Nhớ đồng chân trời sáng tạo

1. NHỚ ĐỒNG
~Tố
Hữu~
Bài 1: Những gương mặt thân yêu
Chân trời sáng
tạo

2. I.
TÌM HIỂU CHUNG

3. 1. Tác
giả
Tố Hữu
1920 - 2002
Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành
Năm sinh: 1920 - 2002
- Quê quán: quê gốc ở làng Phù Lai, nay thuộc xã Quảng Thọ, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa
Thiên Huế.
- Tố Hữu sinh trưởng trong gia đình nho học ở Huế và yêu văn chương.
- Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng và hăng say hoạt động cách mạng và kiên cường đấu
tranh trong các nhà tù thực dân.
- Tố Hữu đảm nhiệm nhiều cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hóa và trong bộ máy lãnh
đạo của Đảng và Nhà nước.
- Đường thơ, đường cách mạng: con đường thơ và con đường hoạt động cách mạng của
ông có sự thống nhất, không thể tách rời. Mỗi tập thơ của ông là một chặng đường cách
mạng.
- Phong cách thơ Tố Hữu:
+ Thơ Tố Hữu là thơ trữ tình – chính trị
+ Thơ Tố Hữu thiên về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn.
+ Thơ Tố Hữu có giọng tâm tình, ngọt ngào
+ Thơ Tố Hữu mang tính dân tộc đậm đà.
=> Thơ Tố Hữu là tấm gương phản chiếu tâm hồn một người chiến sĩ cách mạng suốt đời
phấn đấu, hi sinh vì tương lai tươi đẹp của dân tộc, cuộc sống hạnh phúc của con người.
- Tố Hữu để lại cho thi đàn văn học Việt Nam nhiều tác phẩm tiêu biểu: Máu lửa, Xiềng xích,
Giải phóng…

4. 2. Tác
phẩm
a. Xuất xứ: Bài thơ nằm trong phần Xiềng xích của tập thơ Từ ấy.
b. Hoàn cảnh sáng tác
- 1939, nguy cơ đại chiến thứ hai bùng nổ. Pháp tập trung đàn áp phong trào cách mạng Đông
Dương.
- 29 – 4 – 1939, Tố Hữu bị bắt giam ở nhà lao Thừa Phủ. Tác giả mới được kết nạp vào Đảng
1938, đang say sưa hoạt động phong trào, bị bắt, thế giới nhà tù cô đơn ngăn cản cuộc sống
bên ngoài nhà tù.
- Bài thơ được viết chính thức vào tháng 7 – 1939.
c. Thể thơ: Thơ bày chữ.
d. Bố cục: 3 phần
- Phần 1 (Từ đầu đến thiệt thà): Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù.
- Phần 2 (Tiếp theo đến ngát trời): Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị
giam cầm.
- Phần 3 (Còn lại): Trở lại thực tại trại giam cầm lòng trĩu nặng với nỗi nhớ triền miên.

5. II.
Tìm hiểu chi tiết

7. CHUẨN BỊ
ĐỌC
(trang 15, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Vùng đất hoặc con người nào đã để lại trong em ấn tượng sâu
đậm?

8. Phương pháp:
Huy động kiến thức, đưa ra đánh giá của bản thân về những điều đã được trải
nghiệm trong cuộc sống
Lời giải chi tiết:
Quê hương chính là nơi để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng em bởi nơi đó có những
cảnh vật, con người mà em yêu quý.

9. TRẢI NGHIỆM CÙNG VB
Câu 1 (trang 15, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định cảm xúc của tác giả ở khổ thơ này. Dựa vào đâu em xác định như v

10. Phương pháp:
Vận dụng tri thức ngữ văn
Lời giải chi tiết:
Khổ thơ là tiếng lòng da diết với cuộc đời, nhớ cuộc sống tự do, yêu quê hương đất nước
và say mê cách mạng của nhân vật trữ tình. Tác giả đã sử dụng điệp từ “đâu” để nhắc
nhớ tới những hình ảnh quen thuộc của quê hương

11. Câu 2 (trang 16, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Việc lặp lại hai dòng thơ này có tác dụng gì?

12. Phương pháp:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Việc lặp lại hai dòng thơ giúp tạo ra tính sáng tạo cho văn bản, tăng sức biểu cảm, nhấn
mạnh cảm xúc nhớ nhung da diết của tác giả mà không làm đứt mạch cảm xúc của bài thơ

13. SUY NGẪM VÀ PHẢN
HỒI
Câu 1 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định thể thơ của bài thơ và cách gieo vần, ngắt nhịp trong khổ thơ
thứ hai.

14. Phương pháp:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
- Thể thơ: 7 chữ
- Tác giả gieo vần chân “ui” đánh dấu sự kết thúc dòng thơ và tạo nên mối liên kết giữa
các dòng thơ kết hợp với nhịp thơ 4/3 tạo ra nhịp điệu cho các câu thơ, giúp câu thơ trở
nên da diết, nhẹ nhàng, thấm đậm nỗi nhớ

15. Câu 2 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Tìm những câu thơ, những từ ngữ được lặp đi lặp lại trong bài thơ và
nêu tác dụng của việc sử dụng các cách diễn đạt đó.

16. Phương pháp:
Vận dụng kỹ năng đọc hiểu, kỹ năng phân tích
Lời giải chi tiết:
Những câu thơ, những từ ngữ được lặp đi lặp lại trong bài thơ: Gì sâu bằng những trưa thương nhớ, Gì sâu
bằng những trưa hiu quạnh và điệp từ “đâu”. Biện pháp điệp như trở hồn người đọc nhớ đến những trưa
đồng quê, nhớ những thứ thân thuộc, tình thương mến dạt dào, những người nông dân hiền như đất, quanh
năm dãi nắng dầm sương, vất vả sớm trưa. Cuộc sống cơ cực không thể làm mất đi vẻ đẹp khỏe khoắn,
đáng yêu trong hình dáng và tâm hồn họ. Năm từ “ đâu” xuất hiện trong mười câu thơ, giống như một sự tiếc
nuối của tác giả những năm tháng xưa cũ,hiện tại đâu còn, chỉ là nhắc nhớ lại vậy thôi. ở đây bức tranh thiên
nhiên và bức tranh sinh hoạt của quê ngoại nhà thơ, một làng nhỏ với những cồn bãi mướt xanh cây trái, có
chiếc cầu lặng lẽ soi bóng xuống dòng Hương Giang hững hờ.

17. Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nhận xét về cách sắp xếp các phần trong bố cục của bài thơ. Từ đó, xác
định sự vận động của mạch cảm xúc được tác giả thể hiện trong bài thơ.

18. Phương pháp:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
- Phần 1 (Từ đầu đến “thiệt thà”): Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù.
- Phần 2 (Tiếp theo đến “ngát trời”): Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị giam cầm.
- Phần 3 (còn lại): Trở lại thực tại trại giam cầm lòng trĩu nặng với nỗi nhớ triền miên.
=> Sự vận động của mạch cảm xúc được tác giả thể hiện: Nhớ đồng đã thể hiện nỗi nhớ quê da
diết của nhà thơ, tiếp đó là sự nhớ thương cuộc sống và cao hơn là nỗi lòng khao khát tự do và bất
bình với thực tại.

19. Câu 4 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Căn cứ vào đâu để em xác định
như vậy?

20. Phương pháp:
Vận dụng kĩ năng đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ, nhớ quê hương, nhớ cuộc sống tự do, khát vọng của
thi sĩ muốn thoát ra bên ngoài bởi đầu năm 1939, tình hình thế giới trở nên căng thẳng, cuộc đại
chiến lần thứ hai có nguy cơ bùng nổ. Thực dân Pháp quay trở lại đàn áp ở Đông Dương. Cuối
tháng 4 năm ấy, Tố Hữu bị chính quyền thực dân bắt ở Huế trong một đợt khủng bố Đảng Cộng
sản. Bài thơ “Nhớ đồng” được viết trong những ngày nhà thơ bị giam ở nhà lao Thừa Phủ (Huế).
Bài thơ thuộc phần “Xiềng xích” của tập “Từ ấy”.

21. Câu 5 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Xác định chủ đề của bài thơ. Chủ đề đó được thể hiện qua những
hình thức nghệ thuật nào?

22. Phương pháp:
Vận dụng tri thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
- Chủ đề của bài thơ: Bài thơ là tiếng lòng da diết với cuộc đời, cuộc sống tự do và say mê
cách mạng của nhân vật trữ tình. Thể hiện khát vọng tự do, tình yêu nhân dân, đất nước,
yêu cuộc sống của chính mình.
- Hình thức nghệ thuật được thể hiện: Sử dụng rất thành công biện pháp tu từ điệp ngữ,
điệp cấu trúc. Giọng thơ da diết, khắc khoải, sâu lắng. Hình ảnh thơ gần gũi, giản dị mộc
mạc, đời thường.

23. Câu 6 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Theo em, tác giả muốn gửi thông điệp gì tới người đọc qua bài thơ
này?

24. Phương pháp:
Vận dụng tri thức đọc hiểu
Lời giải chi tiết:
Thông điệp tác giả gửi gắm: Cống hiến và thực hiện lí tưởng đem lại độc lập
cho dân tộc, sự no ấm cho quê hương.

25. Câu 7 (trang 17, SGK Ngữ văn 8, tập 1)
Viết khoảng năm câu hoặc vẽ bức tranh thể hiện sự tưởng tượng của em về cảnh
sắc, con người được gọi tả trong Nhớ đồng. Những hình ảnh tưởng tượng đó có
tác dụng thế nào đối với việc hiểu nội dung bài thơ?

26. III.
Tổng kết

27. 1. Giá trị nội dung:
- Bài thơ là tiếng lòng da diết với cuộc đời, cuộc sống tự do và say mê cách mạng
của nhân vật trữ tình.
- Thể hiện khát vọng tự do, tình yêu nhân dân, đất nước, yêu cuộc sống của chính
mình.
2. Giá trị nghệ thuật:
- Sử dụng rất thành công biện pháp tu từ điệp ngữ, điệp cấu trúc.
- Giọng thơ da diết, khắc khoải, sâu lắng.
- Hình ảnh thơ gần gũi, giản dị mộc mạc, đời thường.