2

1. Μπακάλης Κώστας
history-logotexnia.blogspot.com
Γ. ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 20ό ΑΙΩΝΑ
4. Ο Α' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣΠΟΛΕΜΟΣ

2. Πηγή: http://www.venetokleio.gr
 Το κείμενο του σχολικού βιβλίου με πλαγιότιτλους

3. Πηγή: http://www.venetokleio.gr
 Το κείμενο του σχολικού βιβλίου με πλαγιότιτλους

4. Ο Α' ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ

5. ► Στην εικόνα δεξιά πιάτο με το βασιλιά της Ελλάδας
Κωνσταντίνο Α΄ (1913–1922) και ◄ στην εικόνα
αριστερά μαθητικό τετράδιο με τον Κωνσταντίνο Α΄ και
τον τελευταίο αυτοκράτορα της Βυζαντινής
Αυτοκρατορίας, Κωνσταντίνο ΙΑ΄ Παλαιολόγο
(1449–1453). Ο Κωνσταντίνος ήταν αρχηγός του
ελληνικού στρατού στους Βαλκανικούς Πολέμους και
μετά τη δολοφονία του πατέρα του, Γεώργιου Α΄, έγινε
βασιλιάς της Ελλάδας. Ήταν πολύ δημοφιλής,
υποστήριζε θερμά τη Μεγάλη Ιδέα και πολλοί τον
έβλεπαν σαν συνεχιστή του τελευταίου βυζαντινού
αυτοκράτορα.

6. Η σύγκρουση του παλατιού με τον Βενιζέλο,
 ο Διχασμός, όπως ονομάστηκε,
η άσκοπη και δαπανηρή επιστράτευση του 1915,
η δημιουργία της κυβέρνησης της Εθνικής Άμυνας στη
Θεσσαλονίκη και  η διάσπαση της χώρας σε δυο ουσιαστικά
κράτη,
ο συμμαχικός αποκλεισμός
και οι συγκρούσεις,
 Η συμμετοχή της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο πόλεμο
έγινε κάτω από δύσκολες και περίπλοκες συνθήκες.
 είχαν οπωσδήποτε μεγάλο οικονομικό και κοινωνικό κόστος
και υπονόμευσαν πολλά από τα κεκτημένα της προηγούμενης περιόδου.

7. Επαναστατική Τριανδρία: Βενιζέλος, Δαγκλής, Κουντουριώτης
Ποιο γνωστό τραγούδι περιγράφει το κίνημα της Εθνικής Άμυνας;
Το χάσμα μεταξύ βενιζελικών και αντιβενιζελικών έφτασε στην κορύφωσή του στα χρόνια του Εθνικού
Διχασμού. Την εποχή αυτή πολλές γελοιογραφίες σατίριζαν το κλίμα που επικρατούσε.  Εδώ η
τριανδρία της "Εθνικής Αμύνης" με τον Ε. Βενιζέλο να προπορεύεται. Τον ακολουθούν ο ναύαρχος Π.
Κουντουριώτης και ο στρατηγός Π. Δαγκλής. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α. Καθημερινή, Επτά Ημέρες, 8 Δεκεμβρίου
1996, σελ. 22.
© Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο
http://www.fhw.gr/chronos/13/gr/general/gallery/domestic_policy/ind025.html

8.  Αντίκτυπος πολιτικού διχασμού στην κοινωνία

10. ΙΔΙΟΜΟΡΦΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ 1917
 Όταν, με την επέμβαση των Συμμάχων, ενοποιήθηκε το 1917 η χώρα υπό τον Βενιζέλο,
 στάθηκε αδύνατο να αναλάβει, χωρίς εξωτερική αρωγή, το κόστος της συμμετοχής στον
πόλεμο.
Οι Σύμμαχοι προχώρησαν τότε σ' έναν ιδιόμορφο δανεισμό της χώρας, που θα είχε οδυνηρές
συνέπειες στο μέλλον.
Οι Σύμμαχοι ενέκριναν κατ' αρχήν μεγάλο δάνεια προς την Ελλάδα:
Η Μεγάλη Βρετανία
12.000.000 λίρες Αγγλίας,
Η Γαλλία
300.000.000 γαλλικά φράγκα
ΗΠΑ
50.000.000 δολάρια
Ο δανεισμός ήταν όμως θεωρητικός.
Το ποσά αυτά:
i. δεν εκταμιεύτηκαν
ii. ούτε δόθηκαν στην Ελλάδα.
iii. Θεωρήθηκαν :
 κάλυμμα για την έκδοση πρόσθετου χαρτονομίσματος, με το οποίο η κυβέρνηση Βενιζέλου θα
χρηματοδοτούσε την πολεμική της προσπάθεια.
 Ένα είδος αποθέματος, δηλαδή, σε χρυσό και σε συνάλλαγμα, που δεν βρισκόταν όμως υπό
τον έλεγχο της χώρας.
Η Ελλάδα, πάντως, χρηματοδότησε με τον τρόπο αυτό την πολεμική συμμετοχή της:
 στο μακεδονικό μέτωπο,  την εκστρατεία στην
Ουκρανία και την Κριμαία,
 και την πρώτη φάση της
στρατιωτικής εμπλοκής στη
Μικρά Ασία.
 Οι συνέπειες αυτής της ιδιόμορφης νομισματικής ισορροπίας δεν άργησαν να φανούν.

11.  Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ο Βενιζέλος
επιθεωρεί ελληνικά στρατεύματα στο
Μακεδονικό μέτωπο, Σεπτέμβριος 1918
▲ Ο Βενιζέλος παραδίδει την ελληνική σημαία
στον διοικητή της μεραρχίας Σερρών, πριν
ξεκινήσει για το μέτωπο της Μακεδονίας.
 Υπερφορτωμένος με εφόδια και στρατιώτες συρμός
κατά τη διάρκεια του Α' Παγκόσμιου Πολέμου.
Φωτογραφικό Αρχείο Β. Κοροβέση.
http://www.ime.gr/chronos/13/gr/general/gallery/
economy/ind001.html

12.  Πηγή: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ, σ.86

13. ΕΚΛΟΓΕΣ 1920  ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ ΣΥΜΜΑΧΩΝ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΝΟΜΙΣΜΑΤΟΣ
Το Νοέμβριο του
1920
 η φιλοσυμμαχική
κυβέρνηση του
Βενιζέλου
έχασε τις εκλογές
 και την εξουσία
ανέλαβαν
τα φιλοβασιλικά
κόμματα
που έσπευσαν να
επαναφέρουν τον
ανεπιθύμητο στους
Συμμάχους βασιλιά
Κωνσταντίνο.
Οι Σύμμαχοι,
 σε αντίποινα,
 έσπευσαν να αποσύρουν
την κάλυψη του
χαρτονομίσματος
και έτσι, ένα σημαντικό
τμήμα της νομισματικής
κυκλοφορίας βρέθηκε χωρίς
αντίκρισμα.
 Επιπλέον,
από το 1918 και μετά, ο
κρατικός ισολογισμός
έκλεινε με παθητικό,
ενώ ταυτόχρονα η παρουσία
στη Μικρά Ασία εξελίχθηκε σε
σκληρό και δαπανηρό
πόλεμο.
Το Μάρτιο του 1922
τα δημοσιονομικά δεδομένα έφτασαν
 σε πλήρες αδιέξοδο,
 το οποίο αντιμετωπίστηκε με έναν
απρόσμενο τρόπο. Λίγους μήνες πριν
από την κατάρρευση του Ελληνικού
Μετώπου στη Μικρά Ασία, η
Κυβέρνηση προέβη:
σε ένα πρωτότυπο εσωτερικό
αναγκαστικό δάνειο,
με διχοτόμηση του
χαρτονομίσματος.
 Το αριστερό τμήμα
εξακολουθούσε να κυκλοφορεί στο
50% της αναγραφόμενης αξίας, ενώ
το δεξιό ανταλλάχθηκε με ομολογίες
του Δημοσίου.
Η επιχείρηση στέφθηκε από
επιτυχία, το κράτος απέκτησε
1.200.000.000 δραχμές
και το πείραμα επαναλήφθηκε το
1926.
Φυσικά, ο νομισματικός αυτός ελιγμός δεν στάθηκε ικανός να προλάβει τη Μικρασιατική
καταστροφή και τις βαρύτατες συνέπειές της.

14.  Γελοιογραφία της εποχής σχετικά με την
εκλογική αναμέτρηση του 1920: Ο
ψηφοφόρος εικονίζεται να πρέπει να
επιλέξει μεταξύ Ελ. Βενιζέλου και Δ. Γούναρη,
υπό το βλέμμα του πολέμου.
http://el.wikipedia.org/wiki
 Εκδηλώσεις
πανηγυρισμού από την
πλευρά των βασιλοφρόνων
μετά την ήττα του Βενιζέλου
στις εκλογές του 1920.
Aφισέτες που
κυκλοφόρησαν αμέσως μετά
τις εκλογές ως "επινίκια" της
Ηνωμένης Αντιπολίτευσης.
Ακτσόγλου,Ι.,ΧρονικόΜικρασιατικού
πολέμου1919-1922,εκδόσεις
Τροχαλία,Αθήνα1998,σ.168.©Φ.
Λάδης-ΕκδόσειςΤροχαλία.
http://www.fhw.gr/chronos
/13/gr/general/gallery/do
mestic_policy/ind001.html

15.  Ο υπουργός Οικονομικών Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης
στην κυβέρνηση Δημητρίου Γούναρη. Εισηγήθηκε το
αναγκαστικό δάνειο σε μια εποχή που κανείς δεν δάνειζε
την Ελλάδα. Σκίτσο από εφημερίδα της εποχής της Δίκης
των Εξ
http://www.tovima.gr/books-ideas/article/?aid=384237
 Ο πρωθυπουργός Δημήτρης Γούναρης
και ο υπουργός Οικονομικών και
Επισιτισμού Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη
(1860-1922).
http://www.sansimera.gr/articles/490

16.  Αποθήκη αλεύρων στο σιδηροδρομικό σταθμό Δορυλαίου (Εσκί-
Σεχίρ) κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
Αθήνα, Φωτογραφικό Αρχείο Πολεμικού Μουσείου αρ. εισ. 0259.
© Πολεμικό Μουσείο, Αθήνα.
http://www.ime.gr/chronos/13/gr/general/gallery/economy/in
d001.html
 Πηγή: Ιστορία του
Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΕ,
σ.181

17. ΘΕΜΑΤΑ
ΑΠΟ ΤΟ Κ.Ε.Ε.

19. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1. Περιγράψτε τα αίτια της οικονομικής κατάρρευσης στο β΄μισό της δεύτερης
δεκαετίας του 20ου αιώνα.
2. Τι γνωρίζετε για τον «ιδιόμορφο δανεισμό» των Συμμάχων προς τις κυβερνήσεις
Βενιζέλου.
3. Ποιες υπήρξαν οι συνέπειες του «ιδιόμορφου δανεισμού» όταν επέστρεψε στην
Ελλάδα ο ανεπιθύμητος για τους Συμμάχους Κωνσταντίνος.
4. Με ποιο τρόπο αντιμετωπίστηκε το δημοσιονομικό αδιέξοδο, μετά την απόσυρση
από τους Συμμάχους της κάλυψης του ελληνικού χαρτονομίσματος; Πόσο επιτυχές
υπήρξε το εγχείρημα;
1915
•Άσκοπη και
δαπανηρή
Επιστράτευση
1916
•ΕΘΝΙΚΗ
ΑΜΥΝΑ
• Διάσπαση της
χώρας σε δύο
κράτη
1917
•Επέμβαση
Συμμάχων
•Ενοποίηση
χώρας υπό τον
Βενιζέλο
•Ιδιόμορφο
δάνειο
1918
•Κρατικός
προϋπολογισμός-
παθητικός
1920
•Εκλογές
• ήττα
Βενιζέλου
1922
•Διχοτόμηση
Δραχμής
•(και το 1926)