2. Mahigit sa 2,796 ang mga pangunahing
wika sa daigdig, hindi pa kasama ang
iba’t ibang dialekto o subdiyalekto ng
mga pangunahing wika…
Mario Pei
3. DEFINISYON
Translation is a process by which a spoken or written
utterance takes place in one language which is
intended and presumed to convey the same meaning
as previously existing utterance in another language.
(C. Rabin, 1958)
4. “Ang pagsasaling-wika ay isang proseso kung saan ang
isang pahayag, pasalita man o pasulat, ay nagaganap
sa isang wika at ipinapalagay na may katulad ding
kahulugan sa isang dati nang umiiral na pahayag sa
ibang wika.”
5. Translation consists in producing
in the receptor language the
closest natural equivalent of the
message of the source language,
first in meaning and secondly in
style. (E. Nida, 1959/1966)
6. “Ang pagsasalingwika ay muling paglalahad sa
pinagsasalinang wika ng pinakamalapit na natural na
katumbas ng orihinal ang mensaheng isinasaad ng
wika, una’y batay sa kahulugan, at ikalawa’y batay sa
istilo.”
7. SA MADALING SALITA…
Ang pagsasaling-wika ay paglilipat sa pinagsasalinang wika
ng pinakamalapit na katumbas sa diwa at estilo na
nasa wikang isinasalin.
14. “Ang pagsasaling-wika ay tulad ng paglilipat ng
kaluluwa ng isang nilalang sa katawan ng isang
patay.”
-- Enno Friedrich Wichard Ulrich von Wilamowitz-
Moellendorf
15. MGA KATANGIANG DAPAT
TAGLAYIN NG ISANG
TAGASALING-WIKA
1. Sapat na kaalaman sa dalawang wikang kasangkot
sa pagsasalin.
2. Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
3. Sapat na kaalaman sa kultura ng dalawang bansang
kaugnay sa pagsasalin.
16. MGA SIMULAIN SA
PAGSASALIN
1. Bawat wika ay nakaugat sa kultura ng mga taong
likas na gumagamit nito.
Halimbawa:
Orihinal: Her heart is as white as snow.
Salin: Busilak sa kaputian ang kanyang puso.
17. 2. Bawat wika ay may kanya-kanyang natatanging kakanyahan.
18. a. Sa Ingles, ang simuno ng pangungusap ay laging
nauuna sa panaguri. Sa Filipino ay karaniwang-
karaniwan ang dalawang ayos ng pangungusap.
19. Halimbawa:
English:
Jose watered the plants.
The plants were watered by Jose.
Filipino:
Dinilig ni Jose ang mga halaman.
Ang mga halaman ay dinilig ni Jose.
20. b. Kailangang maging maingat ang tagapagsalin sa paggamit ng mga
panlapi, tulad ng um at mag.
Halimbawa:
Lilia bought a book.
Mali: Nagbili ng aklat si Lilia.
Tama: Bumili ng aklat si Lilia.
21. 3. Hindi kailangang ilipat sa pinagsalinang wika and kakayahan ng
wikang isinasalin.
Halimbawa:
Filipino:
Si Pedro ay nanood ng sine.
Nanood ng sine si Pedro.
Nanood si Pedro sa sine.
Sine ang pinanood ni Pedro.
English:
Pedro movie a saw.
Saw Pedro a movie.
Movie Pedro a saw.
A movie saw Pedro.
Tama: Pedro saw a movie.
22. 4. Ang isang salin upang maituring na mabuting salin ay kailangang
tanggapin ng pinag-uukulang pangkat na gagamit nito.
23. 5. Bigyan ng pagpapahalaga ang uri ng Filipino na angkop na
gamitin sa pagsasalin.
Maynila Filipino?
UP Filipino?
NSBD Filipino?
Bulacan Filipino?
Ilocano o Bisaya Filipino?
24. 6. Ang mga daglat, akronim, formula na masasabing establisado o
universal na ang gamit ay hindi na isinasalin.
Halimbawa:
DepEd (sa halip na KagEd mula sa Kagawaran ng
Edukasyon)
cm (sa halip na sm mula sa sentimetro)
H2O (sa halip na Tu mula sa Tubig)
25. 7. Kung may pagkakataon na higit sa isa ang matatanggap na
panumbas sa isang salita ng isinasaling teksto, gamitin ang
alinman sa mga iyon at pagkatapos ay maaaring ilagay sa talababa
(footnote) ang iba bilang mga kahulugan.
26. 8. Laging isaisip ang pagtitipid ng mga salita.
Halimbawa:
Tell the children to return to their seats.
Di-matipid: Sabihin mo sa mga bata na bumalik sa kanilang upuan.
Matipid: Paupuin mo ang mga bata.
27. 9. Nagkakaroon lamang ng tiyak na kahulugan ang isang salita kapag
ito’y nagiging bahagi ng pararila o pangungusap.
Halimbawa:
He ate a cup of rice. (kanin)
The farmers harvested rice. (palay)
He bought a kilo of rice. (bigas)
28. 10. Isaalang-alang ang kaisahan ng mga magkakaugnay na salitang
hiram sa Ingles.
Halimbawa:
solid and liquid
Mali: solido at likwid; solid at likido
Tama: solido at likido; solid at likwid
30. MGA KARAGDAGANG
PAALALA TUNGO SA
MABISANG PAGSASALIN
1. Kung magkakaroon ng ibang pakahulugan sa
itutumbas na salita, humanap ng ibang maaaring ipalit
dito o di kaya linawin ang kahulugan ng salita sa
pamamagitan ng context clue.
31. Halimbawa:
Orihinal: His paper was soaked in water.
Mahinang Salin: Basa ang kanyang papel.
Mabuting Salin: Basa sa tubig ang kanyang papel.
Basa ang kanyang sulatang papel.
32. 2. Hangga’t magagawa ay iwasan ang paggamit ng panumbas na
salita na may kaanyo sa ibang wika sa Pilipinas ngunit hindi
kakahulugan.
33. Halimbawa:
Orihinal: Your servant is already here.
Salin: Narito na ang iyong lingkod.
Mabuting Salin: Narito na ang iyong tagapaglingkod/
katulong/utusan.
34. 3. May mga pagkakataon na ang isang kaisipang
ipinahahayag nang tahasan sa Ingles ay kailangang
gamitan ng eupemistikong salita sa Filipino upang
hindi maging pangit sa pandinig.
36. 4. Ang isang magandang pamagat sa Ingles ay hindi
nangangahulugang magiging maganda ring pamagat sa Filipino.
Halimbawa:
Broken Arrow = Sirang Palaso
Face Off = Tanggal Mukha
Speed = Bilis
The Exorcist = Ang Sinaniban
37. MGA KONSIDERASYON BAGO
MAGSALIN
1. Layunin
Orihinal na
Teksto
Saling
Teksto
Reaksyon ng
Mambabasa ng
Orihinal
Reaksyon ng
Mambabasa ng
Salin
39. 3. Anyo
Tandaan:
Anu’t ano man ang anyo ng isasalin,
kailangang maging konsistent ang
anyo ng salin sa orihinal.
40. 4. Paksa
Kung hindi alam ang paksa ng isasalin, kailangang gawin ang
alinman sa mga sumusunod:
a) Alamin muna ang paksa ng isasalin bago iyon isalin.
b) Huwag iyong isalin. Ipasalin na lamang sa nakakaalam ng
isasalin.
41. 5. Pangangailangan
Magsalin lamang kung kinakailangan. Hindi tayo dapat salin ng
salin kung ang kailangan naman ay ang sumulat ng isang orihinal
na akda.
42. MGA PARAAN NG PAGSASALIN
1. Pagtutumbas (F E; E F)
a. Isa-sa-isang tumbasan (Pangngalan)
Halimbawa:
English Filipino
ama father anguish dalamhati
kalapati dove citizen mamamayan
katwiran reason faith pananalig
43. b. Isa-sa-isang tumbasan (Pandiwa)
Halimbawa:
English Filipino
pukawin arouse authorize pahintulutan
kopyahin copy criticize punahin
magpahayag express ran tumakbo
44. c. Isa-sa-isang tumbasan (Pang-uri)
Halimbawa:
English Filipino
matamis sweet pretty maganda
payat thin rich mayaman
sanay expert good mabuti
45. a. Isa-sa-isang tumbasan (parirala, sugnay atbp.)
Halimbawa: (E F)
ability to apply knowledge
kakayahang magamit ang kaalaman
supervised reading activities
mga pinatnubayang gawain sa pagbasa
written activity
pasulat na gawain
46. (F E)
tumuklas ng mga bagong talino
discover new talents
mapang-aliw na palabas
entertaining show
matandang babae
plump woman
47. 2. Panghihiram
a. Mula Kastila, binago ang baybay (S1)
Halimbawa:
kusina (cocina) kubyerta (cubierta)
kuwelyo (cuello) donya (doña)
kuwento (cuento) senyorito (señorito)
48. b. Mula sa Ingles, binago ang baybay (E1)
Halimbawa:
abstrak (abstract)
debelopment (development)
lokomotor (locomotor)
diksyon (diction)
rekord (record)
kompyuter (computer)
49. c. Mula sa Ingles, orihinal na baybay (E2)
Halimbawa:
cake (hindi keyk)
encode (hindi enkowd)
jogging (hindi dyaging)
type (hindi tayp)
cute (hindi kyut)
disk (hindi disk)
50. d. Adapsyon, mula sa iba pang wikang dayuhan, walang pagbabago
sa baybay (F)
Halimbawa:
spaghetti (Italyano)
pizza (Italyano)
bon apetit (Franses)
habeas corpus (Latin)
modus operandi (Latin)
51. 3. Pagsasaling Pa-idyomatiko
Halimbawa:
Filipino
bread and butter hanapbuhay, trabaho
to have a hand/voice magkaroon ng kinalaman,
magkaroon ng kaugnayan
sa pagpapasya
dressed to kill bihis na bihis,
nakapamburol, isputing
52. 4. Paglikha ng Salita (L)
Halimbawa:
Filipino
Dance, poem, song satulawit
(sayaw, tula, awit)
Pork loin, fried rice, egg tapsilog
(tapa, sinangag, itlog)
monument bantayog
(bantay ng katayugan)
53. MGA POSIBLENG KAHINAAN
NG SALIN
1. May dagdag na diwa ang salin.
Halimbawa:
Orihinal: John, Paul and I went to see a movie.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng sine kahapon.
54. 2. Kulang ang diwa ng salin.
Halimbawa:
Orihinal: John, Paul and I went to see a movie yesterday.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng sine.
55. 3. Mali/Iba ang diwa ng salin.
Halimbawa:
Orihinal: John, Paul and I went to see a movie.
Salin: Si John, Paul at ako ay nanood ng konsyerto.
56. 4. May mga bahaging malabo ang kahulugan kaya’t
nagkakaroon ng higit sa isang kahulugan.
Halimbawa:
Orihinal: Ang pagpapalipad ng saranggola ay maaaring maging
mapanganib.
Salin: Flying kites can be dangerous.
57. 5. Hindi nauunawaan ng pinag-uukulang mambabasa ang
salin.
Halimbawa:
Orihinal: The crowd sang in chorus.
Salin: Sabay-sabay na humugong sa pag-awit ang madla.
58. 5. Hindi nauunawaan ng pinag-uukulang mambabasa ang salin.
Halimbawa:
Orihinal: The crowd sang in chorus.
Salin: Sabay-sabay na humugong sa pag-awit ang madla.
