Luận án: Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông tại Hà Nội, HAY

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐÀO THANH HẢI
ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC
TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
HÀ NỘI - 2019

VIỆN HÀN LÂM
KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI
ĐÀO THANH HẢI
ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC
TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ
TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI
Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 9.38.01.02
LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC
Người huướngghẫnghhua hục: GS.TS Võ Khánh Vinh
HÀ NỘI - 2019

LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi. Các thông tin nêu trong luận án là trung thực, chính xác. Các trích
dẫn trong luận án đều đûợc chú thích đầy đủ và chính xác. Các kết quả
trình bày trong luận án chûa đûợc ai công bố trong bất kỳ công trình
nào khác.
Tác giả luận án
Đào Thanh Hải

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ...............................................................................................................1
Chương 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI
LUẬN ÁN..............................................................................................................8
1.1. Tình hình nghiên cứu đề tài luận án................................................................8
1.2. Nhận xét tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục
nghiên cứu về đề tài luận án.................................................................................26
1.3. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu...............................................28
Chương 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG PHÁP
LUẬT TRONG LĨNH VỰC TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG
ĐƯỜNG BỘ.......................................................................................................30
2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự
an toàn giao thông đường bộ................................................................................30
2.2. Chủ thể, nội dung, trình tự áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an
toàn giao thông đường bộ.....................................................................................54
2.3. Nội dung áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông
đường bộ...............................................................................................................58
2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an
toàn giao thông đường bộ.....................................................................................74
Chương 3: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG LĨNH
VỰC TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA
BÀN HÀ NỘI......................................................................................................93
3.1. Tình hình trật tự an toàn giao thông tại địa bàn Hà Nội và các yếu tố ảnh
hưởng đến giao thông tại Hà Nội.........................................................................93
3.2. Thực trạng áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông
đường bộ.............................................................................................................105
3.3. Đánh giá chung về thực trạng áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an
toàn giao thông đường bộ...................................................................................115

Chương 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP
DỤNG PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO
THÔNG ĐƯỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI ........................................127
4.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an
toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội.................................127
4.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an
toàn giao thông đường bộ...................................................................................135
KẾT LUẬN.......................................................................................................145
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ .............147
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................148

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ADPL Áp dụng pháp luật
ATGT An toàn giao thông
BCA Bộ Công an
CP Chính phủ
CSGT Cảnh sát giao thông
CSND Cảnh sát nhân dân
GTVT Giao thông vận tải
HĐND Hội đồng nhân dân
LHQ Liên hợp quốc
NĐ Nghị định
NXB Nhà Xuất bản
QH Quốc hội
TNGT Tai nạn giao thông
TT Thông tư
TTATGT Trận tự an toàn giao thông
UBND Uỷ ban Nhân dân
UBTVQH Uỷ ban Thường vụ Quốc hội
Viết tắt Viết đầy đủ
WHO Tổ chức Y tế thế giới

1
MỞ ĐẦU
1.Tính cấp thiết của đề tài
Trật tự, an toàn giao thông của Việt Nam nói chung và của Hà Nội nói
riêng trong những năm gần đây đang đặt ra vô cùng nhiều vấn đề nan giải đối
với bất kỳ người có trách nhiệm nào, đặc biệt là các nhà quản lý [2]. Tai nạn
giao thông là một nỗi ám ảnh và để lại rất nhiều hậu quả đau lòng, tình trạng
ùn tắc giao thông là vô cùng nghiêm trọng, diễn biến ngày càng phức tạp gây
ra rất nhiều hậu quả năng nề cho toàn xã hội. Là một thành phố lớn - Thủ đô của
một đất nước đang phát triển, trật tự an toàn giao thông trên địa bàn thành phố
Hà Nội có rất nhiều vấn đề cần giải quyết cả về mặt xã hội, về các vấn đề xây
dựng, vấn đề quy hoạch, vấn đề pháp lý. ADPL trong lĩnh vực an toàn giao
thông ở Hà Nội là một trong những vấn đề cần được quan tâm, cần được nghiên
cứu một cách nghiêm túc cả về phương diện lý luận cũng như thực tiễn để có
những giải pháp giúp cho hoạt động này trở nên thực sự có hiệu quả.
Thời gian gần đây, vấn đề trật tự an toàn giao thông (TTATGT) ở thành
phố Hà Nội đã trở thành một hiện tượng được đặc biệt quan tâm từ nhiều
phía. nhất là dân cư nội thành, của các du khách khi đến với Hà Nội. Không
chỉ như vậy, tai nạn và tắc nghẽn giao thông của Hà Nội còn mang đến cho
dân cư Hà Nội những bức xúc, lãng phí và ảnh hưởng không ít đến sinh hoạt,
sức khỏe của con người do môi trường không khí bị nhiễm bụi, khí thải, mất
thời gian chờ đợi, các phương tiện mất quá nhiều nhiên liệu khi lưu thông ở
Hà Nội làm tăng thêm tình trạng ô nhiễm môi trường vốn đã rất nặng nề ở
thành phố này [2]. Hơn nữa, tai nạn và ùn tắc giao thông ở Hà Nội đã làm hạn
chế đi rất nhiều cơ hội cho sự phát triển. Ngoài việc là Thủ đô một quốc gia -
một trung tâm chính trị của cả nước, Hà Nội còn luôn được coi là một trung
tâm kinh tế, văn hóa, có nhiều di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh. Vì vậy, có
rất nhiều nguồn lực có thể đầu tư vào đây để phát triển toàn diện kinh tế, xã

2
hội, môi trường văn hóa, du lịch, dịch vụ… Nhưng tai nạn và ùn tắc giao
thông đã làm cho các nhà đầu tư phải thực sự cân nhắc khi đầu tư vào Hà Nội.
Công tác bảo đảm TTATGT cũng còn nổi lên một số tồn tại, hạn chế
cần phải được khắc phục, đó là: tai nạn giao thông tuy được kiềm chế và giảm
nhưng số người chết do tai nạn giao thông vẫn ở mức cao, còn xảy ra một số
vụ tai nạn giao thông đặc biệt nghiêm trọng; tình trạng vi phạm các quy định
về TTATGT vẫn còn khá phổ biến mà chưa được xử lý kịp thời; ùn tắc giao
thông kéo dài vẫn là vấn đề phức tạp; công tác điều tra cơ bản làm còn hạn
chế, công tác nắm tình hình, dự báo tình hình còn chưa đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ; việc chấp hành chế độ báo cáo ở một số đơn vị, địa phương chưa
nghiêm, chưa đúng thời gian quy định, chất lượng báo cáo chưa bảo đảm. Việc
xây dựng và triển khai các kế hoạch tuyên truyền chuyên đề để định hướng dư
luận còn chậm, thiếu nhạy bén, nhất là đối với các vấn đề “nóng” đang được dư
luận quan tâm; Công tác thanh tra kiểm soát (TTKS), xử lý vi phạm có nơi, có
lúc chưa thực sự quyết liệt; hiệu quả TTKS, xử lý vi phạm còn thấp; Công tác
điều tra, giải quyết tai nạn giao thông (TNGT) còn hạn chế; việc phối hợp giữa
cảnh sát giao thông (CSGT) với Cảnh sát điều tra (CSĐT) trong công tác điều
tra, giải quyết TNGT có lúc, có nơi còn chưa chặt chẽ dẫn đến quá trình điều tra,
giải quyết gặp nhiều khó khăn; Công tác đấu tranh, phòng chống tội phạm chưa
tương xứng với tình hình phức tạp và chủ yếu là thông qua hoạt động tuần tra,
kiểm soát hoặc phối hợp với các lực lượng khác [5]. Việc ứng dụng công nghệ
thông tin vào công tác bảo đảm TTATGT cho một số địa phương, một số tuyến
nhưng chưa được quan tâm thực hiện nghiêm túc nên hiệu quả chưa cao, nhất là
trong lĩnh vực giám sát, xử lý vi phạm hành chính.
Việc ADPL trong lĩnh vực TTATGT ở Hà Nội cần được nghiên cứu
thấu đáo: về quy hoạch giao thông, tổ chức giao thông và xử lý vi phạm. Khá
nhiều trường hợp ùn tắc và tai nạn giao thông xảy ra do khâu tổ chức giao

3
thông chưa hợp lý. Cùng một con phố, cảnh ùn tắc kéo dài, gây bức xúc cho
người tham gia giao thông, nhưng chỉ cần tổ chức lại, phân luồng hợp lý, tín
hiệu giao thông bố trí hợp lý là giao thông lại thông suốt. Việc thực hiện pháp
luật trong xây dựng đường xá cũng là vấn đề được người dân quan tâm. Nhiều
công trình kéo dài thời gian, đội vốn, cản trở giao thông, gây tai nạn giao thông...
Vấn đề xây dựng những luận cứ khoa học cho hoạt động ADPL nói
chung cũng như ADPL trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông ở Hà Nội nói
riêng một cách chính xác, có hiệu quả trở nên hết sức cần thiết trong điều kiện
hiện nay. Chính vì vậy, nghiên cứu sinh đã chọn đề tài: “Áp dụng pháp luật
trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố
Hà Nội” làm đề tài nghiên cứu của mình. Đây là đề tài mang tính cấp thiết, có
ý nghĩa lý luận và thự tiễn.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án
2.1. Mụchđícuhnggui ênghcứu
Mục đích của nghiên cứu là trên cơ sở phân tích thực trạng giao thông
đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội, tìm ra được các các căn cứ khoa học
nhằm xác định các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động ADPL trong lĩnh
vực TTATGT trên địa bàn thành phố Hà Nội.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án:
những công trình nghiên cứu ở Việt Nam và ở nước ngoài để từ đó đặt vấn đề
tiếp tục nghiên cứu;
- Nghiên cứu những vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật và hình thức
quan trọng của thực hiện pháp luật là ADPL trong lĩnh vực TTATGT đường
bộ ở Hà Nội;
- Nghiên cứu về thực hiện pháp luật trong việc quy hoạch giao thông, tổ
chức giao thông và xử lý vi phạm trong lĩnh vực giao thông đường bộ ở Hà Nội;

4
- Đề xuất phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả về ADPL bảo
đảm TTATGT trên địa bàn thành phố Hà Nội.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận án
3.1.hĐối htượng nghiên cứu
Thực trạng áp dụng pháp luật trong bảo đảm TTATGT đường bộ ở Hà
Nội; các vấn đề lý luận về ADPL, thực tiễn ADPL trong lĩnh vực TTATGT
thông đường bộ; kinh nghiệm ADPL trong việc bảo đảm TTATGT đường bộ ở
thủ đô một số nước trên thế giới, bài học đối với Hà Nội.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận án nghiên cứu những vấn đề lý luận ADPL trong việc bảo đảm
TTATGT đường bộ.
Về không gian: trên địa bàn thành phố Hà Nội được nghiên cứu trong
luận án là các quận nội thành và khu vực giáp ranh. Luận án không nghiên
cứu về TTATGT địa bàn các huyện ngoại thành cũng như các quận, thị xã
được sáp nhập vào Hà Nội từ Hà Tây cũ.
Về thời gian: khoảng 20 năm trở lại đây.
4. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
4.1.hPuươngghpuáphluận
Để giải quyết những nhiệm vụ đặt ra, luận án sử dụng phương pháp
luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử nghiên
cứu các vấn đề liên quan đến nội dung của đề tài. Luận án sử dụng các quan
điểm của học thuyết Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như quan điểm
chỉ đạo của Đảng và chính sách của Nhà nước Việt Nam về nhà nước và pháp
luật, về tính tối cao của luật, về thực hiện pháp luật.
4.2.hPuươngghpuáphnggui ênghcứu
Các phương pháp nghiên cứu chủ yếu được sử dụng trong luận án là:
- Phương pháp phân tích, tổng hợp được sử dụng trong cả ba chương

5
(Chương 2, 3, 4) để phân tích, khái quát các vấn đề lý luận cũng như đánh giá
thực trạng, đề xuất giải nâng cao hiệu quả ADPL trong bảo đảm trật tự an toàn
giao thông ở Hà Nội;
- Phương pháp hệ thống được sử dụng chủ yếu tại Chương 2 và
Chương 3 nhằm phân tích, hệ thống hóa các vấn đề nghiên cứu đặt ra của
ADPL trong bảo đảm trật tự, an toàn giao thông.
- Phương pháp so sánh được sử dụng trong Chương 1 và Chương 2 của
luận án khi đề cập tới những công trình nghiên cứu, những bài viết TTATGT
ở thủ đô một số nước trên thế giới để so sánh, rút ra những giá trị tham khảo
để từ đó định hướng những giải pháp nâng cao hiệu quả ADPL về TTATGT
đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội.
- Phương pháp lịch sử được sử dụng trong tất cả các chương của luận
án để phân tích, đánh giá thực trạng giao thông đường bộ ở Hà Nội cũng như
nâng cao hiệu quả ADPL trong bảo đảm trật tự, an toàn giao thông.
- Phương pháp thống kê được sử dụng trong Chương 3 của luận án khi
đánh giá thực trạng giao thông ở Hà Nội.
- Phương pháp khái quát hóa được sử dụng trong Chương 4 của luận án
nhằm đề xuất giải pháp nâng cao hiệu quả ADPL trong bảo đảm trật tự an
toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội trong những năm tới.
5. Đóng góp mới của luận án
Luận án đã có những đóng góp mới về khoa học về ADPL trong bảo
đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Thứ nhất, việc ADPL trong bảo đảm TTATGT đường bộ trên địa bàn
thành phố Hà Nội không chỉ nói về hoạt động ADPL của các lực lượng trực
tiếp điều tiết giao thông, xử lý vi phạm hành chính trong giao thông đường bộ
mà còn bao quát cả việc ADPL trong quy hoạch giao thông, tổ chức giao
thông, ADPL trên nền tảng công nghệ thông tin trong cuộc cách mạng công

6
nghiệp lần thứ tư.
Thứ hai, Luận án đã nghiên cứu một cách động bộ sự phối hợp giữa các
lực lượng cánh sát giao thông và các lực lượng khác của Công an thành phố
Hà Nội trong điều tiết, hướng dẫn các phương tiện tham gia giao thông vốn đa
dạng và phức tạp trên địa bàn thành phố Hà Nội.
Thứ ba, Luận án đã nêu các giải pháp đồng bộ trong tuyên truyền, phổ
biến, giáo dục pháp luật và đặc biệt là phổ biến giáo dục pháp luật về giao
thông cho những người nước ngoài làm việc, sinh sống ở Hà Nội và khách du
lịch đến từ các địa phương, các nước khác.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án
6.1.hÝhngguĩa lý luận
- Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần làm sáng tỏ, đưa ra cách nhìn
toàn diện, sâu sắc, khoa học và thực tiễn hơn về lý luận ADPL trong bảo đảm trật
tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội, góp phần xây
dựng cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc tiếp tục nâng cao hiệu quả ADPL bảo
đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội.
6.2.hÝhngguĩ htuực tiễn
- Kết quả nghiên cứu của luận án có thể sử dụng làm tài liệu tham khảo
cho các hoạt động nghiên cứu và giảng dạy tại các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng
cán bộ, công chức. Đồng thời, luận án cũng là nguồn tham khảo cho các cơ
quan, tổ chức liên quan trong việc tổ chức thực hiện pháp luật liên quan đến
quản lý cán bộ, công chức.
7. Kết cấu của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung
chính của luận án bao gồm 4 chương, cụ thể như sau:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu các vấn đề có liên quan đến
đề tài;

7
Chương 2: Những vấn đề lý luận về áp dụng pháp luật trong lĩnh vực
trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa bàn Hà Nội
Chương 3: Thực trạng áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an toàn
giao thông đường bộ trên địa bàn Hà Nội
Chương 4: Phương hướng và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động
áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ trên địa
bàn Hà Nội

8
Chương 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU
VỀ ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. Tình hình nghiên cứu đề tài luận án
1.1.1. Tình hình nghiên cứu những vấnghđề lý luận về áp dụng pháp
luậthtrangghlĩnguhvực trật tự anghtaànghgi ahtuôngghđường bộ
Trước hết, về lý luận, có thể kể đến các giáo trình về lý luận về Nhà
nước và pháp luật của các trường đại học: Trường Đại học Luật Hà Nội, Khoa
Luật thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Huế... [19, 34, 35, 77]. Các
giáo trình này đã tiếp cận một cách khá đơn giản về thực hiện và ADPL, trong
đó, thực hiện pháp luật được hiểu là hoạt động, hành vi hợp pháp của các chủ
thể pháp luật phù hợp với các quy định của pháp luật, ADPL được hiểu “là
hoạt động mang tính tổ chức, quyền lực của Nhà nước do các cơ quan nhà
nước, nhà chức trách có thẩm quyền thực hiện nhằm cá biệt hóa các quy phạm
pháp luật vào các trường hợp cụ thể với các cá nhân, tổ chức cụ thể. Trong tất
cả các giáo trình lý luận chung về nhà nước và pháp luật của cơ sở đào tạo và
nghiên cứu này đều đề cập đến vấn đề thực hiện và ADPL nhất là trong thời
gian gần đây. Các nghiên cứu ngày càng có sự toàn diện và có chiều sâu.
Trong giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Đại học Quốc
gia Hà Nội, Khoa Luật phát hành năm 2005, (Chủ biên Hoàng Thị Kim Quế-
NXB Đại học Quốc gia) [19], vấn đề thực hiện và ADPL đã được tiếp cận đầy
đủ hơn về các vấn đề như khái niệm thực hiện pháp luật, các hình thức thực
hiện pháp luật, các trường hợp cần ADPL, khái niệm ADPL (gồm cả định
nghĩa, đặc điểm của áp dụng pháp luật), kết quả của ADPL, các giai đoạn của
ADPL. Ngoài ra, giáo trình này cũng đưa ra vấn đề có liên quan là ADPL
tương tự. Trong giáo trình Lý luận chung về Nhà nước và Pháp luật năm
2005, thực hiện pháp luật được hiểu là: “một quá trình hoạt động có mục đích

9
làm cho các quy định của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành hành vi thực
tế hợp pháp của chủ thể pháp luật” (34, tr 494). ADPL thì được định nghĩa là:
“hoạt động mang tính tổ chức, thể hiện quyền lực nhà nước, được thực hiện
thông qua những cơ quan Nhà nước có thẩm quyền, nhà chức trách hoặc các
tổ chức xã hội khi được nhà nước trao quyền, nhằm cá biệt hóa những quy
phạm pháp luật vào các trường hợp cụ thể đối với các cá nhân, tổ chức cụ thể”
[34, tr 503].
ADPL có các loại hình như sau: 1) Về đối tượng điều chỉnh pháp luật
(theo ngành luật)- luật hiến pháp, pháp luật hình sự, luật hành chính...; Về
chủ thể áp dụng pháp luật - hành vi của người đứng đầu nhà nước, của các cơ
quan tư pháp, cơ quan công tố...; Về giá trị pháp lý: Văn bản cá biệt (quyết
định xử phạt hành chính, bản án)...; Về hình thức văn bản: Văn bản áo dụng
pháp luật, hành vi pháp lý, tuyên bố bằng lời nói..; Về hiệu lực về thời gian-
áp dụng một lần (thí dụ phạt tiền) và cũng có thể kéo dài (thí dụ quy định về
trợ cấp hưu trí); Về tính chất- quy định nghĩa vụ, trách nhiệm, quy định cấm,
ủy quyền...; Về chức năng điều chỉnh pháp luật- bảo về pháp luật, điều chỉnh
hành vi..
Giáo trình Lý luận về Nhà nước và Pháp luật phát hành năm 2010, Giáo
trình Lý luận chung về Nhà nước và Pháp luật phát hành năm 2016 của
Trường Đại học Luật Hà Nội [77] cũng đều đề cập đến vấn đề thực hiện pháp
luật và ADPL với tư cách là những vấn đề lý luận cơ bản của khoa học pháp
lý. Các nội dung của vấn đề thực hiện và ADPL cũng được đề cập và có sự
phát triển nhất định như khái niệm (gồm định nghĩa, đặc điểm) thực hiện và
ADPL, các trường hợp cần ADPL, các giai đoạn của ADPL, kết quả của
ADPL (các quyết định áp dụng pháp luật), trong đó, các trường hợp cần
ADPL đã được cụ thể hơn do sự phát triển của đời sống xã hội với nhiều tình
huống phát sinh. Trong các giáo trình này, thực hiện pháp luật được tiếp cận

10
tương tự như Giáo trình lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Khoa
Luật Đại học Quốc gia 2005 là “hoạt động có mục đích làm cho các quy định
của pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành hành vi thực tế hợp pháp của chủ
thể pháp luật” [35, tr 468]. Nhưng ADPL lại được định nghĩa một cách rất
đơn giản là “hoạt động của các chủ thể có thẩm quyền tiến hành nhằm cá biệt
hóa các quy phạm pháp luật thành quyền và nghĩa vụ, trách nhiệm pháp lý cụ
thể, đối với các cá nhân, tổ chức trong các trường hợp cụ thể” [35, tr 409].
Nhà khoa học Nga....phân tích khái niệm áp dụng pháp luật rất rõ: Áp
dụng pháp luật (правоприменение)- một trong những hình thức thi hành pháp
luật là hoạt động mang tính quyền lực của các cơ quan nhà nước và người
được ủy quyền để đảm bảo việc thực thi pháp luật. Các dấu hiệu cơ bản của
áp dụng pháp luật: hoạt động được thực hiện bởi ý chí đơn phương của cơ
quan và cá nhân có thẩm quyền; Là một loại của hoạt động quản lý nhà nước ;
Là hoạt động có tổ chức, nghĩa là tổ chức thực hiện pháp luật trong một tình
huống cụ thể cho các cá nhân cụ thể; Hoạt động có tính thủ tục, nghĩa là, được
thực hiện theo các hình thức thủ tục nhất định theo quy định của pháp luật;
Xác định đúng, nghĩa là chỉ định (cá nhân hóa) quy tắc hành vi chung (quy tắc
pháp luật) trực tiếp cho trường hợp này; Có tính quyền lực, nghĩa là, nó chỉ
được thực hiện bởi các cơ quan có thẩm quyền (ví dụ: các cơ quan chính phủ,
chính quyền địa phương); Được bảo đảm, nghĩa là đảm bảo việc thực hiện
quyền của bên thứ ba.
Áp dụng pháp luật có các giai đoạn sau: Xác định cơ sở thực tế của vụ
việc; Xác định cơ sở pháp lý của vụ việc; Quyết định xử lý vụ việc. Ở giai
đoạn đầu tiên, việc thu thập và phân tích tất cả các tài liệu thực tế đáng tin cậy
(thông tin có liên quan về mặt pháp lý) liên quan đến sự kiện pháp lý được
thực hiện để xác định sự thật khách quan trong trường hợp cụ thể. Ở giai đoạn
thứ hai, đánh giá pháp lý được đưa ra đối với tài liệu thực tế của vụ việc trên

11
cơ sở lựa chọn ngành luật liên quan và quy phạm pháp luật, giải thích văn bản
pháp luật. Ở giai đoạn thứ ba, một quyết định được đưa ra cho vụ việc (phải
hợp lý, hợp pháp, nhanh chóng, công bằng). Văn bản áp dụng luật là văn bản
cá biệt do một chủ thể được ủy quyền ban hành, quyết định đối một trường
hợp pháp lý cụ thể [89, tr. 24].
Về thực hiện pháp luật, Tạp chí Luật học có riêng một số dành cho
chuyên đề về thi hành pháp luật (Số chuyên đề Tháng 9- 2009). Đây là một tài
liệu bàn tương đối sâu về một số vấn đề về thực hiện pháp luật. Trong số
chuyên đề này, các chuyên đề bàn khá kỹ về các vấn đề lý luận như: Bàn về
khái niệm thi hành pháp luật của Tiến sĩ Nguyễn Thị Hồi [29], Hiệu quả thi
hành pháp luật của Tiến sĩ Nguyễn Minh Đoan [22], Các yếu tố bảo đảm thi
hành pháp luật của PGS. TS Nguyễn Văn Mạnh [46], Các yếu tố ảnh hưởng
đến việc thi hành pháp luật của Bùi Xuân Phái [61], hay các vấn đề thực tiễn
thi hành pháp luật như: Bàn về phạm vi, nội dung theo dõi chung việc thi hành
pháp luật và trách nhiệm của các đơn vị thuộc Bộ Tư pháp trong việc phối
hợp thực hiện nhiệm vụ theo dõi chung về thi hành pháp luật của Nguyễn
Quốc Việt [83], Hoạt động giám sát thi hành pháp luật của Mặt trận Tổ quốc
Việt Nam của Đỗ Duy Thường [75], Thực tiễn công tác theo dõi thi hành pháp
luật của Ủy ban nhân dân- Một số kiến nghị của Sở tư pháp Hà nội.
Bên cạnh đó, Tạp chí Tòa án nhân dân (kỳ II, Tháng 4-2012) có bài
Một số kiến nghị về quy định và áp dụng chế tài pháp luật ở Việt Nam hiện
nay của PGS. TS Nguyễn Minh Đoan, trong đó tác giả nhấn mạnh về ý nghĩa
của các biện pháp chế tài nói chung, nhận xét về chế tài pháp luật ở Việt Nam
và việc áp dụng chúng, đồng thời đưa ra một số kiến nghị có giá trị tham khảo
cao [23].
Về sách chuyên khảo, năm 2009, NXB Tư pháp đã phát hành cuốn
chuyên khảo "Áp dụng pháp luật ở Việt Nam hiện nay- một số vấn đề lý luận

12
và trực tiễn" (chủ biên Nguyễn Thị Hồi). Chuyên khảo này có sự tham gia của
nhiều nhà khoa học về nhiều lĩnh vực khác nhau trong lĩnh vực luật học với
nhiều vấn đề nghiên cứu lý luận và thực tiễn chuyên sâu như: Khái niệm
ADPL, quy trình ADPL, quyết định ADPL, ADPL tương tự, ADPL trong lĩnh
vực hình sự, ADPL trong lĩnh vực dân sự, ADPL trong lĩnh vực hành chính,
ADPL trong lĩnh vực thương mại, trong lĩnh vực lao động, lĩnh vực thuế, hôn
nhân gia đình và ADPL nước ngoài… [30]. Trong tài liệu này, thực hiện pháp
luật được định nghĩa là “hành vi (hành động hoặc không hành động) hợp pháp
của chủ thể có năng lực hành vi pháp luật” (30, tr.16). Đây là chuyên khảo
đáng tham khảo phục vụ tốt cho quá trình nghiên cứu đề tài.
Liên quan đến ADPL là vấn đề trách nhiệm pháp lý có cuốn Trách
nhiệm pháp lý của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức trong bộ máy cơ
quan nhà nước ở Việt Nam hiện nay (chủ biên Nguyễn Minh Đoan, NXB
Hồng Đức, 2013). Trong chuyên khảo này, vấn đề trách nhiệm đối với công
chức được đặt ra và giải quyết ở nhiều góc độ, trong đó có nói tới năng lực
giải quyết các vấn đề thực tiễn khi ADPL.
1.1.2 Các công trình nghiên cứu về áp dụng pháp luậthtrangghlĩnguhvực
gi ahtuôngghđường bộ
Cuốn Một số vấn đề về công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông
đuờng bộ – NXB Chính trị quốc gia, (2002) với sự hợp tác của các tác giả
Trần Văn Luyện, Trần Sơn, Nguyễn Văn Chính [45].
Nghiên cứu quy hoạch tổng thể về an toàn giao thông đường bộ tại
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2020 là một trong những
nghiên cứu bài bản và toàn diện được thực hiện bởi chuyên gia cả trong nước
và nước ngoài, tài trợ bởi JICA, hoàn thành năm 2009 [55]. Nghiên cứu đã đề
cập đến nhiều vấn đề quan trọng hiện tại như chính sách và thể chế về an toàn
giao thông, cơ sở hạ tầng giao thông, hệ thống cấp phép lái xe, kiểm định

13
phương tiện giao thông vận tải và quản lý hoạt động vận tải, cưỡng chế, giáo
dục về an toàn giao thông, cấp cứu y tế. Trên cơ sở này, nghiên cứu đã đề xuất
6 nhóm giải pháp quan trọng để nâng cao an toàn giao thông, bao gồm phát
triển môi trường đường an toàn, lái xe an toàn và phương tiện an toàn, duy trì
trật tự đường bộ, phát triển giáo dục và tuyên truyền, hệ thống cấp cứu y tế và
trợ giúp nạn nhân tai nạn, thể chế và nguồn lực. Tuy nhiên, nghiên cứu này
chưa chỉ ra được đối tượng, phạm vi, lộ trình áp dụng, trong điều kiện hạn chế
về nguồn lực. Ngoài ra, do đối tượng khác nhau nên tác dụng, sự cần thiết của
các giải pháp cũng khác nhau, nếu không làm rõ được vấn đề này, các giải
pháp trên sẽ rơi vào tình trạng treo, tính khả thi thấp. Ngoài ra nghiên cứu này
hầu như chưa đưa ra được các giải pháp pháp lý, trong đó có hoạt động
ADPL, nhất là trong lĩnh vực trật tự giao thông đường bộ.
Các bài viết Các giải pháp đồng bộ về cơ sở hạ tầng nhằm tăng cường
an toàn giao thông đường bộ Việt Nam (Tạp chí Giao thông vận tải số
11/2014) và Những giải pháp đồng bộ về nhân tố con người nhằm nâng cao
an toàn giao thông đường bộ tại Việt Nam (tạp chí Giao thông vận tải, số
12/2014 của tác giả Nguyễn Ngọc Thạch [47, 36];
Tìm hiểu hoạt động của lực lượng Cảnh sát giao thông trong công tác
tổ chức điều khiển giao thông đường bộ, Chuyên đề An toàn giao thông - Tạp
chí Cảnh sát nhân dân, Số 2/2016 – Nghiên cứu này hướng tới các hoạt động
tổ chức điều khiển giao thông đường bộ của lực lượng cảnh sát giao thông có
khai thác sử dụng kiến thức của nhiều lĩnh vực khoa học: khoa học về tổ
chức, về quản lý điều hành, về giao thông vận tải, về kỹ thuật an toàn giao
thông với các trang thiết bị kỹ thuật công nghệ tiên tiến hiện đại, cơ khí hóa,
tự động hóa… nhằm góp phần đảm bảo trật tự an toàn giao thông, làm giảm
ùn tắc và tai nạn giao thông ở các đô thị và địa bàn giao thông trọng điểm nên
có ý nghĩa quan trọng trong công tác thực tiễn của lực lượng cảnh sát giao

14
thông cũng như ý nghĩa trên phương diện lý luận nghiệp vụ của cảnh sát giao
thông có liên quan đến hoạt động ADPL [76, tr17].
Nâng cao hiệu quả xây dựng, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu về xử
phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ của
lực lượng Cảnh sát giao thông - Chuyên đề An toàn giao thông - Số 4/2016,
Tạp chí Cảnh sát nhân dân [47] - Đây là một nghiên cứu chuyên đề xác định
cơ sở dữ liệu về xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực trật tự an toan giao
thông đường bộ liên quan đến việc xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực
trật tự an toàn giao thông đường bộ - một hoạt động ADPL quan trọng trong
lĩnh vực trật tự an toàn giao thông. Kết quả nghiên cứu mang tính thực tiễn
cao, có ý nghĩa quan trọng đảm bảo cho việc xử lý vi phạm pháp luật khi áp
dụng Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 trong lĩnh vực trật tự an toàn
giao thông nên cũng là một tài liệu tham khảo tốt cho quá trình nghiên cứu đề
tài và có một số nội dung có thể tiếp tục nghiên cứu và phát triển được trong
luận án.
Các tác giả nước ngoài đã có khá nhiều công trình nghiên cứu liên
quan đến ADPL trong lĩnh vực bảo đảm trật tự an toàn giao thông tại các
thành phố lớn.
Trong Bài viết của Vukan R. và Vuchik. "Hệ thống giao thông đô thị và
công nghệ" Inc., 2007 (Vukan R. Vuchik. Urban transit system and
technology. John Willey and sons. Inc., 2007) [87] các tác giả đã đề xuất các
biện pháp bảo đảm an toàn giao thông ở London trên cư sở áp dụng các thành
tựu của công nghệ. Đó là công nghệ thông tin kết nối, công nghệ định vị vệ
tinh và thông báo về tình trạng giao thông cho các phương tiện giao thông ở
các thành phố lớn nhằm tránh ùn tắc, rủi ro và tạo giao thông thông thoáng
khí các phương tiện giao thông được hướng dẫn kịp thời.

15
Chin Hoong Chor năm 1998 đã cho xuất bản cuốn Kế hoạch hóa vận
chuyển hành khách ở Singapore (Urban transport planning in singapore)[85]
Giao thông vận tải luôn đóng một vai trò quan trọng trong phát triển
kinh tế của Singapore hiện đại. Khi Sir Stamford Raffles đáp xuống
Singapore năm 1819, ý định thành lập một điểm giao dịch trên đảo là tạo điều
kiện thuận lợi giao thông giữa Trung Quốc và Anh và mở rộng lợi ích thương
mại của Anh trong quần đảo Malayan. Lịch sử hiện đại của Singapore bắt đầu
với tầm nhìn của Raffles để biến làng chài nhỏ thành một trung tâm thương
mại tuyệt vời và một cảng miễn phí. Trong vòng một vài năm sau khi ông
đến, Raffles đã đặt ra kế hoạch và nguyên tắc cho phát triển Singapore
thành “niềm tự hào về phương Đông” của ông. Với kế hoạch cẩn thận và
tầm nhìn xa vời của người sáng lập, Singapore nhanh chóng trở thành một
trong những các trung tâm giao thông và phân phối thu hút cả hai người
(người nhập cư và thương nhân) và hàng hóa từ các vùng lân cận cũng như
Viễn Đông và Trung Đông.
Trong những năm sau chiến tranh, Singapore phải đối mặt với những
vấn đề ghê gớm, đặc biệt nghiêm trọng thất nghiệp và thiếu nhà ở. Năm 1960,
dân số đã vượt quá 1,6 triệu và đến năm 1968, nó đã vượt mốc 2 triệu. Nhiệm
vụ cấp bách phải đối mặt với các nhà lãnh đạo đã giành được sự cai trị từ các
nhà cầm quyền thuộc địa vào năm 1959, để bắt tay vào một chương trình xây
dựng đường giao thông cho mọi người cũng như đặt ra một chương trình công
nghiệp hóa quy mô lớn để tạo việc làm cho dân chúng. Hơn nữa, để duy trì
những nỗ lực của công nghiệp hóa, các nhà lãnh đạo một cách khôn ngoan
thấy sự cần thiết phải giáo dục trẻ và đào tạo lực lượng lao động. Tuy nhiên,
cùng với sự phát triển là những vụ tai nạn giao thông liên tiếp xảy ra. Chính vì
lẽ đó, kế hoạch hóa phát triển giao thông cần phải gắn với những biện pháp
bảo đảm an toàn giao thông. Tác giả cho rằng, an toàn giao thông phải xây

16
dựng trên cơ sở vững chắc là pháp luật và tuân thủ pháp luật một cách nghiêm
ngặt. Việc thực hiện pháp luật được đặt ra trong mọi khâu của giao thông: xây
dựng mạng lưới giao thông, tổ chức giao thông, cải tiến kỹ thuật trong
phương tiện vận tải hành khách và đặc biệt là xử lý nghiêm tất cả các hành vi
vi phạm luật giao thông, tạo thành nếp sống của cư dân trong tuân thủ pháp
luật về giao thông.
Luận án tiến sĩ luật học của Boyko Grigory Vladimirovich "Phương
pháp tối ưu hóa cấu trúc vận tải để duy trì giao thông hành khách đô thị"
(Бойко Григорий Владимирович "Методика оптимизации структуры
транспорта для обслуживания городских пассажирских перевозок" [91]
đã nghiên cứu về an toàn trật tự giao thông trong vận tải hành khách trên địa
bàn thành phố Moskva. Trong luận án, tác giả đã phân tích phương pháp tiếp
cận tổ chức quá trình vận chuyển hành khách tại các thành phố của Liên bang
Nga, nghiên cứu thực trạng vận chuyển hành khách, chất lượng vận chuyển
hành khách, vận chuyển an toàn và môi trường sinh thái, các yếu tố ảnh
hưởng, điều kiện giao thông đường bộ ở các thành phố của Liên bang Nga.
Trong cuốn sách "Phân tích chính sách giao thông của Trung Quốc" (Mao, B.
and Chen, H. (2001) Sustainability analysis of Chinese transport policy.
International Journal of Sustainable Development and World Ecology, 8 (4).
[86, pp. 323-336]. Các tác giả Mao, B. and Chen, H. đã nghiên cứu tình trạng
giao thông ở các thành phố của Trung Quốc và đưa ra những kiến nghị về
chính sách giao thông đô thị. Theo các tác giả, trong khi nền kinh tế thế giới
được phát triển, cuộc sống và sự phát triển của con người đã bị đe dọa bởi sự
mất cân đối giữa môi trường và các khía cạnh sinh thái. Vì vậy, tính bền vững
ngày càng trở thành trọng tâm của các lĩnh vực xã hội khác nhau. Đối với hầu
hết các nước đang phát triển, một chiến lược tốt tính bền vững cho phát triển
xã hội có ý nghĩa lâu dài để giữ cho nền kinh tế mở rộng. Bài báo này đầu tiên

17
đánh giá khung khái niệm và đánh giá tình hình giao thông hiện tại của Trung
Quốc và nhu cầu tương lai của Trung Quốc.
Trong cuốn sách "Các tuyến giao thông nhanh trong xây dựng thành
phố" (Александер К.Э., Руднева Н. А. Скоростной рельсовый транспорт
в градостроительстве. - М.: Стройиздат, 1985. - 138 с) [90], tác giả
Aleksandr K. Je, Rudneva N. A đã phân tích hiệu quả của việc xây dựng các
tuyến đường chuyên chở hành khách nhanh trong nội đô các thành phố khi
thiết kế, tổ chức giao thông trong các thành phố lớn. Theo các tác giả, bên
cạnh các tuyến đường thông thường, cần phải xây dựng các tuyến đường ưu
tiên cho vận tải hành khách nhanh. Muốn vậy, việc bố trí đồng thời cho các
phương tiện khác cũng phải đảm bảo an toàn tuyệt đối, tránh xung đột giao
thông gây ùn tắc và tai nạ giao thông.
Nghiên cứu của nhà khoa học Mikheyev Tatiana (Михеева Татьяна
Ивановна) Viện sĩ Viện Hàn lâm khoa học liên bang Nga được đánh giá năm
2007, (Михеева Т.И. Структурно-параметрический синтез
интеллектуальных транспортных систем/ Самара: Самар. науч. центр
РАН, 2008. 380 с) [92] (“Tổng hợp cấu trúc tham số của hệ thống điều khiển
cơ sở hạ tầng giao thông đường bộ”). Trong công trình này, tác giả đã đi sâu
phân tích các nội dung sau: Xác định khung lý thuyết và phương pháp luận
cho việc phân tích và mô hình hóa quá trình kết cấu hạ tầng giao thông
(HTGT), bao gồm cả việc giải thích chính thức, nguyên tắc cơ bản hợp lý -
vật lý và cách thức hình thành các nhiệm vụ để đảm bảo việc xây dựng mô
hình tích hợp của hệ thống điều khiển kết cấu HTGT đường bộ. Đồng thời mô
hình tổ chức cơ cấu chức năng của cơ sở HTGT vận tải, trình bày dựa trên các
khái niệm về thiết kế hướng đối tượng của lý thuyết đồ thị, công nghệ thông
tin địa lý (GIS), cho phép chúng ta xây dựng các biến thể hợp lý cấu trúc tĩnh
và động của các thành phần đối với hệ thống giao thông thông minh. Phương

18
pháp quản lý giao thông địa phương và phối hợp với di chuyển tự do, năng
lực của mạng lưới đường bộ làm giảm sự chậm trễ giao thông. Mô hình cung
cấp tổng hợp cấu trúc và tham số của hệ thống giao thông thông minh được
thiết kế để giải quyết vấn đề của hệ thống, bao gồm cả các tổ chức và xử lý
các nguồn tài nguyên thông tin không đồng nhất của máy tính hiện đại. Luận
án Tiến sĩ Luật học của Golovko Vladimir Vladimirovich, thành viên Viện
Hàn lâm khoa học liên bang Nga, đánh giá năm 2009, “Hoạt động hành chính
pháp lý của cơ quan quản lý đường bộ” (Административно-
юрисдикционная деятельность органов внутренних дел в области
дорожного движения, диссертация на соискание ученой степени
доктора юридических наук) [93]. Trong công trình này tác giả đã đi sâu
phân tích các nội dung sau: Khái niệm hiện đại của hoạt động hành chính và
pháp lý về các vấn đề nội bộ trong lĩnh vực giao thông cần được dựa trên
những ý tưởng cơ bản, theo đó một nhà nước dân chủ được thiết kế để đảm
bảo việc bảo vệ quyền, tự do và lợi ích hợp pháp của công dân. Thực hiện các
nguyên tắc dẫn đến cách tiếp cận mới với nội dung và thực hiện các hướng
dẫn thực hành quyền tài phán hành chính, sự bình đẳng của công dân và các
quan chức, quy định của pháp luật không thể tránh khỏi sự trừng phạt, sự thật
khách quan, từ đó dẫn đến sự phát triển của các khía cạnh mới của mối quan
hệ của các cơ quan thực thi pháp luật với người dân, đặc biệt là cán bộ CSGT
và các công dân như người sử dụng đường, dựa trên luật pháp liên bang được
cập nhật. Nghiên cứu các khái niệm, bản chất của nó là để đảm bảo rằng cần
cải thiện hơn nữa ATGT là không thể không có cải cách hoạt động của CSGT
và xác định rõ quyền hạn của họ; pháp luật điều chỉnh việc sử dụng các
phương tiện kỹ thuật để đảm bảo cảnh sát thực thi pháp luật giao thông, quản
lý giao thông, cũng như những thay đổi trong hệ thống đào tạo lái xe, áp dụng
chế tài hành chính. Hiện nay trong quá trình hành chính các hoạt động pháp lý

19
kiểm tra giao thông (STSI) nên làm nổi bật quan trọng nhất của các cơ sở hành
chính và pháp lý: đăng ký, kiểm tra, cấp giấy phép, an ninh thủ tục, hạn chế,
trường hợp vi phạm hành chính trong lĩnh vực GTĐB thực thi; đề xuất, ứng
dụng và khiếu nại của công dân.
Ông cũng là tác giả của Giáo trình "Thanh tra giao thông đường bộ"
(Головко, Владимир Владимирович "Учебник инспектора ГИБДД".
(2007) [95]. Trong giáo trình này, tác giả đặc biệt quan tâm đến hoạt động
thực thi pháp luật của cảnh sát giao thông để đảm bảo an toàn giao thông
đường bộ trong trường hợp vi phạm hành chính giao thông đường bộ. Ông
cũng là tác giả của giáo trình "Chấp hành hình phạt hành chính, (2006)
(Исполнение административных наказаний. Учебное пособие) [94].
Trong giáo trình này, tác giả những vấn đề cấp bách của khoa học về luật
hành chính - giai đoạn thực hiện các quyết định về việc chỉ định xử phạt hành
chính. Một phân tích lý thuyết về giai đoạn thực hiện các thủ tục hành chính
được đưa ra. Các biện pháp chấp hành hình phạt hành chính chủ yếu trong
lĩnh vực vi phạm luật lệ giao thông đường bộ.
Trong các công trình của các nhà khoa học Nga nghiên cứu về trật tự an
toàn giao thông đường bộ còn phải kể đến Luận án Tiến sĩ Luật học của
Amel'chakov Igor' Filippovich "Cơ sở pháp lý và tổ chức bảo đảm an toàn
con người khi tham gia giao thông" (Правовые и организационные основы
обеспечения безопасности личности на объектах транспорта) [89]. Tác
giả luận án đã nghiên cứu toàn diện về vấn đề an ninh cá nhân khi tham gia
giao thông. Dựa trên tổng hợp kinh nghiệm trong và ngoài nước, tác giả đưa
ra các đề xuất để áp dụng trong thực tiễn của các cơ quan thuộc Bộ Công an.
Tác giả đã đề xuất khái niệm và giải thích bản chất của an ninh con người tại
các cơ sở giao thông; phân loại các yếu tố chính ảnh hưởng đến an ninh con
người tại các cơ sở giao thông. Luận án cũng đã phân tích tình trạng chung,

20
động lực, mức độ, cấu thành vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông
đường bộ, trên cơ sở đó đưa ra các khuyến nghị thích hợp để áp dụng các biện
pháp có hiệu quả xử lý các hành vi vi phạm luật lệ giao thông đường bộ.
Trong luận án, tác giả đã phân tích các nhiệm vụ, chức năng của các cơ
quan thuộc Bộ Công an Liên bang Nga (Bộ Nội vụ) trong hoạt động bảo
đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ ở nước Nga nói chung, trong đó
có giao thông ở thủ đô Moskva. Theo tác giả, cải cách tổ chức vận chuyển
hành khách là một vấn đề xã hội quan trọng, giải pháp nên liên quan đến tất
cả các cấp chính quyền.
1.1.3. Tình hình nghiên cứu về thực trạng áp dụng pháp luật trong
lĩnguhvực trật tự nghtaànghgi ahtuôngghđường bộ tại hđịa bàn Hà Nội
Trong những năm gần đây đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về
vấn đề giao thông ở Hà Nội, về bảo đảm trật tự an toàn giao thông, về thi
hành pháp luật trong lĩnh vực giao thông trên địa bàn thành phố Hà Nội [23].
Luận án tiến sĩ quản lý công của Trần Sơn Hà (Học viện Hành chính
quốc gia) nghiên cứu về "Quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông
đường bộ ở Việt Nam hiện nay" (2016) [26]. Luận án hướng tới làm sáng tỏ
cơ sở lý luận, pháp lý và đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về trật tự, an
toàn giao thông đường bộ để đưa ra các phương hướng và giải pháp nhằm
hoàn thiện quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông đường bộ ở Việt
Nam hiện nay. Tác giả đã nghiên cứu một số nội dung như: Thứ nhất, phân
tích, đánh giá một số công trình nghiên cứu ở trong nước và ở nước ngoài có
liên quan đến đề tài luận án để khẳng định những vấn đề đã được quan tâm
giải quyết, theo những cách tiếp cận khác nhau và những khoảng trống chưa
được làm rõ. Dưới góc độ tiếp cận của khoa học hành chính và quản lý nhà
nước, luận án chỉ ra những vấn đề cần tập trung giải quyết. Thứ hai, xây dựng
cơ sở lý luận của quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông đường bộ ở

21
Việt Nam thông qua việc luận giải làm rõ: khái niệm, đặc điểm, nội dung, vai
trò và các điều kiện đảm bảo quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông
đường bộ; nghiên cứu kinh nghiệm quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao
thông đường bộ của một số nước có sự tương đồng về điều kiện tự nhiên, kinh
tế - xã hội và văn hóa pháp lý để rút ra những giá trị tham khảo cho Việt Nam.
Thứ ba, phân tích thực trạng và mức độ ảnh hưởng của quản lý nhà nước về
trật tự, an toàn giao thông đường bộ ở Việt Nam để đánh giá những kết quả
đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế trong quản lý nhà nước về trật
tự, an toàn giao thông đường bộ ở Việt Nam. Thứ tư, trên cơ sở dự báo tình
hình, tổng hợp kết quả nghiên cứu, xác định phương hướng và đề xuất các
giải pháp quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông đường bộ vừa cơ
bản, vừa lâu dài, bảo đảm cơ sở khoa học, có tính toàn diện và hệ thống nhằm
góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao thông đường bộ
ở Việt Nam trong thời gian tới.
Về thực tiễn quản lý nhà nước trong lĩnh vực giao thông, có một số
công trình nghiên cứu như:
Cuốn Quản lý nhà nước về Giao thông vận tải của tác giả Nghiêm Văn
Dĩnh (NXB Giao thông vận tải, 2003) [20]. Đây là một nghiên cứu đồng thời
về cả vấn đề trật tự an toàn giao thông, quản lý nhà nước về trật tự an toàn
giao thông và đã đưa ra những giải pháp pháp lý cho quản lý nhà nước về trật
tự an toàn giao thông vận tải nói chung. Đề tài cấp bộ trọng điểm Các giải pháp
đảm bảo an toàn giao thông đường bộ Việt Nam (chủ nhiệm đề tài Nghiêm Văn
Dĩnh năm 2004) tuy có đưa ra các giải pháp cho trật tự an toàn giao thông ở Việt
Nam nhưng chủ yếu ở các khía cạnh kỹ thuật và xã hội chứ ít đề cập khía cạnh
pháp lý.
Về đổi mới mô hình tổ chức chính quyền đô thị của TS. Nguyễn Minh
Phương trên Tạp chí Nhà nước và pháp luật, số tháng 9 năm 2006. Bài viết

22
này tuy không trực tiếp đề cập đến quản lý nhà nước về trật tự, an toàn giao
thông nhưng đã có đề cập đến đội ngũ thực hiện hoạt động này, trong đó có
chủ thể thực hiện hoạt động ADP [62].
Chiến lược và mô hình phát triển giao thông đô thị ở các thành phố lớn
ở Việt Nam theo hướng công nghiệp hóa và hiện đại hóa - Đề tài nghiên cứu
cấp nhà nước của Bộ Giao thông vận tải, (năm 2000) [12]. Đây là một nghiên
cứu nghiêm túc cho quản lý trật tự an toàn giao thông trong điều kiện đang
phát triển với những kết quả nghiên cứu có giá trị, góp phần vào đảm bảo cho
quản lý trật tự an toàn giao thông nói chung và của Hà Nội nói riêng;
Chiến lược bảo đảm trật tự an toàn giao thông đường bộ quốc gia đến
năm 2020 và tầm nhìn đến 2030 của Bộ Giao thông vận tải (năm 2011) là một
nghiên cứu nghiêm túc có liên quan đến trật tự an toàn giao thông với những đề
xuất nhất định và có tính khả thi với những luận chứng và luận cứ có giá trị.
đường bộ – NXB Chính trị quốc gia, (2002) với sự hợp tác của các tác giả
1.1.4. Tình hình nghiên cứuhvàhđề xuất các giải pháp nâng cao hiệu
quả áp dụng pháp luậthtrangghlĩnguhvực trật tự,h nghtaànghgi ahtuôngghđường bộ
tại hđịa bàn Hà Nội
đường bộ – NXB Chính trị quốc gia, (2002) với sự hợp tác của các tác giả
Nghiên cứu quy hoạch tổng thể về an toàn giao thông đường bộ tại
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đến năm 2020 là một trong những
nghiên cứu bài bản và toàn diện được thực hiện bởi chuyên gia cả trong nước
và nước ngoài, tài trợ bởi JICA, hoàn thành năm 2009 [55]. Nghiên cứu đã đề
cập đến nhiều vấn đề quan trọng hiện tại như chính sách và thể chế về an toàn

23
giao thông, cơ sở hạ tầng giao thông, hệ thống cấp phép lái xe, kiểm định
phương tiện giao thông vận tải và quản lý hoạt động vận tải, cưỡng chế, giáo
dục về an toàn giao thông, cấp cứu y tế. Trên cơ sở này, nghiên cứu đã đề xuất
6 nhóm giải pháp quan trọng để nâng cao an toàn giao thông, bao gồm phát
triển môi trường đường an toàn, lái xe an toàn và phương tiện an toàn, duy trì
trật tự đường bộ, phát triển giáo dục và tuyên truyền, hệ thống cấp cứu y tế và
trợ giúp nạn nhân tai nạn, thể chế và nguồn lực. Tuy nhiên, nghiên cứu này
chưa chỉ ra được đối tượng, phạm vi, lộ trình áp dụng, trong điều kiện hạn chế
về nguồn lực. Ngoài ra, do đối tượng khác nhau nên tác dụng, sự cần thiết của
các giải pháp cũng khác nhau, nếu không làm rõ được vấn đề này, các giải
pháp trên sẽ rơi vào tình trạng treo, tính khả thi thấp. Ngoài ra nghiên cứu này
hầu như chưa đưa ra được các giải pháp pháp lý, trong đó có hoạt động
ADPL, nhất là trong lĩnh vực trật tự giao thông đường bộ.
Các bài viết Các giải pháp đồng bộ về cơ sở hạ tầng nhằm tăng cường
an toàn giao thông đường bộ Việt Nam (Tạp chí Giao thông vận tải số
11/2014) và Những giải pháp đồng bộ về nhân tố con người nhằm nâng cao
an toàn giao thông đường bộ tại Việt Nam (tạp chí Giao thông vận tải, số
12/2014 của tác giả Nguyễn Ngọc Thạch [47, 36];
Tìm hiểu hoạt động của lực lượng Cảnh sát giao thông trong công tác
tổ chức điều khiển giao thông đường bộ, Chuyên đề An toàn giao thông - Tạp
chí Cảnh sát nhân dân, Số 2/2016 – Nghiên cứu này hướng tới các hoạt động
tổ chức điều khiển giao thông đường bộ của lực lượng cảnh sát giao thông có
khai thác sử dụng kiến thức của nhiều lĩnh vực khoa học: khoa học về tổ
chức, về quản lý điều hành, về giao thông vận tải, về kỹ thuật an toàn giao
thông với các trang thiết bị kỹ thuật công nghệ tiên tiến hiện đại, cơ khí hóa,
tự động hóa… nhằm góp phần đảm bảo trật tự an toàn giao thông, làm giảm
ùn tắc và tai nạn giao thông ở các đô thị và địa bàn giao thông trọng điểm nên

24
có ý nghĩa quan trọng trong công tác thực tiễn của lực lượng cảnh sát giao
thông cũng như ý nghĩa trên phương diện lý luận nghiệp vụ của cảnh sát giao
thông có liên quan đến hoạt động ADPL [76, tr17].
Nâng cao hiệu quả xây dựng, quản lý, khai thác cơ sở dữ liệu về xử
phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ của
lực lượng Cảnh sát giao thông - Chuyên đề An toàn giao thông - Số 4/2016,
Tạp chí Cảnh sát nhân dân [47] - Đây là một nghiên cứu chuyên đề xác định
cơ sở dữ liệu về xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực trật tự an toan giao
thông đường bộ liên quan đến việc xử phạt vi phạm hành chính trên lĩnh vực
trật tự an toàn giao thông đường bộ - một hoạt động ADPL quan trọng trong
lĩnh vực trật tự an toàn giao thông. Kết quả nghiên cứu mang tính thực tiễn
cao, có ý nghĩa quan trọng đảm bảo cho việc xử lý vi phạm pháp luật khi áp
dụng Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 trong lĩnh vực trật tự an toàn
giao thông nên cũng là một tài liệu tham khảo tốt cho quá trình nghiên cứu đề
tài và có một số nội dung có thể tiếp tục nghiên cứu và phát triển được trong
luận án.
Những nghiên cứu về quản lý nhà nước và ADPL trong lĩnh vực
giao thông ở Hà Nội thời gian gần đây có thể đơn cử các công trình
nghiên cứu sau:
Xây dựng luận cứ phát triển và tổ chức giao thông Thủ đô Hà Nội, đề
tài cấp nhà nước của Bộ Giao thông vận tải (năm 1993). Có thể nói đây là một
đề tài nghiên cứu có tính tiên phong về trật tự, an toàn giao thông ở Hà nội.
Tuy nhiên, các kết quả nghiên cứu này chỉ áp dụng được trong một thời gian
ngắn và hiện không còn phù hợp do sự thay đổi quá nhanh của các điều kiện
kinh tế, xã hội và các giải pháp mà nghiên cứu này đưa ra đã không đáp ứng
được thực tế cuộc sống trong điều kiện hiện nay [84].
Đồ án nghiên cứu Quy hoạch giao thông vận tải Thủ đô Hà Nội đến

25
năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 của Tổng Công ty tư vấn thiết kế Giao
thông vận tải – Sở Giao thông vận tải Hà Nội được hoàn thành vào tháng
3/2016 [73]. Đây là một công trình nghiên cứu nghiêm túc, trực tiếp liên quan
đến vấn đề quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông vận tải ở Hà Nội
với sự khảo sát chi tiết về thực trạng và có đánh giá, đề xuất các giải pháp cụ
thể về quy hoạch giao thông của Hà Nội. Nghiên cứu này có ít nhiều liên
quan đến việc ADPL.
Báo cáo nghiên cứu và khảo sát tình hình trật tự an toàn giao thông tại
Cộng hòa Liên bang Đức và Cộng hòa Pháp của Công an thành phố Hà Nội,
năm 2016 [4]. Đây là kết quả của chuyến khảo sát và nghiên cứu về trật tự an
toàn giao thông của hai quốc gia phát triển với các đô thị rất văn minh và hệ
thống giao thông hiện đại. Trong báo cáo này, kết quả bao gồm sự đánh giá về
quy hoạch giao thông, về các hoạt động duy trì trật tự an toàn giao thông, về
các thiết bị hỗ trợ quản lý giao thông và kiểm soát các hoạt động giao thông
đã được đưa ra, qua đó đã chủ động đề xuất những giải pháp cụ thể cho quản
lý về trật tự an toàn giao thông của thành phố Hà Nội. Tài liệu này có giá trị
đối với việc đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả của quản lý trật tự
an toàn giao thông và ADPL trong lĩnh vực giao thông của Hà Nội.
Nghiên cứu hiện trạng và đề xuất một số giải pháp về tổ chức giao thông
đô thị của Công an thành phố Hà Nội, (năm 2016) là công trình nghiên cứu có
tính cập nhật nhất về tổ chức quản lý giao thông đô thị của thành phố Hà Nội.
Báo cáo kết quả nghiên cứu cung cấp rất nhiều thông tin cập nhật về trạng thái
giao thông của Hà Nội [18], của tình hình quản lý trật tự an toàn giao thông có
liên quan đến hoạt động ADPL như tai nạn giao thông, về tội phạm trên các
phương tiện công cộng, trên đường giao thông… với các con số minh chứng rất
cụ thể. Nghiên cứu này cũng đưa ra những kinh nghiệm trong quản lý giao thông
ở Singapore làm cơ sở cho các đề xuất về giải pháp ở Hà Nội. Nghiên cứu này

26
cũng đề xuất trực tiếp giải pháp quản lý trật tự an toàn giao thông ITS (Giải pháp
giao thông thông minh) trong đô thị Hà Nội. Kết quả nghiên cứu này tạo ra nhiều
cơ sở cho đề xuất các biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động ADPL trong lĩnh
vực trật tự an toàn giao thông ở Hà Nội trong thời gian tới.
Tạp chí Cảnh sát nhân dân đã đăng tải khá nhiều bài nghiên cứu về bảo
đảm TTANGT đường bộ ở nước ta nói chung và trên địa bàn thành phố Hà
Nội. ThS. Đinh Thị Phương Dung (Trung tâm Nghiên cứu ATGT - Học viện
CSND) "Bảo đảm an toàn giao thông đường bộ - Bài toán chung của toàn
nhân loại" [24]. Theo tác giả, bảo đảm an toàn giao thông (ATGT), giảm thiểu
tai nạn giao thông từ lâu đã trở thành vấn đề xã hội mang tính chất toàn cầu.
Hậu quả mà TNGT gây ra là vô cùng to lớn, không chỉ gây thiệt hại về tính
mạng, sức khoẻ, tài sản mà còn đem lại những tổn thất nặng nề về kinh tế, xã
hội. Chương trình “Thập kỷ hành động vì an toàn giao thông 2011 - 2020” do
LHQ phát động đến nay đã đi được một nửa chặng đường. Qua các báo cáo
thường niên của WHO đã cho thấy bức tranh tổng thể về tình hình TNGT, vấn
đề đảm bảo ATTGT.
1.2. Nhận xét tình hình nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cần tiếp
tục nghiên cứu về đề tài luận án
1.2.1. Nhận xét tình hình nghiên cứuhđề tài luận án
Có thể nói, kết quả nghiên cứu các vấn đề lý luận về thực hiện và
ADPL được tổng hợp ở trên đã có một sự hệ thống tương đối cao và có sự
phát triển liên tục. Đây là những kết quả nghiên cứu quan trọng của khoa
học pháp lý có thể ứng dụng tốt cho quá trình nghiên cứu luận án. Đó là
các cách tiếp cận về khái niệm thực hiện pháp luật, khái niệm ADPL, đặc
điểm của ADPL, những trường hợp cần ADPL, các giai đoạn của ADPL,
ADPL tương tự.
Những nghiên cứu cụ thể về ADPL trong một số lĩnh vực nhất định cũng

27
gợi mở cho luận án cách tiếp cận nghiên cứu trong lĩnh vực cụ thể là trật tự an
toàn giao thông ở cả nước nói chung và của Hà Nội nói riêng. Trong các nghiên
cứu này, một số cơ sở khoa học đã được xác định nhằm nâng cao hiệu quả của
quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông nói chung có giá trị tham khảo
nhất định. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu này chủ yếu quan tâm đến các
vấn đề thuộc đối tượng nghiên cứu của mình và trong những phạm vi nhất định.
Các nghiên cứu có thể ứng dụng để xây dựng cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả
của hoạt động ADPL trong lĩnh vực này còn ít được chú ý nghiên cứu.
Kết quả nghiên cứu về quản lý giao thông đô thị của một số nước cũng
có những giá trị tham khảo nhất định cho luận án.
1.2.2. Những vấnghđề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu về đề tài luận án
Có thể nói, ADPL trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông là một vấn
đề khá cụ thể. Tuy nhiên, khi nói tới ADPL, có thể nhận thấy các nghiên cứu
mới chủ yếu dừng lại ở các vấn đề chung hoặc có liên quan đến các vấn đề
khác mà không phải trực tiếp là ở lĩnh vực trật tự an toàn giao thông, nhất là
trong hoạt động ADPL. Vì vậy, có thể xác định các vấn đề cần tiếp tục được
nghiên cứu là:
Thứ nhất, cần xác định rõ hơn các vấn đề lý luận về ADPL gắn với trật
tự an toàn giao thông, đặc biệt là về các vấn đề như đặc điểm của ADPL trong
lĩnh vực này, các trường hợp cần ADPL, các giai đoạn hay quy trình áp dụng
đặc thù của ADPL trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông;
Thứ hai, cần xác định những yếu tố ảnh hưởng và mức độ ảnh hưởng
của các yếu tố đến hoạt động ADPL trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông
mà cụ thể là ở địa bàn Hà Nội;
Thứ ba, nghiên cứu và đánh giá được thực trạng của hoạt động ADPL
trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ ở Hà Nội
Thứ tư, nghiên cứu về các giải pháp, đặc biệt là các giải pháp pháp lý
về nâng cao hiệu quả của hoạt động ADPL trong lĩnh vực trật tự an toàn giao

28
thông đường bộ ở Hà Nội trong thời gian tới.
1.3. Giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu
1.3.1. Giả thuyết nghiên cứu
- ADPL trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ nếu được
thực hiện nghiêm chỉnh sẽ không có tình trạng trật tự và an toàn giao thông
đường bộ ngày càng gây bức xúc trong dư luận xã hội, ngày càng gây tổn thất
cho người tham gia giao thông.
- Pháp luật về giao thông đường bộ ở Việt Nam nếu đầy đủ, phù hợp
và được tổ chức thực hiện tốt sẽ tạo tiền đề, cơ sở bảo đảm TTATGT góp phần
nâng cao hiệu quả ADPL giao thông đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội
hiện nay.
- ADPL pháp luật trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên địa bàn
thành phố Hà Nội đã được định hình theo đúng hướng nhưng có những vấn đề
chưa tốt và chưa đồng bộ. Vì vậy, ADPL một cách đầy đủ, nghiêm minh là
một trong những yếu tố quyết định trong quá trình bảo đảm TTATGT đường
bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội, góp phần quan trọng vào thành công của sự
nghiệp xây dựng và phát triển của thủ đô Hà Nội.
1.3.2. Câu hỏi nghiên cứu
- Thực hiện pháp luật và các hình thức thực hiện pháp luật?
- ADPL trong lĩnh vực giao thông đường trên địa bàn thành phố Hà Nội
bao gồm những nội dung cơ bản nào?
- Khái niệm TTATGT cần được hiểu đầy đủ như thế nào?
- Những yếu tố nào ảnh hưởng tới ADPL trong lĩnh vực bảo đảm
TTATGT đường bộ trên địa bàn Hà Nội? Chủ thể ADPL, phối hợp giữa các
lực lượng có nhiệm vụ bảo đảm TTATGT?
- Làm thế nào để nâng cao hiệu quả ADPL bảo đảm TTATGT đường bộ
trên địa bàn thành phố Hà Nội?

29
Kết luận chương 1
Kết quả nghiên cứu các vấn đề lý luận về thực hiện và ADPL được tổng
hợp ở trên đã có một sự hệ thống tương đối cao và có sự phát triển liên tục.
Đây là những kết quả nghiên cứu quan trọng của khoa học pháp lý có thể ứng
dụng tốt cho quá trình nghiên cứu luận án. Đó là các cách tiếp cận về khái
niệm thực hiện pháp luật, khái niệm ADPL, đặc điểm của ADPL, những
trường hợp cần ADPL, các giai đoạn của ADPL, ADPL tương tự.
Những nghiên cứu cụ thể về ADPL trong một số lĩnh vực nhất định cũng
gợi mở cho luận án cách tiếp cận nghiên cứu trong lĩnh vực cụ thể là trật tự an
toàn giao thông ở cả nước nói chung và của Hà Nội nói riêng. Trong các nghiên
cứu này, một số cơ sở khoa học đã được xác định nhằm nâng cao hiệu quả của
quản lý nhà nước về trật tự an toàn giao thông nói chung có giá trị tham khảo nhất
định. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu này chủ yếu quan tâm đến các vấn đề
thuộc đối tượng nghiên cứu của mình và trong những phạm vi nhất định. Các
nghiên cứu có thể ứng dụng để xây dựng cơ sở cho việc nâng cao hiệu quả của
hoạt độngADPL trong lĩnh vực này còn ít được chú ý nghiên cứu.
Áp dụng pháp luật trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông là một vấn đề
khá cụ thể. Tuy nhiên, khi nói tới ADPL, có thể nhận thấy các nghiên cứu mới chủ
yếu dừng lại ở các vấn đề chung hoặc có liên quan đến các vấn đề khác mà không
phải trực tiếp là ở lĩnh vực trật tự an toàn giao thông, nhất là trong hoạt động
ADPL. Vì vậy, có thể xác định các vấn đề cần tiếp tục được nghiên cứu.
Áp dụng pháp luật pháp luật trong lĩnh vực giao thông đường bộ trên
địa bàn thành phố Hà Nội đã được định hình theo đúng hướng nhưng có
những vấn đề chưa tốt và chưa đồng bộ. Vì vậy, ADPL một cách đầy đủ,
nghiêm minh là một trong những yếu tố quyết định trong quá trình bảo đảm
TTATGT đường bộ trên địa bàn thành phố Hà Nội, góp phần quan trọng vào
thành công của sự nghiệp xây dựng và phát triển của thủ đô Hà Nội.

30
Chương 2
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT TRONG
LĨNH VỰC TRẬT TỰ AN TOÀN GIAO THÔNG ĐƯỜNG BỘ
2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của áp dụng pháp luật trong lĩnh
vực trật tự an toàn giao thông đường bộ
2.1.1. Khái niệm áp dụng pháp luật trong lĩnguhvực trật tự an toàn
gi ahtuôngghđường bộ
2.1.1.1. Áp dụng pháp luật
Khi nói về thực hiện pháp luật, V.I. Lênin đã khái quát "Có pháp luật
mà không thực hiện pháp luật thì còn tồi tệ hơn là không có pháp luật".
Người cũng nói "Từ việc ban hành pháp luật tới thực hiện pháp luật có một
khoảng cách xa" [37, tr 54, tr.87]. Cách đây 2.300 năm, Hàn Phi đã viết
"Không có nước nào luôn luôn yếu. Cũng không có nước nào luôn luôn mạnh.
Hễ những người thi hành pháp luật mà mạnh thì nước mạnh. Hễ những người
thi hành pháp luật mà yếu thì nước yếu" [27, tr.56]. Trước hết cần phái thấy
rằng, ADPL chỉ là một trong những hình thức thực hiện pháp luật. Trong một
số giáo trình, cách diễn đạt về khái niệm thực hiện pháp luật có sự thống nhất.
Ví dụ, cả Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật của Trường Đại học Luật
Hà Nội và Giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật của Khoa Luật,
Đại học Quốc gia Hà Nội đều cùng một quan niệm rằng: “Thực hiện pháp
luật là một quá trình hoạt động có mục đích làm cho những quy định của
pháp luật đi vào cuộc sống, trở thành những hành vi thực tế hợp pháp của
các chủ thể pháp luật” Giáo trình Lý luận nhà nước và pháp luật [77,tr. 463]
và Giáo trình Lý luận chung về nhà nước và pháp luật [35, tr. 494]. Quan
niệm này gần như đã được coi là “chân lý” vì nó đã tồn tại và được sử dụng
trong một thời gian khá dài. Tuy nhiên, chưa thể nói đây là một định nghĩa

31
hoàn thiện về thực hiện pháp luật bởi hai lý do. Thứ nhất, không phải hành vi
thực hiện pháp luật nào cũng phải là một quá trình hoạt động. Trong tiếng
Việt, quá trình có thể được hiểu là “Trình tự phát triển, diễn biến của một sự
việc nào đó” (78, tr. 973). Nếu nói quá trình hoạt động thì có nghĩa đó là một
xâu chuỗi các hoạt động diễn ra theo một trình tự nhất định. Trong khi đó, có
những trường hợp thực hiện pháp luật chỉ là những hành vi đơn lẻ, ví dụ, hành
vi dừng lại trước đèn đỏ khi đi đường, hành vi mua thức ăn ngoài chợ... Thứ
hai, không phải trong tất cả các trường hợp, chủ thể thực hiện pháp luật đều
nhằm mục đích đưa pháp luật vào cuộc sống mà đa số các chủ thể đều nhằm
thực hiện những mục đích riêng của mình. Các tác giả của các giáo trình trên
hình như cũng đồng tình với điều đó nên họ đều giải thích rằng “Thực hiện
pháp luật là hành vi (hành động hoặc không hành động) của con người phù
hợp với những quy định của pháp luật. Nói khác đi, tất cả những hoạt động
nào của con người, của các tổ chức mà thực hiện phù hợp với quy định của
pháp luật thì đều được coi là biểu hiện của việc thực hiện thực tế các quy
phạm pháp luật” [77, tr. 461- 462]
Vì thế áp dụng pháp luật là một hình thức thực hiện pháp luật quan
trọng và có quan hệ mật thiết với các hình thức còn lại. Nếu chỉ thông qua các
hình thức như tuân thủ thi hành và sử dụng pháp luật mà không có áp dụng
pháp luật thì nhiều quy phạm pháp luật không được thực hiện hoặc thực hiện
không chính xác, không đầy đủ và nghiêm minh đảm bảo cho quan hệ pháp
luật đi vào đời sống góp phần nâng cao ý thức pháp luật trong nhân dân, sống
và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật. Nếu như tuân thủ và chấp hành và
sử dụng pháp luật là những hình thức mà mọi chủ thể đều có thể thực hiện,
thì áp dụng pháp luật luôn có sự tham gia của nhà nước, là hoạt động của cơ
quan nhà nước có thẩm quyền. Trong hoạt động áp dụng pháp luật bao hàm
tất cả các hình thức thực hiện pháp luật. Việc các cơ quan nhà nước tổ chức

32
cho các chủ thể thực hiện các quy định của pháp luật, thực hiện các quyền và
nghĩa vụ pháp luật của họ đòi hỏi các cơ quan phải tuyệt đối tuân thủ pháp
luật, tức là tự kiềm chế không phạm vào các điều cấm trong khi áp dụng pháp
luật. Thi hành các nghĩa vụ pháp luật và vận dụng đúng đắn, chính xác các
quy phạm pháp luật trong quá trình áp dụng pháp luật. Nếu ban hành pháp
luật là một hoạt động quan trọng để tạo ra cơ sở pháp lý cho các hoạt động cơ
bản của xã hội, là hoạt động thực hiện quyền lập pháp thì ADPL là một hoạt
động quan trọng để hiện thực hóa các quy định của pháp luật vào đời sống và
đồng thời là hoạt động quan trong để thực hiện các quyền hành pháp và tư
pháp của quyền lực nhà nước. Các hoạt động này cần được phân công, phối
hợp và kiểm soát giữa các cơ quan nhà nước để vừa tạo nên tính thống nhất,
vừa tạo nên sự chuyên nghiệp và hiệu quả của quyền lực nhà nước. Là một
hoạt động đặc biệt của thực hiện pháp luật, ADPL là một khái niệm được đề
cập phổ biến trong các hoạt động nghiên cứu cũng như trong các hoạt động
thực tiễn của đời sống pháp lý. Trong các sách báo pháp lý có đề cập đến vấn
đề thực hiện thì ADPL về cơ bản đều được nhắc đến. Theo các tác giả của
chuyên khảo "Những vấn đề lý luận cơ bản về Nhà nước và pháp luật" [82],
thực hiện pháp luật nói chung được hiểu bao gồm hay thông qua cả bốn hình
thức: 1) Tuân thủ pháp luật; 2) Thi hành pháp luật; 3) Sử dụng pháp luật; 4)
Áp dụng pháp luật. [82, tr256]
Cũng theo các tác giả của chuyên khảo này, ADPL được quan niệm khá
rộng là: “Áp dụng pháp luật là toàn bộ những việc làm, những hoạt động,
những phương thức nhằm thực hiện những yêu cầu đặt ra trong pháp luật
trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội”. Chủ thể của ADPL phải là những
người có chức vụ, các cơ quan có thẩm quyền.
Theo những cách tiếp cận trên, có thể thấy ADPL là hoạt động rất phức
tạp, quan trọng và có các đặc điểm chủ yếu sau:

33
Thứ nhất, ADPL là hoạt động mang tính tổ chức thể hiện quyền lực nhà
nước. Đây là hoạt động luôn được thực hiện bởi các chủ thể có thẩm quyền
được pháp luật quy định. Các chủ thể này có thể là cơ quan nhà nước, nhà
chức trách hay người được trao quyền tiến hành thực hiện các hoạt động
ADPL. Trong quá trình ADPL, các chủ thể này được nhân danh nhà nước và
do vậy họ có thể thay mặt nhà nước áp đặt ý chí của nhà nước lên các đối
tượng bị ADPL và buộc các các đối tượng đó phải phục tùng. Về cơ bản, các
quyết định ADPL thể hiện ý chí đơn phương của các chủ thể tiến hành ADPL.
Các quyết định ADPL do các chủ thể này ban hành có giá trị bắt buộc đối với
các đối tượng đó cũng như các chủ thể có liên quan. Trong trường hợp cần
thiết, các quyết định này được đảm bảo bằng các biện pháp cưỡng chế. Đây là
đặc điểm rất quan trọng của ADPL và cần được chú ý trong quá trình ADPL
trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ.
Thứ hai, ADPL phải được tiến hành theo trình tự, thủ tục chặt chẽ được
pháp luật quy định. Vì việc ADPL bao giờ cũng mang lại những hậu quả pháp
lý cho người bị áp dụng và các chủ thể có liên quan nên việc tuân theo các
quy định chặt chẽ của pháp luật về trình tự, thủ tục là rất cần thiết. Điều đó
đảm bảo cho các hoạt động ADPL diễn ra chính xác, có cơ sở, tránh được tình
trạng lạm quyền hay lộng quyền hoặc thiếu trách nhiệm. Nó đòi hỏi các chủ
thể ADPL chỉ được làm và phải làm những gì pháp luật quy định. Khả năng
xâm phạm đến lợi ích của nhà nước, của công dân, của các tổ chức rất dễ xảy
ra trong quá trình thực hiện. Ngay cả khi các quyết định ADPL có lợi cho các
chủ thể bị hay được áp dụng thì nó cũng có hậu quả xấu, gây thiệt hại về kinh
tế, xã hội, ảnh hưởng đến uy tín của nhà nước, xâm hại quyền con người,
quyền công dân.
Thứ ba, ADPL là hoạt động điều chỉnh cá biệt. Các chủ thể tiến hành
ADPL căn cứ vào các quy định của pháp luật hiện hành vừa tự mình hoạt

34
động, vừa tổ chức cho các chủ thể khác thực hiện pháp luật bằng cách hiện
thực hóa các quyền, nghĩa vụ pháp lý cho các chủ thể đó hoặc trực tiếp xác
định các biện pháp trách nhiệm pháp lý cho chủ thể vi phạm pháp luật để hiện
thực hóa các biện pháp chế tài trong các quy phạm pháp luật. Nếu các quy
phạm pháp luật là các khuôn mẫu, chuẩn mực chung cho cách ứng xử của con
người dưới dạng nêu lên cách xử sự chung thì ADPL giúp cho các quy đinh
đó đi vào cuộc sống bằng cách chỉ ra chính xác các quyền nghĩa vụ pháp lý
hay các biện pháp trách nhiệm pháp lý cụ thể, không còn chung chung đối với
từng chủ thể xác định, trong những tình huống hay trường hợp cụ thể. Trên
thực tế, các tình huống hay hoàn cảnh xảy ra rất đa dạng, phức tạp, gắn với
những điều kiện phong phú nên sự cá biệt này là rất cần thiết.
Ngoài ra, cũng có quan điểm cho rằng ADPL có đặc điểm là hoạt động
đòi hỏi tính sáng tạo của các chủ thể tiến hành. Nói chung, các hoạt động của
con người là hoạt động có tính sáng tạo. Tuy nhiên, trong thực hiện quyền lực
nhà nước, đặc biệt trong xã hội hiện đại, sự sáng tạo nên xác định một cách
hạn chế vì điều đó có thể dẫn tới sự lạm quyền, lộng quyền, vi phạm nguyên
tắc pháp chế là các cơ quan và nhân viên công quyền chỉ được làm và phải
làm những gì pháp luật quy định khi thực hiện công vụ. Do đó không nên coi
có tính sáng tạo là một đặc điểm của hoạt động ADPL. Có chăng, việc ADPL
đòi hỏi có sự chủ động và linh hoạt lựa chọn cách xử sự trong phạm vi pháp
luật cho phép của các chủ thể tiến hành trên cơ sở chuyên môn nghiệp vụ
được đào tạo mà thôi. Khi đó, các chủ thể phải chủ động, tích cực, bằng
những biện pháp, cách thức mà pháp luật cho phép để đạt được mục đích của
hoạt động này. Không phải ngẫu nhiên mà trong nhà nước pháp luật đòi hỏi
công chức nhà nước phải tuân thủ nguyên tắc "Chỉ được làm những gì mà
luật cho phép". Nguyên tắc này không phải là cứng nhắc trong ADPL. Khi
ADPL. Người có chức vụ, quyền hạn ra quyết định áp phải tuân thủ nguyên

35
tắc "chỉ được làm những gì mà luật cho phép", song sự vận dụng những tình
tiết mà luật cho phép cũng nằm trong khuôn khổ quy định của luật. Vấn đề là
việc vận dụng đó cần trên cơ sở bảo đảm quyền con người, quyền công dân.
Trên đây là các quan điểm có tính chất học thuật về ADPL nói chung.
Tuy nhiên, trong thực tế, có lẽ cần mở rộng nội hàm của ADPL theo quan
điểm của Viện Nhà nước và Pháp luật là: “Áp dụng pháp luật là toàn bộ
những việc làm, những hoạt động, những phương thức nhằm thực hiện những
yêu cầu đặt ra trong pháp luật trong việc điều chỉnh các quan hệ xã hội” [85,
tr. 67] như đã dẫn ở trên, bởi có nhiều hoạt động thực ADPL trên thực tế khác
không hoàn toàn chỉ có những biểu hiện như vậy. Nếu nói quyền lực của nhà
nước bao gồm quyền lập pháp, quyền hành pháp và quyền tư pháp thì ADPL
chủ yếu nằm ở hai quyền hành pháp và tư pháp mà đặc biệt là quyền hành
pháp. Thực hiện quyền hành pháp là là tổ chức cho pháp luật đi vào cuộc
sống, cho các chủ thể triển khai các quy định do quyền lập pháp tạo ra. Do
vậy, ở mức độ nào đó, ngay cả việc ban hành ra các văn bản tuy không trực
tiếp tạo ra các quyền và nghĩa vụ pháp lý nhưng cũng có giá trị pháp lý như
phân công trách nhiệm, phổ biến các quy định, tập huấn các quy định mới hay
giải thích pháp luật, bố trí nhân lực, tổ chức hay chỉ đạo thực hiện của một số
chủ thể có thẩm quyền cũng nên được coi là ADPL. Đó cũng là tổ chức triển
khai thực hiện pháp luật bởi chủ thể có thẩm quyền, là khâu đầu tiên của quá
trình thực hiện quyền hành pháp, làm cho các quy định có cơ sở để thực hiện.
Nếu so sánh với các cách hiểu và giới hạn trên về ADPL, những hoạt động loại
này là bảo đảm cho hoạt động ADPL được triển khai trên thực tế.
Như vậy, có thể hiểu: Áp dụng pháp luật là một loại của hoạt động
quản lý nhà nước, có tổ chức, thực hiện pháp luật trong một tình huống cụ thể
cho các cá nhân cụ thể, có tính thủ tục, được thực hiện theo các hình thức thủ
tục nhất định theo quy định của pháp luật, thể hiện trong văn bản cá biệt của

36
những người có thẩm quyền trong bộ máy nhà nước.
2.1.2. Đặchđi ểm của áp dụng pháp luậthtrangghlĩnguhvực trật tự an toàn
giao tuôngghđường bộ
2.1.2.1. Áp dụng pháp luật trong lĩnh vực giao thông đường bộ là hoạt
động mang tính quyền lực nhà nước
Có thể nói rằng, ADPL trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông nói
chung và ADPL trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông nói chung có đầy đủ
của các đặc điểm của ADPL nói chung như thể hiện tính quyền lực nhà nước,
đòi hỏi phải tuân theo trình tự thủ tục chặt chẽ và là hoạt động điều chỉnh cá
biệt. Tuy nhiên, ADPL trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông đường bộ có
những đặc điểm riêng biệt của nó. ADPL trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao
thông đường bộ nói chung có những đặc điểm chủ yếu sau:
Thứ nhất, ADPL trong lĩnh vực trật tự, an toàn giao thông đường bộ là
hoạt động quản lý nhà nước trong một phạm vi chuyên ngành hẹp. Khách thể
của hoạt động quản lý nhà nước nói chung là rất rộng, đa dạng. Đó là toàn bộ
trật tự quản lý trong đời sống xã hội liên quan đến lợi ích công cộng mà nhà
nước hướng tới để xác lập, duy trì, bảo vệ, đồng thời làm cho chúng phát huy
được giá trị và phục vụ cho lợi ích chung. Khách thể của ADPL trong lĩnh vực
trật tự an toàn giao thông đường bộ nằm trong tổng thể đó. Khách thể của
hoạt động quản lý này là trật tự, an toàn giao thông đường bộ - lợi ích mà toàn
thể xã hội mà chủ yếu là các chủ thể quản lý và chủ thể tham gia giao thông
hướng tới khi thiết lập quan hệ hành chính. Đối tượng điều chỉnh của hoạt
động này là các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động chấp hành, điều
hành trong quản lý nhà nước giữa các chủ thể quản lý và các chủ thể khác liên
quan đến trật tự quản lý nhà nước về giao thông đường bộ và một số hoạt
động khác có liên quan đến trật tự an toàn giao thông đường bộ. Các quan hệ
xã hội này có thể là quan hệ giữa cơ quan quản lý nhà nước về xây dựng cơ sở

37
hạ tầng giao thông được bộ với các chủ thể khác như chủ thể có quyền sử
dụng đất bị thu hồi để giải phóng mặt bằng cho việc xây dựng các công trình
giao thông (cầu, hầm, đường bộ…), có thể là giữa chủ thể quản lý với các chủ
thể trực tiếp tham gia giao thông đường bộ, giữa chủ thể quản lý với chủ thể
có liên quan đến trật tự, an toàn giao thông đường bộ (chủ thể vi phạm trật tự
hành lang an toàn giao thông đường bộ, chủ phương tiện giao thông đường
bộ…), giữa tòa án với những người vi phạm hay với các chủ thể có tranh chấp
xảy ra và một số quan hệ khác có liên quan. Vì là một hoạt động trong phạm
vi chuyên ngành hẹp, ADPL trong lĩnh vực này đòi hỏi tính chất chuyên
nghiệp rất cao của các chủ thể tiến hành.
Thứ hai, ADPL trong lĩnh vực an toàn giao thông đường bộ có tính chất
phức tạp. Thực tế, gần như không có ai khi tham gia vào các hoạt động sống
mà không thực hiện sự di chuyển từ nơi này đến nơi khác, vùng này đến vùng
khác, bằng nhiều phương tiện khác nhau… Bản thân cơ sở hạ tầng giao thông
đường bộ cũng liên tục thay đổi theo hướng mở rộng, phương thức tham gia
giao thông cũng ngày càng trở nên đa dạng. Điều đó làm cho đối tượng điều
chỉnh trong quan hệ quản lý này cũng được mở rộng theo. Số lượng các quan
hệ xã hội loại này cùng tăng lên theo thời gian do sự thay đổi của các phương
thức, quy mô trong sinh hoạt, sản xuất, trao đổi, lưu thông, đặc biệt khi nền
kinh tế thị trường được thừa nhận với đặc điểm nổi trội là sự năng động của
nó. Do vậy mà các quan hệ thuộc đối tượng điều chỉnh của lĩnh vực này ngày
càng nhiều lên. Chắc chắn là các chủ thể tham gia quan lý trong điều kiện này
vừa phải tăng thêm về số lượng cũng như chất lượng mới đảm bảo được yêu
cầu của quản lý. Các hoạt động ADPL sẽ phải diễn ra trên cả lĩnh vực hành
chính, kỷ luật, dân sự, hình sự, trong đó nổi bật là trong lĩnh vực hành chính.
Thứ ba, ADPL trong lĩnh vực trật tự an toàn giao thông đường bộ đòi
hỏi phải có điều kiện vật chất, kỹ thuật cũng như nguồn nhân lực ngày càng

Luận án: Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông tại Hà Nội, HAY

Luận án: Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông tại Hà Nội, HAY

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Luận án: Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông tại Hà Nội, HAY

Similar to Luận án: Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông tại Hà Nội, HAY (20)

More from Dịch vụ viết bài trọn gói ZALO 0917193864

More from Dịch vụ viết bài trọn gói ZALO 0917193864 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (11)

Luận án: Pháp luật về trật tự, an toàn giao thông tại Hà Nội, HAY