This is a cloze worksheet on Mediterranean Civilizations during the Classical Period. The medium of instruction is Filipino.

1. HANDOUT UKOL SA MGA KABIHASNAN SA PANAHONG KLASIKO
______________________ World
- panahon sa pagitan ng507 BCE kung kailan naitatagangunangdemokrasya s a Athens at 323 BCE
sa pagyao ni Alexander III;sa panahongito naabotng mga Griyego ang isangGolden Age
- naiiba ito sa Hellenistic World na nagsimula sapagyao ni Alexander III hanggangsa pagsakop ng
Roma sa Gresya (323 – 31 BCE)
- ang mundong Hellenic ay binubuo ng Greek mainland (Peloponneseat timog Balkan),Crete, mga
isla saGreek archipelago atangbaybayin ngAsia Minor (Anatolia) kungsaan matatagpuan ang
mga kabihasnan tulad ng:
- Minoan civilization - Macedonian civilization
- Mycenaean - City-state ex. Athens, Sparta
HEOGRAPIYA
“Naging sentro ng sinaunang Greece angmabundok na bahagi ngtangway ng Balkan atilangmga
pulo sa karagatan ngAegean. Ang karagatan ng Mediterranean ang nagingtagapag-ugnay ng Greece
sa iba pangpanigng mundo atnaging pinakamainamna daanan sa paglalakbay.Dahil dito karamihan
sa mga pamayanan nila ay matatagpuan 60 kilometro lamangmula sa baybay-dagat.
Naging sagabal angbulubundukin na lupain sa mabilisna daloy ngkomunikasyon atnagingmabagal
ang paglago ngmga kaisipan atteknolohiya.Ito rin angnagingdahilan ngpagkakaroon ngkani-
kanilangkatangian ngmga lungsod-estado.”
~AP 8, Learner’s Module
ATHENS
- matatagpuan sa ______________ na nasa timogBalkan
- ang pangunahingdaungan ay nasa ______________ na nagingdaan sa paglago ngkalakalan at
pagbuo ng malakas na __________________ (vs Sparta na mahusay sa land warfare)
- ilan sa mga pangunahingpinagmumulan ngyaman ng Athens ay:
silver mines pottery grapes olives
Ang Paglinang sa Polis
1) Aristocracy,8th century BCE
Sa panahongito, ______________ angbatayan ng kapangyarihan kaya’tangmga aristocrat
na ipinanganak sa apatna pamilyao tribo ng mga ______________ ang siyangmay kontrol
sa pamamahala atekonomiya na nakabatay sa agrikultura.
Sa 7th century BCE, nagsimulangmagbago ang lipunan dahil sapag-usbongngbagong uring
panlipunan na yumaman dahil sa kalakalan.Noong635 BCE, sinalakay ni ______________,
isangOlympic athlete, ang Acropolis upangmaagawang kapangyarihan ngaristocracy.Hindi
sapatangnakuha niyangsuporta kaya’t napigilan angkaniyang pagkukudeta.
Subalithindi nagtagal nagprotesta rin angmga Athenian sa mga pabago-bagongmga
tuntunin (arbitrary rules) ngmga aristocrat kaya’tnaatasan si ______________ na bumuo ng
kodigo ng mga batas.Napigilan ng_____________________ angpagkakaroon ng mga blood
feud, subalitlubhangmarahasangmga parusa. Dito nagmula angsalitang“draconian”.
2) Tyranny, 6th century BCE
Nahalal na ______________ si ______________ noong 594 BCE. Isa sa mga una niyang
ginawa angpagsawalang-bisasa pagkakautangngmga alipingGriyego atpagbabago sa
konstitusyon.Nabuwag nito ang kapangyarihan ngaristocracy at bilangpamalitnaging
batayan ng kapangyarihan atposisyon sa lipunan angyaman ng isang pamilya.
Antas Income Maaaring makuhang posisyon sa pamahalaan
500bsh archon,magistrate, Council of Areopagus, Council
of 400 (Boule), Ecclesia,strategoi (general)300bsh
200bsh Council of 400, Ecclesia,archon (457BC)
199bsh Ecclesia,juror in Heliaia
*hippeis is Gk for cavalry becausethey could afford to
maintain a war horse in the army
*zeugitae could afford hoplite (militia) armor in thearmy
*thetes were wage workers who worked as rowers in the navy
Bukod dito, maaaring mapawalang-bisaangdesisyon ngisang
magistratesa pamamagitan ng ______________, isangcourt
of appeals na bukas sa lahatngmamamayan.
Matapos magretiro ni Solon, 3 faction ang nag-away-away:
Pedieis Plains Lycurgus
Paraioi Coast Megacles
Hyperakrioi Hills Peisistratos
Naging matagumpay si __________________ sa pagluklok sa kaniyangsarili sa
kapangyarihan atnagingunangganap na tyrant ng Athens. Pinatuloy niya angmga polisiyani
Solon. Nang siya ay yumao, ipinagpatuloy ngkaniyanganak na si ______________ ang
pamumuno. Subalitdahil sapagpatay sa nakababatangkapatid,pinasimulan niya angisang
ruleof terror na napahinto nina Kleomenes I ng Sparta at ni _________________ ng Athens.
3) Democracy, 5th century BCE
Binago ni Cleisthenes ang konstitusyon ng Athens at pinasimulan angisangdemokrasya.
Tinawagniya angkaniyangreporma na ________________ o “equality under the law”.
Sinunod niya angpinasimulan ni Solon atnagdagdagng mga batas na nagpahina sa
aristocracy atnaglayon na mapag-isaangiba’t-ibangfaction:
- 10 new tribes batay sa lugar kung saan naninirahan (deme); naghahalal nggeneral
bilangkinatawan (representative) angbawat tribe
- new Council of 500 (Boule o city council) na bukas sa lahatnglalakingcitizen
- ostracismo pagpapalayassa isangcitizen sa loob ng10 taon (________ ostrako)
bushel

2. “The Athenians themselves were exhilarated by this adventure into sovereignty. From that
moment they knew the zest of freedom in action,speech, and thought; and from that moment they
began to lead all Greece in literatureand art, even in statesmanship and war. This foundation of
democracy, of a free state comprised of men who "owned the soil thatthey tilled and who ruled the state
that governed them", stabilized Athens and provided the groundwork for the Golden Age.”
Golden Age / Age of Pericles
Pericles; statesman, orator, and strategos
- pinamunuan ang ___________________________, isangmilitary allianceng150 Greek city-
states na naglayonglabanan angPersian Empire sa Greco-Persian Wars
- ginamitniya angpera ng Delian League upang mapagawa ang mga cultural projectsa Athens
tulad ng Parthenon at Erectheion sa Acropolis
- pinalawak ang demokrasya sa Athens: dinagdagan angbilangngmga sinusuwelduhan na
manggagawa sa pamahalaan at lahatngmamamayan ay nagkaroon pagkakataong
makapagtrabaho sa pamahalaan mayaman man o mahirap
- ikinamatay niya angPlaguekasama anglibo-libongmga Athenians
MACEDONIA
-halongGriyego at Anatolian angpinagmulan
-tinatawagna _______________ o “Great King” ang kanilangpinuno
-ganap na naghari sa mga Griyego at iba pang lupain sa 4th Century BCE
_______________ – united the upland and plainspeople
_______________ – 3rd son of Amyntas II,drove out invadingIllyriansand conquered all Greece
except Sparta; developed the ______________
_______________ – overthrew the Achaemenid Empire, expanded rule to Nile and Indus Rivers
– yumao sa Babylon dahil sa lagnatkaya’tnahati angimperyo sa 3 satrapy:
Egypt – pinamunuan ni ______________ na magagapi ng Rome
Asia – pinamunuan ni ______________
Macedonia & Greece – pinamunuan ni ______________
_______________ – babalik sa orihinal na teritoryo bago ang pananakop ni Philip II
_______________ – nagingprobinsya ngRome
______________________ Empire (First Persian Empire)
- kilalaparasa paniniwalangZoroastrianismna pinasimulan ni Zoroaster o ___________________,
isangmonotheistic religion na kumikilalakay ___________________ bilangdiyos;impluwensiya
nito anggood vs evil,paniniwalasa mga anghel sa pananampalatayangKristiyano
_______________ – napalawak angimperyo mula Indus River hanggangAnatolia
– may ________________ sa pamamahala:
“His would be an empire based, in effect, on a kind of contract between himself and the various
peoples in his care. They would pay their tribute and he would ensure all were free to worship
their own godsand live according to their customs.”
_______________ – nasakop angEgypt, hindi gaya ngama dahil ipinagbawal angibang
paniniwalasa Egyptkaya’t maikli angnagingpaghahari
_______________ – kasapi ngking’s bodyguard, ang ______________________________ na
tumulong sa kaniyangmakuha angtrono at mapigilan angmga rebelyon
– nasakop angAfghanistan,India,Egypt, Anatolia
– hinati angimperyo sa 20 satrapy (province) na pinamumunuan ng satrap
– pinagawa ang system of roads tulad ng ________________ na may layong
1677mi at nag-ugnay sa Susa (Persia) atSardis (Anatolia);ginamitangmga
daan sa postal service(pagpapadala ng balita atmga utos ng hari)
– gumamit ng standard coinageangPersia sa kaniyangpanahon
Etruscans
- tinawagng mga Roman na _______________ o _______________
- ayon sa Greek historian na si Herodotus,maaaringnagmula sa Lydia (western Turkey) at
nandarayuhan dahil sapagkagutom(famine)
- dahil sa pagmimina ngmetal tulad ng copper at iron,lumawak angkanilangimpluwensiyaat
kontrol sa halos buongItalic Peninsulabago nagingmakapangyarihan angRome
- naituro sa mga Romano ang alphabet,gladiatorial combat,hydraulicengineering,temple design,
religious ritual atiba pa
Rome
- ayon sa alamat,isangprinsipengTroy na si _____________ ang nandarayuhan sa Italic peninsula
matapos matalo ang Troy ng mga Mycenaean Greeks; mula sa lineagena ito nagmula angkambal
na sina ________________ at ________________ na pinalaki ngisangshe-wolf
- nagsimula bilangmaliitna bayan sa may IlogTiber na lumago dahil sa kalakalan atnaging
kingdom; nagkaroon ito ng 7 hari,anghuli ay si Tarquin the Proud na napaalis ni ____________
________________________ sa trono, pagkatapos ay itinatagangRoman Republic
- mas lalongnagingmakapangyarihan angRome nang matalo nito angCarthage sa Punic Wars
ROMAN REPUBLIC
Isangsuliranin sapanahon ngrepublika angpagkakaroon ngmga magkakatunggalinggrupo:
Paniniwala “the best men,” traditional political and social values,power of
the Senate, prestige and superiority of rulingclass
“the people,” reform and democratization
Social Class wealthy elite
working lower class
Senate – gumagawa ng mga batas at desisyon ukol sa Rome
Consul – pinakapinuno ngRome, 2 ang binoboto bilangcheck and balancesa isa’t-isa
Tribune – nabuo sa pamamagitan ng pag-aalsa ng mga Patrician,may 10 kasapi na maaaringmag_______
First Triumvirate
Marcus Linnaeus _______________ (Optimate)
- pinakamayaman sa Rome at napakakurakot,pinilitangmayayaman na magbayad ng safety money
Gnaeus Pompeius Magnus (____________________) (Optimate)

3. Gaius _______________________ (Populare)
- tinawid ang______________________ kasama angmga tapatna ______________ upang harapin
ang mga paratangni Crassus
- tinapos angrepublika nangdineklara siyangdiktador ngSenate, popular sa karamihan ngmga
mamamayan atpinatatagang pamahalaan ngRome
- tinaksil ngSenate sa Ides of March (Mar. 15, 44 BCE) sa pamumuno nina ______________________
at Gaius CassiusLonginus dahil sa takotna buwagin ni Caesar angSenate
Second Triumvirate
-nagkaisa upangtalunin si Brutus atCassius saBattleof Philippi
Marcus Antonius
– kanangkamay at pinsan ni Julius Caesar,mamumuno sa teritoryo ng Roma sa silangan subalitang
pakikipag-ugnayan kay Cleopatra VII ay magdudulotng paglalabanan nila ni Octavius
Gaius Octavius Thurinus (______________)
– pamangkin attagapagmana ni Julius Caesar,mamumuno sa teritoryo sa kanluran
– nanalo sa Battleof Actium laban kay Marc Antony at Cleopatra,hinirangna _________________,
ang unangemperador ng Rome
Marcus Aemilius Lepidus – kaibigan ni JuliusCaesar,binigay sakaniyaangpamamahalasa Hispania
at Africa
ROMAN EMPIRE
- nagsimula nangnagingemperador si Augustus Caesar bagamat____________ ang tawag sa
kaniya sa Rome na pinamumunan niya mula 31 BCE – 14 CE; tinawagang panahongito na
_______________________ dahil sa stability atprosperity na natamo ng Rome na magtatagal ng
200 taon; sinabi umano ni Augustus na “I found Rome a city of clay butleft it a city of marble”
_____________________________________: Augustus Caesar, Tiberius,Caligula,Claudius,Nero
_____________________________________: Galba,Otho, Vitellius,Vespasian
_____________________________________: Vespasian,Titus,Domitian
_____________________________________: Nerva, Trajan,Hadrian,Antonius Pius,Marcus Aurelius
_________________ - sa sobranglawak ngteritoryo, hinati niya sa dalawa angimperyo noong 285CE
at pinasimulan ang____________________
_________________ - pinasa ang Edict of Milan – religious tolerancelalo na sa Christianity
- binuo ang Council of Nicea (Nicaea) – codified the faith surroundingJesus
Christ> Bible, kinilala angChristianity bilangofficial religion ngRome
- nilipatangkabiserangRome sa Byzantium at pinangalanang______________
Gothic Wars
- natalo sa Battleof Adrianopleang emperador na si __________________ ng mga Visigoth
- nagkaroon ng maiklingkapayapaan sapanahon ni ___________________
- sinalakay angRome ni _________________
- bumagsak ang imperyo sa kanluran nangmapaalis si ____________________________________
ni _____________________ noong 476 AD
Phoenicia
- pinakamagalingna manalalayag(sailor) angmga Phoenician ngkanilangpanahon,malalaki ang
kanilangmga barko na may nakaukitna ulo ng kabayo,in honor of __________ (god of the sea)
- binuo ang kanilang sibilisasyon ngmga city-state na matatagpuan sa baybayin ngMediterranean
na ngayon ay sakop na ng mga bansangSyria,Lebannon at hilagangIsrael
- _________ at _________ ang pinakamakapangyarihangcity-state
- magalingsa:ship-building,glass-making,production of dyes
- ang _________ dye na ginagawa sa Tyrepara sa mga damitng mga maharlika ngMediterranean
ang pinagmumulan ng pangalangPhoenician;______________ salitangGk,“Tyranian Purple”;
nagmula ang dye sa isangsea snail,ang_______________
- ayon kay Herodotus dito nagmula ang_________________ na dinala saGreece ni ____________
- isa sa mga religious center ang_____________ na tinawagng mga Gk na ______________ ang
batayan ng salitang“Bible”dahil exporter angcity-state na ito ng ________________
Carthage
- ayon sa alamat,itinayo angCarthage ng Phoenician Queen ___________ (aka ________)
- _________________ ang unangtawag (new city) upang maiba sa mas lumanglungsod ngUtica
- tinawagng mga Gk na Karchedon at ng mga Roman na Carthago
- nagsimula na maliitna daungan ngunitnagingpinakamakapangyarihan na lungsod sa
Mediterranean bago angpag-usbong ng Rome na makakasagupa nila saPunic Wars
- nang mapasakamay kay Alexander III angTyre, lumikas angmga Tyrians patungong Carthage
Byzantine Empire o Eastern Roman Empire
- nagmula ang pangalan sa Byzantium,isangGk colony na nabuo ni ______
- maganda ang lokayson para sa kalakalan sapagitan ngEurope at Asia Minor
- naipatuloy angtradisyongRomano ng 1000 taon matapos ang pagbagsak ngkanlurangbahagi
- matapos mamatay si Constantine,hinatingmuli angrome sa West na pinamunuan ni
__________________ atEast na pinamunuan ng kapatid na si ______________
- bumagsak noong 1453 sa pananalakay ngmga Ottoman sa panahon ni ConstantineXI
- sa Council of Chalcedon mahahati angmga Kristiyano sa 5 patriarchates na pinamumunuan ng
isangpatriarch:Rome (mapapalitan angtawagna ito ng _________), Constantinople,Alexandria,
Antioch, at Jerusalem; ang Byzantine emperor ang patriarch ngConstantinopleatnaglaon nang
masakop angAlexandria,Antioch at Jerusalem ng mga Muslim,kikilalanin angByzantineemperor
bilangspiritual leader ngmga Kristiyanongnasasilangan
_____________
- ipinanganak na peasantatisangswineherd sa kaniyangkabataan,sa gulangna 20 nagpunta sa
Constantinopleatnamasukan na palaceguard attumaas ang antas sa lipunan (patrician),sa ilalimng
emperor Anastasius I nagingcommander ng mga palaceguard
_________________ o Justinian I
- unang dakilangpinuno;masasakop muli angbahagi ngdating Western Roman Empire at N. Africa
- orihinal na pangalan ay Petrus Sabbatius atipinangak sa isangpeasantfamily
- nagpatayo sa Church of the Holy Wisdomo _____________________ at ipinag-utos angpagsusulat
sa lahatngmga batas ngimperyo na kinilalang _________________________
- pagkamatay ni Justinian,mahaharap angimperyo sa samu’t-saringproblema:

4. Debts incurred through war had left the empire in direfinancial straitsand his successors wereforced to
heavily tax Byzantine citizens in order to keep the empire afloat.In addition,the imperial army was
stretched too thin, and would struggle in vain to maintain the territory conquered duringJustinian’s rule.
Duringthe seventh and eighth centuries, attacks by Persians and Slavs,combined with internal political
instability and economic regression,threatened the empire. A new, even more serious threat arosein the
form of Islam,founded by the prophet Muhammad in Mecca in 622.”
Ottoman Empire
- nagsimula bilangmga nomads na nag-alsabalutan (flee) dahil sa pananalakay ni Genghis Khan sa
Turkish Seljuk kingdom ng Rum
- kinilalangmga Turko ang kanilangsarili bilang__________ o warriors for Islam atbumuo ng mga
military societies sa pamumuno ng isang_______ o chief commander
- nakabatay ang pagtatagumpay ng mga Ottoman sa pananalakay sa paggamitng
________________ at isa sila saunanggumamitng ______________ kaya’t napabagsak nila
kahitang mga lungsod na may makakapal na pader
_____________
- prinsipena nagsimulang isangmaliitna Muslimstatesa Anatolia na pinalawak ngsumunod sa
kaniya sa pamamagitan ngpagbili nglupain,pagbuo ng mga allianceatpananalakay
_____________
- anak ni Osman, tinawagangsarili na ___________ at nagtagumpay sa pagsakop sa Adrianople,ang
ikalawa sa pinakamahalaganglungsod ngByzantineempire
- upang mapanatili angpamumuno ng bagong nasakop,mga local official angkanilanginappointat
pinabuti nila angpamumuhay ng mga peasant
- karamihan ngmga Muslimay kinakailangangmaglingkod sa army,angmga hindi Muslimay
maaaringhindi maglingkod kapalitngpagbabayad ngbuwis
_____________
- sa panahong1451 AD, ang datingpopulasyon ng1 milyon ng Constantinopleay 50,000 na lamang,
dahil sa mahinangkalagayan ngConstantinople,napadali angpagsakop nito
- binuksan niya anglungsod sa iba’t-ibangrelihiyon mapaHudyo (Jew), Kristiyano o Muslimatnaging
daan ito sa mulingpagbangon ng lungsod
______________________________________ or the Magnificent
- nasakop angBelgrade at angisla ngRhodes, maging angTripoli sa N.Africa
- upang mapamunuan ang malawak na imperyo, bumuo si Suleyman ng lawcode para sa mga
criminal atcivil actions,niliitan atbinawasan angmga buwis,at inayos angpamahalaan
- taglay ang20,000 slaves na mula sa ________________: kumuha ang kaniyangarmy ng mga batang
lalaki mula sa mga nasakop na lupaingKristiyano,pinag-aaral angmga batang ito atpinapaconvertsa
Islamatsinanay bilangmga mandirigma na tinawagna _________________
“In fact, Christian families sometimes bribed officials to take their children into the sultan’s service,
because the brightest ones could riseto high government posts or military positions.”
- bilangMuslim,kinailangan ni Suleyman sumunod sa Islamiclawkaya’thinayaan niya ang
pananampalatayangiba lalo na angmga Jew at Christian attinawagangmga komunidad na ito na
_________ o nation
- sa kabila ngmga natamo ni Suleyman, siya rin angnagpasimulasa mahinangpamumuno ng mga
Ottoman; dahil sa kaniya nagingkaugalian angpagpapapatay ngbagongsultan sa kaniyangmga
kapatid atpagpapakulongsa kaniyangmga anak
Hittite
- nanirahan sa _______________ bago ang 1700BCE atnalinangangisangkultura na nakabatay sa
kultura ng mga unang nanirahan sa rehiyon,angmga __________
- napalawak angteritoryo at natayo ang isangimperyo na kumalaban sa Egypt lalo na sa panahon
ni Haring_______________________ at ng kaniyanganak na si Haring____________________
- kinilalangmga Egyptian bilangKingdomof Kheta ngunit tinawagang sarili na _______________
- nagapi atnasakop ngmga ______________________
Egypt (New Kingdom)
- Sinalakay ngmga _____________ na nag-udlotsa karangyaan ngMiddleKingdom
- Pinaniniwalaan ngmga historian na nandarayuhan angmga ______________ sa Egypt sa
panahon ng pananakop
- Nagkaroon ng mga war-likena mga hari tulad ni _______________, hulinghari ng17th dynasty na
nag-organisa ngmga pagsalakay laban samga mananakop;magsisimulaangNew Kingdom
matapos tuluyangmapaalis angmga ito
- Isa sa pagkakaiba ngNK sa MK angpagpapatayo ng mga templo/palasyo sa halip ngmga pyramid
_______________
- anak ni KingThutmose I na nagingreyna nang pinakasalan niya angkaniyanghalf-brother,si
Thutmose II sa gulangna 12
- sa pagkamatay ni Thutmose II, idineklara niyang___________ (“great house”) ang sarili dahil
sanggol pa angstepson niyangsi Thutmose III;siya angikatlongbabaengpinuno ngEgypt atang
pinakaunangnatamo ng buong kapangyarihan ngposisyongito;si ______________ angisa pang
makakatamo nito matapos ang 14 centuries
- napalawak niya angugnayangpangkalakalan ngEgypt at nagpagawa ng malalakingproyekto tulad
ng _________________________ sa Valley of the Kings kung saan siya ililibing
- sa kaniyangutos,nililok siyangmga sculptor na hawigng isanglalaki (may beard at maskulado)
upang magiitanglegitimacy ng kaniyangpamumuno
_______________
- mahusay na mandirigma,nagingimperyo ang Egypt sa kaniyangpamumuno
_______________
- ipinagbawal angpananampalatayasa mga lumangdiyos atpinasimulan ang monotheism(________)
_______________
- hulingpharaoh ngNew Kingdom, nagpatayo ng mga templo sa Abu Simbel, nakipagsagupaan sa
mga Hittite sa Kadesh,nagkaroon ng peace treaty

5. MGA MAHAHALAGANG DIGMAAN sa PANAHONG KLASIKO
Greco-Persian Wars o Persian Wars (492-449 BCE)
Napalawak nina Cyrus II atCambyses II angnasasakupan ngPersian Empirehanggangsa Indus River sa
silangan atAegean Sea sa kanluran.Hinay-hinay nilangsinakop angmga Greek city-state sa baybayin ng
Anatolia.Noong 500 BCE, nag-alsa angmga city-statena ito laban sa Persia.Bagamatnapigilan ang
___________________________ ginamitni Darius na dahilan angpagpapadalangAthens at Eritrea ng
tulong sa mga kapwa-Ionian na simulan angpaglusob saGreek mainland.
1) Ang unang pagsalakay ngPersia sa Greeceay naganap noong 490 BCE sa pamumuno ni Darius.
Tinawid ng mga Persian angAegean at bumaba sa _________________. Tinalo ng10,000
Athenian sa tulong ng 1,000 na mandirigma ngPlataea ang25,000 Persian sa pamumuno ng
heneral na si _______________.
2) Matapos ang 10 taon, nagbalik angmga Persians sapamumuno ni __________, anak ni Darius.
Naganap ang digmaan sa Thermopylae, isangmakipotna daanan sa gilid ng bundok at ng
silangangbaybayin ngCentral Greece. 7,000 Greek, kasama na ang 300 Spartan na
pinamumunuan ni _______________ ang humarap sa mga Persian. Ipinagkanulo (betray) ng
isangGreek ang lihimna daanan patungo sa kampo ng mga Greek kaya’tlumaban si Leonidas at
ang kaniyang tropa upangmakatakas angibangGreek. Dinala ni Themistocles anglabanan sa
lubhangmakipotna dalampasigan ngSalamiskungsaan natalo ngmga Greek ang mga Persian.
Peloponnesian Wars
Hindi sang-ayon angibangcity-statesa paghahari ngAthens sa Delian League sa pamumuno ni Pericles
kaya’t bumuo ang mga ito ng _____________________________. Nilusob ng Sparta angmga karatigpook
ng Athens noong 431 BCE na nagsimula sa DigmaangPeloponnesian. Natapos angFirstPeloponnesian
War sa pamamagitan ng kasunduan na ________________________. Subalitmatapos nito,sisiklab ulit
ang alitan ngmga city-statesa Greece sa Second Peloponnesian War.Ang 27 taon na digmaan ay isang
malakingtrahedya para sa Greece. Malawakan angpagkawasak ngmga ari-arian atpagkamatay ngmga
tao. Lumala ang suliranin sakawalan nghanapbuhay,pagtaas ngpresyo ng mga bilihin,atkakulangan sa
pagkain.
Matapos ang mahabangpanahon ng pakikipagdigma,nagingmatagumpay ang Sparta laban sa ibangcity-
state, bagama’tsa loob lamangng maiklingpanahon.Mula sa pananawnghinaharap,angtunay na
nakinabangmula sa DigmaangPeloponnesian ay angPersia sapamamagitan ng_____________________
kung saan nagkasundo angSparta atPersia na hayaan angisa’t-isangmagsulongngkani-kaniyanginteres
– mababalik sanasasakupan ngPersia angGreek city-states ng Anatolia habanghindi naman
manghihimasok angPersia sa pamumuno ng Sparta sa Greece. Ang peace treaty ay pinagkasunduan nina
___________________ ng Persia at___________________ ng Sparta. Napadali rin ngpagkawasak na
dulot ng Peloponnesian Wars angpananakop ni Philip II ngMacedonia.
Punic Wars
Umabot ng halos 100 taon ang pagtutunggalian ng Carthageat Rome mula 264-146 BCE. Bago magsimula
ang unangdigmaan nagingpinakamakapangyarihan angRome sa ________________________________,
habangang Carthage naman ang pinakamakapangyarihan saMediterranean.
First Punic War
Cause PangingialamngRome sa Sicily,isangCarthaginian province
Inatakeng mga kawal ng Syracuseanglungsod ng Messina.Kinampihan ngCarthageang una
at ang Rome naman anghuli.
Result Napasakamay ang___________________ at____________________ sa Rome
Napalakas angkapangyarihan ngRome sa dagatat lupa
Second Punic War
Cause Napasakamay ngRome ang _____________________ at ____________________ kaya’t
nagpalakasangCarthagesa pamamagitan ng pagsakop sa _________________ sa pamumuno
ng heneral na si _________________________ atHasdrubal (son-in-law).
Nang mamatay si Hasdrubal,napunta angpamumuno ng Carthaginian forces kay
__________________________. Kasama ang90,000 infantry,12,000 cavalry,atilangmga war
elephants, nagmartsa anghukbo mula Spain at tinawid angAlps upang maratingang Italy.
Nanalo angCarthaginianssa Ticinus,Trebia atTrasimene at Cannae. Bumawi ang Rome sa
pamumuno ni Publius CorneliusScipio na kilalasa tawagna ___________________________.
Tinalo niya si Hannibal sa Labanan ng_______.
Result Kontrolado ng Rome angwestern Mediterranean at ___________ at napilitan angCarthagena
magbayad para sa mga nawasak na ari-arian.Nawalan ngpwersang pandagatangCarthage.
Third Punic War
Cause Sa kabila ngpaghina ngCarthage, kinumbinsi ni Cato the Elder at iba pangtusong kasapi ng
Roman Senate angkanilangmga kasamahan na isa pa ringthreatangCarthage. Matapos
magdeklara angCarthage ng digmaan sa karatigestado ng Numidia,nagpadala angRome ng
pwersa sa Carthage. Dalawangtaong natiis ngCarthageang pagsalakay ngRome hangga’t
naluklok sa pamumuno si Scipio ___________________ aka Scipio the Younger.
Result Nabura ang Carthage sa mapa at ang50,000 survivorsay ginawangalipin. Nagingprobinsya ng
Rome anghilagangbahagi ngAfrica.Sa parehong taon, tatalunin din ngRome si Philip Vsa
Macedonian Wars attuluyanguusbongang Rome bilangsupremepower ng Mediterranean.
References:
-. (2009). “History ofAthens”.Athens Info Guide.Retrieved fromhttp://www.athens infoguide.com/history/t2-1historical.htm#Top
Anitei, Stefan. (2007). “DNAAnalysis Has ClearedUp The Origins ofThe Etruscans”. Softpedia. Retrieved from
http://news.softpedia.com/news/DNA-Clears-Up-The-Origin-of-the-Etruscans-57551.shtml
Ariston, etal. (2011). WorldHistoryfor Filipino Students.QC: Anvil Publishing Inc.
Beck, Roger etal. (2006). WorldHistory: Patterns ofInteraction. USA: McDougalLitell Inc.
DepEd. Learner’s Module
History.comStaff(2009). “Punic Wars”. HISTORY.com.Retrieved fromhttp://www.history.com/topics/ancient-history/punic-wars
History.comStaff. (2009). “Hatshepsut”.HISTORY.com. Retrieved from http://www.history.com/topics/ancient-history/hatshepsut
History.comStaff. (2016). “Pericles”.HISTORY.com. Retrieved from http://www.history.com/topics/ancient-history/pericles
Mark, Joshua J. (2009). “Hellenic World”.AncientHistoryEncyclopedia. Retrievedfrom http://www.ancient.eu/Hellenic_World/
Taylor, Laurel.(2016). “The Etruscans,an introduction”. KhanAcademy.Retrieved from
https://www.khanacademy.org/humanities/ancient-art-civilizations/etruscan/a/the-etruscans-an-introduction
The Editors ofEncyclopaedia Brittanica. (2015). “Greco-Persian Wars”. Encyclopaedia Brittanica.Retrieved from
http://www.britannica.com/event/Greco-Persian-Wars