Hazirladi : Miryusif Naxcivani Sinif: 8a\ Mekteb: 13 N

2.  Meşə – Yerin ağac bitkiləri ilə örtülmüş
hissəsi. Quru ərazinin üçdə birini tutur. Yer
kürəsində meşələrin ümumi sahəsi
38×106 км²-dir.
 Bioloji cəhətdən öz inkişafında bir-birinə
qarşılıqlı təsir
göstərən torpağın, suyun, ağac, kol, ot bitkilə
rinin, heyvanat
aləminin,mikroorqanizmlərin vəhdəti hesab
edilən meşə sahələri Yer kürəsinin ən qiymətli
milli təbii sərvəti hesab olunur.
Dünya üzrə meşə örtüyünün sahəsi 4 milyard
hektardır. Bunun 809 milyon hektarı Rusiya
Federasiyasının, 478 milyon
hektarı Braziliyanın, 310 milyon
hektarı Kanadanın və 303 milyon
hektarı ABŞ-ın payına düşür.
 Son 200 ildə dünya üzrə meşə ərazilərinin
sahəsi 2 dəfədən çox azalmışdır. XVIII-XIX
əsrlərdə indiki Azərbaycan ərazisinin 35%-i
meşə ilə örtülü olmuşdur. Hal-hazırda
Azərbaycan meşələrinin ümumi sahəsi 989,4
min hektardır. Bu da Azərbaycan ərazisinin
11,4%-ni təşkil edir. Bu rəqəm Rusiya
Federasiyasında
44%, Latviyada 41%, Gürcüstanda 39% təşkil
edir.

3.  Azərbaycanda meşələr
 Azərbaycan Respublikası ərazisinin ümumi
sahəsi 86,6 milyon hektardır. Azərbaycan
meşələrinin ümumi sahəsi isə 1213,7 min
hektardır. Hər adam başına təqribən 0,12 ha
meşə sahəsi düşür ki, bu da ümumdünya
miqyasında götürülən müvafiq orta
rəqəmdən 4 dəfə (0,48 ha) azdır.
 Azərbaycan meşələri əhəmiyyətinə görə I
qrupa aid edilir və bu meşələr Respublikanın
müxtəlif bölgələrində müxtəlif tərzdə
yayılmışdır. Bu bölgələrə xas olan
xüsusiyyətlərdən biri müxtəlif təbii sərvətləri
– mineral xam malı, suyun, enerjinin,
torpaqların yerləşməsidir. Onların arasında
meşə sərvətləri heç bir digər təbii sərvətlərə
xas olmayan çoxsahəli funksiyaları yerinə
yetirir. Meşələr yeganə təbiət kompleksi
hesab olunur ki, onlar su, hava və torpaq
kimi biosferanın çox vacib olan
komponentlərinin sabitləşdirilməsinə şərait
yaradır. Respublika meşələrinin əksər
sahələri (85%) Böyük Qafqazda, Kiçik
Qafqazda və Talış dağ bölgəsində yerləşir.

4.  Meşələrin çox hissəsi qiymətli ağac cinslərindən
ibarətdir (palıd, fıstıq, vələs, cökə, ağcaqayın və s.).
Respublikanın meşələrinin müxtəlifliyi, onun yayılması
iqlim, torpaq, müxtəlif hündürlük qurşaqlarından və
digər şəraitdən asılıdır. Ekologiya və Təbii Sərvətlər
Nazirliyi meşə siyasətini Meşələrin İnkişafı Departamenti
vasitəsi ilə həyata keçirir.
 Departament dövlət meşə fondunun ərazisində
meşələrin qorunub mühafizə olunmasını, meşəbərpa və
meşəsalma işlərinin, əkin-materialının yetişdirilməsini,
meşə ağac və kol cinslərinin toxumlarının tədarükünü,
meşə fondunun dövlət uçotunun və meşə kadastrının
aparılmasını, meşələrə xidmət işlərinin və digər meşə
təsərrüfatı tədbirlərinin həyata keçirilməsini, meşədən
əlavə istifadə və yardımçı kənd təsərrüfatı sahələrinin
məqsədyönlü və səmərəli aparılmasını təmin edir. Meşə
təsərrüfatı tədbirlərinin, meşələrin torpaq qoruyucu, su
saxlayıcı, mühit təmizləyəci, sanitar gigiyenik və digər
faydalı funksiyaların yüksəldilməsi istiqamətində
aparılmasını təmin edir, ətraf mühit üçün xüsusi
əhəmiyyət kəsb edən elmi mədəni və rekreasiya
əhəmiyyətli təbiət komplekslərinin və obyektlərinin,
bioloji müxtəlifliyin, eləcə də meşə fondunda yayılmış
fauna növlərinin qorunması, meşə toxumçuluğu işlərinin
aparılması zamanı genofondun saxlanması, artırılması
istiqamətində tədbirlər həyata keçirir. Meşələrin İnkişafı
Departamentinin tabeliyində 34 Regional Meşə
Mühafizəsi və Bərpası Müəssisəsi, 3 Meşə Salma
Müəssisəsi, 3 Regional Meşə Tingliyi Müəssisələri
(Zərərvericilər və Xəstəliklərə qarşı Mübarizə Mərkəzi və
Elmi Tədqiqat Meşəçilik İnstitutu) fəaliyyət göstərir.
Nazirliyin yarandığı vaxtdan, 2001-ci ilin mayından
başlayaraq Respublikanın bütün ərazilərində
meşəbərpa, meşəsalma, əkin materialı yetişdirmə,
toxum tədarükü və digər tədbirlərin həcmi xeyli
genişləndirilmişdir.

5.  Azərbaycan xalqının ümummilli lideri H.Ə.Əliyevin 26 dekabr
2001-ci il tarixli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikası
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinə tapşırılmışdır ki,
dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlarını və elmi təşkilatları
cəlb etməklə ölkədə meşələrin bərpa edilməsinə və
artırılmasına dair, Milli Proqram hazırlayıb baxılmaq üçün
Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinə təqdim etsin.
 Bununla yanaşı eyni zamanda tapşırılmışdır ki, ardıcıl olaraq
ekoloji cəhətcə dayanıqlı, sosial-iqtisadi inkişafa və
heyvandarlığın və əkinçiliyin inkişafı ilə əlaqədar olaraq yay-
qış otlaqlarının və biçənəklərin səmərəli istifadə olunması,
torpaqların dağ yamaclarında, dərə və yarğanlarda çay
məjralarında eroziyaya uğramasının, dağətəyi və düzən
rayonlarda şoranlaşmanın qarşısının alınmasına dair Milli
Proqramlar hazırlayıb aidiyyatı üzrə təqdim etsin. Prezident
fərmanının icrası ilə əlaqədar Ekologiya və Təbii Sərvətlər
Nazirliyinin "Meşələrin bərpa edilməsinə və artırılmasına dair"
hazırladığı Milli Proqramın layihəsi müvafiq düzəliş və
əlavələrlə 18 fevral 2003-cü il tarixdə 1152 saylı Prezident
Sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir. Bu proqrama əsasən
ölkəmizin bütün regionlarında (2003-2008-ci illərdə) 69700 ha
sahədə meşələr bərpa olunmalı və yeni meşəliklər
salınmalıdır.
 Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yarandığı vaxtdan,
2001-ci ilin mayından başlayaraq ardıcıl, düzgün ekoloji
siyasət apararaq Respublikada meşələrin bərpa edilməsi və
yeni meşə massivlərinin yaradılması, şəhərətrafı qəsəbələrin,
şosse və magistral yollarının ətrafının yaşıllaşdırılması və arid
zonalarda qoruyucu meşə massivlərinin yaradılması
sahəsində irimiqyaslı işlərə başlamışdır. Bununla əlaqədar
Respublikanın arid zonalarında meşə və yaşıllıqların
salınması ən çətin olduğu şəraitlərdə 3 meşəsalma və 4
regional meşə tingliyi müəssisələri
yaradılmışdır.(Naxçıvan, Abşeron, Quba və Kür).

6.  Yeni yaradılmış Meşə Salma Müəssisələrinin
və Respublikanın digər bölgələrində fəaliyyət
göstərən Meşə Mühafizəsi və Bərpası
Müəssisələrinin gücü ilə 2002-ci ildə 7753 ha,
Milli Proqramın icrasına uyğun olaraq 2003-cü
ildə isə 8721 ha sahədə meşəbərpa işləri
aparılmış və yeni meşəliklər salınmışdır. Bu
göstəricilər 2000-2001-ci ildə yerinə yetirilən
meşəbərpa və meşəsalma işlərinin həcmindən,
müvafiq olaraq 1,6-1,9 dəfə çoxdur. Müxtəlif
çeşiddə əkin materiallarının yetişdirilməsi
sahəsində də məqsədyönlü işlər görülmüşdür.
 Belə ki, 2002-ci ildə qiymətli ağac və kol
cinslərindən 12 milyon ədəd, 2003-cü ildə 32
milyon ədəd əkin materialı yetişdirilmişdir. Bu
2000-2001-ci ildə yetişdirilən əkin
materiallarının həcmindən müvafiq olaraq 2-5
dəfə çox olmuşdur.
 Meşəbərpa və meşəsalma işlərinin həcmi
2004-cü ildə artırılaraq 9000 hektara, əkin
materiallarının yetişdirilməsi isə 35 milyon
ədədə çatdırılması proqnozlaşdırılmışdır.
Vaxtında aparılan təşkilati tədbirlərin
nəticəsində 35 milyona qarşı 40 milyon əkin
materialı yetişdirilmiş, 3700 ha sahədə yeni
meşə salınmış 5403 ha sahədə təbii bərpaya
kömək tədbirləri aparılmışdır.

7.  2005-ci ilin yekun hesabatlarına görə ötən
hesabat ilində 9500 hektarmeşəbərpa
tədbirlərinə qarşı 9737 hektar
sahədəmeşəbərpa tədbirləri aparılmışdır.
Bundan 3860 hektarı yeni meşələrin
salınmasıdır. Qalan 5877 hektarı təbii
bərpaya kömək tədbirləridir. 35 mln. ədədə
qarşı 38 mln. ədəd əkin materialı
yetişdirilmişdir. Bu göstərijilər 2000-2001-ci
ilin göstərijilərindən meşəbərpa tədbirləri
üzrə 2-2,5 dəfə, əkin materiallarının
yetişdirilməsi üzrə isə 6-10 dəfə çoxdur.
 "Meşələrin bərpa edilməsinə və artırılmasına
dair Milli Proqram"ın tələblərinə uyğun
olaraq 2006-jı ildə meşəbərpa tədbirlərinin
plan-proqnozlərı artırılaraq 10 min hektara
çatdırılmışdır. Hal-hazırda bu istiqamətdə
işlər davam etdirilir. Göstərilənlərlə yanaşı
meşə təsərrüfatı sistemində bir sıra
problemlər hələ də mövcuddur. Belə ki,
alternativ yanacaq növlərinin çatışmazlığı
meşələrdə özbaşına qırıntının artmasına,
qanunsuz mal-qara otarılması isə təbii bərpa
prosesinin pozulmasına səbəb olur. Maddi
texniki təminatın və maliyyə vəsaitinin
çatışmazlığı, əmək haqqının aşağı olması
aparılan bu cür meşə təsərrüfatı tədbirlərinə
öz mənfi təsirini göstərir.