Mga Uri ng Teksto: Impormatibo, Deskriptibo, Naratibo, Prosidyural, Persuweysib, at Argumentatibo.

1. Pagbasa at Pagsusuri ng Iba’t Ibang Teksto Tungo sa
Pananaliksik: 2nd
Sem Midterms
MGA URI NG TEKSTO
AND TEKSTONG IMPORMATIBO
- isang uri ng babasahing di piksiyon
- naglalayong magbigay ng impormasyon o magpaliwananag nang malinaw at
walang pagkiling
- hindi nakabase sa sariling opinyon
- karaniwang makikita sa: pahayagan, magasin, textbook, pangkalahatang
sangunian (encyclopedia, website sa internet)
IBA’T IBANG PAKSA
hayop kasaysayan heograpiya
isports gawain kalawakan
agham/siyensiya paglalakbay panahon, (atbp)
MGA ELEMENTO
1. Layunin ng May-Akda
- mapalawak ang kaalaman sa isang paksa
- maunawaan ang mga pangyayaring mahirap ipaliwananag
- matuto sa mga bagay tungkol sa mundo
- magsaliksik
- mailahad ang mga yugto ng buhay…
2. Pangunahing Ideya
- dagliang inilalahad
- paglalahad ng pamagat sa bawat bahagi = ORGANIZATIONAL MARKER
3. Pantulong na kaisipan
- detalye
4. Estilo sa Pagsulat
- nakalawarawang representasyon
- pagbibigay diin sa mahahalagang salita
- pagsulat ng talasanggunian (references) = basehan
MGA URI
1. Paglalahad ng Totoong Pangyayari/Kasaysayan
- naganap sa isang panahon o pagkakataon
- personal na nasaksihan ng manunulat
- hindi direkta na mula sa historical account/sulating pangkasaysayan
- sumasagot sa mga tanong na: sino, ano, saan, kailan, paano
= totoong buhay
2. Pag-uulat Pang-impormasyon
- nakabatay sa pananaliksik
- teknolohiya, global warming, cyberbullying
- nangangailangan ng masusing pananaliksik
- life cycle
3. Pagpapaliwanag
- paano humantong ang paksa sa ganitong kalagayan
- flowchart, diagram
ANG TEKSTONG DESKRIPTIBO
- naglalarawan ng tao, bagay, pook o pangyayari
- subhetibo: essay, nakabatay sa sariling opinyon ang paglalarawan
- maihahalintulad sa larawang ipininta/iginuhit
COHESIVE DEVICE
- 5 Cohesyong Gramatikal para maiugnay ang mga pangungusap
- ginagamit sa gramatika upang ang mga salita ay hindi maulit.
- paggamit ng panghalip tulad ng siya, niya, kanila, at iba pa.
DI PIKSIYON PIKSIYON
- Nangyayari sa totoong buhay - mito
- alamat
- maikling kwento
- dula
- epiko
- tula
- nobela
- pabula
- biography
- historical fiction
- travelogue
- diary/journal
- research
- encyclopedia
- newspaper article
larawan tsart
guhit talahanayan
dayagram timeline
nakadiin nakasalungguhit
nakahilis panipi
OBHETIBO SUBHETIBO
- nakabatay sa katotohanan
- may pinagbatayan
- nakabatay sa mayamang imahenasyon
- maaaring tama sayo, sa iba mali

2. 1. Reperensiya
- paggamit ng mga salitang maaaring tumukoy o maging reperensiya ng
paksang pinag-uusapan sa pangungusap.
ANAPORA KATAPORA
- nasa hulihan ang panghalip, nasa
unahan ang pangalan
- nasa unahan ang panghalip, nasa
hulihan ang pangalan
2. Substitusyon
- pagpapalit
- paggamit ng ibang salitang ipapalit sa halip na muling ulitin ang salita.
3. Ellipsis
- may binabawas na salita ngunit buo pa rin ang pahayag
4. Pang-ugnay
- at, ngunit, subalit, saka, gayunpaman
- pag-uugnay ng sugnay, parilala sa parilala, at pangungusap sa
pangungusap.
5. Kohesyong Leksikal
- kaisahan ng mga salita sa loob ng pangungusap
REITERASYON KOLOKASYON
- kung ang ginagawa o sinasabi ay
nauulit ng ilang beses.
- mga salitang kaniwang nagagamit
nang magkapareha o magkaugnayan sa
isa’t isa
- maaring magkapareha o maaring
magkasalungat.
1. Pag-uulit o repetasyon
2. Pag-iisa-isa
3. Pagbibigay-kahulugan
PARAAN NG PAGSULAT
1. Paglalarawan sa tauhan
- makatotohang ilarawan ang itsura at mga detalye
2. Paglalarawan sa Damdamin o Emosyon
- pagsasaad sa aktuwal na nararanasan
- paggamit ng dayalogo o iniisip
- paglalarawan *sa mismong nararamdaman
- paggamit ng tayutay o matatalinhagang pananalita
3. Paglalarawan sa tagpuan
- pagkilos ng tauhan sa lugar (see)
- tunog na naririnig sa paligid (hear)
- amoy na namamayani (smell)
- bagay na maaaring mahawakan (touch/texture)
- lasa na maaaring matikman (taste)
4. Paglalarawan sa isang mahalagang bagay
- simbolismo
- valentines = heart
ANG TEKSTONG NARATIBO
- pagsasalaysay o pagkukuwento ng mga pangyayari sa isang tao o mga tauhan,
nangyari sa isang lugar at panahon o sa isang tagpuan nang may maayos na
pagkakasunod-sunod mula simula hanggang katapusan.
LAYUNIN
- makapagsalaysay ng mga pangyayaring nakapanlilibang o nakapagbibigay-aliw o
saya.
- nakapagtuturo ng kabutihang-asal, mahahalagang-aral, at mga pagpapahalagang
pangkatauhan tulad ng kahalagahan ng pagiging mabuti at tapat, na ang kasamaan
ay hindi nagtatagumpay laban sa kabutihan, ang kasipagan at pagtitiyaga ay
nagdudulot ng tagumpay, at iba pa.
IBA’T IBANG PANANAW O PUNTO DE VISTA (POINT OF VIEW)
1. Unang Panauhan
– isa sa mga tauhan ang nagsasalaysay ng mga bagay na kanyang
nararanasan, naaalala, o naririnig kaya gumagamit ng panghalip na ako.
2. Ikalawang Panauhan
– dito mistulang kinakausap ng manunulat ang tauhang pinagagalaw niya
sa kuwento kaya’t gumagamit siya ng mga panghalip na ka o ikaw subalit tulad ng
unang nasabi, hindi ito gaanong ginagamit ng mga manunulat sa kanilang
pagsasalaysay.
3. Ikatlong Panauhan
– ang mga pangyayari sa pananaw na ito ay isinasalaysay ng isang taong
walang relasyon sa tauhan kaya ang panghalip na ginagamit niya sa pagsasalaysay
ay siya.
a. Maladiyos na panauhan – napapasok niya ang isipan ng bawat tauhan
at naihahayag niya ang iniisip, damdamin, at paniniwala ng mga ito sa mga
mambabasa.
b. Limitadong panauhan – nababatid niya ang iniisip at ikinikilos ng isa sa
mga tauhan subalit hindi ang sa iba pang tauhan.
c. Tagapag-obserbang panauhan – hindi niya napapasok o nababatid ang
nilalaman ng isip at damdamin ng mga tauhan.
4. Kombinasyong Pananaw o Paningin – dito ay hindi lang iisa ang
tagapagsalaysay kaya’t iba’t ibang pananaw o paningin ang nagagamit sa
pagsasalaysay.

3. PARAAN NG PAGPAPAHAYAG NG DIYALOGO, SALOOBIN, O DAMDAMIN
1. Direkta o Tuwirang Pagpapahayag
– ang tauhan ay direkta o tuwirang nagsasaad o nagsasabi ng kanyang diyalogo,
saloobin, o damdamin. Ito ay ginagamitan ng panipi.
[Hal: “Donato, kakain na, anak,” tawag ni Aling Guada sa anak na noo’y
abalang-abala sa ginagawa at hindi halos napansing nakalapit na pala ang ina sa
kanyang kinalalagyan. “Aba’y kayganda naman ireng ginagawa mo, anak! Ay
ano ba talaga ang balak mo, ha?”]
2. Di direkta o Di tuwirang Pagpapahayag – ang tagapagsalaysay ang naglalahad
sa sinasabi, iniisip, o nararamdaman ng tauhan. Hindi na ito ginagamitan ng panipi.
[Hal: Tinawag ni Aling Guada ang anak dahil kakain na habang ito’y
abalang-abala sa ginagawa at hindi halos napansing nakalapit na pala ang ina sa
kanyang kinalalagyan. Sinabi niyang kayganda ng ginagawa ng anak at tinanong din
niya kung ano ba talaga ang balak niya.]
MGA ELEMENTO
1. Tauhan – may dalawang paraan ng pagpapakilala ng tauhan:
Expository kung ang tagapagsalaysay ang magpapakilala o maglalarawan
sa pagkatao ng tauhan at
Dramatiko naman kung kusang nabubunyag ang karakter dahil sa kanyang
pagkilos o pagpapahayag.
a. Pangunahing tauhan – bida; sa kanya umiikot ang mga pangyayari sa
kuwento mula simula hanggang katapusan
b. Katunggaling tauhan – kontrabida; siyang sumasalungat o kalaban ng
pangunahing tauhan
c. Kasamang tauhan – kasama o kasangga ng pangunahing tauhan
d. Ang May-akda – ang pangunahing tauhan at ang may-akda ay lagi nang
magkasama sa kabuoan ng akda.
DALAWANG URI NG TAUHAN (ayon kay E.M. Forster)
a. Tauhang Bilog (Round Character) – isang tauhang may multidimensiyonal na
personalidad. Nagbabago ang kanyang pananaw, katangian, at damdamin
ayon sa pangangailangan.
b. Tauhang Lapad (Flat Character) – tauhang hindi nagbabago o nag-iiba ang
katangian sa kabuoan ng kuwento.
2. Tagpuan at Panahon – ang tagpuan ay tumutukoy sa lugar kung saan naganap
ang mga pangyayari sa akda at ang panahon ay tumutukoy sa oras, petsa, at taon.
3. Banghay – tawag sa maayos na daloy o pagkakasunod-sunod ng mga
pangyayari (plot)
Orientation/Introduction – pagpapakilala ng tauhan, tagpuan, at tema
Problem – pagpapakilala ng suliraning kakaharapin ng tauhan
Rising action – saglit na kasiglahan
Climax – kasukdulan ng mga pangyayari
Falling action – resolusyon o kakalasan
Ending – makabuluhang wakas
Hindi lahat ng banghay ay sumusunod sa kumbensiyonal na simula-gitna-wakas.
May mga akdang hindi sumusunod sa ganitong kalakaran at tinatawag na
anachrony o mga pagsasalaysay na hindi nakaayos sa tamang pagkakasunod-
sunod. Mauuri ito sa tatlo:
a. Analepsis (Flashback) – dito ipinapasok ang mga pangyayaring naganap
sa nakalipas
b. Prolepsis (Flash-forward) – dito naman ipinapasok ang mga
pangyayaring magaganap pa lang sa hinaharap
c. Ellipsis – may bahagi sa pagsasalaysay na tinanggal o hindi isinama
4. Paksa o Tema – ito ang sentral na ideya kung saan umiikot ang pangyayari
upang mapalutang ang pinakamahalagang mensahe nais iparating sa mambabasa.
TEKSTONG PROSIDYURAL
DoItYourself.com
- isa sa mga nangungunang web site na tumutulong sa mga nais magkumpuni at
magpaganda ng sariling bahay.
- Dito, nakapupulot sila ng mga prosidyur kung paano gawin ang mga bagay na
kailangan nilang malaman sa pagkukumpuni.
- Pinadadali nito ang kanilang buhay dahil sa isang klik lang ay mababasa at kung
minsan ay mapapanood pa ang mga paraan kung paano gawin ang isang bagay.
Tekstong Prosidyural
- Isang espesyal na uri ng tekstong expository
- Inilalahad nito ang serye o mga hakbang sa pagbuo ng isang gawain upang
matamo ang inaasahan.
- Nagpapaliwanag ito kung paano ginagawa ang isang bagay.
- Layunin nitong maipabatid ang mga wastong hakbang na dapat isagawa.
PAANO ANG PAGSULAT
- Hindi sapat na marunong tayong umunawa sa mga tekstong prosidyural, dapat
ding magkaroon tayo ng kakayahang sumulat ng isang prosidyur na mauunawaan
ng lahat.
- Nararapat na malinaw at tama ang pagkakasunod-sunod ng mga dapat gawin
upang hindi malito o magkamali ang gagawa nito.

4. - Gumamit ng mga payak ngunit angkop na salitang madaling maunawaan ng
sinumang gagawa.
- Nakatutulong din ang paggamit ng larawan o ilustrasyon kasama ng mga
paliwanag sa pagsasagawa ng mga hakbang.
- Isulat sa paraang simple, malinaw, at mauunawan ng lahat.
MGA HALIMBAWA NG TEKSTONG PROSIDYURAL
1. Recipe
2. Science experiment
3. Assembly manual/ instructions
4. Rules for games
5. Road safety instructions
ANG TEKSTONG PERSUWEYSIB
- may subhetibong tono sapagkat malayang ipinahahayag ng manunulat ang
kanyang paniniwala at pagkiling tungkol sa isang isyung may ilang panig.
LAYUNIN
- manghikayat o mangumbinsi sa babasa sa teksto.
- mabago ang takbo ng isip ng mambabasa at makumbinsi na ang punto ng
manunulat, at hindi sa iba, ang siyang tama.
- ginagamit sa mga iskrip para sa patalastas, propaganda para sa eleksiyon,
at ang pagrerekrut para sa isang samahan o networking.
PROPAGANDA DEVICES
1. Name-Calling
– ito ang pagbibigay ng hindi magandang taguri sa isang produkto o
katunggaling politiko upang hindi tangkilikin.
[Hal: ang pekeng sabon, bagitong kandidato, trapo]
2. Glittering Generalities
– ito ay ang magaganda at nakasisilaw na pahayag ukol sa isang
produktong tumutugon sa mga paniniwala at pagpapahalaga ng mambabasa.
[Hal: Bossing sa katipiran, bossing sa kaputian.]
3. Transfer
– ang paggamit ng isang sikat na personalidad upang mailipat sa isang
produkto o tao ang kasikatan.
[Hal: Ipagpapatuloy ko ang sinimulan ni FPJ. – Grace Poe
Manny Pacquiao gumagamit ng alaxan kapag nasasaktan.]
4. Testimonial
– kapag ang isang sikat na personalidad ay tuwirang nag-eendorso ng isang
tao o produkto.
5. Plain Folks
– karaniwan itong ginagamit sa kampanya o komersiyal kung saan ang mga
kilala o tanyag na tao ay pinalalabas na ordinaryong taong naghihikakayat sa boto,
produkto, o serbisyo.
6. Card Stacking
– ipinakikita nito ang lahat ng magagandang katangian ng produkto ngunit
hindi binabanggit ang hindi magandang katangian.
[Hal: Ang instant noodles na ito ay nakapagbubuklod ng pamilya, nakatitipid
sa oras, mura na, masarap pa. (Ngunit hindi nito sinasabing kakaunti lang ang
sustansiyang taglay, maraming tagong asin, at maaaring magdulot ng sakit.)]
7. Bandwagon
– panghihikayat kung saan hinihimok ang lahat na gamitin ang isang
produkto o sumali sa isang pangkat dahil ang lahat ay sumali na.
[Hal: Buong bayan ay nag-peso padala na.]
TATLONG PARAAN NG PANGHIHIKAYAT (Ayon kay Aristotle)
1. Ethos – tumutukoy sa kredibilidad ng isang manunulat. Dapat makumbinsi ng
isang manunulat ang mambabasa na siya ay may malawak na kaalaman at
karanasan tungkol sa kanyang isinusulat.
[Hal: Ang isang taong nanghihikayat ng mga turista upang bisitahin ang Pilipinas
gayong hindi pa siya nakapupunta rito ay maaaring maging kaduda-duda.]
2. Pathos – tumutukoy ito sa gamit ng emosyon o damdamin upang mahikayat ang
mambabasa.
[Hal: Ang pagsasalaysay ng isang kuwentong makaaantig ng galit o awa ay isang
mabisang paraan upang mahikayat silang pumanig sa manunulat]
2. Logos – tumutukoy sa gamit ng lohika. Halimbawa, mga argumento, debate,
impormasyong nakabatay sa mga estadistika.

5. ANG TEKSTONG ARGUMENTATIBO
- naglalayon ding kumbinsihin ang mambabasa ngunit batay sa datos o
impormasyong inilatag ng manunulat.
- Sa tatlong paraan ng pangungumbinsi – ethos, pathos, at logos, ginagamit sa
tekstong argumentatibo ang logos.
Tekstong Argumentatibo Tekstong Persuweysib
- Nangungumbinsi batay sa datos
o impormasyon
- Nakahihikayat dahil sa merito ng mga
ebidensiya
- Obhetibo
- Nangungumbinsi batay sa opinyon
- Nakahihikayat sa pamamagitan ng
pagpukaw ng emosyon ng mambabasa
at pagpokus sa kredibilidad ng may-
akda
-Subhetibo
************************************************************************************************
NAME-CALLING
(1. Tuwing eleksyon ay nagbibigay ng di magagandang puna ang kandidato sa
kalaban nila sa pwesto tulad ng kurakot, kukunin lamang ang kaban ng bayan,
bagito sa politika, atbp.
GLITTERING GENERALITIES
(2. Sa isang commercial ni James Reid naipapakita na sa kahit anong sitwasyon,
kapag ginamit mo ang produktong iyon ay gwapo ka sa lahat ng pagkakataon.
TRANSFER
(5 Kilala si Kuya Kim bilang mahilig tumuklas ng bagay bagay tungkol sa mundo lalo
na sa siyensiya. At dahil siya ay sikat sa ganoong larangan, pinipili siya upang mag-
endorso ng mga gamot na hindi pa masyadong sikat sa merkado.
(6 Manny Pacquiao gumagamit ng Alaxan FR kapag nasasaktan.
TESTIMONIAL
(8 Kapag eleksyon, sinasabi at nagbibigay ng paalala ang kandidato na huwag ding
kalilimutan ng sambayanan ang kanyang kapartido.
PLAIN FOLKS
(7 Ang kandidato tuwing eleksyon ay hindi nagsusuot ng magagarbong damit at
pinapakita nila na nagmula at nanggaling din sila sa hirap.
CARD-STACKING
(4 Mula noon hanggang ngayon, Lucky Me! Pancit canton is safe to eat.
(9 Para sa salu-salo na kasama ang buong pamilya o simpleng hapunan para sa
inyong dalawa may #magic kapag magkakasama sa kainan. Pasarapin ang kainan
at home with Coca-cola.
BANDWAGON
(3. Joy (sabong panlaba); pinapakita sa commercial nila na ang mga tao sa iba’t
ibang parte ng Pilipinas ay gumagamit na ng joy sa paghuhugas ng pinggan dahil ito
ay epektibo sa pagtanggal ng sebo.
(10. I-dengue proof ang pamilya. Trust only Baygon and OFF.
************************************************************************************************
IMPORMATIBO
(3 Naglalahad ito ng mga kaalaman o impormasyong nagpapaliwanag nang
malinaw at walang pagkiling tungkol sa isang paksa.
DESKRIPTIBO
(6 Nakapokus ito sa paglalarawan ng isang bagay, tao, o lugar.
NARATIBO
(7 Layunin nitong magsalaysay ng mga pangyayari, may tauhan, tagpuan, at
banghay na sinusunod.
(9 Ito ay nakapagtuturo din ng kabutihang-asal, mahahalagang-aral, at mga
pagpapahalagang pangkatauhan tulad ng kahalagahan ng pagiging mabuti at tapat.
PROSIDYURAL
(5 Naglalahad ito ng mga hakbang sa pagsasagawa ng isang bagay.
PERSUWEYSIB
(2 Nais nitong mabago ang takbo ng isip ng mambabasa at tanggapin ang posisyon
ng may-akda gamit ang opinyon o pagpukaw ng damdamin ng mambabasa.
ARGUMENTATIBO
(1 Layunin ng teksto ang mahikayat o makumbinsi ang babasa gamit ang mga datos
o impormasyong inilatag ng manunulat.
(4 Naglalahad ito ng posisyon ng may-akdang suportado ng mga ebidensiya.
(8 Ito ay parang pakikipagdebate nang pasulat.
(10 Ang tekstong ito ay gumagamit ng tonong obhetibo sa pangungumbinsi.