BS KHOÁNG

1. November 1, 2014 1
NGUYEÂN LYÙ & ÖÙNG DUÏNG
CUÛA SIEÂU AÂM CHAÅN ÑOAÙN
TRONG Y HOÏC
BS.NGUYEÃN QUYÙ KHOAÙNG
BS.NGUYEÃN QUANG TROÏNG
KHOA CHAÅN ÑOAÙN HÌNH AÛNH
BEÄNH VIEÄN AN BÌNH -TP.HCM

2. November 1, 2014 2
DAØN BAØI
I. LÒCH SÖÛ
II. ÑÒNH NGHÓA
III. VAÄT LYÙ HOÏC
IV. CAÁÂU TAÏO MAÙY SIEÂU AÂM
V. CAÙC MODE SIEÂU AÂM
VI. KYÕ THUAÄT
VII. CAÙC LOAÏI HOÀI AÂM
VIII. KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM

3. November 1, 2014 3
LÒCH SÖÛ
1880: Jacques Curie tìm ra hieän töôïng
aùp ñieän (piezoelectric effect).
1917: Paul Langevin öùng duïng soùng sieâu
aâm vaøo vieäc phaùt hieän taøu ngaàm.
1942: Theodore Dussik laàn ñaàu tieân öùng
duïng vaøo Y hoïc ñeå thaáy raõnh lieân baùn
caàu ñaïi naõo.
1958: Ian Donald öùng duïng sieâu aâm vaøo
saûn khoa.

4. November 1, 2014 4
LÒCH SÖÛ
PIERRE CURIE
(1859-1906)

5. November 1, 2014 5
LÒCH SÖÛ
PAUL LANGEVIN
(1872-1946)

6. November 1, 2014 6
LÒCH SÖÛ

7. November 1, 2014 7
LÒCH SÖÛ

8. November 1, 2014 8
ÑÒNH NGHÓA
Soùng sieâu aâm laø nhöõng rung ñoäng cô
hoïc coù cuøng baûn chaát vôùi aâm thanh
nhöng coù taàn soá cao maø tai ngöôøi khoâng
nghe ñöôïc.

9. November 1, 2014 9
ÑÒNH NGHÓA

10. November 1, 2014 10
VAÄT LYÙ HOÏC
1 Hertz = 1 chu kyø / giaây.
1kHz = 1000Hz = 1000 chu kyø / giaây.
1MHz = 1 trieäu chu kyø / giaây.
Soùng aâm chæ truyeàn ñöôïc trong moâi
tröôøng vaät chaát chöù khoâng truyeàn ñöôïc
trong chaân khoâng (khaùc vôùi aùnh saùng,tia
X vaø tia Laser).

11. November 1, 2014 11
VAÄT LYÙ HOÏC
Maät ñoä phaân töû caøng daøy ñaëc thì soùng
aâm caøng lan truyeàn nhanh.Do vaäy soùng
aâm lan truyeàn toát nhaát trong chaát raén vaø
keùm nhaát trong chaát khí.

12. November 1, 2014 12
VAÄT LYÙ HOÏC
Trong moâi tröôøng nöôùc,soùng aâm lan
truyeàn vôùi vaän toác 1540m/giaây.
Haàu heát caùc moâ cuûa cô theå coù vaän toác
truyeàn aâm töông ñöông vôùi moâi tröôøng
nöôùc ngoaïi tröø moâ phoåi coù vaän toác
truyeàn aâm keùm vaø moâ xöông coù vaän toác
truyeàn aâm khaù cao.

13. November 1, 2014 13
VAÄT LYÙ HOÏC

14. November 1, 2014 14
VAÄT LYÙ HOÏC
Sieâu aâm laø caùc soùng hình sin taïo bôûi
nhöõng rung ñoäng cô hoïc trong moâi
tröôøng vaät chaát (coù theå ñaøn hoài,thay ñoåi
hình daïng ñöôïc).
Sieâu aâm truyeàn naêng löôïng cô hoïc cho
moâi tröôøng nhöng khoâng ion hoùa noù.
Soùng sieâu aâm duøng trong Y hoïc coù taàn
soá töø 1-20MHz.

15. November 1, 2014 15
VAÄT LYÙ HOÏC
Coâng thöùc cô baûn lieân heä ñeán taàn soá
soùng: C = F x λ
C: vaän toác truyeàn aâm (tuøy moâi tröôøng).
F: taàn soá (soá chu kyø trong moät giaây).
λ: ñoä daøi böôùc soùng.
F taêng λ giaûm ñoä phaân giaûi toát hình
aûnh toát.
F taêng ñoä suy giaûm cuûa soùng aâm taêng
soùng khoâng truyeàn saâu ñöôïc.

16. November 1, 2014 16
VAÄT LYÙ HOÏC

17. November 1, 2014 17
VAÄT LYÙ HOÏC

18. November 1, 2014 18
VAÄT LYÙ HOÏC

19. November 1, 2014 19
VAÄT LYÙ HOÏC
CAÁU TAÏO MAÙY SIEÂU AÂM

20. November 1, 2014 20
VAÄT LYÙ HOÏC
CAÁU TAÏO ÑAÀU DOØ

21. November 1, 2014 21
VAÄT LYÙ HOÏC
HIEÄN TÖÔÏNG AÙP ÑIEÄN
Hieän töôïng aùp ñieän (piezoelectric effect):
laø hieän töôïng chuyeån ñoåi moät taùc duïng
cô hoïc ra ñieän vaø ngöôïc laïi.
Tinh theå aùp ñieän ñöôïc laøm baèng thaïch
anh (quartz) hoaëc chaát goám (ceùramique)
nhö TZP (titanate zirconate de plomb)
nhaïy caûm vôùi nhieät ñoä.

22. November 1, 2014 22
VAÄT LYÙ HOÏC

23. November 1, 2014 23
VAÄT LYÙ HOÏC
Hieän töôïng aùp ñieän thuaän: Khi ta taùc
ñoäng moät löïc cô hoïc (neùn hoaëc keùo giaõn)
leân tinh theå aùp ñieän thì treân maët giôùi haïn
tinh theå xuaát hieän nhöõng ñieän tích traùi
daáu coù moät hieäu soá ñieän theá giöõa hai
beà maët.

24. November 1, 2014 24
VAÄT LYÙ HOÏC
Hieän töôïng aùp ñieän nghòch: Khi ta taïo
treân tinh theå aùp ñieän moät hieäu soá ñieän
theá thì tinh theå aùp ñieän seõ giaõn ra hay
neùn laïi. Do ñoù,khi ta taïo treân tinh theå
aùp ñieän moät hieäu soá ñieän theá xoay
chieàu thì tinh theå aùp ñieän seõ neùn-giaõn
lieân tuïc vaø dao ñoäng theo taàn soá cuûa
hieäu soá ñieän theá xoay chieàu taïo ra
soùng aâm.

25. November 1, 2014 25
VAÄT LYÙ HOÏC
Ñaàu doø vöøa phaùt vöøa thu soùng.
Soùng sieâu aâm doäi laïi theo ñònh luaät phaûn
chieáu cuûa aùnh saùng.
Söï doäi laïi nhieàu hay ít tuøy khaùc bieät trôû
aâm cuûa hai moâi tröôøng vaät chaát.
Z = p x C
Z: trôû aâm cuûa moâi tröôøng.
p: tyû troïng cuûa moâi tröôøng.
C: vaän toác truyeàn aâm trong moâi tröôøng.

26. November 1, 2014 26
VAÄT LYÙ HOÏC
Z khí = 0,0004
Z nöôùc = 1,49
Z moâ meàm = 1,65
Z xöông = 7,8
(kg / m2 / s)

27. November 1, 2014 27
VAÄT LYÙ HOÏC
R (Z2-Z1)2
I0 (Z2+Z1)2
I0: tia tôùi.
R: tia phaûn xaï.
Rx: tia khuùc xaï.

28. November 1, 2014 28
VAÄT LYÙ HOÏC
Heä quaû cuûa coâng thöùc:
Hình sieâu aâm chæ roõ khi tia sieâu aâm
thaúng goùc vôùi maët ngaên caùch.
Söï doäi laïi cuûa tia sieâu aâm tuøy thuoäc
vaøo söï khaùc bieät veà baûn chaát giöõa hai
moâi tröôøng chöù khoâng tuøy thuoäc vaøo
vaät caûn.

29. November 1, 2014 29
VAÄT LYÙ HOÏC

30. November 1, 2014 30
CAÁU TAÏO MAÙY SIEÂU AÂM

31. November 1, 2014 31
CAÁU TAÏO MAÙY SIEÂU AÂM

32. November 1, 2014 32
CAÁU TAÏO MAÙY SIEÂU AÂM

33. November 1, 2014 33
CAÁU TAÏO MAÙY SIEÂU AÂM

34. November 1, 2014 34
CAÁU TAÏO MAÙY SIEÂU AÂM

35. November 1, 2014 35
CAÙC MODE SIEÂU AÂM
A MODE

36. November 1, 2014 36
CAÙC MODE SIEÂU AÂM
B MODE

37. November 1, 2014 37
CAÙC MODE SIEÂU AÂM
TIME-MOTION MODE

38. November 1, 2014 38
CAÙC MODE SIEÂU AÂM
TM MODE

39. November 1, 2014 39
KYÕ THUAÄT

40. November 1, 2014 40
KYÕ THUAÄT

41. November 1, 2014 41
KYÕ THUAÄT

42. November 1, 2014 42
KYÕ THUAÄT
Taàn soá ñaàu doø ôû möùc 20MHz chæ duøng
cho vieäc khaûo saùt thaät noâng (vaøi mm):
sieâu aâm maét,sieâu aâm trong loøng maïch
(intravascular US).
Sieâu aâm vuøng noâng nhö tuyeán giaùp,
tuyeán vuù,bìu thì duøng ñaàu doø 7-10MHz
laø thích hôïp.

43. November 1, 2014 43
KYÕ THUAÄT
Buïng,tim vaø saûn khoa thì taàn soá 3-
5MHz laø thích hôïp.
Vôùi buïng ngöôøi beùo phì vaø sieâu aâm
xuyeân thoùp thì duøng taàn soá 1,5-2,5MHz.

44. November 1, 2014 44
KYÕ THUAÄT

45. November 1, 2014 45
CÁC LỌAI HỒI ÂM
HỒI ÂM DÀY(ECHORICH,HYPERECHOIC,HYPERECHOGÈNE)
CÓ HỒI ÂM (ECHOGENIC,ECHOIC,ECHOGÈNE)
HỒI ÂM MỎNG
(HYPOECHOGENIC,HYPOECHOIC,HYPOECHOGÈNE)
HỒI ÂM TRỐNG (ECHO-FREE,ANECHOIC,ANECHOGÈNE)
HỒI ÂM HỖN HỢP(ECHOMIXTE)_

46. 11/1/2014 46
Hơi trong ống tiêu hóa

47. 11/1/2014 47
SỎI TÚI MẬT + CẶN BÙN TÚI MẬT
Sỏi: hồi âm dày và có bóng lưng.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005

48. 1 November 2014 48
TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI

49. 11/1/2014 49
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005
Viêm tụy cấp

50. November 1, 2014 50
DI CĂN GAN

51. 11/1/2014 51
Khối đặc Khối dịch Khối viêm Khối hoại
tử
Đốm vôi
hóa
Bệnh lý U GAN NANG VIÊM TỤY
CẤP
ABSCESS SỎI
Hội chứng Choán chỗ Choán chỗ Choán chỗ Choán chỗ Không
choán chỗ
Độ hồi âm Echo dầy Echo trống Echo mỏng Echo hỗn
hợp
Echo dày
Sau khối u Không tăng
âm
Có tăng âm Tăng âm
nhẹ
Tăng âm
nhẹ
Có bóng
lưng
Bờ Viền rõ,
echo mỏng
Rõ trước
sau, mờ 2
bên
Mờ Mờ Bờ trước rõ
Hình ảnh

52. November 1, 2014 52
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SAÛN KHOA

53. November 1, 2014 53
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SAÛN KHOA

54. November 1, 2014 54
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SAÛN KHOA

55. November 1, 2014 55
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
PHUÏ KHOA
SUBMUCOSAL LEIOMYOMA

56. November 1, 2014 56
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
PHUÏ KHOA
HEMATOCOLPOS

57. November 1, 2014 57
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
PHUÏ KHOA

58. November 1, 2014 58
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
PHUÏ KHOA
ENDOMETRIAL CARCINOMA

59. November 1, 2014 59
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
NHI KHOA

60. November 1, 2014 60
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
NHI KHOA-SIEÂU AÂM XUYEÂN THOÙP

61. November 1, 2014 61
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
NHI KHOA-SIEÂU AÂM XUYEÂN THOÙP

62. November 1, 2014 62
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
TIM MAÏCH
TÖÙ CHÖÙNG FALLOT

63. November 1, 2014 63
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
TIM MAÏCH-SIEÂU AÂM TRONG LOØNG MAÏCH
Angiography: Heïp ñoàng taâm loøng
maïch vaønh.
SA trong loøng maïch:
Thaønh maïch chuû yeáu laø
caáu truùc echo daøy cuûa
voâi hoùa,giôùi haïn ngoaøi
cuøng bôûi lôùp echo moûng.

64. November 1, 2014 64
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM TIM QUA THÖÏC QUAÛN

65. November 1, 2014 65
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM TIM QUA THÖÏC QUAÛN
MYXOMA

66. November 1, 2014 66
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM TIM QUA THÖÏC QUAÛN

67. November 1, 2014 67
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM QUA NGÃ HAÄU MOÂN
PROSTATIC CANCER

68. November 1, 2014 68
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM KHÔÙP
SUÏN KHÔÙP BÌNH THÖÔØNG

69. November 1, 2014 69
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM KHÔÙP
TRAØN DÒCH BAO HOAÏT DÒCH

70. November 1, 2014 70
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM BÌU
TESTICULAR TUMOR

71. November 1, 2014 71
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM BÌU
TESTICULAR TUMOR

72. November 1, 2014 72
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM TUYEÁN VUÙ
FIBROADENOMA

73. November 1, 2014 73
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM TUYEÁN GIAÙP
FOLLICULAR CARCINOMA BENIGN ADENOMA

74. November 1, 2014 74
NHÖÕNG KHAÛ NAÊNG CUÛA SIEÂU AÂM
SIEÂU AÂM MAÉT
INTRAVITREOUS
HEMORRHAGE
BOÙC TAÙCH VOÕNG MAÏC

75. November 1, 2014 75
CAÛM ÔN SÖÏ CHUÙ YÙ THEO DOÕI CUÛA QUYÙ BAÙC SÓ