Συντονιστικό Γραφείο Εκπαίδευσης Ν. Αφρικής Ενημερωτικό δελτίο/Newsletter Φεβρουάριος 2018

1. Συντονιστικό Γραφείο
Εκπαίδευσης Ν. Αφρικής
Ενημερωτικό
δελτίο/Newsletter
Φεβρουάριος 2018
-Επιμέλεια φυλλαδίου: Γεώργιος Βλάχος, Συντονιστής Εκπαίδευσης
-Διαμόρφωση φυλλαδίου: Νικόλαος Κομματάς, εκπαιδευτικός ΠΕ70.
Email επικοινωνίας: gsvlachos@gmail.com και nkommatas@yahoo.gr

2. 1
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ κ. ΤΕΡΕΝΣ ΚΟΥΙΚ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ............................................................................................................. 2
Μήνυμα του Συντονιστή Εκπαίδευσης στο Γιοχάνεσμπουργκ, Δρ Γεωργίου Βλάχου, για
την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας- 9 Φεβρουαρίου .............................................. 3
“Η σχέση ανάμεσα στο λόγο, τη σκέψη και τη γλώσσα.... .... συνιστούν παιδεία.” ............ 4
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΑΝΤΙΣ ΑΜΠΕΜΠΑ-ΑΙΘΙΟΠΙΑ.......................... 6
Eλληνική γλώσσα και φιλοσοφία – Σύντομη αναφορά σε σχετικές μελέτες του
Μ.Χάιντεγγερ....................................................................................................................... 10
Ελληνικό Τμήμα - Νηπιαγωγείο της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ........................................................... 11
Εορτασμοί για την Παγκόσμια ημέρα Ελληνικής Γλώσσας (9 Φεβρουαρίου) στην
Ελληνική Κοινότητα Εast London....................................................................................... 12
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΣΑΧΕΤΙ-ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ............................ 13
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ WEST RAND......... 15
Οικουμενικότητα και ετυμολογία στην ελληνική γλώσσα ................................................. 16
ΓΛΩΣΣΑ - ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ............................................................................. 25
H Αξία και H ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ Προσφορά της Ελληνικής Γλώσσας ......................................... 26
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ- ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΕΠΙΛΥΣΗ
ΤΟΥ ...................................................................................................................................... 29
ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΕΙΠΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΑ:............................................. 32
Ραδιοφωνική εκπομπή - αφιέρωμα στην αξία της Ελληνικής Γλώσσας ............................ 34
Ελληνικές διάλεκτοι που άντεξαν στο χρόνο...................................................................... 35
ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΗΜΕΡΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΤΟ ΠΟΡΤ-ΕΛΙΖΑΜΠΕΘ ΤΗΣ
ΝΟΤΙΑΣ ΑΦΡΙΚΗΣ – ΚΥΡΙΑΚΗ 18 ΦΕΒΡ. 2018 ..................................................................... 39
«Τη γλώσσα μου έδωσαν Ελληνική» Εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής
Γλώσσας στα Σχολεία της Ελληνικής Κοινότητας Λουμπουμπάσι της Λ.Δ. Κονγκό ........... 41
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ / ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΚΙΝΣΑΣΑΣ ............... 45
Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας στην Ελληνική Σχολή Χαράρε
και στην Ελληνική Κοινότητα Χαράρε................................................................................. 47
Εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας στην Ελληνική Κοινότητα
Μπενόνι της Νοτίου Αφρικής ............................................................................................. 50
Ελληνική κοινότητα Pretoria / εκδήλωση για την ελληνική γλώσσα ................................. 51

3. 2
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ κ. ΤΕΡΕΝΣ ΚΟΥΙΚ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

4. 3
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Μήνυμα του Συντονιστή Εκπαίδευσης στο Γιοχάνεσμπουργκ,
Δρ Γεωργίου Βλάχου, για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής
Γλώσσας- 9 Φεβρουαρίου
Η ελληνική γλώσσα είναι διαχρονική, αφού μιλιέται αδιάλειπτα για 4.000 έτη και
αποτελεί εξέλιξη και συνέχεια της γλώσσας της κλασικής ελληνικής φιλοσοφίας
και λογοτεχνίας.
Τα διασωθέντα μέχρι σήμερα λογοτεχνικά, φιλοσοφικά και ιστορικά κείμενα της
αρχαιότητας, τα κείμενα της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας, τα έργα της
καθαρεύουσας και της δημοτικής, η γλώσσα του
Σολωμού και του Κάλβου, του Παλαμά, του
Σεφέρη, του Καβάφη, του Καζαντζάκη, του Ελύτη
και του Ρίτσου, όλα αυτά μαζί τεκμηριώνουν και
αντικατοπτρίζουν τη συνέχεια του Ελληνισμού και
της ελληνικής γλώσσας από την αρχαιότητα μέχρι
τις μέρες μας. Το να λέμε ακόμα και σήμερα τις
λέξεις ουρανός, θάλασσα, ήλιος, σελήνη,
άνεμος, όπως τα έλεγαν η Σαπφώ και ο
Αρχίλοχος είναι πολύ σπουδαίο πράγμα.
Είναι γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα είναι από τις παλαιότερες γλώσσες του
κόσμου και της Ευρώπης, όπως μαρτυρούν γραπτά μνημεία, αλλά και θεωρείται πολύτιμη
για την παγκόσμια γλώσσα και τον πολιτισμό, γιατί γέννησε και καλλιέργησε τις επιστήμες
και τις τέχνες. Πολλές λέξεις και πολλοί όροι σε διάφορους τομείς της επιστήμης, όπως στην
ιατρική, τη φυσική, τα μαθηματικά, τη βιολογία, τη φιλολογία, τη φιλοσοφία, τη θεολογία
και την τεχνολογία προέρχονται από λέξεις ελληνικές. Η αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις
από τις οποίες 41.615 λέξεις είναι από την Ελληνική γλώσσα.
Λέξεις όπως θεωρία, μέθοδος, οργάνωση και σύστημα, ανάλυση και σύνθεση, ιδέα,
θέση και θέμα, κρίση και κριτήρια, πρόβλημα και πρόγραμμα, πολιτική και δημοκρατία,
ποίηση, θέατρο, δράμα και ιστορία, τεχνολογία, μηχανή και αυτόματος, ατομικός και
ηλεκτρονικός, αλλά και χιλιάδες άλλες είναι πολύ σημαντικές για την αγγλική και για πολλές
άλλες γλώσσες.
Η ελληνική γλώσσα έχει λέξεις για έννοιες οι οποίες παραμένουν χωρίς απόδοση στις
υπόλοιπες γλώσσες, όπως άμιλλα, θαλπωρή, φιλότιμο. Μόνο η ελληνική γλώσσα ξεχωρίζει
τη ζωή από το βίο, την αγάπη από τον έρωτα. Μόνο αυτή διαχωρίζει, διατηρώντας το ίδιο
ριζικό θέμα, το ατύχημα από το δυστύχημα, το συμφέρον από το ενδιαφέρον.
Έχοντας υπόψη τη συνέχεια και την παγκόσμια προσφορά της ελληνικής
γλώσσας μπορούμε εύκολα να αντιληφθούμε ότι ύψιστο καθήκον όλων μας που
υπηρετούμε τον Απόδημο Ελληνισμό είναι να καταβάλουμε τις μεγαλύτερες δυνατές
προσπάθειες για τη διατήρηση, καλλιέργεια και διάδοση της ελληνικής γλώσσας και του
πολιτισμού της.
Τέλος, θέλω να συγχαρώ τους εκπαιδευτικούς που υπηρετούν στα ελληνικά
σχολεία των χωρών της περιοχής ευθύνης του Γραφείου Εκπαίδευσης στο Γιοχάνεσμπουργκ,
από την Ν. Αφρική μέχρι την Αιθιοπία, τόσο για τις ξεχωριστές και ποιοτικές εκδηλώσεις που
προγραμμάτισαν να υλοποιήσουν για την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας, όσο και για
την καθημερινή τους προσφορά κάτω από ιδιαίτερα δύσκολες συνθήκες έτσι ώστε να
διατηρηθεί, αλλά και να διαδοθεί η ελληνική γλώσσα και ο ελληνικός πολιτισμός τόσο σε
μαθητές ελληνικής καταγωγής όσο και σε μη ελληνικής στις χώρες της Αφρικής που
υπηρετούν.

5. 4
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
“Η σχέση ανάμεσα στο λόγο, τη σκέψη και τη γλώσσα....
.... συνιστούν παιδεία.”
(Βικτώρια Γερασιμίδου/ φιλόλογος/ελληνικό σχολείο Λουμπουμπάσι/Λ.Δ Κονγκό)
Η έννοια λόγος δηλώνει δύο πολύ σημαντικές ιδιότητες της ανθρώπινης φύσης: Τη
λογική σκέψη από τη μια και το χάρισμα της ομιλίας, δηλ. του αρθρωμένου λόγου, από την
άλλη. Και επειδή αυτές οι δύο ιδιότητες συνυπάρχουν και συλλειτουργούν γίνεται σαφές ότι
η σκέψη ταυτίζεται με τη γλωσσική διατύπωσή της. Αυτό άλλωστε εννοούσε και ο
Αριστοτέλης, όταν χαρακτήρισε τον άνθρωπο «έλλογο ον», ον που μπορεί να σκέπτεται και
να μιλά. Τι είναι όμως ο λόγος και η
γλώσσα; Σχετίζονται με τη σκέψη
μας; Αυτά είναι πολύ σημαντικά
ερωτήματα με τα οποία ασχολείται
η επιστήμη της Φιλοσοφίας.
Είναι απολύτως βέβαιο ότι η
γλώσσα και η σκέψη δεν μπορεί να
ταυτίζονται για τους εξής λόγους: Η
γλώσσα είναι ένα πολιτισμικό
δημιούργημα, ένα σύστημα
συμβόλων που διαμόρφωσαν οι
άνθρωποι κατά συνθήκη, προκειμένου να επικοινωνήσουν. Γι’ αυτό άλλωστε υπάρχουν
τόσες πολλές γλώσσες στον κόσμο, γι’ αυτό και όλες εξελίσσονται μέσα στο χρόνο. Αντίθετα,
η σκέψη αποτελεί έμφυτο γνώρισμα στον άνθρωπο, το οποίο εξελίσσεται σταδιακά μέσα
από τη γνώση και την εξέλιξη του πολιτισμού. Για το λόγο αυτό, ενώ για κάθε φυσική γλώσσα
ισχύει διαφορετική γραμματική, οι κανόνες που διέπουν την ορθή λειτουργία της σκέψης
είναι κοινοί για όλους τους λαούς.
Παρά τις διαφορές τους, γλώσσα και σκέψη συνδέονται και αλληλοσυμπληρώνονται. Για
το λόγο αυτό κάποιοι φιλόσοφοι υποστηρίζουν ότι, αν μελετήσουμε σε βάθος τους
γλωσσικούς κανόνες, θα μπορέσουμε να προσεγγίσουμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί
η σκέψη, οπότε θα κατανοήσουμε και τους μηχανισμούς της γνώσης.
Αντιλαμβανόμαστε ότι η γλώσσα χωρίς τη σκέψη μένει κενή νοήματος. Ισχύει όμως και
το αντίστροφο. Και η σκέψη έχει την ανάγκη κάποιου είδους γλώσσας. Διότι, όπως όλοι
γνωρίζουμε, ο άνθρωπος δε σκέπτεται με εικόνες αλλά με λέξεις και προτάσεις. Ανάμεσα
στη σκέψη και στη γλώσσα, επομένως, υπάρχει απόλυτη αλληλεξάρτηση, με την έννοια ότι
η μια συμπληρώνει την άλλη. Γι’ αυτό είναι σχεδόν αδύνατο να κάνουμε διάκριση ανάμεσά
τους. Από τη μια μεριά η γλώσσα είναι η προφορική ή γραπτή διατύπωση της σκέψης, ενώ
από την άλλη, η σκέψη είναι ένας εσωτερικός διάλογος που γίνεται διαμέσου της γλώσσας:

6. 5
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
“Λοιπόν, σκέψη και λόγος είναι το ίδιο πράγμα. Μόνο
που ο διάλογος που γίνεται χωρίς φωνή, μέσα στην ψυχή,
με τον εαυτό της ονομάστηκε σκέψη.”
Πλάτων, Σοφιστής, 263e – 264a
Όσοι ασχολήθηκαν με τη φιλοσοφία της γλώσσας δέχτηκαν πως η γλώσσα δεν είναι
απλώς ένα «μέσο» ή «όργανο», δηλ. ένα εργαλείο του ανθρώπου με το οποίο εκφράζεται
και επικοινωνεί με τους συνανθρώπους του. Είναι πολύ περισσότερο μια ιδιότητα του
ανθρώπου σπουδαία όσο και η ύπαρξή του, μια ιδιότητα που του ανήκει κατά τρόπο
μοναδικό.
Άρα δεν είναι δυνατό να συλλογιζόμαστε χωρίς γλώσσα. Η γλώσσα με όλον τον
πνευματικό οπλισμό που έχει διαμορφωθεί μέσα της κάνει “κατοχή” στον άνθρωπο όσο
βρίσκει σ’ αυτόν ένα νέο δέκτη της χρήσης της. Αυτή κυριαρχεί στη σκέψη του και την
κατεργάζεται. Φαίνεται έτσι καθαρά ότι η συμβολή της γλώσσας στην παιδεία του ανθρώπου
είναι θεμελιώδης: η γλώσσα είναι ο απαραίτητος όρος για την ύπαρξη εκείνης, το μέσο με το
οποίο η παιδεία του ατόμου ολοκληρώνεται και το στήριγμα που συνεχώς, σε όλη τη ζωή
του, θεμελιώνει τη μόρφωση. Έτσι, οι όροι “παιδεία” και “γλώσσα” δεν είναι δυνατό να
ξεχωριστούν.
Βιβλιογραφία:
 “Αρχές Φιλοσοφίας”, Β’ Τάξης Γενικού Λυκείου, Σχολικό Εγχειρίδιο
 “Αρχές Φιλοσοφίας”, Β’ Τάξης Γενικού Λυκείου, Παρασκευή Χ. Ρούλια
 “Φιλοσοφικός Λόγος”, Αρχαία Ελληνικά, Γ’ Τάξης Γενικού Λυκείου, Σχολικό
Εγχειρίδιο

7. 6
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ – ΑΝΤΙΣ
ΑΜΠΕΜΠΑ-ΑΙΘΙΟΠΙΑ
Με ξεχωριστή
λαμπρότητα γιόρτασε το
Ελληνικό Κοινοτικό Σχολείο
(GCS) της Αντίς Αμπέμπα,
την Παγκόσμια Ημέρα της
Ελληνικής Γλώσσας.
Παρόλο που το παραπάνω
σχολείο είναι αγγλόφωνο, η
ηγεσία του σχολείου – προς
τιμήν της- θέλησε να τιμήσει
ιδιαιτέρως τη συγκεκριμένη
ημέρα.
Οι εκδηλώσεις
πραγματοποιήθηκαν στις 12
Φεβρουαρίου, αντί για τις 9
Φεβρουαρίου, κατόπιν
παράκλησης του Έλληνα
Πρέσβη κ. Πατακιά, ο
οποίος όχι μόνο παρέστη
στην εκδήλωση, αλλά ήταν
και ένας από τους ομιλητές.
Τον προγραμματισμό και
την επιμέλεια της
εκδήλωσης ανέλαβαν οι εκπαιδευτικοί του GCS , Φώτης Ασημακόπουλος και Όλγα
Κουκλιάτη, και η εκπαιδευτικός του Ελληνικού Σχολείου, Χριστίνα Κοτζαντώνογλου.

8. 7
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Εκτός από τον Πρέσβη της Ελλάδας, τίμησαν με την παρουσία τους την εκδήλωση ο
πρόξενος της Ελληνικής Πρεσβείας κ. Κουμπαράκης, καθώς και στελέχη της Πρεσβείας μας.
Ο Πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας, κ. Συκάς Δ. και μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, οι
εκπαιδευτικοί του GCS και του Ελληνικού Σχολείου και βεβαίως, μαθητές.
Πρώτος ομιλητής ήταν ο Έλληνας Πρέσβης κ. Πατακιάς, ο οποίος αναφέρθηκε στη
γνωστή ομιλία του καθηγητή Ξ. Ζολώτα που εκφώνησε στην Ουάσιγκτον (στις 26
Σεπτεμβρίου 1957 και στις 2 Οκτωβρίου 1959),
στην Αγγλική γλώσσα, που κατ’ ουσίαν ήταν Ελληνική ( με την αφαίρεση λίγων συνδέσμων,
άρθρων και προθέσεων), και στον ποιητή Γ. Σεφέρη, τονίζοντας ότι η Ελληνική γλώσσα έχει
Ψυχή και Φως που διαχέεται σε όλη τη Γη, διαθλάται σε πολλές άλλες γλώσσες και
αντανακλά την Ιστορία της ανθρωπότητας, καταλήγοντας πως χωρίς γλώσσα, δεν υπάρχει
πολιτισμός.
Ακολούθησαν οι ομιλίες των εκπαιδευτικών που είχαν την επιμέλεια της εκδήλωσης,
οι οποίοι με τη βοήθεια τεχνολογικών μέσων και την προβολή βίντεο και Power Point,
αναφέρθηκαν στη μακραίωνη ιστορία της Ελληνικής Γλώσσας, στην εξάπλωσή της, ιδιαίτερα
κατά τους ελληνιστικούς χρόνους, στην πολύτιμη προσφορά της στη διάδοση του
Χριστιανισμού, στη συνεισφορά της σε όλες τις τέχνες και τις επιστήμες, στην επιρροή της
στην Αγγλική και στις υπόλοιπες γλώσσες και στη σχέση της Αιθιοπίας και του Αιθιοπικού
λεξιλογίου με την Ελληνική Γλώσσα και τον Ελληνικό πολιτισμό.
Από δεξιά: ο Έλληνας πρέσβης, κ. Πατακιάς με τη σύζυγό του, ο
Πρόξενος της Ελληνικής Πρεσβείας, κ. Κουμπαράκης, ο πρόεδρος της
Ελληνικής Κοινότητας Αντίς Αμπέμπα, κ. Δ. Συκάς και ο Μηχανικός
Επικοινωνίας και Πληροφορικής της Ελληνικής πρεσβείας Αντίς
Αμπέμπα, κ. Κανλής.

9. 8
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Όλες οι δραστηριότητες της εκδήλωσης έγιναν με τέτοιο τρόπο, ώστε, το δίωρο που
διήρκησε, πέρασε πολύ γρήγορα και ευχάριστα, καθώς το κοινό και κυρίως οι μαθητές
έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Από τις δραστηριότητες ξεχώρισε μια μορφή παιχνιδιού, κατά
το οποίο οι παρουσιαστές έλεγαν μία λέξη στα Ελληνικά και το αγγλόφωνο κοινό
προσπαθούσε να τη βρει στα Αγγλικά. Στο τέλος του παιχνιδιού οι συμμετέχοντες, κυρίως οι
μαθητές, με τρόπο βιωματικό και ευχάριστο, αντιλήφθηκαν ότι χρησιμοποιούν τόσες πολλές
ελληνικές λέξεις στο καθημερινό τους λεξιλόγιο, ώστε σχεδόν «μιλούν» Ελληνικά και δεν το
ξέρουν !
Εκτός από τους τρεις υπεύθυνους εκπαιδευτικούς της διοργάνωσης, το λόγο έλαβε
και η Ελληνίδα μαθήτρια του Αγγλικού Τμήματος του Ελληνικού Κοινοτικού Σχολείου (GCS),
Εμμιάννα Παπαδοπούλου, η οποία αναφέρθηκε στην επίδραση του Ελληνικού πολιτισμού
και την καθιέρωση της Χριστιανικής πίστης στην Αιθιοπία και ιδιαίτερα στο Βασίλειο του
Αξούμ. Χαιρετισμό απεύθυνε και ο υποδιευθυντής του σχολείου κ. Paul McCelvey,
αναγνωρίζοντας τη συμβολή της Ελληνικής Γλώσσας στη διαμόρφωση και εμπλουτισμό του
Αγγλικού λεξιλογίου, ενώ παράλληλα προέτρεψε τους παρευρισκόμενους να επισκεφθούν
την Ελλάδα, μία χώρα με μακραίωνο πολιτισμό, θαυμάσιο κλίμα, φιλικούς ανθρώπους και …
υπέροχο φαγητό!!! Παρέμβαση έκανε και ο Μηχανικός Επικοινωνίας και Πληροφορικής της
Ελληνικής πρεσβείας, κ. Κανλής, τονίζοντας πως κάθε λέξη στα ελληνικά δεν έχει δοθεί
τυχαία, αλλά εμπεριέχει μία ολόκληρη φιλοσοφία και χρησιμοποίησε τη λέξη «άγαλμα» που
προέρχεται από το ρήμα «αγάλλομαι» (ευχαριστιέμαι), αφού κοιτώντας ένα άγαλμα
αντλούμε ευχαρίστηση.
Η εκδήλωση, κατά γενική ομολογία, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και το κοινό,
εκτός από το ότι έδειξε να απολαμβάνει τα δρώμενα, σίγουρα αποχώρησε με πλουσιότερη
την επίγνωση της προσφοράς της Ελληνικής Γλώσσας στη διαμόρφωση του παγκόσμιου
πολιτισμού.
Ακολούθησε μία
μικρή δεξίωση
στα γραφεία της
Ελληνικής
Κοινότητας Αντίς
Αμπέμπα,
παρουσία του
Προέδρου της,
των μελών του
Διοικητικού
Συμβουλίου, του
πρεσβευτικού
ζεύγους, των
υπολοίπων
εκπροσώπων της
Ελληνικής πρεσβείας και των συντελεστών της εκδήλωσης.

10. 9
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Από τη δεξίωση στα γραφεία της Ελληνικής
Κοινότητας Αντίς Αμπέμπα
Οι συντελεστές της εκδήλωσης
Από δεξιά: Οι εκπαιδευτικοί
Κουκλιάτη Τζούλη,
Ασημακόπουλος Φώτης,
Κοτζαντώνογλου Χριστίνα και η
μαθήτρια, Παπαδοπούλου
Εμμιάννα
Οι μαθητές της Ζεκείου Δημοτικής Σχολής
συμμετέχουν στον εορτασμό για την
Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας

11. 10
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Eλληνική γλώσσα και φιλοσοφία – Σύντομη αναφορά σε
σχετικές μελέτες του Μ.Χάιντεγγερ
(Μπούρα Ευφροσύνη/ Φιλόλογος Μιχείου Γυμνασίου – Λυκείου Αντίς Αμπέμπα)
Ο Γερμανός φιλόσοφος Μ.Χάιντεγγερ (1889-1976) εκδήλωσε ιδιαίτερο ενδιαφέρον
για το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και μάλιστα για τη φιλοσοφία και ορισμένα είδη ποίησης,
όπως τα ομηρικά έπη, τις ωδές του Πινδάρου και τις τραγωδίες του Σοφοκλή. Ειδικότερα, οι
προσωκρατικοί φιλόσοφοι κέρδισαν την προτίμησή του και κυρίως ο Αναξίμανδρος, ο
Ηράκλειτος και ο Παρμενίδης. Κατεξοχήν, ο Ηράκλειτος
υπήρξε αντικείμενο της φιλοσοφικής του μελέτης.
Κινούμενος σε αυτή τη φιλοσοφική παράδοση, μελέτησε
συγκεκριμένες ελληνικές λέξεις, εξετάζοντας την
ετυμολογία τους και το οντολογικό νόημά τους, όπως
φύσις, αλήθεια, λόγος, νοειν - ανεξάρτητα από το
συντακτικό τους ρόλο σε ένα κείμενο. Προέταξε, επίσης,
τον προφορικό λόγο έναντι του γραπτού, ορίζοντας τη
φωνή ως λόγο και ήχο. Χαρακτηριστικά για αυτή την
ερμηνευτική προσέγγιση είναι τα έργα του: Είναι και
Χρόνος, Εισαγωγή στη Μεταφυσική και Ποίηση, γλώσσα
και σκέψη. Στο τελευταίο βιβλίο περιέχεται το άρθρο: H
προέλευση του έργου τέχνης, όπου ο φιλόσοφος
Μ.Χάιντεγγερ τονίζει ότι το έργο τέχνης είναι μέσο
εμφάνισης των πραγμάτων στον κόσμο, μέσο
αποκάλυψης του νοήματός τους για τους ανθρώπους. Στο Είναι και Χρόνος γίνεται αναφορά
σε διάφορες ελληνικές λέξεις, αναλύεται η ετυμολογία τους και ερμηνεύεται μεταφυσικά -
οντολογικά η σημασία τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι λέξεις λόγος, φως,
φαίνω, φαίνεσθαι, αποφαίνεσθαι, απόφανσις, δηλουν, νοειν, αγνοείν, λέγειν, λεγόμενον,
ερμηνεύειν, αλήθεια. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο λόγος είναι λογική, επιστήμη, φανέρωση,
αποκάλυψη, το νοειν συνδέεται με τη σκέψη, την αντίληψη, την όραση με το νου, το αγνοειν
είναι μη κατανόηση, μη αντίληψη, το λέγειν αναφέρεται στην ομιλία κάποιου, αλλά και στη
συγκέντρωση και την επιλογή πραγμάτων. Επίσης, το λεγόμενον είναι αυτό για το οποίο
γίνεται λόγος, αλλά και αυτό που αποκαλύπτεται στη συζήτηση. Ακόμη, το ερμηνεύειν
σημαίνει να μεταφράζεις, αλλά και να εκφράζεις με λέξεις την ουσία ενός πράγματος. Τελικά,
όμως, η λέξη αλήθεια κατέχει ιδιαίτερη θέση στο φιλοσοφικό στοχασμό του Μ.Χάιντεγγερ.
Όρισε την αλήθεια ως άνοιγμα στο παρόν, ως μη-απόκρυψη, ως αποκάλυψη των
πραγμάτων, τα οποία παρουσιάζονται ως ολότητες στον κόσμο. Όπως υποστηρίζει ο
Μ.Χάιντεγγερ, η αλήθεια είναι η αποκάλυψη του οντολογικού κόσμου, στο πλαίσιο του
οποίου είναι κατανοητά τα όντα, δηλαδή αυτά που υπάρχουν -από τους ανθρώπους. Τα όντα
συνιστούν το τμήμα μιας συνολικής νοηματικής δομής.
Με τα συγκεκριμένα έργα του ο Μ.Χάιντεγγερ ανέδειξε με το δικό του τρόπο το
μεγαλείο και τον πλούτο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, προσδίδοντάς της και άλλες
λειτουργίες, δηλαδή καθιστώντας την ένα ερμηνευτικό εργαλείο του κόσμου.

12. 11
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Ελληνικό Τμήμα - Νηπιαγωγείο της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ
Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας
Το Ελληνικό τμήμα του
Νηπιαγωγείου της Σχολής
ΣΑΧΕΤΙ, την Παρασκευή 9
Φεβρουαρίου, τιμώντας την
Παγκόσμια Ημέρα της
Ελληνικής Γλώσσας
πραγματοποίησε εκδήλωση
αφιέρωμα στην αξία της
γλώσσας, της Ελληνικής.
Παρευρισκομένων του
Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη
Ιωαννουπόλεως και Πρετορίας
Κ.Κ. Δαμασκηνού, του Γενικού Προξένου της Ελλάδας Κυρίου Χατζαντωνάκη, της Πρεσβευτή
Συμβούλου Πολιτιστικών Θεμάτων Κυρίας Γρίβα, του Συντονιστή Ελληνικής Εκπαίδευσης
Κυρίου Βλάχου, του δια βίου
Προέδρου του ΣΑΧΕΤΙ κυρίου
Μπίζου, του προέδρου του
διοικητικού συμβουλίου του
ΣΑΧΕΤΙ κυρίου Στεφάνου, του
Γενικού Διευθυντή της Σχολής
ΣΑΧΕΤΙ κυρίου Taylor, και άλλων
αξιότιμων προσκεκλημένων τα
παιδιά έδωσαν το καλύτερο
εαυτό τους και έπεισαν τους
πάντες γιατί πρέπει να
υπερηφανευόμαστε για τη
καταγωγή μας, τη γλώσσα των προγόνων μας, τη γλώσσα των γονέων μας, τη δική μας
γλώσσα, τη γλώσσα των παιδιών
μας. Μιας γλώσσας που ξεκινά
από αρχαιοτάτων χρόνων και
φτάνει μέχρι σήμερα.
Οι εκπαιδευτικοί: Δώρα
Ευαγγελίδου,Σούλα Γεωργιάννη,
Λία Γεωργιάδη, Αθηνά
Ευσταθίου, Ρούλα Σέγκου-
Γιάγγου

13. 12
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Εορτασμοί για την Παγκόσμια ημέρα Ελληνικής Γλώσσας (9
Φεβρουαρίου) στην Ελληνική Κοινότητα Εast London.
Γράφει ο π. Γεώργιος Πιτταράς (Κοινότητα East London)
Tην Κυριακή 11
Φεβρουαρίου 2018, το
Ελληνικό Σχολείο της
Κοινότητάς μας εόρτασε
την Παγκόσμια Ημέρα
Ελληνικής Γλώσσας (9
Φεβρουαρίου).
Η Δασκάλα κ. Δέσποινα
Λαμπριανίδου δίδαξε και
τα παιδιά απήγγειλαν
ποίηση Ο. Ελύτη κ.α. Τα
παιδιά αυτοσχεδίασαν
σε ρυθμούς ραπ, στίχους
για την Ελληνική
Γλώσσα. Ο ιερέας της Κοινότητας π. Γεώργιος Πιτταράς ομίλησε αναλύοντας τον στίχο του
Αλεξανδρινού μας Ποιητή Κ. Καβάφη "την Ελληνική λαλιά ως την Βακτριανή την φτάσαμε".
Αναγνώστηκε το μήνυμα του Συντονιστή Εκπαίδευσης κ. Γεωργίου Βλάχου.
Η μικρή εορτή μας έληξε με το τραγούδι '' Γλωσσολαλιά" που απέδωσε υπέροχα η δασκάλα
μας κ. Δέσποινα. Ακολούθησε Κυριακάτικο γεύμα, με τις καρδίες των εδώ Ελλήνων ζεστές
και υπερήφανες για την
Γλώσσα μας, και την
καταγωγή μας !
Στο πλαίσιο των
εορτασμών της ημέρας της
Ελληνικής Γλώσσας, η
Κοινότητά μας και το
Ελληνικό Σχολείο,
εξέδωσαν φυλλάδιο –
αφιέρωμα, με κατάλληλο
υλικό που διανεμηθεί
στους εδώ Έλληνες.

14. 13
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΣΑΧΕΤΙ-ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΓΛΩΣΣΑΣ
Γράφει o εκπαιδευτικός του Ελληνικού Τμήματος, Άξιος Δημοσθένης
Η 9η
Φεβρουαρίου ημέρα μνήμης του εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού, έχει
καθιερωθεί ως
Παγκόσμια Ημέρα
Ελληνικής Γλώσσας.
Στόχος, η ανάδειξη του
ρόλου που
διαδραμάτισε η
Ελληνική Γλώσσα ανά
τους αιώνες στον
παγκόσμιο πολιτισμό.
Σήμερα η Ελληνική
Γλώσσα θεωρείται μία
από τις μακροβιότερες
ζωντανές γλώσσες.
Στο πλαίσιο αυτού του εορτασμού, τα Ελληνικά σχολεία σε όλον τον κόσμο προχωρούν σε
διάφορες δράσεις και εκδηλώσεις.
Το Ελληνικό Τμήμα της Σχολής ΣΑΧΕΤΙ, οργάνωσε και πραγματοποίησε δύο
εκδηλώσεις την Παρασκευή 09 Φεβρουαρίου αναδεικνύοντας την ιστορική διαδρομή και την
παγκόσμια αξία της Ελληνικής Γλώσσας.
Στην κεντρική
εκδήλωση η οποία
πραγματοποιήθηκε
στην μεγάλη αίθουσα
του σχολείου ‘’Γεώργιος
Μπίζος’’ με την
συμμετοχή των
μαθητών του Δημοτικού
και του Γυμνασίου-
Λυκείου,
παρουσιάσθηκε ένα
πανέμορφο και ποικίλο
Πρόγραμμα. Οι
επιμελητές του ΣΑΧΕΤΙ καλωσόρισαν και παρουσίασαν την εκδήλωση και αμέσως μετά ο
Γενικός Πρόξενος της Ελλάδας στο Γιοχάννεσμπουργκ κ. Ι. Χατζαντωνάκης ανέγνωσε τo
μήνυμα του Υφυπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, αρμόδιου για την Ομογένεια, κ. Τ. Κουίκ.
Αμέσως μετά ο Υποδιευθυντής του Ελληνικού Τμήματος, εκπαιδευτικός Κ. Μητιλούδης
διάβασε τo μήνυμα του Συντονιστή Εκπαίδευσης κ. Γ. Βλάχου, ο οποίος την ίδια στιγμή
έπαιρνε μέρος σε ραδιοφωνική εκπομπή του Ελληνικού Ραδιοφώνου του Γιοχάννεσμπουργκ
με θέμα την Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας.

15. 14
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Στη συνέχεια μαθητές του Λυκείου απήγγειλαν αποσπάσματα από το ‘’Άξιον Εστί΄΄
και εκείνη την στιγμή συνδέθηκε μέσω του διαδικτύου με την αίθουσα ο Πρόεδρος της
Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπης Παυλόπουλος. Ο κ. Παυλόπουλος που ακουγόταν σε
όλη την αίθουσα, συνομίλησε με τον Διευθυντή του ΣΑΧΕΤΙ κ. W. Taylor, με την Διευθύντρια
του Ελληνικού Τμήματος κ. Α. Παπάζογλου και με έναν μαθητή του Λυκείου
Ελληνοκυπριακής καταγωγής. Οι στιγμές ήταν έντονα συγκινητικές αφού ο κ. Παυλόπουλος
εξέφρασε την ιδιαίτερη ικανοποίησή του για την Ελληνική ψυχή του ΣΑΧΕΤΙ και για το έργο
που επιτελεί το σχολείο.
Επίσης δήλωσε την
έντονη επιθυμία του
σύντομα να βρεθεί στην
περιοχή προκειμένου να
βρεθεί κοντά στους
μαθητές και τους
εκπαιδευτικούς του
σχολείου. Να θυμίσουμε
ότι τον περασμένο
Απρίλιο, αντιπροσωπεία
μαθητών και
εκπαιδευτικών του
ΣΑΧΕΤΙ έγιναν δεκτοί από τον κ. Παυλόπουλο στο Προεδρικό Μέγαρο στην Αθήνα στο πλαίσιο
εκπαιδευτικής επίσκεψης.
Ακολούθησαν βίντεο και διαφάνειες όπου καταδείχθηκε η ιστορική πορεία της
Ελληνικής Γλώσσας, ο απίστευτος αριθμός Ελληνικών λέξεων που βρίσκεται σε άλλες
γλώσσες και κυρίως στην Αγγλική καθώς και η κυριαρχία στις Παγκόσμιες Επιστημονικές
Ορολογίες.
Ένα θεατρικό γλωσσικό παιχνίδι το οποίο παρουσίασαν μαθητές της Πέμπτης τάξης του
Δημοτικού, ξεσήκωσε τους παρευρισκόμενους, όπως και το τραγούδι που ερμήνευσαν
μαθητές της Δευτέρας και της Τετάρτης τάξης του Δημοτικού με το οποίο έκλεισε και η
εκδήλωση.
Να σημειώσουμε ότι στη εκδήλωση παραβρέθηκαν πέραν των προαναφερόμενων, ο κ. Γ.
Μπίζος, ο Πρόεδρος του Δ.Σ του ΣΑΧΕΤΙ κ. Α. Στεφάνου, εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας
Ελληνικών Κοινοτήτων, η Πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων κ. Σουρή, η Πρόεδρος της
Παναθηναϊκής κ. Συνοδινού.

16. 15
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ WEST RAND
Την Κυριακή, 11
Φεβρουαρίου 2018, στο πλαίσιο
του εορτασμού της Παγκόσμιας
Ημέρας Ελληνικής Γλώσσας, το
Γραφείο Εκπαίδευσης του
Γιοχάνεσμπουργκ σε συνεργασία με
την Κοινότητα West Rand,
πραγματοποίησαν εκδήλωση
αφιερωμένη στην ανεκτίμητη
προσφορά της ελληνικής γλώσσας
στην εδραίωση του ευρωπαϊκού και
παγκόσμιου πολιτισμού.
Στην ομιλία του ο Συντονιστής
Εκπαίδευσης, κ. Γιώργος Βλάχος,
αναφέρθηκε στην πρωτοβουλία για
την καθιέρωση της Παγκόσμιας
ημέρας της ελληνικής γλώσσας και την
τελική επιλογή της 9ης Φεβρουαρίου,
ημέρα μνήμης του εθνικού μας ποιητή,
Διονύσιου Σολωμού. Επισήμανε την
αδιάλειπτη παρουσία και χρήση της
ελληνικής γλώσσας στο πέρασμα των
αιώνων και εξήρε την προσφορά της
στον τομέα της διανόησης, των
επιστημών, της λογοτεχνίας, της τέχνης, της ιστορίας. Τέλος, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στο
γεγονός ότι η ελληνική γλώσσα είναι η «μητέρα των γλωσσών », καθώς στο ελληνικό
αλφάβητο στηρίχτηκαν οι λατινογενείς και σλαβικές γλώσσες.
Με την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού κ. Νίκου Κομματά, οι μαθητές του Δημοτικού
σχολείου της κοινότητας ανέφεραν παραδείγματα ξένων λέξεων που έχουν ελληνική ρίζα και
αναγνώστηκε από την εκπαιδευτικό κ. Κοσμά Βαρβάρα η ιστορική ομιλία του Ξεν. Ζολώτα
στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τον Οκτώβριο του 1959, που αποδεικνύει και επιβεβαιώνει
τη συχνή παρουσία της ελληνικής
γλώσσας στις σύγχρονες ευρωπαϊκές
και ιδιαίτερα στην αγγλική.
Η εκπαιδευτικός αναφέρθηκε
στο κίνητρο και στην απήχηση της
ομιλίας του κ. Ζολώτα στην
αμερικανική και ευρωπαϊκή κοινή
γνώμη που του χάρισαν τον τίτλο του
«Πρεσβευτή της ελληνικής γλώσσας».
Τέλος, ο Πρόεδρος της Κοινότητας, κ.
Αντώνης Αντωνιάδης, πρόσφερε
γεύμα σε όσους παραβρέθηκαν στην
εκδήλωση.

17. 16
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Οικουμενικότητα και ετυμολογία στην ελληνική γλώσσα
(του Δρ. Δημητρίου Κουτάντου, εκπαιδευτικού στη Λαϊκή Δημοκρατία του
Κονγκό, Κινσάσα)
Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού
είναι έννοιες άρρηκτα συνδεδεμένες, καθώς η γλώσσα αποτελεί βασικό μέσο
της ιστορίας, του πολιτισμού και της συνείδησης ενός λαού. Οι λέξεις δηλώνουν
έννοιες και νοήματα που καθορίζουν τη λειτουργία τής νόησής μας. Η
ελληνική γλώσσα ομιλείται από λίγα εκατομμύρια ανθρώπους πάνω στον
πλανήτη. Είναι αδύνατο όμως να
διανοηθεί κανείς το σύγχρονο
δυτικό πολιτισμό χωρίς την
ελληνική ανθρωποκεντρική γλώσσα,
τη γλώσσα στην οποία αναπτύχθηκε
η πρώτη ευρωπαϊκή λογοτεχνία με
έργα όπως η «Ιλιάδα» και η
«Οδύσσεια» του Ομήρου, οι
τραγωδίες του Αισχύλου, του
Σοφοκλή και του Ευριπίδη, οι
κωμωδίες του Αριστοφάνη, το
ιστορικό έργο του Ηροδότου και του Θουκυδίδη. Τη γλώσσα με την οποία
εκφράστηκαν οι φιλόσοφοι Πλάτωνας, Αριστοτέλης, Ηράκλειτος, Εμπεδοκλής,
Δημόκριτος, οι ποιητές Όμηρος, Πίνδαρος, Σαπφώ, Αλκαίος,
οι ιατροί Ιπποκράτης και Γαληνός, οι ρήτορες Δημοσθένης, Ισοκράτης,
οι συγγραφείς Πλούταρχος, Λουκιανός, Θεόφραστος, Αρχιμήδης, Ευκλείδης,
Στράβωνας, τη γλώσσα της χριστιανικής θρησκείας, της Καινής Διαθήκη, των
Μεγάλων Πατέρων και της Βυζαντινής υμνογραφίας. Η ελληνική γλώσσα
επηρέασε τον τρόπο σκέψης των λαών της Ευρώπης, και μέσω της Ευρώπης των
λαών των άλλων ηπείρων.
Το ερώτημα που τίθεται για εμάς σήμερα είναι, πώς μπορούμε να διδάξουμε
την ελληνική γλώσσα και μακριά από τη μητέρα πατρίδα; Δεν πρέπει να λησμονούμε
την πολιτισμική ιστορία των λέξεων και την οικουμενικότητά τους, οι οποίες
μπορούν να αναδειχθούν με την ετυμολογία. «Ήδη από τον 1ο αιώνα π.Χ.
παραδίδεται (από τον Διόδωρο τον Σικελιώτη) ότι έτυμον είναι «η αληθής σημασία μιας
λέξεως σύμφωνα με την προέλευσή της». Η λέξη έτυμον ως όρος προέρχεται από το
επίθετο έτυμος που σήμαινε «αληθής» και χρησιμοποιείται ήδη στον Όμηρο…
ολόκληρη λοιπόν η οικογένεια αυτών των λέξεων και ιδιαίτερα η λέξη έτυμον δηλώνουν
την αναζήτηση τής αλήθειας των λέξεων, δηλαδή την ιχνηλάτηση τής προέλευσής
τους, που ταυτίζεται με τη σημασία εκκίνησης ή προέλευσης τής λέξης,
την πρώτη ή αληθινή ή βασική ή ετυμολογική σημασία. Η αναζήτηση τής

18. 17
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
αλήθειας των λέξεων, η ετυμολογία είναι παράλληλα και μια ιστορική αναδρομή στις
λέξεις, μια ιστορία των λέξεων» (Μπαμπινιώτης, 2003).
Εκτός όμως από τη μελέτη της ελληνικής γλώσσας και του πολιτισμού
μας, η ετυμολογία των λέξεων προκαλεί το ενδιαφέρον και αναπτύσσει την
ανάλυση και τη σύνθεση της σκέψης των μαθητών μας. «Απαραίτητη προϋπόθεση
για να κάνεις ένα μάθημα ενδιαφέρον είναι να κινήσεις την περιέργεια των μαθητών και
να τους βάλεις να σκεφθούν και να ανακαλύψουν από μόνοι τους – με τη βοήθεια πάντοτε
τού δασκάλου – τη γοητεία τής ετυμολογίας των λέξεων, τής αρχικής βασικής σημασίας
μιας λέξης και τους αρμούς που συνδέουν τις λέξεις μιας οικογένειας ομορρίζων, αφού
οι λέξεις κάθε γλώσσας οργανώνονται και λειτουργούν γύρω από βασικούς πυρήνες με
συγκεκριμένη σημασία και συγκεκριμένη μορφή… [Για παράδειγμα, ο μαθητής] πάντοτε
με τον δάσκαλο να καθοδηγεί και με τα λεξικά ανοιχτά – να ανακαλύψει ότι το ρήμα δρώ
έδωσε το δράμα και τη δράση, απ’ όπου το δραστικός και το δραστήριος, ενώ ο ιωνικός
τύπος τού δρώ, ο τύπος δραίνω έδωσε το αδρανής. Και ότι το δρω στα σύνθετά του
(αντιδρώ, επιδρώ) έδωσε τόσες άλλες λέξεις αντίδραση, επίδραση, πρόσφατα και
ανάδραση. Και ότι οι ξένοι άντλησαν από το ίδιο ρήμα, για να πλάσουν δύο λέξεις, τα
αγγλικά dramatic (1589) και drastic (1691), που επέστρεψαν στην Ελληνική με νέο
σημασιολογικό περιεχόμενο (δραματικές εξελίξεις – δραστική αντιμετώπιση). Μήπως,
λοιπόν, η πιο παλιά ενασχόληση με τη γλώσσα, η ετυμολογία, μπορεί να
αποδειχθεί μια πολύ σύγχρονη και πολύ αποτελεσματική μέθοδος στο
σχολείο για καλύτερη γνώση τής γλώσσας μας;» (Μπαμπινιώτης, 2007).
Η ετυμολογία μας διδάσκει πώς να γράφουμε και σωστή ορθογραφία.
Μέσω της ετυμολογίας, μπορούμε να καταλάβουμε ποιος είναι ο σωστός
τρόπος γραφής ακόμα και λέξεων που ποτέ δεν έχουμε γράψει, π.χ., η λέξη
«συγκεκριμένος» δεν
μπορεί να γραφτεί
«συγκεκρυμμένος», καθώς
προέρχεται από το
«κριμένος» (αυτός που έχει
δηλαδή κριθεί) και όχι
βέβαια από το «κρυμμένος»
(αυτός που έχει κρυφτεί).
Άρα το να υπάρχουν πολλά
γράμματα για τον ίδιο ήχο
(π.χ. η, ι, υ, ει, οι κτλ.) όχι μόνο δεν θα έπρεπε να μας δυσκολεύει, αλλά
αντιθέτως να μας βοηθάει στο να γράφουμε πιο σωστά, εφόσον βέβαια έχουμε
μια βασική κατανόηση της γλώσσας μας.

19. 18
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Επιπλέον, η Άννα Tζιροπούλου – Ευσταθίου στη μελέτη της «Το ταξίδι
των ελληνικών λέξεων, ιστορικές & ετυμολογικές αναφορές», δίνει έμφαση στην
οικουμενική βαρύτητα των «πρωτολέξεων»: «Η «λεξιλογική ανάλυση», που είναι
η ετυμολογική και ιστορική ανάλυση μιας λέξεως, φανερώνει τον αρχαίο αλλά οικείο
ελληνικό λόγο. Πολλές φορές, αυτές οι ελληνικές «Πρωτολέξεις», αυθεντικές δηλαδή
λέξεις, επιστρέφουν στην ομιλούμενη ελληνική γλώσσα ως ξένες. Είναι τα λεγόμενα
αναδάνεια. Όμως άλλο είναι να δανείσεις μια λέξη/έννοια όπως είναι η
«δημοκρατία» και άλλο να δανειστείς μια λέξη όπως είναι το «πέναλτι». Η
χώρα για παράδειγμα στην οποία εργάζομαι και η απέναντί της ονομάζονται
«Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό» και «Δημοκρατία του Κονγκό», αντίστοιχα.
Αν απ’ αυτές τις ονομασίες αφαιρέσουμε τη λέξη «δημοκρατία», τόσο ως λέξη
όσο και ως έννοια, με τι θα αντικατασταθεί;
Για τους γλωσσολόγους αυτές οι πρωτολέξεις συνιστούν το
«γλωσσολογικό κλειδί μιας γλώσσας». Οι ελληνικές λέξεις κλειδιά ανέρχονται
περίπου στις 500, οι οποίες αν αφαιρεθούν από το λεξιλόγιό μας αλλά και από
τα λεξιλόγια των άλλων γλωσσών που τις έχουν υιοθετήσει, θα υπάρξει
αδυναμία επικοινωνίας. Ο καθηγητής γλωσσολογίας και πρόεδρος του
Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης (2004), μας δίνει
ορισμένα παραδείγματα τέτοιων ελληνικών λέξεων/εννοιών που πέρασαν στις
ευρωπαϊκές γλώσσες στην
Αγγλική, στη Γαλλική, στη
Γερμανική, στην Ιταλική, στην
Ισπανική, στην Πορτογαλική
κ.ά., ανά θεματικές:
Στην πολιτική (politics):
πολιτική (politics), διάλογος
(dialogue), ρήτωρ (rhetor),
δημοκρατία (democracy),
ιδεολογία (ideology), ιδέα (idea)
αντίθετα με αριστοκρατία
(aristocracy), μοναρχία
(monarchy), αναρχία (anarchy),
δεσποτισμός (despotism), ηγεμονισμός (/hegemony/hegemonism),
τυραννία (tyranny), μονόλογος (monologue), δημαγωγός (demagogue).
Στην παιδεία (pedia): παιδεία (pedia), ιστορία (history), θέατρο
(theater), δράμα (drama), τραγωδία (tragedy), κωμωδία (comedy), τραγικός
(tragic), κωμικός (comic), ποίημα (poem), ποίηση (poetry), ποιητής (poet),
δράμα (drama), δραματοποιώ (dramatize), δραματικός (dramatic), δράσις –
δραστικός (drastic), πράξις (praxis), πρακτικός (practical, practice),

20. 19
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
πράγμα/πραγματικός (pragmatic, pragmatism, pragmatist), ενέργεια
(energy), ενεργητικός (energetic), ενεργοποιώ (energize), σκηνή (scene),
χαρακτήρ (character), επεισόδιο, (episode), πρωταγωνιστής (protagonist),
ορχήστρα, (orchestra), μουσική (music), μελωδία (melody), αρμονία
(harmony), συμφωνία (symphony), ρυθμός (rhythm), τόνος (tone), μέτρο
(meter), συμμετρία (symmetry), αναλογία (analogy) σχολή (school),
ακαδημία (academy/academic), γυμνάσιο (gymnasium), λύκειο (lyceum)
αθλητής/αθλητισμός (athlete/athletics), Ολυμπιακοί αγώνες (Olympic
games).
Γενικές λέξεις (general): τάλαντο/ταλέντο (talent),˙αισθητική
(aesthetics),˙ μύθος (myth),˙φαντασία (fantasy, fantastic), μαγικός (magic),
μυστήριο (mystery), ερωτικός (erotic), ενθουσιασμός (enthusiasm), συμπόσιο
(symposium), ήρως (hero), ηρωίνη (heroine) στρατηγός/στρατηγική
(strategy), τακτική (tactics), συμπάθεια (sympathy), απολογία
(apology/apologize).
Στην τεχνολογία (technology): τεχνολογία (technology), τεχνικός
(technical), μηχανή/μηχανικός (machine/mechanic), ενέργεια(energy),
ηλεκτρικός/ηλεκτρονικός (electric/electronic), αυτόματος (automatic),
αυτοκίνητο (automobile), αυτόνομος (autonomous), αεροπλάνο (airplane),
ελικόπτερο (helicopter), τηλέφωνο (telephone), τηλεσκόπιο (telescope),
ελαστικός (elastic), πλαστικός (plastic), σχήμα(scheme), σχέδιο (schedule).
Στη γλώσσα (language): γραμματική (grammar), σύνταξη (syntax),
λεξικό (lexicon), ετυμολογία (etymology), σημαντική (semantics), συνώνυμο
(synonym), σημειωτική (semiotics), φωνητική (phonetics), συλλαβή
(syllable), φράση (phrase), κόμμα (comma), παράγραφος(paragraph),
αλφάβητο (alphabet), διάλεκτος (dialect).
Στη θεολογία (theology): Χριστός (Christ), χριστιανός (Christian),
Βίβλος (Bible), θεολογία (theology), αθεϊσμός (atheism), μονοθεϊσμός
(monotheism), πολυθεϊσμός (polytheism), εκκλησία (église), καθέδρα
(cathedral), λειτουργία (liturgy), δογματικός (dogmatic), καθολικός(catholic),
ορθόδοξος (orthodox), προφήτης (prophet), άγγελος (angel), διάβολος (devil),
απόστολος (apostle), μοναχός (monk), κληρικός(clergy), πρεσβύτερος
(presbyterian), επίσκοπος (bishop), λαϊκός (layman), πατριάρχης (patriarch),
πάπας (pope), βάπτισμα (baptism), ευλογία (eulogy), ψαλμός (psalm), ύμνος
(hymn), αίρεση (heresy), σκάνδαλo (scandal), παράδεισος (paradise).
Για τη φύση (physis) και την επιστήμη (episteme): φύση/φυσικός
(physics, physician, physiotherapy, physiology), οίκος (eco-nomy, eco-logy,

21. 20
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
ecosystem), βίος (bio-logy, bio-graphy, bio-chemistry, bio-ethics), σφαίρα
(sphere, atmosphere, biosphere), εποχή (epoch), περίοδος (period), φως,
φωτός (photograph), βοτάνη (botany), φυτό (phytology), κόσμος (cosmology,
cosmopolitan), άνθρωπος (anthropology), ζώο (zoology), οξυγόνο (oxygen),
υδρογόνο (hydrogen).
Από την επιστήμη στην καθημερινή γλώσσα: θεωρία (theory),
πρακτική (practice), εμπειρικός (empirical), λογική (logic) σύστημα (system),
μέθοδος (method), κατηγορία (category), ιεραρχία (hierarchy), υπόθεσις
(hypothesis), ανάλυσις-σύνθεσις (analysis-synthesis), κριτήρια(criteria),
πρόβλημα (problem), αξίωμα-αξιωματικός (axiom-axiomatic), όργανο
(organ, organise, organism), πρόγραμμα (program), θέμα (theme), θέσις
(thesis), τόπος/τοπικός (topic), τύπος (type), φάση (phase), παράλληλος
(parallel), σκοπός (scope), ζώνη (zone), σκεπτικός(sceptic/scepticism),
σύμπτωμα (symptom), θεραπεία (therapy), κλίνη/κλινικός (clinic), διάγνωσις
(diagnosis), φάρμακο (pharmacy), ενδημικός-επιδημικός (endemic-
epidemic).
Ονόματα επιστημών (epistemes): φιλοσοφία (philosophy), φιλολογία
(philology), ψυχολογία (psychology), φυσιολογία (physiology), μαθηματικά
(mathematics), αριθμητική (arithmetics), φυσική (physics), γεωμετρία
(geometry), γεωγραφία (geography), ιστορία (history), βιολογία (biology),
οικονομία (economy), αστρονομία (astronomy), χημεία (chemistry).
Κύρια ονόματα (names): Αλέξανδρος (Alexander/Alex), Ανδρέας
(Andrew), Βασίλειος (Basil), Βαρβάρα (Barbara), Χρίστος (Chris),
Χριστόφορος (Christopher), Κύριλλος (Cyril), Δωροθέα (Dorothy), Ευγένιος
(Eugene), Γεώργιος (George), Γρηγόριος (Gegory), Νικόλαος(Nicolas),
Πέτρος (Peter), Φίλιππος (Philip), Θεόδωρος (Theodor), Ευρώπη (Europe).
Αν προχωρήσουμε
στις συνολικές επιδράσεις
της ελληνικής γλώσσας στις
ευρωπαϊκές γλώσσες αυτές
είναι πολλαπλάσιες. Για
παράδειγμα για την
αγγλική, την πρώτη σε
έκταση σύγχρονη
ομιλούμενη γλώσσα στον
κόσμο, ο Αριστείδης Κωνσταντινίδης (1993) στο βιβλίο του, «H Οικουμενική
Διάσταση της Ελληνικής Γλώσσης», συμπεραίνει ότι η μια στις τέσσερις
«αγγλικές» λέξεις είναι αμιγώς ελληνική. Στο πληρέστερο αμερικανικό λεξικό,

22. 21
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Merrian Webster, σε σύνολο 166.724 λέξεων η συμμετοχή σε αμιγείς ελληνικές
λέξεις είναι 42.914, αριθμός που αντιστοιχεί στο 25,73%, όταν στο ίδιο λεξικό η
αγγλική έχει δανεισθεί μόλις 57 λέξεις από την τουρκική και 34 λέξεις από τις
σλαβικές γλώσσες. Στην ιατρική ορολογία, με βάση το έγκυρο λεξικό Dorland,
σε σύνολο 46.251 λέξεων, οι αμιγείς ελληνικές λέξεις είναι 24.862, αριθμός που
αντιστοιχεί στο 53,75%. Αν μάλιστα προσθέσουμε και τις λέξεις που κατά το
ήμισυ είναι ελληνικές, ως προς το πρώτο ή το δεύτερο συνθετικό τους, τότε το
ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 68%. Στη Διεθνή Επιστημονική Ορολογία, πχ. στο
μεγάλο κλάδο της Ζωολογίας, με βάση το Nomenclator Zoologicus, το οποίο
αποτελεί την επίσημη διεθνή επιστημονική ονοματολογία των γενών των ζώων
όλων των ειδών (ερπετών, θηλαστικών, πτηνών, εντόμων, ψαριών κ.λπ.) τα
οποία έχουν ανακαλυφθεί μέχρι το 1994, δηλαδή 337.789 γένη ζώων, η
ελληνική συμμετοχή ανέρχεται σε 195.779 λέξεις, αριθμός που αντιστοιχεί σε
57,96%, και αν προσθέσουμε τις κατά το ήμισυ ελληνικές λέξεις το ποσοστό
ανέρχεται στο 73%.
Δυο ιστορικά παραδείγματα για την επιρροή της ελληνικής γλώσσας
στη αγγλική και στη διεθνή σκέψη αποτελούν οι ομιλίες του πρωθυπουργού
Ξενοφώντα Ζολώτα στις 26. 9. 1957 και 2. 10. 1959 στο Διεθνές Νομισματικό
Ταμείο στην Ουάσιγκτον, ο οποίος μιλώντας αγγλικά χρησιμοποίησε μόνο
ελληνικές λέξεις, εκτός από τα συνδετικά και τα βοηθητικά ρήματα.
Παραθέτουμε το δεύτερο λόγο και την ελληνική «μεταγραφή».
Kyrie, It is «Zeus anathema» on our epoch
and the heresy of our economic method and
policies that we should agonize the Skylla of
nomismatic plethora and the Charybdis of
economic anaemia.
Κύριοι, Είναι «Διός ανάθεμα» στην εποχή μας
και αίρεση της οικονομικής μας μεθόδου και της
οικονομικής μας πολιτικής το ότι θα φέρναμε
σε αγωνία την Σκύλλα του νομισματικού
πληθωρισμού και τη Χάρυβδη της οικονομικής
μας αναιμίας.
It is not my idiosyncracy to be ironic or
sarcastic but my diagnosis would be that
politicians are rather cryptoplethorists.
Although they emphatically stigmatize
nomismatic plethora, they energize it
through their tactics and practices. Our
policies should be based more on economic
and less on political criteria. Our gnomon
has to be a metron between economic
strategic and philanthropic scopes.
Δεν είναι στην ιδιοσυγκρασία μου να είμαι
ειρωνικός ή σαρκαστικός αλλά η διάγνωσή μου
θα ήταν ότι οι πολιτικοί είναι μάλλον
κρυπτοπληθωριστές. Αν και με έμφαση
στιγματίζουν τον νομισματικό πληθωρισμό,
τον ενεργοποιούν μέσω της τακτικής τους και
των πρακτικών τους. Η πολιτική μας θα έπρεπε
να βασίζεται περισσότερο σε οικονομικά και
λιγότερο σε πολιτικά κριτήρια. Γνώμων μας
πρέπει να είναι ένα μέτρο μεταξύ οικονομικής
στρατηγικής και φιλανθρωπικής σκοπιάς.

23. 22
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
In an epoch characterized by monopolies,
oligopolies, monopolistic antagonism and
polymorphous inelasticities, our policies
have to be more orthological, but this should
not be metamorphosed into plethorophobia,
which is endemic among academic
economists.
Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από
μονοπώλια, ολιγοπώλια, μονοπωλιακό
ανταγωνισμό και πολύμορφες ανελαστικότητες,
οι πολιτικές μας πρέπει να είναι πιο
ορθολογιστικές, αλλά αυτό δεν θα έπρεπε να
μεταμορφώνεται σε πληθωροφοβία, η οποία
είναι ενδημική στους ακαδημαϊκούς
οικονομολόγους.
Nomismatic symmetry should not
antagonize economic acme. A greater
harmonization between the practices of the
economic and nomismatic archons is basic.
Η νομισματική συμμετρία δεν θα έπρεπε να
ανταγωνίζεται την οικονομική ακμή. Μια
μεγαλύτερη εναρμόνιση μεταξύ των πρακτικών
των οικονομικών και νομισματικών αρχόντων
είναι βασική.
Parallel to this we have to synchronize and
harmonize more and more our economic and
nomismatic policies panethnically. These
scopes are more practicable now, when the
prognostics of the political end economic
barometer are halcyonic.
Παράλληλα με αυτό, πρέπει να
εκσυγχρονίσουμε και να εναρμονίσουμε όλο και
περισσότερο τις οικονομικές και νομισματικές
μας πρακτικές πανεθνικώς. Αυτές οι θεωρήσεις
είναι πιο εφαρμόσιμες τώρα, όταν τα
προγνωστικά του πολιτικού και οικονομικού
βαρομέτρου είναι αλκυονίδων ημερών αίθρια.
The history of our didimus organization on
this sphere has been didactic and their
gnostic practices will always be a tonic to
the polyonymous and idiomorphous
ethnical economies. The genesis of the
programmed organization will dynamize
these policies.
Η ιστορία της δίδυμης οργάνωσης σε αυτήν την
σφαίρα είναι διδακτική και οι γνωστικές τους
εφαρμογές θα είναι πάντα ένα τονωτικό στις
πολυώνυμες και ιδιόμορφες εθνικές οικονομίες.
Η γένεση μιας προγραμματισμένης οργάνωσης
θα ενισχύσει αυτές τις πολιτικές.
Therefore, I sympathize, although not
without criticism one or two themes with
the apostles and the hierarchy of our organs
in their zeal to program orthodox economic
and nomismatic policies.
Γι’ αυτόν το λόγο αντιμετωπίζω με συμπάθεια,
αλλά όχι χωρίς κριτική διάθεση, ένα ή δύο
θέματα με τους αποστόλους της ιεραρχίας των
οργάνων μας στον ζήλο τους να
προγραμματίσουν ορθόδοξες οικονομικές και
νομισματικές πολιτικές.
I apologize for having tyranized you with
my Hellenic phraseology. In my epilogue I
emphasize my eulogy to the philoxenous
aytochtons of this cosmopolitan metropolis
and my encomium to you Kyrie, the
stenographers.
Απολογούμαι που σας τυράννησα με την
ελληνική μου φρασεολογία. Στον επίλογό μου
δίνω έμφαση στην ευλογία μου, προς τους
φιλόξενους αυτόχθονες αυτής της
κοσμοπολίτικης μητρόπολης, καθώς και το
εγκώμιό μου προς εσάς, κύριοι στενογράφοι.

24. 23
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
Σε μια άλλη ευρωπαϊκή γλώσσα, τη γερμανική, η εργασία του Γεώργιου
Παυλάκου με τον τίτλο, «Οι ελληνικές λέξεις στη Γερμανική», εκθέτει 16.530
ελληνικές λέξεις απλές και σύνθετες που μετέχουν στη λειτουργία της
γερμανικής και δίνει παραδείγματα όπως η λέξη Μούσα (Muse) και τα
παράγωγά της: Muse, Museum, museal, Museographie, Museologie,
Museologe. Musik, Musiker, Musikus, Musikant, musikal, musisch,
musikalisch, Musikalien, Musikalitat, Musikologie, Musikologe,
Musikomanie, musizieren. Υπάρχουν πολλές ρίζες ελληνικών λέξεων, οι οποίες
συνθέτουν πλήθος άλλων λέξεων όπως: Krise (184 περιπτώσεις), Phase (198),
Zone (214), Klima (224), Therapie (207), Oeko-Oekologie (380), Theater (313),
Technik (412), Musik (489), Problem-Problematik (418), Programm (565),
System (677), Energie (618), Polit- (676). Πλήθος ελληνικών λέξεων
χρησιμοποιούνται στις επιγραφές καταστημάτων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών,
διαλεγμένες ώστε να είναι σύντομες, εύκολες και εύηχες, όπως: Neon, Ariston,
Kalon, Proton, Oasis, Orion, Telion, Mikron, Zoe, Zyklus, Chronos, Kosmos,
Atmos, Astra, Technos, Akron, Proteus, Phantasia, Emporio, Graphis,
Organon, Omega, Prisma, Xenia, Metron, Nomos, Kanon, Genesis, Eos,
Hermes, Sigma, Praktika, Exagon, Phonix, Systema, Phalanx, Eureka, Agora,
Syrinx, Melos, Patmos, Synthesis, Kadmos, Trias, Logik, Clorophyllum, Zoe,
Eidolon, Rythmik, Xylon, Praxis, Tetraktys, Triton, Chromachron, Skeleton,
Hippokrates, Parataxis, Mythos, Argus, Cerberus, Phruros.
Στην πορτογαλική γλώσσα, η μελέτη του Ramiz Calvao (1994) με τίτλο,
«Vocabulário Etimológico, Ortográfico, e Prosódico das Palavras Portuguesas
Derivadas da Língua Grega», παραθέτει περίπου δεκαπέντε χιλιάδες ελληνικές
λέξεις που χρησιμοποιούνται στην πορτογαλική.
Η ελληνική γλώσσα διαθέτει και
μια άλλη μοναδικότητα. Είναι η
γλώσσα η οποία ομιλείται στην Ελλάδα
χωρίς διακοπή επί 40 περίπου αιώνες.
Ομιλείται τουλάχιστον από το 2.000 π.Χ.
και γράφεται από τον 15ο αιώνα
(κείμενα πινακίδων τής γραμμικής
γραφής Β΄). Από τον 8ο αι. π.Χ. μέχρι
σήμερα γράφεται με το «ελληνικό
αλφάβητο», την πρώτη πραγματική
αλφαβητική γραφή, αρχίζοντας από τα έπη του Ομήρου μέχρι τα κείμενα τής
σημερινής Ελληνικής. Άλλωστε, το ελληνικό αλφάβητο τής Χαλκίδας (Δυτικό
αλφάβητο) μεταφέρθηκε στη Μ. Ελλάδα τής Ιταλία και μετεξελίχθηκε στο
γνωστό λατινικό αλφάβητο, όπως και τον 9ο αι. μ.Χ. (στη Βυζαντινή περίοδο), με

25. 24
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
τον εκχριστιανισμό των Σλάβων από τους Έλληνες μοναχούς Κύριλλο και
Μεθόδιο, με βάση το ελληνικό πλάστηκε το κυριλλικό αλφάβητο που
χρησιμοποιείται σήμερα στη γραφή των σλαβικών γλωσσών (Μπαμπινιώτης,
2004). Οι σύγχρονοι Έλληνες μπορούμε να διαβάσουμε στα μουσεία τις
επιγραφές των αρχαίων ελληνικών επιτύμβιων στηλών. Ο μαθητής του
Σωκράτη, Ξενοφώντας (μεταξύ του 434 π.Χ. και του 427 π.Χ.) στο έργο του, «Η
Κάθοδος των Μυρίων», φωνάζει «θάλαττα, θάλαττα», και ο σύγχρονος Έλληνας
συνεχίζει να λέει «θάλασσα, θάλασσα».
Περισσότερα για τη βιβλιογραφία και τις επιδράσεις της ελληνικής
γλώσσας, έκτασης 300 σελίδων, στις εργασίες μας με τίτλο «Λέξεις που
Μυρίζουν Θάλασσα 1,2,3», με αναφορά στην εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας
και πολιτισμού με τους θαλάσσιους πολιτισμούς των Κυκλάδων, της Κρήτης,
των Μυκήνων, της Αθήνας, της Μακεδονίας, του Βυζαντίου και της Νεότερης
Ελλάδας: «θάλασσα πολλαχή κατά θάλλατταν πλανώμενοι, γλώτταν την ελληνικήν
επέβαλον», στο σύνδεσμο: https://www.eduportal.gr/el-gl-brazil/

26. 25
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
ΓΛΩΣΣΑ - ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ - ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑ
(Χριστίνα Κοτζαντώνογλου/ Εκπαιδευτικός ΠΕ 06/ Μιχείου Γυμνασίου – Λυκείου Αντίς
Αμπέμπα)
Η γλώσσα αντιπροσωπεύει την εθνική ταυτότητα, ένα σύμβολο καθώς και μια νοητή
συγγένεια μεταξύ των μελών μιας ομάδας. Η κοινή γλώσσα είναι το ιδανικό μέσο που
εκφράζει το μοναδικό χαρακτήρα μίας κοινωνικής ομάδας.
Η ελληνική γλώσσα είναι το κοινό χαρακτηριστικό των Ελλήνων της διασποράς. Είναι
συνδετικός κρίκος που ενώνει κοινότητες διάσπαρτες στον πλανήτη με την βάση τους την
Ελλάδα. Άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει σε ποικίλες χώρες κάτω από διαφορετικές
κοινωνικοοικονομικές συνθήκες, σε περιβάλλοντα ανόμοια χαρακτηρίζονται Έλληνες. Σημείο
αναφοράς οι κοινές ρίζες, η γλώσσα. Είναι η γλώσσα που διαμορφώνει την ταυτότητα τους
και συγκροτεί μια ομάδα με κοινό χαρακτηριστικό την ελληνικότητα. Η γλώσσα έχει την
δύναμη να ενώνει ανθρώπους με δεσμούς σχεδόν συγγενικούς. Με την κοινή γλώσσα
κάποιος μιλάει στην καρδιά του άλλου. Η εθνική μας ταυτότητα πηγάζει από την γλώσσα και
αντιπροσωπεύεται από αυτήν. Υπάρχει ένας δυνατός αόρατος δεσμός ανάμεσα στην εθνική
γλώσσα και στους ανθρώπους που την μοιράζονται. Είναι η αίσθηση ότι κάποιος ανήκει
σ ’αυτό το εθνικό σύνολο, είναι με τους δικούς του ανθρώπους.
Όλοι νιώθουν ότι ταξιδεύοντας στο εξωτερικό και ευρισκόμενοι σε άγνωστους
χώρους αν επικοινωνήσουν στα ελληνικά βρίσκονται στην πατρίδα. Όλα παύουν να είναι
ξένα και άγνωστα. Μοιράζονται αυτομάτως ένα κοινό κώδικα, κοινές αναφορές, εικόνες και
εμπειρίες, κοινές ρίζες.
Ανήκουν στην ίδια χώρα, την
πατρίδα.
Η διατήρηση της ελληνικής
γλώσσας στις κοινότητες της
διασποράς όπου δεσπόζει η
κουλτούρα των χωρών
υποδοχής είναι μείζονος
σημασίας. Σχετίζεται με την
διατήρηση των αξιών αυτών των μικρών κοινοτήτων και την συνέχεια της μοναδικής τους
πολιτιστικής ταυτότητας. Το αντίθετο συνεπάγεται την απώλεια της κουλτούρας τους και της
ταυτότητας τους.
Οι παραδόσεις, οι αξίες, τα ήθη και τα έθιμα μεταβιβάζονται από την μια γενιά στην
άλλη με φορέα την γλώσσα με την οποία ταυτίζονται. Η χρήση της κοινής ελληνικής γλώσσας
από τις κοινότητες της διασποράς διατηρεί το αίσθημα της κοινής ταυτότητας, της ενότητας.
Είναι το μέσο διασφάλισης και διατήρησης των παραδόσεων και του πολιτισμού.
Η γλώσσα είναι στοιχειώδης στην διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας και γι’ αυτό
τον λόγο θα πρέπει να κρατηθεί ζωντανή. Όταν η γλώσσα πεθαίνει, χάνεται και η εθνική
ταυτότητα. Τί μας κάνει Έλληνες;

27. 26
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
H Αξία και H ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ Προσφορά της Ελληνικής
Γλώσσας
(Δρ. Γεώργιος Βλάχος - Συντονιστής Εκπαίδευσης)
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
“Η γλώσσα είναι ένας κώδικας σημείων ορισμένης μορφής (γλωσσικής) με τα οποία
επιτυγχάνεται η επικοινωνία μιας γλωσσικής κοινότητας.”. Γ. Μπαμπινιώτης
“Γλώσσα δεν είναι μόνο αράδιασμα από λέξεις, τύπους και κανόνες, όπως
αναγράφονται σε λεξικά και γραμματικές.... παρά η έκφραση του εσωτερικού μας
κόσμου, ανταλλαγή αισθημάτων και σκέψεων μέσα σε συνομιλία, ερώτηση και
απόκριση, άρνηση και κατάφαση, προσταγή, απαγόρευση και παράκληση,
μικροεπεισόδια, πεζότητες και ταπεινότητες της καθημερινής ζωής και έξαρση
κατάνυξη, τραγούδι και κλάμα, χαρά και καημός, τρικυμία και γαλήνη, αγάπη και
πάθος, αγωνία και κατάρα, επιστήμη και ζωή, σκέψη, ενατένιση της μοίρας και
φιλοσοφία–όλα αυτά είναι γλώσσα ατομική και εθνική.” Μ. Τριανταφυλλίδης
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Είναι λοιπόν σαφές ότι η γλώσσα μας αποτελεί το βασικό όργανο της επικοινωνίας
μας. Ερχόμαστε σε επαφή, ανταλλάσσουμε ιδέες, πληροφορίες, ενημερωνόμαστε για
ποικίλα ζητήματα της καθημερινής μας ζωής. Ως κύριος φορέας της ανθρώπινης σκέψης
συμμετέχει στη διαδικασία της αντίληψης των πραγμάτων και λειτουργεί ως όργανο
ακριβούς έκφρασης των νοημάτων του ανθρώπου.
Επιπλέον, η γλώσσα συντελεί στην ανάπτυξη του πολιτισμού, καθώς η ανάπτυξη
των γραμμάτων, των τεχνών και των επιστημών, που στηρίζονται στη σύγκριση, στην
ανάκληση των δεδομένων, στη μελέτη και την εμβάθυνση των εννοιών, πραγματώνεται με
τη βοήθεια της γλώσσας. Ακόμη, βοηθάει καταλυτικά και στη βίωση και μετάδοσή του,
αφού το σύνολο των επιτευγμάτων, τα οποία έχει δημιουργήσει το Έθνος μας μέσα στην
ιστορική του διαδρομή και τα οποία κληροδοτούνται και μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά,
παίρνουν υπόσταση χάρη στη γλώσσα. Ο Γ. Ψυχάρης παρατηρεί: “Γλώσσα και Πατρίδα είναι
το ίδιο.” Εννοεί ότι η ιστορική επιβίωση ενός λαού εξαρτάται από τη διατήρηση και διάσωση
της γλώσσας του, ενώ η παρακμή και η εξαφάνισή του αρχίζει από την απώλειά της.
Παρατηρεί ακόμα: “Να πολεμά κανείς
για την πατρίδα του ή για την εθνική τη
γλώσσα, είναι ένας αγώνας.”
Επομένως, η γλώσσα μας εκφράζει
τις αντιλήψεις του λαού μας, την
πολιτισμική (cultural) και την
πολιτιστική (civilizational) ιστορία
του, την πνευματική καλλιέργεια και
τον υλικοτεχνικό πολιτισμό.
Όλα αυτά μας οδηγούν στη
σκέψη πως δεν έχουμε να κάνουμε
απλώς με ένα πολύτιμο ‘εργαλείο’
αλλά με μια αξία, ατομική και
κοινωνική, που γίνεται ο φορέας της

28. 27
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
εθνικής μας ταυτότητας και της γενικότερης, πολιτισμικής και πολιτιστικής, υπόστασης.
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η ελληνική γλώσσα και η ελληνική γραφή
είναι από τις παλιότερες του κόσμου και της
Ευρώπης, όπως μαρτυρούν τα γραπτά τους
μνημεία. Είναι η γλώσσα και η γραφή της
έκφρασης του ανθρώπινου πνεύματος στις
πρώτες μεγάλες στιγμές της δημιουργίας
του, αφού η πρόοδος του ανθρώπου στην
αρχαία εποχή, αλλά και αργότερα, στις
επιστήμες, στα γράμματα, στις τέχνες και
στον πολιτισμό καταγράφτηκε στην
ελληνική γλώσσα.
Η ελληνική γλώσσα θεωρείται πολύτιμη για
την παγκόσμια γλώσσα και τον πολιτισμό
γιατί:
 Σε αυτή στηρίζεται όχι μόνο η νέα
ελληνική γλώσσα, αλλά και μια σειρά άλλων, όπως η λατινική και οι καλούμενες
λατινογενείς γλώσσες (ιταλική, αγγλική, γαλλική κ.α.).
 Δεν υπάρχει γλώσσα σήμερα που να μην έχει ελληνικές λέξεις και γι’ αυτό ακριβώς
πολλοί τη θεωρούν ως τη μητρική γλώσσα των άλλων. Μεταφράζοντας οι άλλοι λαοί
τα αρχαία ελληνικά επιστημονικά, λογοτεχνικά κ.ά. συγγράμματα μετέφεραν στις
γλώσσες τους εκτός από το ελληνικό πνεύμα και πάρα πολλές ελληνικές λέξεις.
Αμέτρητες είναι οι διεθνείς ελληνικές λέξεις. Η διεθνής αγγλική γλώσσα, για
παράδειγμα, χρησιμοποιεί σήμερα πάνω από 50.000 λέξεις, όπως υπολογίζεται,
ελληνικής καταγωγής, όπως οι: Ευρώπη - Europe, αλφάβητο - alphabet, Γραμματική-
Grammar, συλλαβή - syllabus, γράμμα - grammar, δίφθογγοι - diphthongs, Άγγελος-
Angel, Βίβλος- Bible, Βιβλιογραφία- Bibliography, Κύβος- Cube, Διάλογος- Dialogue,
Εθνικός- Ethnic, Φαντασία- Fantasy, Γεωγραφία- Geography, Ιστορία - History,
Είδωλο- Idol, Χιλιόμετρο- Kilometer…
 Η ελληνική γλώσσα και η ελληνική γραφή γέννησαν και ανέπτυξαν τις επιστήμες
και τις τέχνες αφού χρησιμοποιήθηκαν για να εκφράσουν την πιο καλλιεργημένη
και φιλοσοφημένη σκέψη του αρχαίου κόσμου. Δεν είναι, βέβαια, τυχαίο ότι η
διεθνής επιστημονική γλώσσα σχημάτισε και σχηματίζει και σήμερα τους
περισσότερους όρους σε διάφορες περιοχές της επιστήμης (ιατρική, φυσική,
φιλολογία, φιλοσοφία, θεολογία, τεχνολογία κ.ά.) καταφεύγοντας σε ελληνικές
ρίζες, λέξεις ή συστατικά. Από τα μεγάλα κείμενα τού ελληνικού στοχασμού, τα
κείμενα του Πλάτωνα ή του Αριστοτέλη, του Oμήρου, του Hσιόδου ή του Πινδάρου,
του Aισχύλου, του Σοφοκλή ή του Ευριπίδη, του Θουκυδίδη, του Ξενοφώντα, του
Δημοσθένη, του Πολυβίου ή του Πλουτάρχου, τα πρώτα κείμενα Μαθηματικών, της
Φυσικής, της Αστρονομίας, της Νομικής, της Ιατρικής, της Ιστορίας, της
Γλωσσολογίας κ.ά., τα κείμενα του Eυαγγελίου, των Πατέρων της εκκλησίας, της
βυζαντινής υμνογραφίας κ.λπ., οι λέξεις-έννοιες της ελληνικής πέρασαν στον
καθημερινό, ιδίως τον πιο απαιτητικό, λόγο των Ευρωπαίων και από αυτούς στις
περισσότερες άλλες γλώσσες. Λέξεις όπως θεωρία και εμπειρία, μέθοδος,
οργάνωση και σύστημα, ανάλυση και σύνθεση, ιδέα, θέση και θέμα, κρίση και
κριτήρια, πρόβλημα και πρόγραμμα, σφαίρα και ατμόσφαιρα, εποχή και περίοδος,
ενθουσιασμός, μαγεία και μυστήριο, συμμετρία, μουσική, τόνος, ρυθμός, μελωδία
και ορχήστρα, πολιτική και δημοκρατία, διάλογος και μονόλογος, ενέργεια και

29. 28
Ενημερωτικό δελτίο – Φεβρουάριος 2018
πάθος, ποίηση, θέατρο και δράμα, ιστορία και τεχνολογία, σχολείο, μηχανή αλλά και
αυτόματος και ατομικός και ηλεκτρονικός, αυτό το ίδιο το όνομα Ευρώπη και
χιλιάδες άλλες λέξεις έχουν καταστεί λέξεις τού διεθνούς λεξιλογίου, που οι απλοί
ομιλητές της αγγλικής, της δανικής ή της ιαπωνικής ούτε καν υποψιάζονται, κατά
κανόνα, ότι είναι ελληνικά δάνεια στη γλώσσα τους. Aπό τις 166.724 αγγλικές, λέξεις,
που περιλαμβάνονται στο αγγλικό λεξικό τού Webster, υπολογίζεται ότι 35.136
λέξεις είναι ελληνικές ή ελληνογενείς.
 Η ελληνική γλώσσα ήταν διεθνής γλώσσα τόσο κατά την εποχή του Μεγάλου
Αλέξανδρου, την Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο, αλλά και κατά τη διάρκεια της
Βυζαντινής αυτοκρατορίας μέχρι την πτώση της Κωνσταντινούπολης (1453 μ.Χ.).
Έτσι, ελληνικά
μιλούσαν και
έγραφαν σε όλο τον
αρχαίο γνωστό
κόσμο: Ρωμαίοι,
Εβραίοι, Φοίνικες,
Ινδοί, Πέρσες,
Αιγύπτιοι. Να
σημειωθεί ότι οι
περισσότεροι από
τους Ρωμαίους είχαν
ελληνική μόρφωση
και ήταν γνώστες της
ελληνικής γλώσσας.
 Η ελληνική γλώσσα και ελληνική γραφή είναι αυτές με τις οποίες γράφτηκε και
διαδόθηκε η Χριστιανική θρησκεία σε όλο τον κόσμο. Έτσι, είναι η γλώσσα της
Καινής Διαθήκης, η γλώσσα των μεγάλων Πατέρων της Χριστιανικής Εκκλησίας, η
γλώσσα της υμνογραφίας και της εκκλησιαστικής λατρείας (Θείας Λειτουργίας του
Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Μεγάλου Βασιλείου). H ελληνική γλώσσα
συνδέεται επίσης με την ελληνική μετάφραση της Παλαιάς Διαθήκης από τους
Εβδομήκοντα για τις ανάγκες των ιουδαϊκών κοινοτήτων της Ανατολής που ήταν
ελληνόφωνες εκείνη την εποχή. H επιμονή τού Εράσμου, τού μεγάλου Ολλανδού
φιλολόγου της Αναγέννησης, ότι δεν νοείται θεολόγος που να μη γνωρίζει την
ελληνική γλώσσα, γιατί θα είναι ανίκανος να πλησιάσει τη γλώσσα της Καινής
Διαθήκης στο πρωτότυπο, είναι ενδεικτική της αίγλης της ελληνικής γλώσσας στους
κόλπους τού Χριστιανισμού.
Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι η ελληνική γλώσσα είναι διαχρονική και αποτελεί
εξέλιξη και συνέχεια της γλώσσας της κλασικής ελληνικής φιλοσοφίας και της λογοτεχνίας..
Τα διασωθέντα μέχρι σήμερα λογοτεχνικά, φιλοσοφικά, και ιστορικά κείμενα της
αρχαιότητας, τα κείμενα της Αγίας Γραφής και των Πατέρων της Εκκλησίας, τα έργα της
καθαρεύουσας και της δημοτικής, η γλώσσα του Σολωμού και του Κάλβου, του Παλαμά, του
Ελύτη και του Ρίτσου, όλα αυτά μαζί τεκμηριώνουν και αντικατοπτρίζουν τη συνέχεια του
Ελληνισμού και της ελληνικής γλώσσας από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας.