12 Thông tư liên tịch số 58/2015/ TTLT-BYT-BTNMT và điều 8, 11, 23 Thông
tư số 36/2015/TT-BTNMT ban hành ngày 30/6/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi
trường quy định về quản lý chất thải nguy hại (gọi tắt là Thông tư số
36/2015/TT-BTNMT). Theo đó:
Đối với vận chuyển chất thải y tế nguy hại để xử lý theo mô hình cụm cơ
sở y tế: thuê các đơn vị bên ngoài có giấy phép xử lý chất thải nguy hại hoặc
giấy phép hành nghề quản lý chất thải nguy hại để vận chuyển chất thải của cơ
sở y tế đến cơ sở xử lý cho cụm. Nếu cơ sở y tế tự vận chuyển hoặc không thuê
đơn vị trên thì phải đáp ứng các quy định và được Ủy ban nhân dân tỉnh, thành
phố trực thuộc trung ương phê duyệt kế hoạch thu gom, vận chuyển, xử lý chất
thải y tế trên địa bàn tỉnh.
y tế, Điều 10
38

Về phương tiện vận chuyển: sử dụng các xe thùng kín hoặc xe bảo ôn
chuyên dụng để vận chuyển hoặc sử dụng các loại phương tiện vận chuyển khác
để vận chuyển chất thải y tế nguy hại từ cơ sở y tế đến cơ sở xử lý cho cụm với
điều kiện Có thành, đáy, nắp kín, kết cấu cứng, chịu được va chạm, không bị
rách vỡ bởi trọng lượng chất thải, bảo đảm an toàn trong quá trình vận chuyển,
có biểu tượng về loại chất thải lưu chưa, đảm bảo không bị rơi đổ trong quá trình
vận chuyển. Ngoài ra trước khi vận chuyển, các chất thải lây nhiễm phải được
đóng gói trong các thùng, hộp hoặc túi kín, bảo đảm không bị bục, vỡ hoặc phát
tán trên đường vận chuyển.
Đối với vận chuyển chất thải y tế để xử lý theo mô hình tập trung:
Khi vận chuyển các chất thải nguy hại không lây nhiễm thì các phương
tiện, thiết bị lưu giữ, vận chuyển và xử lý chất thải nguy hại không lây nhiễm
phải có hệ thống định vị GPS được kết nối mạng thông tin trực tuyến để xác định
vị trí và ghi lại hành trình vận chuyển chất thải. Trừ các phương tiện vận chuyển
đường biển, đường sắt, đường hàng không thì mỗi một phương tiện, thiết bị chỉ
được đăng ký cho một giấy phép xử lý chất thải nguy hại. 36
Khi vận chuyển các chất thải lây nhiễm thì ngoài thực hiện các quy định
như vận chuyển chất thải nguy hại không lây nhiễm thì cần đáp ứng các yêu cầu
chất thải lây nhiễm trước khi vận chuyển phải được đóng gói trong các bao bì,
dụng cụ kín, bảo đảm không bục, vỡ hoặc phát tán chất thải trên đường vận
chuyển; thùng của phương tiện chuyên dụng để vận chuyển là loại thùng kín
hoặc thùng được bảo ôn;
Cuối cùng đối với việc vận chuyển chất thải y tế thông thường được thực
hiện theo các quy định về quản lý chất thải thông thường quy định các thiết bị lưu
chứa phải có kích cỡ phù hợp với thời gian lưu giữ; trong quá trình vận chuyển phải
đảm bảo không làm rơi vãi chất thải, gây phát tán bụi, mùi, nước rò rỉ.37
36
Bộ Tài nguyên và Môi trường (2015), Thông tư số 36/2015/TT-BTNMT ban hành ngày
30/6/2015 của Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định về quản lý chất thải nguy hại, Hà Nội, Điều
8
37
Chính phủ (2015), Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24 tháng 04 năm 2015 của Chính phủ về
quản lý chất thải và phế liệu, Hà Nội, Điều 17, khoản 3, khoản 4.
39

b) Quy định về xử lý chất thải y tế
Pháp luật Việt Nam có quy định cơ sở y tế phải có trách nhiệm xử lý chất
thải y tế đúng theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường. Đối với việc xử
lý chất thải y tế nguy hại phải được xử lý đạt đúng các quy chuẩn kỹ thuật quốc
gia về môi trường, ưu tiên lựa chọn các công nghệ thân thiện với môi trường, mà
vẫn đảm bảo xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về môi trường38
. Việc xử lý
chất thải y tế nguy hại được xử lý theo thứ tự ưu tiên từ: thứ nhất là xử lý tại cơ
sở xử lý chất thải y tế nguy hại tập trung hoặc cơ sở tập trung có hạng mục xử lý
chất thải y tế; thứ hai là xử lý theo mô hình cụm cơ sở y tế; thứ ba là tự xử lý tại
công trình xử lý chất thải y tế trong khuôn viên cơ sở y tế. 39
Hình thức xử lý chất thải y tế nguy hại theo mô hình cụm cơ sở y tế phải
được Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phê duyệt trong kế hoạch thu gom, vận chuyển,
xử lý chất thải y tế nguy hại trên địa bàn tỉnh với các nội dung về địa điểm, mô
hình xử lý chất thải y tế nguy hại; phạm vi, phương thức thu gom, vận chuyển
chất thải y tế nguy hại; thông tin về tổ chức, cá nhân tham gia thực hiện việc thu
gom, vận chuyển và xử lý chât thải y tế nguy hại đảm bảo phù hợp với điều kiện
kinh tế của từng địa phương và quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.
Việc xử lý chất thải y tế hiện nay chủ yếu là quá trình chôn, lấp hoặc đốt chất
thải hoặc nếu cơ sở y tế nào có đủ điều kiện thì sẽ ưu tiên sử dụng các công nghệ
không đốt.
Tại Chỉ thị số 05/CT-BYT ngày 6/7/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế về việc
thực hiện tăng cường công tác quản lý chất thải y tế trong bệnh viện cũng có quy
định hệ thống xử lý nước thải y tế phẩn đảm bảo theo QCVN 28:2010/BTNMT
và khí thải lò đốt chất rắn y tế của bệnh viện (nếu có) phải đảm bảo theo QCVN
02:2012/BTNMT. Trường hợp nếu không tự xử lý chất thải y tế, bệnh viện cần
38
Quốc hội (2009), Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009, Hà Nội, Điều 63, Khoản 2
39
Bộ Y tế, Bộ Tài nguyên và Môi trường (2015), “Thông tư liên tịch số số 58/2015/TTLT-BYT-
BTNMT ban hành ngày 31/12/2015 của Bộ Y tế và Bộ Tài nguyên môi trường quy định về quản lý
chất thải y tế”, Hà Nội, Điều 13
40

Pháp luật về quản lý chất thải y tế, thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội.doc

Pháp luật về quản lý chất thải y tế, thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Pháp luật về quản lý chất thải y tế, thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội.doc

Similar to Pháp luật về quản lý chất thải y tế, thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội.doc (20)

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤

More from Dịch vụ viết thuê đề tài trọn gói 👉👉 Liên hệ ZALO/TELE: 0917.193.864 ❤❤ (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Pháp luật về quản lý chất thải y tế, thực tiễn áp dụng trên địa bàn Hà Nội.doc