Mini-college Narratief Evalueren voor Traverse in Zwolle 24 januari 2023.pdf

Met het oog op de wereld
Narratief Evalueren als besturingsbenadering voor het sociaal domein
Omdat iedereen gehoord moet worden en terug moet horen

Voorstellen
Harold van Garderen
Narratief architect 4vitae
www.4vitae.nl
harold@4vitae.nl
+31 6 29 09 73 05
Complexiteitskunde
TU Eindhoven 1991-1995
Dienst-innovatie
Océ-Technologies 1996-2010
Serieel ondernemer
Viface 2008-2010
StoryConnect 2010-2020
4vitae 2020-heden
CH4ever 2018-heden
Senzyme 2021-heden

Een aantal trajecten
• Sinds 2004 ongeveer 140
• Faciliteren en ontwikkelen
• Ondersteunende back-office
• Nederland, België,
Duitsland, Canada, Afrika
• Per 1 november 3 partners.

Nieuwe? begrippen en definities
Bedoeling, Beheren, Blame-free, Chaos, Complexiteit,
Emergentie, Ethiek, Evalueren, Gecompliceerd, Gedistribueerd,
Intelligentie, LCS, Levensvatbaarheid, Merken, (opmerken,
bemerken) Narratieven, Opgave, Orde, VIBE, Schaling, Systemen,
Transformatie, Trialoog, Warme data
Zwart
voor een andere keer
of de lunch
Rood
onderdeel van het
verhaal vandaag
Vragen
3 blokjes van 20’
+ 10’ vragen

Agenda in drie delen
Basis leggen (20’)
• Cijfers —> Narratieven
• Analyseren —> Evalueren
• Ordelijk —> Complex
• Centraal —> Gedistribueerd
• Doel —> Opgave
• Meten —> Merken
• Koude data —> Warme data
• 10’ vragen
Narratief evalueren (20’)
• PDCA —> VIBE
• Vertellen + Bedoeling zichtbaar
• Inzicht opbouwen
• (hier ergens pauze)
• Beïnvloeden
• Evolueren
• 10’ vragen
Opgavematig besturen (20’)
• Opgave vernesten
• Sturen —> Beheren
• KPI —> LCS
Maatschappelijk verantwoorden
• Monoloog —> Trialoog
• Verantwoordelijk —> Blame free
• Directies —> Organisaties
• 10’ minuten vragen
Let op
vaak is het én-én

Getallen —> Narratieven
• Tevredenheid
• Kwaliteit
• Procesvoortgang
• Budget

Getallen —> Narratieven
• Tevredenheid
• Kwaliteit
• Procesvoortgang
• Budget
“Een narratief is een verslag van gebeurtenissen
waarbij je je afvraagt wat er gaat gebeuren, en dan
kom je erachter”
“Een narratief is een kaart van kennis en ervaring,
een manier om gehoord te worden, een spel met
jezelf en de toehoorders en een pakketje
betekenissen”
Cynthia Kurtz, working with stories, 2014

Analyseren —> Evalueren
• Gemiddelde
• Standaardafwijking
• Percentage
• Samenstelling

Wat doet de brandweercommandant bij aankomst?
STICC evaluatie protocol
• Situation - Dit is wat ik denk dat de situatie
is.
• Task - Dit is wat ik denk wat we moeten
doen.
• Intent - Dit is waarom ik dat denk.
• Concern - Dit is wat we in gaten moeten
houden.
• Calibrate - Wat denken jullie? Praat tegen
me!
Oftewel, evaluatie is tijdens of zelfs
voor het werk!!! En samen.

Oredlijk
Orde
Procedure
Hierarchie
Analyseren
Meten
Sturen/contrôle
Indicatoren
Risico
Uitrollen
Ordelijk —> Complex

Oredlijk
Orde
Procedure
Hierarchie
Analyseren
Meten
Sturen/contrôle
Indicatoren
Risico
Uitrollen
Complex
Samenwerken
Proces
Netwerk
Evalueren
Merken
Transformeren
Invloed
Onzekerheid
Onstaan
Ordelijk —> Complex

Deze opgave
geeft medewerkers de
ruimte hun werk zo te
doen dat die glimlach
er komt bij klanten,
leveranciers en
collega’s.

Koude data —> Warme data
Warme data zegt iets over
de SAMENHANG en
BETEKENIS van een
(complex) systeem.
Warme data kun je niet
meten, maar je kunt wel
mensen vragen hun
gevoel en gedrag van
mensen in iets waarover
ze vertelden aan te geven.

Narratief Evalueren is een manier
om door de ogen van alle
betrokkenen zichtbaar te maken
wat de organisatie echt doet en
dat samen om te zetten in actie
(als dat nodig is)

VIBE cyclus
Opgave jeugdwet: Alle kinderen
moeten gezond en veilig kunnen
opgroeien, hun talenten ontwikkelen
en naar vermogen participeren in de
samenleving. Ouders zijn hiervoor
eerst verantwoordelijk. De overheid
komt in beeld als dit niet vanzelf gaat.
Dan moet het jeugdstelsel snel, goed
en op maat functioneren.
Ontdekken: In de antwoorden over de
narratieven zitten honderduizenden
patronen. Nieuwe signalen en
opvallende trends (bijvoorbeeld een
verschuiving van emoties of het
ontstaan of verdwijnen van leed bij een
aanbieder) worden door 4vitae
(backoffice) een op neutrale wijze aan
de klant doorgegeven.
Continu vertellen: Hulpvragers,
netwerk en professionals worden
door herkenbaar persoon
regelmatig gedurende de uitvoering
gevraagd te vertellen over de
ontwikkelingen rondom het kind/
jongere. Zicht op gehele
zorglandschap. Zorg is namelijk niet
wat de professional doet …..
Bekijken en beïnvloeden: Het
sociaal domein is complex. Oorzaak
en gevolg zijn niet meetbaar en
voorspelbaar. Dit vergt handelen in
onzekerheid, kleine acties/
aanpassingen, doortastend maar
voorzichtig handelen. Vraag is hoe
je de paaltjes veilig kan verzetten
en weer terugzetten als het
verkeerd gaat.
Invloeden vanuit
complexe samenleving
• Naar Den Haag
• Verantwoording —> gemeenteraad / B&W
• Per gemeente
• Met inkoop
• Per aanbieder
• Per team
Data bestaande (PDCA)
besturingcyclus invoegen

VIBE cyclus
Opgave jeugdwet: Alle kinderen
moeten gezond en veilig kunnen
opgroeien, hun talenten ontwikkelen
en naar vermogen participeren in de
komt in beeld als dit niet vanzelf gaat.
Dan moet het jeugdstelsel snel, goed
en op maat functioneren.
Ontdekken: In de antwoorden over de
narratieven zitten honderduizenden
patronen. Nieuwe signalen en
opvallende trends (bijvoorbeeld een
verschuiving van emoties of het
ontstaan of verdwijnen van leed bij een
aanbieder) worden door 4vitae
(backoffice) een op neutrale wijze aan
de klant doorgegeven.
Continu vertellen: Hulpvragers,
netwerk en professionals worden
door herkenbaar persoon
regelmatig gedurende de uitvoering
gevraagd te vertellen over de
ontwikkelingen rondom het kind/
jongere. Zicht op gehele
zorglandschap. Zorg is namelijk niet
wat de professional doet …..
Bekijken en beïnvloeden: Het
sociaal domein is complex. Oorzaak
en gevolg zijn niet meetbaar en
voorspelbaar. Dit vergt handelen in
onzekerheid, kleine acties/
aanpassingen, doortastend maar
voorzichtig handelen. Vraag is hoe
je de paaltjes veilig kan verzetten
en weer terugzetten als het
verkeerd gaat.
Invloeden vanuit
complexe samenleving
• Naar Den Haag
• Verantwoording —> gemeenteraad / B&W
• Per gemeente
• Met inkoop
• Per aanbieder
• Per team
Data bestaande (PDCA)
besturingcyclus invoegen
Evaluatie: zijn er
verschillen tussen opgave
en hoe het echt gaat? Hoe
beïnvloeden we die? Of
opgave aanpassen?

Manieren voor delen van narratieven
Observeren Interviewen Collega’s
Vertelcirkel Schatgraven Vertelsafari
Vertelkamer Dagboeken Rapporten

Vertellen + antwoorden die warme en koude data toevoegen
•Uitlokkingsvragen
•Vragen over narratief
•Over situatie
•Mensen in het verhaal
•Barrières
•Omstandigheden
•Tijdsverloop
•Verandering
•Verteller
•Perspectief
•Mening

Patronen detecteren —> Signalen & trends
Verhaal en titel —> 1
Vijf soorten hulpvragen —> 5
Zes sociale posities —> 30
Vijf soorten barrières —> 150
Twaalf soorten interventies —> 1800
Vijf niveaus van impact —> 9000
Tien gradaties werkwijze, focus, insteek,
opbrengst —> 90.000.000
Dertig gradaties gezinsdynamiek en balans —>
81.000.000.000 patronen.
4vitae backoffice signaleert enkele
tientallen signalen of trends die van
betekenis kunnen zijn voor zorg/
hulp, maatschappij of besturing

Patronen detecteren —> Signalen & trends
Verhaal en titel —> 1
Vijf soorten hulpvragen —> 5
Zes sociale posities —> 30
Vijf soorten barrières —> 150
Twaalf soorten interventies —> 1800
Vijf niveaus van impact —> 9000
Tien gradaties werkwijze, focus, insteek,
opbrengst —> 90.000.000
Dertig gradaties gezinsdynamiek en balans —>
81.000.000.000 patronen.
4vitae backoffice signaleert enkele
tientallen signalen of trends die van
betekenis kunnen zijn voor zorg/
hulp, maatschappij of besturing
Onze backoffice doet
het saaie en taaie werk
zodat jullie je kunnen richten
op hulp en zorg
Als we het samen slim doen
levert het tijd op

Samenbrengen
Deelnemers selecteren
opvallende patronen / signalen
die voor hen nu van belang zijn
Grasduinen
Zicht op samenhang en
opties door intensief
verkennen onderliggende
ervaringen
Convergeren
De meerdere opties
vertalen naar acties /
experimenten
Aanpassingen
Voorstellen uitwerken,
DOEN en alle soorten
effecten continu monitoren
via de vertellingen
Werkwijze voor inzichtbijeenkomsten
Mensen
Mensen Traject
Mensen
Ervaringen
Traject
Traject Ervaringen
Ervaringen
Traject
mensen
ervaringen
Mensen
ervaringen
project
Ervaringen
mensen
project

Inzicht
Trauma
Uit een gezin wordt een kind in de basisschool leeftijd aangemeld
met onvoorspelbaar agressief gedrag. Andere kinderen hebben een
OTS gehad, omdat de ex-partner heeft moeder en de kinderen
jarenlang stelselmatig mishandeld en misbruikt heeft. Het kind kan
na verloop geen tijd het speciaal onderwijs niet meer volgen en gaat
naar een aangepaste onderwijsinstelling en een zorgboerderij. Hij
maakt gedurende de daaropvolgende jaren stappen. Het laatste jaar
gaat het echter minder goed met hem.
De GGZ-behandelaar wil hem gerichte traumabehandeling gaan
geven en hem hiervoor kortdurend laten opnemen in de kliniek. Ook
moeder en andere kinderen zijn inmiddels voor behandeling
aangemeld.
Als alle, onbegrensde mogelijkheden open zouden liggen, zouden we
graag een ‘Gezinsopname Thuis’ voor het hele gezin inzetten. Een
systemische aanpak in plaats van individuele (trauma-) hulpverlening
voor de betreffende gezinsleden afzonderlijk.
Het is moeilijk om op dit moment te kunnen bepalen of dit gezin in
de toekomst zonder de inzet vanuit de Jeugdwet kan. Er zal wellicht
een moment kunnen komen dat het Lokale Team af kan ronden
omdat het gezin (langere tijd) stabiel is en er stabiele
hulpverleningspartijen betrokken zijn.

Inzicht
Trauma
Uit een gezin wordt een kind in de basisschool leeftijd aangemeld
met onvoorspelbaar agressief gedrag. Andere kinderen hebben een
OTS gehad, omdat de ex-partner heeft moeder en de kinderen
jarenlang stelselmatig mishandeld en misbruikt heeft. Het kind kan
na verloop geen tijd het speciaal onderwijs niet meer volgen en gaat
naar een aangepaste onderwijsinstelling en een zorgboerderij. Hij
maakt gedurende de daaropvolgende jaren stappen. Het laatste jaar
gaat het echter minder goed met hem.
De GGZ-behandelaar wil hem gerichte traumabehandeling gaan
geven en hem hiervoor kortdurend laten opnemen in de kliniek. Ook
moeder en andere kinderen zijn inmiddels voor behandeling
aangemeld.
Als alle, onbegrensde mogelijkheden open zouden liggen, zouden we
graag een ‘Gezinsopname Thuis’ voor het hele gezin inzetten. Een
systemische aanpak in plaats van individuele (trauma-) hulpverlening
voor de betreffende gezinsleden afzonderlijk.
Het is moeilijk om op dit moment te kunnen bepalen of dit gezin in
de toekomst zonder de inzet vanuit de Jeugdwet kan. Er zal wellicht
een moment kunnen komen dat het Lokale Team af kan ronden
omdat het gezin (langere tijd) stabiel is en er stabiele
hulpverleningspartijen betrokken zijn.
Achter alle data
zitten narratieven die je
helpen om de betekenis van
wat medewerkers of inwoners
vertellen beter te begrijpen
Narratief Evalueren helpt bij
het opmerken van
verbanden

Narratief evalueren van de (eigen) opgave
Alle stakeholders bouwen in vier stappen samen inzichten op in de praktijken
en komen (waar nodig) tot aanpassingen en beïnvloedingen.

Narratief evalueren van de (eigen) opgave
Alle stakeholders bouwen in vier stappen samen inzichten op in de praktijken
en komen (waar nodig) tot aanpassingen en beïnvloedingen.
Per team
Per aanbieder
Per gemeente
Met inkoop
Verantwoording —>
gemeenteraad / B&W
Naar Den Haag

Beïnvloeden
Onderzoeken
Anders werken
Proberen
Meer ruimte
De wereld in
Bijregelen
Storytelling
In een echte bijeenkomst hebben we grote
tafelkleden van 2 bij 2 meter waarop
iedereen voorstellen kan neerleggen op
basis van de inzichten die eerder als groep
zijn gedaan.
Vaak blijkt dat de een de uitvoering wil
bijregelen een ander iets wil proberen en
een derde wil elders ervaring gaan ophalen.
Wij faciliteren dan het ontstaan van
gezamenlijke voorstellen die de balans
zoeken tussen onzekerheid, innoveren en
risico’s/resources.

Veelgestelde vragen
•Hoeveel tijd kost het? - Delen van een ervaring kost ongeveer 15 —> 10 minuten
•Waarom ook medewerkers? - Omdat zij het meeste weten van hoe de organisatie haar
werk doet?
•Analyseren jullie de narratieven? - Nee, wij helpen de antwoordpatronen te onderzoeken.
•Wat levert het op? - Zicht op hoe je je werk doet + wat de betekenis van dat werk is +
bespreekbaar maken voor belanghebbenden.
•Is dit een management-ding? - Ja en nee. Het is van iedereen. Van team tot
gemeentehuis.
•Wat kan er weg? - Meten van kwaliteit + veel administratie om de administratie.
•Wat kost het? - Vanaf €1 per inwoner per jaar.
Wat is jouw niet-gestelde vraag?

Kort tweede voorbeeld
(als we tijd hebben)

Eerste pagina
vertelkamer
passend onderwijs.
Maakt van
iedereen
onderzoeker

Soort verteller
Tussen begin november 2018 en 31 januari hebben ongeveer 4500 mensen
hun ervaring in het het vertelpunt gedeeld. Deze kwamen uit heel Nederland.
Noord-Brabant ging ruim aan kop met bijna 1000 ervaringen. Gelderland,
Noord-Holland en Zuid-Holland volgen met ongeveer 550 tot 650. De
overige provincies volgen op afstand. In dit overzicht zijn de bruikbare
ervaringen meegenomen dat zijn er ongeveer 4300.
Aan het begin van het vertelpunt gaven mensen aan of ze ouder, professional
of leerling waren.
Resultaten
Wat zien we?
Ruim de helft van de verteller is ouder.
Ongeveer 40% is professional.
Leerlingen deelden maar ongeveer 5% van de ervaringen.
Grote steden
Om iets preciezer te weten waar mensen vandaan komen staat in hieronder
of de verteller in één van de 30 grootste steden van Nederland woont of
werkt.
Resultaten
Wat zien we?
Ongeveer 2/3 van de vertellers komen uit kleinere steden/gemeenten of van
het platteland. Ongeveer 1/3 uit de 30 grootste steden. De overigen hebben
deze vraag overgeslagen of geen antwoord gegeven.
Welk soort onderwijs
Aan alle vertellers is gevraagd over welk soort onderwijs hun ervaring gaat.
Resultaten
Wat zien we?
Veruit de meeste ervaringen zijn gedeeld over het basisonderwijs. Ongeveer
60%. Het VMBO volgt met ongeveer 20%. De overige 20% is verdeeld over
SBO, SO en VSO.
Rol verteller
Mensen konden aangeven wat hun rol was in of rondom onderwijs.
Resultaten
Wat zien we?
Ruim de helft van de ervaringen is gedeeld door ouders. Leerlingen hebben
ongeveer 5% van de ervaringen gedeeld. Met bijna 900 ervaringen is ruim
20% van de ervaringen van leraren. Ook intern begeleiders en
schooldirecteuren hebben ervaringen gedeeld. In de “anders” categorie
zitten veel mensen die heel specifiek hebben aangegeven wat hun rol was.
Bijvoorbeeld logopedist of jeugdarts i.p.v. arts.
Rolsoort
Omdat het aantal rollen in het onderwijs & zorg systeem groot is geven we de
rollen ook nog een weer in een aantal categorieën. Alle rollen binnen een
school zijn hierbij samengevoegd. En ook die buiten/rondom school.
Enzovoort.
Resultaten
Wat zien we?
Ouders en professionals in de school hebben samen het overgrote deel van
de ervaringen gedeeld. Buiten/rondom de school is de respons laag. Ook
vanuit management en bestuur zijn er weinig ervaringen gedeeld.
Uitlokkingsvraag verteller
Aan het begin van het vertelpunt kregen mensen prikkelende vragen te zien
om ze te helpen een ervaring te kiezen om te delen. We hadden al gevraagd
naar hun rol, dus die informatie combineren we.
Resultaten
Uitleg
Hoe groter een ovaal, hoe vaker een combinatie voorkomt. De rode ovaal
geeft aan hoe vaak de combinatie uitlokkingsvraag - verteller voorkomt. De
zwarte ovaal geeft aan hoe vaak dat (statisch gezien) te verwachten was.
Wat zien we?
Ouders kiezen veel vaker dan verwacht de uitlokkingsvraag over afstemming
onderwijs op het kind en de zoektocht naar passend onderwijs. Professionals
kiezen vooral de uitlokkingsvraag over de veranderingen in hun werk.
Gevoel
De eerste vraag die mensen kregen na het delen van hun ervaring ging over
welk gevoel de ervaring bij mensen opriep.
Resultaten
Wat zien we?
Mensen geven aan dat ze veel negatieve gevoelens hebben bij hun ervaring.
Bovenaan staat hopeloosheid, gevolgd door teleurstelling, boosheid en
verdriet. Die vormen samen ongeveer 85%. De overige 15% van de
ervaringen roept positieve ervaringen op, waarbij opvalt dat onverschilligheid
met slechts 34 ervaring nauwelijks wordt genoemd.
Waar gaat uw ervaring over
Na het delen van de ervaring was de eerste vraag aan de verteller of deze aan
wilde geven waar de ervaring “ongeveer” over ging.
Resultaten
Wat zien we?
Ongeveer de helft van de ervaringen gaat over het systeem, ongeveer een
kwart over ondersteuning. Werksituatie is het onderwerp zo’n 15% van de
ervaringen. De overige gaan over relaties/hoe mensen met elkaar omgaan.
De manier waarop ….
Na de vraag “waar gaat uw ervaring over” kwam (afhankelijk van het
antwoord) een van de volgende vier vragen:
• De manier waarop het systeem was georganiseerd was ...
• De manier waarop professionals hun werk deden was ...
• De manier waarop mensen met elkaar omgingen was ...
• De hulp of ondersteuning was ...
De vertellers gaven met een schuifje tussen “onacceptabel” en “perfect” aan
hoe dat ging in hun ervaring.
Resultaten
Wat zien we?
Mensen vertellen dat de manier waarop systeem, werk, relaties en
ondersteuning ervaren werden ligt zwaar naar de onacceptabele kant. Er zijn
ook ongeveer 5% ervaringen aan de "perfecte" kant, maar het geheel is
enorm scheef verdeeld.
Gevolgen voor het kind
Vertellers werd gevraagd om aan te geven wat de gevolgen voor het kind of
de kinderen waren op een schaal van zeer positief tot zeer negatief.
Resultaten
Wat zien we?
Mensen geen aan dat ongeveer driekwart van de ervaringen gaan over zaken
die (zeer) negatieve gevolgen hebben voor het kind of de kinderen.
Ongeveer een op de acht gaat over (zeer) positieve gevolgen.
Let op: narratieve / verhalende onderzoeken zijn geen meting. Dit geeft dus alleen aan dat
mensen vertellen over negatieve en positieve gevolgen. Het is niet zo dat 75% van de kinderen
in Nederland negatieve gevolgen ondervinden. Dat zou wel kunnen, maar deze resultaten zijn
geen bewijs.
Wie hebben er invloed in de ervaring
We vroegen mensen aan te geven welke twee personen, groepen of
organisaties de meeste invloed hadden in de ervaring die zij vertelden.
Resultaten
Welke combinaties van beïnvloeders zien we?
• Mensen vertellen veel vaker dan verwacht over samenwerkingsverband en
overheid/regering.
• Mensen vertellen veel vaker dan verwacht over leraren en intern
begeleiders.
• Mensen vertellen veel vaker dan verwacht over leraren en schooldirectie.
• Mensen vertellen veel minder vaak dan verwacht over leraren en overheid/
regering.
Samenwerking voor goed onderwijs
De volgende vraag ging over hoe deze personen, groepen of organisaties
samenwerkten voor het realiseren van goed onderwijs. Mensen gaven dat
aan op een schaal van “zware tegenwerking” tot “perfecte samenwerking”
Let op: We kozen hier expres om niet de term passend onderwijs te gebruiken vanwege de
ruime interpretatie van het begrip.
Resultaten
Wat zien we?
Mensen vertellen in hun ervaring meer over (zware) tegenwerking en
(perfecte) samenwerking. De verdeling ligt behoorlijk sterk naar de "zwaar
tegen" kant, met aan grote piek aan linkerkant.
Wie kan leren
Vertellers kregen de vraag wie het meeste kon leren van de ervaring die zij
deelden. In de lijst met antwoorden stonden in grote lijnen dezelfde rollen als
bij “wie bent u”.
Resultaten
Wat zien we?
Ongeveer 40% van de vertellers geeft aan dat de minister of Tweede kamer
het meest kan leren van de ervaring. Met 15% worden leraren, docenten,
mentoren als tweede genoemd. Daarna volgen interne begeleiders. En dan
het samenwerkingsverband.
Ondersteuningsbehoefte
Naast vragen over de ervaring, heeft het vertelpunt ook vragen over het kind/
de jongere. Een daarvan gaat over welke ondersteuningsbehoeften deze
hebben.
Resultaten
Wat zien we
Ruim de helft van de ervaringen gaat over kinderen/jongeren met een
behoefte aan ondersteuning qua gedrag / sociaal-emotioneel. Daarna volgen
een gediagnosticeerde stoornis en werkhouding. Ook cognitief voorlopen en
cognitief achterlopen komen veel voor. Ervaringen waarin geen
ondersteuning nodig is komen bijna niet voor.
Hoe vaak komt dit voor
Om zicht te krijgen op hoe vaak mensen te maken hebben met een bepaald
soort ervaring of situatie kregen ze de vraag hoe vaak iets voorkwam. Dit was
een schaal die liep van “eenmalig” naar “dagelijks”.
Resultaten
Wat zien we
Mensen vertellen veel ervaringen over zaken die dagelijks voorkomen.
Sterker nog, veel mensen hebben het schuifje helemaal naar rechts
getrokken.
Voorbeeld van goed onderwijs
Tenslotte vroegen we mensen aan te geven in hoeverre zij hun hele ervaring
ervoeren als een voorbeeld van goed onderwijs. Dit is daarmee de enige
vraag die naar een mening vraagt. Alle overige vragen waren zogenaamde
duidingen (inschattingen, toelichtingen, enz.).
Resultaten
Wat zien we
Mensen zien hun ervaringen vooral als absoluut geen voorbeeld van goed
onderwijs. Opnieuw zien we dat mensen het schuifje helemaal naar de zijkant
trekken. Ditmaal naar links, de “absoluut niet” kant. Slechts iets meer dan 600
ervaringen staan aan de kant die men ziet als goede voorbeelden.
Uitlokkingsvraag verteller
Aan het begin van het vertelpunt kregen mensen prikkelende vragen te zien
om ze te helpen een ervaring te kiezen om te delen. We hadden al gevraagd
naar hun rol, dus die informatie combineren we.
Resultaten
Uitleg
Hoe groter een ovaal, hoe vaker een combinatie voorkomt. De rode ovaal
geeft aan hoe vaak de combinatie uitlokkingsvraag - verteller voorkomt. De
zwarte ovaal geeft aan hoe vaak dat (statisch gezien) te verwachten was.
Wat zien we?
Ouders kiezen veel vaker dan verwacht de uitlokkingsvraag over afstemming
onderwijs op het kind en de zoektocht naar passend onderwijs. Professionals
Gevoel
De eerste vraag die mensen kregen na het delen van hun ervaring ging over
welk gevoel de ervaring bij mensen opriep.
Resultaten
Wat zien we?
Mensen geven aan dat ze veel negatieve gevoelens hebben bij hun ervaring.
Bovenaan staat hopeloosheid, gevolgd door teleurstelling, boosheid en
verdriet. Die vormen samen ongeveer 85%. De overige 15% van de
ervaringen roept positieve ervaringen op, waarbij opvalt dat onverschilligheid
met slechts 34 ervaring nauwelijks wordt genoemd.
Na het d
wilde ge
Resulta
Wat zie
Ongeve
kwart ov
ervaring
Ruwe warme en
koude data van
4800 narratieven

Opgavematig besturen is een
manier om opgaven op bestuur/
wetgevingsniveau door te
vertalen naar aanbieders, teams
en uiteindelijk de werkvloer

Wetskringen
Pistisch (wilskeuzen)
Welke maatschappij kiezen we te willen zijn?
Ethisch (Moreel verantwoorden)
Doet het goed? Is dit goede manier? Is het proportioneel?
Juridisch
Is het rechtmatig? Rechtvaardig? Bevoegd? Rechtszekerheid?
Esthetisch
Verdient het de schoonheidsprijs? Is het mooi? harmonieus? leuk?
Economisch
Efficiënt/betaalbaar? Maatschappelijk nuttig? Beschikbaar/toegankelijk?
Sociaal
Is er respect, regie, relationeel aangesloten, inclusie
Taalkundig, formatief, analytisch, psychisch, biologisch, physisch,
kinematisch, ruimtelijk, kwantitatief
Herman Dooijeweerd (1894-1977)
was een Nederlandse filosoof. In
"De Wijsbegeerte der wetsidee"
legt hij de fundamenten voor de
reformatorische wijsbegeerte.
Maatschappelijk
moreel
verantwoorden
Opgavematig
besturen
Narratief evalueren bedoeling

Wetskringen
Wetskringen In menstaal
15 Het pistische Wilskeuzen/geloof
14 Het ethische Wat is goed
13 Het juridische Wat mag
12 Het esthetische Wat is mooi
11 Het economische Hoe run je een huishouden
10 Het sociale Omgang met elkaar
9 Het talige Natuurlijke taal
8 Het historische Hoe is dat gekomen
7 Het analytische Hoe zit het in elkaar
6 Het psychische De mens
5 Het biotische De natuur / leven
4 Het fysische Stoffen
3 Het kinetische Beweging
2 Het ruimtelijke Ruimte
1 Het getalsmatige Meten
Het
economische
Het
juridische
Het
morele

Voorbeeld: opgave jeugdwet
Alle kinderen moeten gezond en
veilig kunnen opgroeien, hun
talenten ontwikkelen en naar
vermogen participeren in de
komt in beeld als dit niet vanzelf
gaat. Dan moet het jeugdstelsel
snel, goed en op maat functioneren.

Voorbeeld: opgave jeugdwet
Alle kinderen moeten gezond en
veilig kunnen opgroeien, hun
talenten ontwikkelen en naar
vermogen participeren in de
komt in beeld als dit niet vanzelf
gaat. Dan moet het jeugdstelsel
snel, goed en op maat functioneren.
Alle rode woorden zijn
onhaalbaar, niet meetbaar
en te mooi om waar te zijn
Maar wel
NASTREVERSWAARDIG

Evolueren - In deze situatie was de ambtenaar ….
Je beste vriend, warm, houdt het werk leuk
Vindt dat er ‘ruimte moet zijn’, prijst creativiteit
Weinig diepgang of doorzettingsvermogen
De Knuffelaar
http://www.flickr.com/photos/splat/500418812/
Eerst zien dan geloven
Anderen zijn naïef in hun enthousiasme
Betrokken, kost anderen energie
De Cynicus
http://www.flickr.com/photos/-sel-/60124583/
Creatief, actie gericht, routine is saai
Open minded, goed communiceren
Analyseren kost tijd, gewoon nú oplossen
De Actieve
Positivo
http://www.flickr.com/photos/mr_beaver/2514337176/
Ziet kans om het systeem heen te werken
Neemt ruimte voor eigen initiatief
Breekt met ‘één lijn voor de organisatie’
De Rebel
http://www.flickr.com/photos/theshadowknows/3329907275/
Maakt zich sterk voor de organisatie
Geeft duidelijkheid, één lijn in de organisatie
Houdt vast aan de regels
De Leeuw
http://www.flickr.com/photos/tambako/494118044/
“Dit wordt toch niet wat”, “Lukte vorige keer ook niet”
Maakt ‘t zich zo makkelijk, laat over zich lopen
Wijst op wat noodzakelijk is, ziet de risico’s
De Aartspessimist
http://www.flickr.com/photos/jacobvpics/4985086108/
Eerst koffie, werk wacht wel
Volgens ‘t boekje, bang voor precedenten
Wikt en weegt, werkt gestaag, alleen in opdracht
De Ambtenaar
in de ogen v.d. ‘Tubantia reageerder’
http://www.flickr.com/photos/22070130@N07/4012068235/
Werkt samen, is loyaal
Roeit met de riemen die er zijn,
Accepteert huidige situatie en beleid
De Mier
http://www.flickr.com/photos/binux/2495709841/

De Knuffelaar
De Cynicus
De Actieve
Positivo
De Rebel
De Leeuw
De Aartspessimist
De Ambtenaar
De Mier
Deze combinatie
is vrij desastreus

De Knuffelaar
De Cynicus
De Actieve
Positivo
De Rebel
De Leeuw
De Aartspessimist
De Ambtenaar
De Mier
Deze combinatie
is vrij desastreus
Deze combinatie wil
je hebben en
aantreffen

Evalueerbaar maken van opgave in de jeugdwet
Alle kinderen moeten gezond en veilig kunnen
opgroeien, hun talenten ontwikkelen en naar
vermogen participeren in de samenleving. Ouders
zijn hiervoor eerst verantwoordelijk. De overheid
komt in beeld als dit niet vanzelf gaat. Dan moet het
jeugdstelsel snel, goed en op maat functioneren.

Evalueerbaar maken van opgave in de jeugdwet
Alle kinderen moeten gezond en veilig kunnen
opgroeien, hun talenten ontwikkelen en naar
vermogen participeren in de samenleving. Ouders
zijn hiervoor eerst verantwoordelijk. De overheid
komt in beeld als dit niet vanzelf gaat. Dan moet het
jeugdstelsel snel, goed en op maat functioneren.
Zijn onze vindplaatsen op orde?
Zien we ze allemaal en moet dat
wel? Hebben we gevaren vroeg
genoeg in beeld? Hoe zit de
triage in elkaar?
Waar ligt de grens van eigen
regie van het kind en de
zorgplicht van de overheid? En
wat als een kind ziek wordt?
Gaat dit alleen over huiselijk
geweld of ook over veilig naar
school. En hoe zit het dan met
ongelukken?
Hoe ver gaat dat? En wat is
de relatie met onderwijs?
Gaat dit alleen over ouders
die in de weg staan?
Waar ligt de grens. Moeten de
sportvereningingen inclusief
worden en gezonde leerlingen
gaan lijden onder de beperkingen
van andere kinderen?
Wat is participeren? Is dat
sporten of lezen in de
bibliotheek of fysiek
toegankelijk en hoe zit dat dan
met sociale toegankelijkheid?
Helder. Doen ze dat? Waar
ligt de grens tussen
opvoedwijze en schade of
beperken?
Hoe? Is de overheid
terughoudend genoeg. Is het
in beeld komen of overvallen?
Waar zijn we te langzaam
waar te snel? Is snel in
conflict met de
eerstverantwoordelijkheid?
Zitten regels in de weg of
helpen ze?
Doet de zorg, hulp of
ondersteuning goed?
Medicaliseren versus te laag
inzetten.
Biedt het (ingekochte en
bestaande) zorglandschap
hiervoor voldoende diversiteit?
Kan het even goed of beter én
goedkoper?
Voldoet de gemeente samen
met andere overheden aan de
zorgplicht in de wetenschap
dat er geen zorgrecht is?

Het gaat om wat mensen willen dat u* weet
Niet om wat u wil weten van mensen
*(manager, bestuurder, onderzoeker, teamleider, mede-burger, enz.)

Omgeving
Organisatie
Opgavematig besturen
Bestuur
Vertalen naar
context
Praktijken
Opgave
Bedoeling
Verantwoorden M
C
Interactie

Raad en B&W
Wetten
Raad en B&W
Opgaven
(
met
warme/koude
data)
Doelen
(
met
koude
data)
Op
Opgavematig
besturen
(Raad en B&W)
C
o
n
t
e
x
t
c
r
e
ë
r
e
n
Narratief
evalueren
M
a
a
t
s
c
h
a
p
p
e
l
i
j
k
v
e
r
a
n
t
w
o
o
r
d
e
n
Democratisch besluiten over
maatschappelijke opgaven en kaders3
en het zicht op de samenleving
gebruiken om te sturen op het morele
& economische
Organiseren door gemeente &
inkopen aanbieders
Diversiteit aan praktijken van
medewerkers & inwoners
Vaststellen of met zorglandschap
aan zorgplicht wordt voldaan. En
eventueel hiaten tussen opgave en
bedoeling vaststellen
Regievoering aanbieders &
zorglandschap1 via
getriadiseerde2
verantwoordingsdialogen van
werkvloer tot griffie
Evalueren of ondersteuning, zorg,
drang & dwang goed doet of niet
maakt de bedoeling zichtbaar
Besturen vanuit opgaven op de bedoeling (wat het systeem DOET)
3 Afbakenen op inhoud en productsoort is wettelijk niet toegestaan van uit de zorgplicht, het mag en
kan wel op basis van het morele criterium “doet het goed of niet”. Dat is narratief evalueerbaar, niet met
KPI’s meetbaar.
1 Het zorglandschap wordt gevormd door de maatschappij. Niet door de optelsom van aanbieders. Hier
liggen kansen voor gemeenten om e.e.a. betaalbaar te houden en toch te voldoen aan de zorgplicht.
2 De dialogen tussen cliëntenraden, zorgbestuurders, regievoerders, inkopers, beleidsmakers en Raad/
B&W worden allemaal getriadiseerd door de warme informatie die ontstaat als de bedoeling door het
Narratief Evalueren zichtbaar is geworden
Besturen
Organiseren
Betekenen
&
inw
oners
Professionals
Opgavematig
besturen
((Zorg)bestuurders)

Maatschappelijk verantwoorden is
een verantwoordingstrialoog
tussen de bedoeling, aanbieders/
maatschappelijke partijen en
democratische instituties

Inclusiviteit
Inwoners
Inkoop / service-organisatie
Sociaal / Jeugd / 0-100 teams
Wilskeuzen gemeenten / raden / B&W (eventueel regio)
Opgavematig
Besturen
Maatschappelijk
Verantwoorden
Opgave
B
e
s
c
h
i
k
k
i
n
g
/
d
o
o
r
v
e
r
w
i
j
z
i
n
g
Narratief evalueren
Narratief evalueren
Narratief evalueren
Narratief
evalueren
W
a
r
m
e
d
a
t
a
K
o
u
d
e
d
a
t
a
C
o
n
t
r
a
c
t
e
n
OB MV
OB MV
OB MV
Zorgaanbieders
Voorliggende voorzieningen
(Jeugd)professionals
Zorg/hulplandschap
Contextueeel handelen

Omgeving
(Maatschappelijk)
verantwoorden
Opgavematig besturen
(op strevenswaardige utopie)
Bedoeling
(wat het doet)
KPI
Context, ruimte
LCS
Taak, doel
Narratief
evalueren
(hanteren
van
onzekerheid)

Een LCS (leading change signal) is de
warme tegenhanger van de KPI (key
performance indicator).
Een LCS laat (vroeg) tijdig zien dat er
veranderingen in positieve of negatieve
zin aanstaande zijn of kunnen zijn.

Een eenvoudig voor beeld van een LCS
Als je niet tijdig onderzoekt of hier iets mis gaat
sta je op een dag in de Telegraaf of de rechtbank
Als je geen moeite doet om deze potentiële
innovatie te oogsten ga je op gegeven moment nat

Proces voor maatschappelijk verantwoorden
•Voorbereiding - Organisatie doet narratieve evaluatie vanuit haar opgave. Eigenlijk doen ze
dat continu of regelmatig zodat ze zelfstandig hun uitvoering bijsturen (LSC-en) om de
utopische opgave te realiseren. Dit is de interne verantwoording.
•Rapport - De directie maakt een rapport of presentatie waarin ze de bedoeling van de
organisatie zichtbaar maken. Ook voegen ze de bijsturingsacties toe. Ze bespreken ook de
effecten van deze acties én eventueel invloeden van buiten (samenleving, partners en
opgavegevers) die impact hadden op de bedoeling.
•Alles in beeld? - De OR of een delegatie van de werkvloer legt uit in hoeverre de hele
organisatie + ketenpartners + “klanten” in beeld zijn gekomen via de narratieve evaluatie en in
het rapport staat.
•Proces op orde? - De raad van toezicht legt uit in hoeverre het narratieve evaluatieproces
volgens de regelen der kunst is verlopen.
•Verantwoording - Partijen onderzoeken samen of aanpassingen aan bedoeling en/of opgaven
nodig zijn. Dit verloopt blame-free in een trialoog tussen bedoeling, directie en opgavegever.

3
STEP
Opgavematig
besturen
V
I
E
B
Narratief
Evalueren
V
I
E
B
3
STEP
Maatschappelijk
verantwoorden
V
I
E
B
C Contextualiseren (is vertalen naar eigen situatie)
A
Aanpassingen die helpen om te kunnen
blijven streven naar de utopie of deze
samen bij te stellen
Dit gaan niet (alleen) over Den Haag, het gaat
ook over B&W/de gemeente, Jeugdteams ZHZ,
de politie, jullie team, jullie individueel
Zichtbaar maken hoe
het echt gaat en wat het
echt doet door het
evalueren van signalen
in vele verhalen die
gedeeld en geduid zijn
door medewerkers en
inwoners
B
Bedoelingen hanteren
Je hebt nu RUIMTE,
dus je moet ook in
gesprek over waarom
je iets doet of niet
doet.
Verantwoorden gaat niet
over geld of
proceskwaliteit. Het gaat
over samen (zonder
verwijten, maar wel
serieus)
verantwoordelijkheid
nemen voor de opgave.

Mini-college Narratief Evalueren voor Traverse in Zwolle 24 januari 2023.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Mini-college Narratief Evalueren voor Traverse in Zwolle 24 januari 2023.pdf

Similar to Mini-college Narratief Evalueren voor Traverse in Zwolle 24 januari 2023.pdf (20)

More from Harold van Garderen

More from Harold van Garderen (10)

Recently uploaded

Recently uploaded (6)

Mini-college Narratief Evalueren voor Traverse in Zwolle 24 januari 2023.pdf