raspadanje stijena,erozija akumulacija,fluvijalna,kraška,lednička,eolska,abrazija

1. OBLICI RELJEFA
NASTALI RADOM
SPOLJAŠNJIH SILA

2.  RELJEF ZEMLJE ČINE SVE
NERAVNINE NA NJENOJ POVRŠINI
 OBLICI RELJEFA NA ZEMLJINOJ
POVRŠINI NASTAJU
NEPREKIDNIM I UZAJAMNIM
DELOVANJEM UNUTRAŠNJIH I
SPOLJAŠNJIH SILA
 UNUTRAŠNJE SILE SU ZEMLJINA
TEŽA (GRAVITACIJA) I TOPLOTA
ZEMLJINE UNUTRAŠNJOSTI
 UNUTRAŠNJE SILE STVARAJU
NAJKRUPNIJE OBLIKE RELJEFA
 TAKO FORMIRAN RELJEF DALJE
MENJAJU SPOLJAŠNJE SILE
1.EPIROGENI
OKEANSKI I MORSKI BASENI
KONTINENTI
2.OROGENI POKRETI
NABIRANJE
RASJEDANJE
VULKANI
ZEMLJOTRESI

3. SPOLJAŠNJE( EGZOGENE )
SILE
1.Sunčeva toplotna energija
2.Zemljina (teža) gravitacija
Procesi: 1. EROZIJA: razaranje
postojećih reljefnih oblika –
EROZIVNI OBLICI
2. AKUMULACIJA:
taloženje razorenog materijala
– AKUMULATIVNI OBLICI

4.  FIZIČKO RASPADANJE
 usljed delovanja sunčeve toplote, tj. insolacije
 uticaja vode i snijega
 rasta korijena biljaka
 djelovanjem vjetra
 radom morskih talasa duž obale
 HEMIJSKO RASPADANJE
 BIOLOŠKO RASPADANJE

5. RASPADANJE STIJENA POD UTICAJEM SUNČEVE TOPLOTE
 Temperatura stijena zavisi od temperatre vazduha
 Najniža temperatura je u zoru,a najviša u podne (13-14 časova)
 U našem području razlika između najviše i najniže temperature
u toku dana je oko 20 ° C
 U Africi, naročito u pustinjama razlike u dnevnim
temperaturama mogu biti i do 100°C

6. RASPADANJE POD UTICAJEM LEDA
 Smrzavanjem vode led povećava volumen oko 10%
 Površinsko raspadanje usljed zamrzavanja najviše je
izraženo u područjima sa naglim smjenjivanjem niskih i
srednjih temperatura i sa dovoljnom količinom atmosferskih
taloga
UTICAJ KORIJENJA BILJAKA
 Rastom biljaka korijen se utiskuje u pukotine stijena

7. RIJEČNA (FLUVIJALNA) EROZIJA
predstavlja proces izgrađivanja oblika u reljefu radom riječnih
tokova
Tekući preko površine (litosfere) u pravcu najvećeg pada, a pod
uticajem zemljine teže, riječni tokovi stvaraju vlastite oblike
reljefa
Fluvijalni oblici mogu biti :
erozivni, ako su stvoreni usjecanjem riječnog toka
akumulativni, ako su izgrađeni nagomilavanjem (taloženjem)
erodiranog fluvijalnog materijala

8. EROZIVNI RIJEČNI OBLICI
 Riječno korito je žlijeb kojim rijeka teče
 može da bude različitog izgleda u zavisnosti od sastava podloge
u koju je usječeno
 Na većim nagibima riječno korito je uže i dublje a na manjim
šire, pliće i vijugavo

9.  Za rijeku sa vijugavim rečnim koritom kaže se da
meandrira

10. Na manjim prelomima u riječnom koritu nastaju brzaci a na
većim vodopadi
Anđeoski vodopadi
(Angel) na rijeci Čurun
- 979 m vodopad Nijagare - 51 m

11.  Riječna dolina je elementarni i najveći oblik riječne
erozije u reljefu nastao usijecanjem riječnog korita u
površinu litosfere
 Elementi doline su:
 Dno u kome je usječeno riječno korito
 Strane koje se dižu iznad dna u vidu odsjeka ili blagih
padina
 Doline po izgledu mogu da budu:
 plitke sa širokim dnom i blagim stranama (ravničarski
predjeli)
 duboke, uske i sa strmim stranama (planinski predjeli)

12.  Duboke doline sa uskim dolinskim dnom
nazivaju se klisure
Grdelička klisura Sićevačka klisura

13. Duboke doline vertikalnih strana, kod kojih je čitavo dno
svedeno samo na riječno korito nazivaju se kanjoni
Kanjon Kolorada
Kanjon Jerme
Kanjon Drine

14. AKUMULATIVNI RIJEČNI OBLICI
 Riječni tokovi transportuju različit materijal (blokovi, šljunak,
pijesak)
 Najveći dio tog materijala se taloži i obrazuju se riječni
akumulativni oblici
 Riječni akumulativni oblici su :
1. riječna ostrva
2. aluvijalne ravni
3. delte

15. riječna ostrva
aluvijalne ravni
delte
Delta Nila
Delta Amazona

16. KRAŠKA EROZIJA
 hemijski proces nastajanja oblika reljefa djelovanjem vode na
lako rastvorljive stijene-krečnjak, gips i dolomit
 Kraški oblici se, prema mjestu formiranja, dijele na: 1.
površinske
2.podzemne
 Površinski erozivni kraški oblici
1. Škrape
2. Vrtače
3. Uvale
4. Kraška polja
 Podzemni erozivni kraški oblici
1. Ponori
2. Jame
3. Pećine
4. Prerasti

17.  Škrape su uske paralelne brazde izmedju kojih su oštri grebeni
 Kada je velika površina zahvaćena škrapama takav prstor se naziva
škrapar ili ljuti kras (najsuroviji i najneprohodniji predjeli u krasu)

18.  Vrtače su zatvorena okruglasta udubljenja u krečnjaku
prečnika do 200m i dubine 5-10m
 To su najbrojniji površinsksi oblici reljefa u krasu
 Ako su na nekoj površini vrtače gusto rasporedjene takav
prostor se naziva boginjavi kras
boginjavi kras

19.  Uvale su izdužena udubljenja u krečnjaku
 Nastaju spajanjem više vrtača

20.  Kraška polja su najveći površinski kraški oblici
 imaju oblik velikih kotlina strmih strana i zaravnjenog dna
 Dužina im je do 60km,a širina 10-15km
 Nastala su kao poligenetski oblici u tektonskim rovovima ili
ugibima i delovanjem kraške erozije
 Nekad su bila jezera,o čemu govore naslage jezerskih sedimenata

21. Podzemni kraški oblici
 Jame su podzemni kraški oblici u vidu vertikalnih kanala,koji
nastaju proširivanjem pukotina u krečnjaku
 Ovi kanali mogu biti duboki do nekoliko stotina metara

22.  Pećine se sastoje od mahom horizontalnih kanala,prolaza i
dvorana,koji su najčešće ispunjeni pećinskim nakitom
 One nastaju radom podzemne vode,koja hemijski i mehanički
rastvara krečnjak
 Najduža pećina na svijetu je Mamut u SAD-u sa dužinom od
590km
Mamut pećina

23.  Akumulativni kraški oblici
 Izlučivanjem kalcijum-karbonata iz vode koja se kreće
niz zidove ili kaplje sa tavanica pećina nastaje pećinski
nakit

24.  sa tavanice vise stalaktiti
 na podovima nastaju stalagmiti
 spajanjem formiraju pećinske stubove
pećinske stubovi

25.  Pećinski nakit se može formirati i u obliku zavjesa, draperija

26. LEDNIČKA EROZIJA I AKUMULACIJA – GLACIJACIJA
 Lednička erozija predstavlja proces kojim se stvaraju novi oblici
u reljefu kretanjem lednika preko Zemljine površine
 Glacijalna erozija je danas prisutna u
 polarnim oblastima
 na visokim planinama
 U toku dana snijeg se djelimično otopi, ali se noću ponovo zaledi,
čime se snježna masa zbija i dobija zrnastu strukturu koja se
naziva firn
 Pod pritiskom snijega led se sabija i postaje lednički led

27.  Kada se nagomila velika količina leda, ona se pod uticajem
Zemljine teže kreće u vidu prave ledene rijeke
 Led koji se kreće nosi sa sobom ostatke stijena, pa svojom masom
grebe i razara površine preko kojih prelazi
 EROZIVNI OBLICI:
 Cirkovi
 Valovi
 AKUMULATIVNI OBLICI:
 Bočne morene
 Čeone morene
 Podinske morene

28.  Cirkovi- su prostrana udubljenja okruglastog oblika

29.  Valovi- su lednička korita kroz koje prolazi lednik
 Drugi naziv za valov je lednička dolina
Nekadašnji valov

30.  Lednici razaraju podlogu preko koje prelaze, a na njih se obrušava
stjenoviti materijal kao posledica razaranja
 Ta količina stjenovitog materijala se naziva morenski materijal
 Postoje čeone, bočne i podinske morene

31.  Otapanjem lednika u cirkovima ili
valovima nastaju lednička jezera „
gorske oči“

32. ABRAZIJA
 Abrazija je proces koji se odvija na obalama mora i jezera
sastoji se u mijenjanju obala pod uticajem morskih talasa i
struja
 Abrazivni oblici mogu biti:
 erozivni i
 akumulativni
 EROZIVNI ABRAZIONI OBLICI
 talasna potkapina,
 klif ili strmi odsek i
 abraziona terasa
 AKUMULATIVNI ABRAZIONI OBLICI
 pribrežni sprud
 peščana kosa
 šljunkovito-peskovita prevlaka ili tombolo

33. Talasna potkapina Klif
Abraziona ili
pribrežna terasa
Pribrežni sprud
Pješčane kose
Prevlaka ili tombolo

34. EOLSKA EROZIJA ( EROZIJA VJETRA)
 Eol je u grčkoj mitologiji bio bog i gospodar vjetrova
 Eolska erozija predstavlja proces formiranja oblika u reljefu pod
uticajem vjetra
 Rad vjetra je najizrazitiji u suvim pustinjskim i polupustinjskim
oblastima bez vegetacije
 EROZIVNI OBLICI
 Pustinje (peskovite, kamenite,
šljunkovite)
 Pustinjsko saće
 Pečurkasti ostjenjaci
 Jardang
 Uadi
 AKUMULATIVNI OBLICI
 Dine
 Barhani

35. PustinjeDine
Dine i barhani pustinje Sahare mogu biti visoki i do 200 m
i imati površinu od nekoliko hiljada kvadratnih kilometara