Marco físico das actividades humanas. 1º tema de xeografía 3º ESO

1. UNIDADE 1. MARCO FÍSICO DAS ACTIVIDADES HUMANAS

2. 1. As formas do relevo do noso Planeta
2. As grandes unidades do relevo terrestre
3. O relevo, ríos e costas de Europa
4. As unidades do relevo de España
5. Costas e ríos de España
6. Galiza: relevo, ríos e costas

3. Introdución
• No noso planeta as terras atópanse repartidas en diversas
masas de terra ou continentes.
• Decote dividimos a terra en seis continentes: África,
América, Asia, Europa, Oceanía e Antártida.
• A superficie dos continentes presenta relevos moi variados
como chairas, mesetas, cordilleiras, vales e depresións.
• Os océanos bañan os continentes modelando as súas costas,
con cantís, praias…
• No medio destas grandes masas de auga xorden os
arquipélagos coas súas illas.

4. A capa externa da Terra
A codia terrestre
• A codia terrestre ten un ancho moi desigual.
• Non é lisa. Nos continentes e no fondo do mar hai montañas,
vales, depresións e chairas que configuran o relevo da
Terra. O Everest é o pico máis elevado (8.842 m), mentres
que a profundidade máxima atópase na fosa nas Marianas
(11.022 m).
• O relevo cambia pola acción de axentes internos e externos.
• A capa externa é a cortiza, que apenas representa o 1% do
total do planeta. A cortiza, xunto coa parte superior do
manto, recibe o nome de litosfera.

5. O cumio do mundo:
O Everest (8.842 m.)
As profundidades do mundo:
A fosa das Marianas (-11.022 m.)
http://gl.wikipedia.org/wiki/Everest
http://gl.wikipedia.org/wiki/Foxa_das_Marianas

6. HEMISFERIO NORTE
OU CONTINENTAL
39% TERRA
61% AUGA
HEMISFERIO SUR
OU MARÍTIMO
81% TERRA
19% AUGA
ECUADOR

9. Paralelos e meridianos

10. Latitude 90º N
Latitude 90º S
Latitude Sur
Latitude Norte
Latitude 0º
Ecuador
Lonxitude Este
Lonxitude Oeste
Meridiano de Greenwich
Latitude e lonxitude

12. 1.AS FORMAS DO RELEVO

13. 1.AS FORMAS DO RELEVO
11. Montaña elevación natural
do terreo.
A cordilleira é un continuo
encadeado de montañas
12. Depresión ou conca. É unha zona máis ou menos extensa
que se caracteriza por estar a unha altitude inferior ás formacións
do relevo que a a rodean.
Ás veces a formación dunha depresión ou cunca é o resutada da
acción erosiva dun río e dos seus afluentes; outras veces pode
ser a consecuencia do afundimento dalgunha falla (fosa tectónica)
13. Val. É unha forma de depresión do relevo que adoita ser
unha configuración alongada.
Pode ser un val fluvial (acción dun río e forma de “V”)
ou glaciar (acción do xeo e forma de “U”)
14. Altiplano ou meseta elevación
natura do terreo cunha superficie plana.
Situada a bastante altitude sobre o nivel
do mar.
14
1. Ría penetración mariña
en terra. Lingua de mar que
ocupa un val fluvial. Se ocupa
un val glaciar é un fiordo.
3. Península anaco de terra
rodeada por auga por todas
partes menos por un sector
estreito chamado istmo.
15. Chaira superficie plana
ou ondulada de considerables
dimensións.
5. Golfo entrada
de mar no continente
que fai un debuxo arredondeado.
A enseada e a baía e semellante
ao golfo pero de menor dimensión.
10. Noiro ou Támara
Continental chanzo entre
a plataforma continental
e a chaira abisal.
9. Plataforma continental
zona marítima que descende
suavemente dende o litoral
ata os 400 m. É a continuación
submariña dos continentes.
4. Illa porción de terra
rodeada de auga.
Un conxunto de illas forman
un arquipélago.
7. Fosa mariña gran depresión
dos fondos oceánicos entre os 6.000 e
11.000 m. de profundidade.
8. Chaira abisal. Extensión de terreo
moi fondo dos océanos entre 3000 e
7000 m. de profundidade.
2. Cabo parte da costa que
penetra no mar máis que o
resto do litoral.
6. Dorsal oceánica cordilleira
Submarina de grande dimensión.

14. 1. Actividades
1.Que formas do relevo configuran os continentes?
2.Que formas do relevo configuran os océanos?
3.Que diferenza existe entre unha chaira abisal e
unha plataforma continental?
4.Que diferenza hai entre ría e fiorde?
5.Que é unha depresión? ¿Como se formou?

15. 2. As grandes unidades do relevo terrestre
2.1. División en continentes (V.Vives páx.8-9)
• Os continentes son grandes extensións de terra
emerxida que afastan os océanos.
• África (30,2 millóns km2
) separada de Europa polo
Mediterráneo e de Asia polo mar Vermello. A
canle de Suez une os dous mares.
• O relevo é bastante chan pero con algúns macizos
montañosos. Son características de África as
grandes cubetas ou depresións formadas pola
erosión e sedimentación. Actualmente están
ocupadas por grandes lagos o litoral é rectilíneo,
pouco recortado.

16. 2. As grandes unidades do relevo terrestre
2.1. División en continentes (V.Vives páx.8-9)
• América (42,2 millóns km2
) esténdese ao
longo de 15.000 km, polos dous
hemisferios. Separa os dous grandes
océanos do planeta (Atlántico e Pacífico).
• Dividimos en dous subcontinentes: América
do Norte e América do Sur separadas por
América Central.

17. 2. As grandes unidades do relevo terrestre
4.1. División en continentes (V.Vives páx.8-9)
• Asia (44,6 millóns km2
) masa de terra
situada na parte oriental de Eurasia.
Podemos distinguir catro partes: extensas
chairas ao norte; elevadas cordilleiras no
centro sur; grandes penínsulas no océano
Índico e arquipélagos no océano Pacífico.

18. 2. As grandes unidades do relevo terrestre
2.1. División en continentes (V.Vives páx.8-9)
• Europa (10,4 millóns km2
) parte occidental
de Eurasia. Resulta difícil establecer o
límite entre estes dous continentes. Os
Urais e o Caúcaso e o mar Caspio e Negro
marcan os límites. O mar Mediterráneo
limita Europa e África.

19. 2. As grandes unidades do relevo terrestre
2.1. División en continentes (V.Vives 8-9)
• Oceanía (8,5 millóns km2
) ten máis de 10.000 illas
repartidas polo océano Pacífico. Distinguimos catro
grandes conxuntos: Australasia, Melanesia,
Micronesia e Polinesia.
• Antártida (13,2 millóns km2
) situada no polo Sur
está rodeada dos tres océanos. Chega a
temperaturas extremas -65ºC, e os fortes ventos
fan a vida resulte case imposible.

22. Pacífico 161.823.000 31,73%
Atlántico 81.600.000 16%
Índico 71.400.000 14%
Antártico 30.600.000 6%
Ártico 15.300.000 3%
OCÉANOS 360.723.000 70,73%
Asia 44.625.000 8,75%
América 42.228.000 8,28%
África 30.192.000 5,92%
Antártida 13.260.000 2,6%
Europa 10.455.000 2,05%
Oceanía 8.517.000 1,67%
CONTINENTES 149.277.000 29,27%
TERRA 510.000.000 100%

23. 2. Un mundo de montañas e chairas
2.1. O relevo continental (V.Vives 8-9)
• A superficie dos continentes non é lisa nen
uniforme. Presenta distintas formas.
• Montañas: agrupadas en grandes cordilleiras como
o Himalaia ou os Andes.
• Chairas: amplas extensións como a Gran Chaira
Europea.
• Mesetas como a de Pamir.
• Vales como o do Nilo.

26. 2. Actividades
(V.Vives páx.9)
1.Cales son as grandes cordilleiras do continente
americano?
2.Que cordilleiras hai no continente asiático? Cal é a
máis importante?
3.Que características presenta o relevo de Australia e
Nova Zelandia?
4.Onde se atopan as grandes chairas? Escribe o seu
nome.

27. 2. Un mundo de illas, penínsulas e golfos
2.1. Terras e mares (V.Vives páx.8-9)
• A auga ocupa tres cuartas partes da superficie
terrestre e forma tres grandes océanos: o
Pacífico, o Atlántico e o Índico.
• Algúns sectores dos océanos situados xunto ás
costas denomínanse mares (como o Caribe ou o
Adriático).
• Nos océanos e nos mares emerxen algunhas
porcións de terra rodeadas pola auga que se
denominan illas, que cando se agrupan forman
arquipélagos.

30. 3. O relevo, os ríos e as costas de Europa
3.1. Relevo e ríos de Europa (V.Vives páx.10)
• Europa é un continente relativamente pequeno.
• Europa é unha gran península do continente Eurasiático,
rodeada de diversos océanos e mares.
• Exceptuando a gran chaira europea, o resto do
continente está dividido en moitos compartimentos, con
cordilleiras novas, cordilleiras antigas e amplos vales.
• No relevo de Europa salientan tres grandes conxuntos:
a Gran chaira Europea, as mesetas e macizos
montañosos antigos e as cadeas de montañas novas.

33. 3. Actividades
(V.Vives páx. 11)
1. Cales son os grandes límites do continente europeo?
2. Como é o litoral de Europa? Que mares e océanos bañan a costa de
Europa?
3. Cita o nome de cinco penínsulas europeas.
4. Busca o nome dos dous estreitos que separan o mar Exeo do mar
Negro e que teñen unha grande importancia estratéxica.
5. Cal é a illa máis grande de Europa?
6. Busca o nome de cinco illas mediterráneas non españolas.
7. Cales son os grandes conxuntos que forman o relevo europeo?
8. Identifica os picos máis elevados e dí a que cordilleira pertence?

34. 4. O relevo de España
4.1. Península e arquipélagos
(V.Vives páx.12-13)
• A Península Ibérica está situada no
extremo sudoccidental de Europa.
• O relevo peninsular caracterízase pola súa
elevada altitude media.
• En canto ao relevo dos arquipélagos, o das
illas Baleares é moi similar ao da Península,
mentres que o das illas Canarias é moi
accidentado e de orixe volcánica.

37. 4. Actividades
(V.Vives páx.12-13)
1. Cales son os grandes son as grandes unidades do relevo da
Península Ibérica?
2. Cales son os bordos montañosos que delimitan a Meseta?
3. Que cordilleiras montañosas se sitúan na periferia
peninsular?
4. Por que antigamente era difícil chegar á submeseta Norte
dende a periferia?
5. Se viaxamos dende A Coruña a Almería en liña recta: Que
unidades do relevo temos que atravesar? E de Santander a
Málaga? E de Huelva a Barcelona?

39. O Nalón é un dos ríos
destacados da vertente
Cantábrica. As súas
caracterísitcas son as
propias desta vertente:
curtos, currentosos
e caudalosos.
O Ebro é o río máis
caudaloso de España
porque ao longo do
Seu curso recibe
numerosos afluentes.
O Ebro na súa desembocadura
forma un delta
O Tajo é o río máis
longo de España
e un dos máis caudalosos.
Desemboca en Lisboa
(Portugal) formando
un esteiro.

40. 4. Actividades
1. Observa as cuncas dos ríos Duero, Tajo e
Guadiana. ¿Cal delas é a cunca máis extensa?
2. Que ríos discorren pola Meseta e desembocan en
Portugal?
3. Que ocorre co Guadiana?
4. Cales son as a características dos ríos europeos?
Como se clasifican?
5. Como son os ríos españois por vertentes? ¿Cales
son os máis destacados?

41. RÍOS DA PENÍNSULA IBÉRICA
69
79
129
159
350
657
778
895
1.007
280
325
498
910
0 200 400 600 800 1.000 1.200
Nervión
Nalón
Miño
Guadiana
Tajo
Segura
Ebro
RÍOS
KM
Vertente
Cantábrica
Nervión 69
Eo 79
Nalón 129
Navia 159
Miño 350
Guadalquivir 657
Guadiana 778
Duero 895
Tajo 1.007
Turia 280
Segura 325
Júcar 498
1. En que vertente os ríos son caudalosos e curtos?
2. Cal é o río máis longo da vertente atlántica? ¿e mediterránea?
3. Por que os ríos mediterráneos sofren fortes estiaxes?
4. Por que tamén provocan enchentes?

42. 6. Relevo de Galiza

43. Costa de Galiza

44. Relaciona cada número do mapa co lugar que lle corresponda

45. 6. Ríos de Galiza