5. 5
PARATHËNIE
Libri i mësuesit“Gjeografia 10” është një mjet didaktik që vjen në ndihmë të mësuesit,në mbështetje të tekstit
mësimor përkatës të përgatitur dhe botuar nga Shtëpia botuese Ideart .
Mbështetur në programin mësimor, Fusha: Shoqëria dhe Mjedisi (shkalla 5) për lëndën Gjeografia 10, në
tematikën “Proceset natyrore dhe shoqërore,” ky libër për mësuesin përmbush kompetencat bazë të
fushës që lidhen me kompetencat kyçe ndërmjet rezultateve të të nxënit të secilës prej tetë nëntematikave:
1.Toka si planet i sistemi diellor ( 9 orë)
2. Paraqitja e sipërfaqes së tokës në glob, hartë dhe plan ( 8 orë)
3.Atmosfera ( 14 orë)
4. Hidrosfera ( 9 orë)
5. Litosfera dhe historia e Tokës (8 orë)
6. Biosfera ( 2 orë)
7. Dinamika e Tokës ( 18 orë)
8. Mjedisi dhe ndikimi i veprimtarisë njerëzore ( 4 orë)
Konceptimi i hartimit të përmbajtjes së librit për mësuesit e Gjeografisë 10 synon:
- Zbërthimin e kornizës kurikulare të arsimit parauniversitar me qëllim krijimin e kushteve për ndërtimin e
kompetencave kyçe për nxënien gjatë gjithë jetës si dhe të kompetencave të fushës “Shoqëria dhe Mjedisi”
që lidhen me to.
- vlefshmërinë si burim dhe aftësim profesional për mësuesit/et e gjeografisë.
- sugjerimin e metodave, teknikave, strategjive të mësimdhënies e të nxënies të cilat nxitin interesin
gjithëpërfshirjen, ndërveprimin dhe punën kërkimore të nxënësve.
- përdorimin efektiv tëTIK-ut në proçesin e mësimdhënies së gjeografisë si mjet për sigurimin dhe komunikimin
e informacionit.
Shtjellimi i orëve mësimore (modelet) janë rekomandime që do ti shërbejnë mësuesit/es për të sqaruar pyetjet
që mund të ketë:
- Si mund të ndërthuren disa teknika të mësimdhënies brenda një ore mësimi?
- Si duhet të planifikohen raportet kohore mes punës së mësuesit/es, veprimtarisë së nxënësve dhe
bashkëpunimit ndërmjet tyre?
- Si organizohet etapa e reflektimit (rrjeti i diskutimit)?
- Si mund të realizojnë kompetencat mësimore dhe të organizojnë orën mësimore për për një tematikë të
caktuar?
- Çfarë rruge dhe çfarë hapash duhet të ndjekin nxënësit/et për të realizuar projektin mësimor të planifikuar?
Hartimi i planit mësimor vjetor bazuar në programin e MAS, do të jetë një ndihmesë në punën e mësuesit/es
të gjeografisë pasi është ideuar dhe hartuar duke përfshirë rezultatet e të nxënit si njohuritë, shkathësitë dhe
qendrimit/vlerat.
Sidoqoftë ky udhëzues,mbetet thjesht sugjerues dhe ndihmës,aspak detyrues.Duke u bazuar tek ky udhëzues,
gjithësecili nga ju mund të zhvillojë ide planifikuese dhe zbatuese më të arrira sesa ato që janë sugjeruar.
7. 7
Korniza kurrikulare
Kompetencat kyçe për nxënien gjatë gjithë jetës
Kompetencat shprehen nëpërmjet përdorimit të njohurive,shkathtësive,vlerave dhe qëndrimeve në trajtimin e
plotë dhe të kuptueshëm të situatave të kontekstit. Zhvillimet e sipërpërmendura dhe nevojat për ndryshime
arsimore e bëjnë të qartë domosdoshmërinë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Qytetarëve të shoqërisë së dijes
u nevojitet të zhvillojnë njohuritë, shkathtësitë, vlerat dhe qëndrimet vetjake, shoqërore dhe ato që lidhen me
botën e punës dhe tregun e lirë. Procesi i arsimimit do t’i mundësojë çdo nxënësi zotërimin e kompetencave
kyçe, të nevojshme për jetën dhe punën.Rrugët dhe mënyrat me të cilat njerëzit i qasen sot informacionit dhe
shërbimeve ndryshojnë vazhdimisht. Për këtë arsye, të gjitha moshat kanë nevojë të pajisen me kompetenca
të reja që i ndihmojnë të përshtaten në botën e sotme digjitale, jo vetëm nëpërmjet fitimit të njohurive dhe
aftësive teknike,por edhe nëpërmjet të kuptuarit të thellë të mundësive,sfidave dhe çështjeve etike,ligjore dhe
shoqërore që lindin ose shoqërojnë zhvillimet e reja ekonomike, shoqërore dhe teknologjike.Këto ndryshime
shtrojnë domosdoshmërinë e zotërimit të kompetencave që i aftësojnë individët të menaxhojnë ndryshimet
dhe situatat e reja. Në përputhje me qëllimet e arsimit parauniversitar, këto kompetenca janë:
1. Kompetenca e komunikimit dhe e të shprehurit.
2. Kompetenca e të menduarit.
3. Kompetenca e të mësuarit për të nxënë.
4. Kompetenca për jetën, sipërmarrjen dhe mjedisin.
5. Kompetenca personale.
6. Kompetenca qytetare.
7. Kompetenca digjitale.
KORNIZA KURRIKULARE E ARSIMIT PARAUNIVERSITAR
TË REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË
TIRANË, 2014
35. 35
NËNTEMATIKA I:TOKA SI PLANET I SISTEMIT DIELLOR
SYNIMET E NËNTEMATIKËS I
Nëntematika synon:
• të zhvillojë dijet për trupat qiellorë dhe dukuritë gjeografike që lidhen me ta, mbi bazën e ballafaqimit të
vazhdueshëm të të menduarit kritik e krijues;
• të zhvillojë kuptimin për ligjet e përgjithshme të hapësirës qiellore
• të zhvillojë interesin për mënyrën se si ndërveprojnë trupat me njëri tjetrin dhe rrjedhojat e këtij ndërveprimi
• njëri-tjetrin dhe mjedisin ku jetojnë ;
• të kuptojë mundësitë dhe sfidat e zhvillimit të qëndrueshëm ;
• të zhvillojë shkathtësitë për të qenë përdorues kritik dhe krijues i informacioneve dhe mënyrave të reja
të kërkimit për hapësirën;
• të edukohet si qytetar i informuar, i përgjegjshëm dhe aktiv, i cili mund të kontribuojë për mirëqënien e
mjedisit
REZULTATET ETË NXËNIT QË LIDHEN ME:
a. Njohuritë dhe shkathtësitë
Në përfundim të kësaj tematike nxënësi:
• sjell argumente që mbështesin hipotezën e formimit të sistemit diellor;
• përshkruan strukturën e Diellit dhe karakteristikat kryesore të shtresave të tij;
• vlerëson rëndësinë e Diellit për qarkullimin e përhershëm të ujit,ajrit,zhvillimin e botës bimore e shtazore,
baticat e zbaticat;
• përpunon dhe prezanton të dhëna përTokën si planet;
• përshkruan evolucionin e mendimitgjeografik;
• diferencon pasojat e rrotullimit të Tokës rreth vetes dhe qarkullimit rreth Diellit;
• përshkruan Hënën dhe strukturën e saj;
• demonstron skematikisht varësinë (lidhjen) e fazave të Hënës nga pozicioni relativ i Diellit,Hënës dheTokës;
• sjell argumente në lidhje me hipotezat e formimit të Hënës;
• krahason eklipsin e Diellit dhe të Hënës;
• dallon planetët e brendshëm, të jashtëm, e satelitët e tyre, duke përshkruar disa ndër karakteristikat
kryesore të tyre;
• përshkruan kometat, asteroidët, meteorët dhe veçoritë e tyre;
• sjell fakte dhe interpreton arritjet e shkencës dhe teknologjisë për eksplorimin e hapësirës;
b. Qëndrimet dhe vlerat
Në përfundim të kësaj tematike nxënësi:
• paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij;
• ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e përftuara nga vëzhgimet individuale;
• demonstron bashkëpunim gjatë punës në grup;
• tregon objektivitet kur kërkon të dhëna dhe informacion përtë bërë të vlefshme shpjegimet e tij mbi formën
dhe përmasat e Tokës.
36. 36
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Galaktikat dhe yjet
Situata e të nxënit: Rikujtoni vëzhgimet që i
keni bërë qiellit, sidomos në netët e kthjellëta
Shprehni cdo përshtypje që keni marrë nga ky
vëzhgim
Cilat pyetje kanë pushtuar mendjen tuaj në raste
vëzhgimi?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• Përshkruan kuptimin e termave gjithësi, galaktikë,
yjësi, yje.
• Klasifikon galaktikat sipas pamjes.
• Përshkruan vendosjen e yjeve në galaktikë.
• Klasifikon yjet sipas madhësisë dhe temperaturës.
• Analizon lidhjen e ngushtë ndërmjet temperaturës
dhe ngjyrës së yjeve.
Fjalët kyçe: Gjithësia, galaktika, grupet
e galaktikave, yje, yjësi.
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10
Mjete didaktike
Foto të ndryshme. Fletoret , dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Shkencat natyrore, TIK-un
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E
STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË E
NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për
të nxënët.
Imagjinatë e
drejtuar
Përshkrim për
shokun/ shoqen
Punë në dyshe 10 min
NDËRTIMI I
NJOHURIVE
-Përpunimi i
përmbajtjes
Imagjinatë e
drejtuar
Lexim i shpejtë Punë individuale 25 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
Shkëmbime
ndërpersonale
Diskutim
Punë me
gjithë klasën
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 10 min
Mësuesi/ja prezanton temën dhe sugjeron një imazh, si ai i propozuar në “situatën e të nxënit”. Nxënësit
nxiten të thellohen në imagjinatën e tyre dhe gjithçka imagjinojnë t’ia përshkruajnë shokut/ shoqes së bankës
37. 37
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 25 min
Pas kësaj atyre u sugjerohet paragrafi për t’u lexuar duke i’u tërhequr vëmendja që gjatë leximit të thellojnë
imagjinatën dhe të krahasojnë atë që po lexojnë me atë që kanë përfytyruar
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Në momentin që nxënësit kanë përfunduar leximin, ata në mënyrë të shpejtë listojnë në dërrasë pyetjet që
u kanë dalë nga ballafaqimi i imagjinatës me atë çka lexuan. Këto pyetje marrin përgjigje nga nxënës të tjerë
dhe po qe nevoja edhe nga mësuesi
Vlerësimi :Vlerësim individual, ndër nxënësit që u aktivizuan gjatë orës së mësimit .Vlerësim i përgjigjeve
me gojë, i vazhduar.
Detyrat dhe puna e pavarur:
• Kërko dhe gjej në internet informacione interesante për yjet dhe galaktikat
38. 38
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE
Tema mësimore: Sistemi diellor
Situata e të nxënit: Të paktën dikujt nga ju i ka
rastisur të shohë ndonjë dokumentar lidhur me
“Bing- Bang”
Tregojeni atë që dini në klasë
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• Njeh trupat qiellorë që bëjnë pjesë në sistemin
diellor.
• Interpreton teorinë e formimit të sistemit diellor.
• Liston elementet përbërëse të Diellit.
• Përshkruan karakteristikat e shtresave përbërëse
të Diellit.
• Vlerëson rëndësinë e Diellit për dukuritë që ndodhin
në Tokë.
Fjalët kyçe: sistem diellor, Bing-Bang, bërthama,
fotosfera,
atmosfera, kromosfera, kurora, protuberanca diellore,
njolla diellore
Burimet: Gjeografia 10
Mjete didaktike
Foto të ndryshme
Mediat, sidomos internet. Fletoret e punës, dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Shkencat natyrore dhe temat ndërkurrikulare:
Zhvillimi I qëndrueshëm. Mjedisi
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për
të nxënët.
Diskutim për
njohuritë
paraprake
Diskutim
Punë me
gjithë klasën
10 min
NDËRTIMI I
NJOHURIVE
-Përpunimi i
përmbajtjes
Shqyrtim, pyetje
diskutim,
Lexim
Punë në dyshe 25 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
Përfundime
Organizim i përfundimeve
të nxjerra
Punë individuale 10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 10 min
Me anë të situatës së zgjedhur mësuesi prezanton temën që do të trajtohet dhe i nxit nxënësit të diskutojnë
rreth saj.Ata nxiten të thonë gjithcka që dinë rreth kësaj teme. Gjithcka që ata thonë, pa u komentuar nga
askush shënohet në dërrasë
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 25 min
Pasi dolën të gjitha idetë, nxënësit fillojnë të diskutojnë, pyesin dhe shqyrtojnë idetë që janë shkruar në
dërrasë në grupe dyshe.Qëllimi i kësaj është që nxënësit të nxiten të bisedojnë me njëri tjetrin dhe të arrijnë
të zbulojnë temën. Pasi përfundojnë pyetjet dhe shqyrtimi, nxënësit lexojnë informacionin e ri duke mbajtur
shënim çdo concept të ri që i del përpara
39. 39
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Tani ata janë gati që të gjitha përfundimet që nxorrën nga përvoja, pyetjet, shqyrtimi dhe leximi ti sistemojnë
duke kontribuuar individualisht.
Shtresat e diellit dhe tiparet e tyre
Aspekte të rëndësisë së diellit
Vlerësimi :Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë
Detyrat dhe puna e pavarur:
• Në bazë të burimeve të ndryshme dhe internetit, përpiqu të japësh disa nga hipotezat që përpiqen të
shpjegojnë formimin e gjithësisë.
40. 40
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Planetët, asteroidët, kometat, meteorët
dhe satelitët
Situata e të nxënit:
Secili nga ju di dicka të vecantë lidhur me këta
trupa qiellorë
Bëjini të njohura informacionet tuaja për
shokët e klasës
A kanë ngjashmëri informacionet që dhatë?
Cili ishte informacioni më i vecantë që dëgjuat?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• Përshkruan kuptimin e termit planet.
• Liston planetët e tipit tokësor.
• Liston planetët e mëdhenj.
• Përshkruan tiparet e planetëve tokësorë.
• Përshkruan tiparet e planetëve të mëdhenj.
• Dallon kometat, asteroidët, meteorët dhe satelitët
paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij;
Fjalët kyçe:
planet, orbitë, planetë të tipittokësor, planetë
tëmëdhenj,planetë xhuxhë, asteroid, kometë,
meteor, satelit
Burimet/ mjetet/ materialet:
Gjeografia 10
Mjete didaktike
Interneti, fletoret, dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Shkencat natyrore, TIK-un
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për
të nxënët.
Diskutim Diskutim i ideve
Punë me gjithë
klasën
10 min
NDËRTIMI I
NJOHURIVE
-Përpunimi i
përmbajtjes
DiagramVeni
Organizim grafik
i informacionit Punë individuale 25 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
Diskutim
Diskutim
përfundimesh
Punë me gjithë
klasën
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 10 min
Situata e të nxënit e parashikuar nga mësuesi i fut nxënësit të diskutojnë rreth temës duke shprehur
informacionet dhe idetë e tyre. Ata dëgjojnë idetë e njëri tjetrit duke i saktësuar e plotësuar ato , aty ku
është e mundur. Në këtë mënyrë ata janë familjarizuar me temën dhe janë gati për veprimtarinë e rradhës
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 25 min
Në dërrasë, mësuesi organizon një diagramë Veni që konsiston në krahasimin e planetëve me njëri- tjetrin,
në dyshe planetësh. çdo nxënës punon individualisht, duke zgjedhur dyshen e planetëve që atij i duket më e
përshtatshme për krahasim.
41. 41
DiagramëVeni
Nr. Veçoritë Të përbashkëtat Veçoritë
1.
2.
3.
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Pasi secili nga nxënësit ka plotësuar diagramën për dyshen e zgjedhur, në klasë diskutohet për të gjitha ciftet
e mundshme që ata kanë krahasuar, duke shtuar e saktësuar tipare të vecanta ose të përbashkëta
Vlerësimi: Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë
Detyrat dhe puna e pavarur:
• Kërko dhe gjej në internet informacione interesante për njërin nga trupat qiellorë: asteroidët/ kometat/
meteorët/ satelitët
Planeti X PlanetiY
42. 42
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Hëna e Tokës
Situata e të nxënit: Ndonjëri nga ju mund të
ketë vëzhguar ndonjë eklips të hënës, të tjerët
mund të kenë dëgjuar për të. Nga ana tjetër të
gjithë e keni parë hënën në faza të ndryshme.
Shprehni gjithcka keni parë ose dini lidhur me
eklipsin e hënës
A përputhen përshtypjet dhe njohuritë tuaja me
ato të mësuara në klasë?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• Interpreton hipotezën rreth origjinës së formimit
të Hënës.
• Rendit vetitë fizike të Hënës.
• Përshkruan ndërtimin e Hënës.
• Përshkruan llojet e lëvizjes së Hënës.
• Praktikon me mjete didaktike fazat e Hënës.
• Analizon shkakun e formimit të eklipseve.
• Krahason eklipsin diellor me eklipsin hënor
• Ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e përftuara
nga vëzhgimet individuale;
Fjalët kyçe:
Hëna, fazat e hënës, hëna e re, çereku i parë, hëna e
plotë,çereku i fundit,muaji sinodik,eklipsi i diellit,eklipsi
i hënës,zonat e ndriçuara, zonat e errëta
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10
Mjete didaktike
Mediat , fletoret, dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me
temat ndërkurrikulare:
Shkencat natyrore,TIK-un, mjedisin.
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për
të nxënët.
Diskutim Diskutim i ideve
Punë me gjithë
klasën
10 min
NDËRTIMI I
NJOHURIVE
-Përpunimi i
përmbajtjes
Lexim i
drejtuar
Mbajtje shënimesh
Diskutim
Punë në dyshe
25 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
Organizuesi
grafik i
analogjisë
Organizim grafik i
informacionit
Punë me gjithë
klasën
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 10 min
Mësuesi parashtron temën me anë të situatës së parashikuar të të nxënit dhe detyrave të shtëpisë. Ajo
çka nxënësit dinë paraprakisht dhe ajo që ata nund të kenë sjellë nga detyrat e shtëpisë së orës së kaluar,
diskutohet dhe saktësohet në klasë.Idetë e saktësuara evidentohen në dërrasë.Kjo fazë tashmë i ka përgatitur
nxënësit për atë pasardhëse.
43. 43
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 25 min
Nxënësve u sugjerohet nga mësuesi informacioni që duhet lexuar në tekst, duke i nxitur të mbajnë shënime,
të mendojnë, reflektojnë e të nxjerrin përfundime, duke diskutuar me shokun e bankës, për të saktësuar
konceptet e marrë përgjigje për pyetjet që I lindin.Të gjitha veprimtaritë e lartpërmendura bëhen të fokusuara,
për t’i dhënë përgjigje pyetjes: ç’ ndryshim ka midis eklipsit të hënës dhe atij të diellit?
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Në këtë fazë nxënësit realizojnë organizimin grafik të informacionit në trajtën një organizuesi grafik të
analogjisë, duke i dhënë përgjigje pyetjes së shtruar që në fazën II. Ky grafik plotesohet me kontributin e
çdo nxënësi.
Nr . Dallimet
1. Eklipsi i hënës…………………………………….kurse eklipsi i diellit………………………………
2. Eklipsi i hënës…………………………………….kurse eklipsi i diellit………………………………
3. Eklipsi i hënës…………………………………….kurse eklipsi i diellit………………………………
4. Eklipsi i hënës…………………………………….kurse eklipsi i diellit………………………………
Vlerësimi :Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë dhe i detyrave të shtëpisë
Detyrat dhe puna e pavarur:
• Sipas botimeve të ndryshme dhe internetit mblidh të dhëna për kërkimet dhe zbulimet e bëra për Hënën
dhe satelitët e tjerë të zbuluar
44. 44
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Toka, planeti ku jetojmë
Situata e të nxënit:
Ju e keni parë globin si mjet didaktik dhe keni
vënë re se ai është i shtypur në pole. Po ashtu
e dini se jo cdo pjesë e globit ndricohet njëlloj
nga dielli.
A keni përgjigjet tuaja për këtë?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• Përshkruan etapat e zhvillimit tëmendimit gjeografik për
formën e Tokës.
• Liston përmasat e Tokës.
• Vlerëson rëndësinë gjeografike të formës dhe të
përmasave të Tokës.
• Praktikon me mjete didaktike rrotullimin e Tokës rreth
boshtit të saj.
• Analizon pasojat e rrotullimit tëTokës rreth bushtit të vet
• Tregon objektivitet kur kërkon të dhëna dhe informacion
për të bërë të vlefshme shpjegimet e tij mbi formën dhe
përmasat e Tokës.
Fjalët kyçe: sferë, elipsoid rrotullues, kardioide,
gjeoid, ligji zonalitetit, dita, nata, ritmi ditor,
zhvendosje e trupave, shtypja polare eTokës
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10
Mjete didaktike
Globi, fletoret, dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Shkencat natyrore, TIK-u, mjedisi,
zhvillimimi i qëndruesëm
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për
të nxënët.
Imagjinatë e drejtuar
Përshkrim për
shokun/ shoqen
Punë në dyshe 10 min
NDËRTIMI I
NJOHURIVE
-Përpunimi i
përmbajtjes
Imagjinatë e drejtuar
Lexim ,
Mbajtje shënimesh Punë individuale
25 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
Pemë konceptesh
Organizim grafik
i informacionit
Punë me
gjithë klasën
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 10 min
Mësuesi/ja prezanton temën dhe u ve nxënësve përpara globin, duke I ftuar që me ndihmën e imagjinatës të
përfytyrojnë rrotullimin e tokës rreth vetes, (ndonëse ky rrotullim realizohet me mjete të thjeshta didaktike,
në mënyrë të shpejtë në klasë nga nxënësit) për t’i dhënë përgjigje pyetjeve rreth formës së saj dhe pasojave
nga lëvizja rreth vetes. Nxënësit nxiten të thellohen në imagjinatën e tyre dhe gjithçka imagjinojnë t’ia
përshkruajnë shokut/ shoqes së bankës
45. 45
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 25 min
Pas kësaj atyre u sugjerohet paragrafi për t’u lexuar duke i’u tërhequr vëmendja që gjatë leximit të thellojnë
imagjinatën dhe të krahasojnë atë që po lexojnë me atë që kanë përfytyruar. Për çd pyetje që u lind gjatë
leximit e reflektimit, nxënësit mbajnë shënime.në përfundim të kësaj faze, të gjitha pyetjet pa përgjigje
listohen në dërrasë, duke marrë përgjigje nga nga vetë nxënësit, ose nga mësuesi
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Gjithçka për të cilën u dha zgjidhje organizohet grafikisht nga nxënësit në një pemë konceptesh si më poshtë:
Vlerësimi : Vlerësim individual, ndër nxënës.Vlerësim i përgjigjeve me gojë (vta qëlerësohen nxënësit që
demonstrojnë një imagjinatë të zhvilluar dhe ata që shprehin aftësi analizuese të spikatur).
Detyrat dhe puna e pavarur: Detyra nuk parashikohen
Toka
Forma Përmasat lëvizjet rreth vetes
Rreth Diellit
Rrjedhojat
1.
2.
3.
Rëndësia
1.
2.
3.
46. 46
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Qarkullimi i Tokës rreth Diellit, pasojat
Situata e të nxënit:
Ju e keni vënë re ndryshimin e ditënatës në
stinë të ndryshme.
Përpiquni të reflektoni për këtë dukuri
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• Praktikon me mjete didaktike qarkullimin e Tokës rreth
Diellit.
• Rendit pasojat e qarkullimit të Tokës rreth Diellit.
• Përcakton shtrirjen gjeografike të brezit ekuatorial, brezit
mesatar dhe brezit të ftohtë.
• Zbulon shkaqet e formimit të stinëve.
• Analizon pozicionin e Tokës përkundrejt Diellit më 21
qershor, 22 dhjetor, 21 mars dhe 23 shtator
Fjalët kyçe:
qarkullimi i Tokës rreth Diellit,stinë, ekuinoks,
solstic,brezate ndriçimit,netë polare,ditë polare.
Fjalë kyçe
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10
Mjete didaktike
Globi, fletoret, dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Shkencat natyrore, TIK-u, mjedisi.
Zhvillimi i qëndrueshëm
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për të nxënët.
Pyetja sjell pyetjen
Analizë informacioni
Punë me
gjithë klasën
10 min
NDËRTIMI I NJOHURIVE
-Përpunimi i përmbajtjes
Pyetja sjell pyetjen
Punë me tekstin Punë në dyshe
25 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
Diskutim Diskutim përfundimesh
Punë me
gjithë klasën
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 10 min
Duke pasur parasysh që nxënësit kanë informacion paraprak për temën, mësuesi përgatit një sërë pyetjesh
“pse” që lidhen me të, duke servirur njëkohësisht fakte të reja nga ana e tij. P.sh disa nga pyetjet e drejtuara
mund të ishin:Pse formohen stinët? Pse ditënata ka gjatësi të ndryshme në stinë të ndryshme? Pse formohen
brezat e ndriçimit?etj.
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 25 min
Nxënësit orientohen të punojnë me tekstin në mënyrë të tillë që të gjejnë përgjigjet e pyetjeve të shtruara,
kështu ata thellohen të analizojnnë e të gjejnë shkaqe. Përveç pyetjeve të shtruara nga mësusi nxënësit
nxiten të krijojnë pyetje shkakore që ua drejtojnë shokut të bankës, pasi janë duke punuar në dyshe. Pyetjet
e drejtuara ndaj njëri tjetrit I detyrojnë nxënësit t’I rrikthehen informacionit për një studim më të thellë. Në
këtë mënyrë ata arrijnë të gjejnë të gjitha lidhjet shkak pasojë që lidhen me rrotullimin e tokës rreth diellit.
47. 47
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Të gjitha përfundimet që nxënësit nxorrën diskutohen në klasë,duke u bërë kujdes i veçantë nga mësuesi që
në klasë të prezantohen edhe përfundimet për pyetjet “ pse”, të krijuara nga vetë nxënësit.
Shënim: Ndërkohë që nxënësit punojnë, mësuesi gjen kohën për të bërë një vlerësim të parë të dosjeve
të nxënësve, pasi gjatë gjithë kapitullit nxënësit kanë realizuar detyra të ndryshme që duhet të vlerësohen.
Vlerësimi :Vlerësim i dosjeve individuale për secilin.Vlerësim i përgjigjeve me gojë (vlerësohen nxënësit që
u treguan më aktivë gjatë orës së mësimit)
Detyrat dhe puna e pavarur:
• Zbulo lidhjen ndërmjet brezave të ndriçimit dhe elementeve të mjedisit ose të dukurive gjeografike në
trajtën e një skeme që shpreh lidhje varësie.
Brezi i ftohtë
Brezi mesatar
Brezi i nxehtë
48. 48
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Bisedë 1: “Zhvillimi i teknologjisë dhe
eksplorimi i hapësirës”
Situata e të nxënit:
Shfaqja e një dokumentari për kërkimet
hapsinore do t’ju krijonte një ide të saktë për
avancimin e teknologjisë për këtë qëllim.
Shfaqni njohuritë tuaja lidhur me temën
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• sjell fakte dhe interpreton arritjet e shkencës dhe
teknologjisë për eksplorimin e hapësirës;
• Prezanton lirshëm informacionin
• Demonstron hapje ndaj informacioneve e zhvillimeve të
reja
• Respekton rregullat e bisedës
Fjalët kyçe: eksplorim, kibernetikë, satelit
artificialë
Burimet/ mjetet/ materialet:
Interneti
Mediat e tjera, video projector, lap top, fletore pune
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
TIK-u
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
FAZA I Parashtrim Diskutim
Punë me
gjithë klasën
10 min
FAZA II Bashkëbisedim Prezantim Punë individuale 25 min
FAZA III
Organizim tabelar
i përfundimeve
Diskutim përfundimesh
Punë me
gjithë klasën
10 min
FAZA I: 10 min
Parashtrim/ diskutim / gjithë klasa
Ora fillon me shfaqjen e një vidjoje të seleksonuar nga mësuesi/ja, sic parashikohet në situatën e të nxënit.
Kjo video parapërgatit situatën për fazën e dytë të orës, ku rradha I takon nxënësve
49. 49
FAZA I I : 25 min
Bashkëbisedim/ prezantim/ punë individuale
Kjo pjesë e orës zhvillohet në formën e një bashkëbisedimi mes nxënësve, por edhe me mësuesin për
mundësitë që krijon teknologjia në njohjen e hapësirës. Në këtë fazë nxënësit të lajmëruar më parë për
temën, prezantojnë informacione, foto e video të shkurtra që i shkojnë temës
FAZA III:10 min
Organizim tabelar i përfundimeve/ diskutim përfundimesh/ punë me gjithë klasën
çdo ide e re që bën përshtypje organizohet në një tabelë, në dërrasë.
Nr. Të rejat e fundit në teknologji, lidhur me hapësirën
1.
2.
3.
4.
Struktura e mësimit:TJETËR
Vlerësimi :Vlerësim i përgjigjeve me gojë dhe prezantimeve, ndër nxënës.
Detyrat dhe puna e pavarur: nuk parashikonen
50. 50
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Përsëritje 1:“Sistemi diellor”
Situata e të nxënit:
Ju tashmë keni marrë përgjigje rreth shumë pyetjeve të
shtruara në këtë kapitull.
Provoni sa të qëndrueshme i keni njohuritë
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• sjell argumente që mbështesin hipotezën e
formimit të sistemit diellor dhe Hënës
• përshkruan strukturën e Diellit, Hënës dhe
karakteristikat kryesore të shtresave të tyre
• vlerëson rëndësinë e Diellit
• përpunon dhe prezanton të dhëna për Tokën
si planet;
• përshkruan evolucionin e mendimit gjeografik;
• diferencon pasojat e rrotullimit të Tokës rreth
vetes dhe qarkullimit rreth Diellit;
• demonstron skematikisht varësinë (lidhjen) e
fazave të Hënës nga pozicioni relativ i Diellit,
Hënës dhe Tokës;
• krahason eklipsin e Diellit dhe të Hënës;
• dallon planetët e brendshëm, të jashtëm, e
satelitët e tyre, si dhe trupat e tjerë duke
përshkruar disa ndër karakteristikat kryesore
të tyre;
• sjell fakte dhe interpreton arritjet e shkencës
dhe teknologjisë për eksplorimin e hapësirës;
paraqet dhe komunikon lirshëm mendimet e tij;
• ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e
përftuara nga vëzhgimet individuale;
• tregon objektivitet në nxjerrjen e përfundimeve
• Demonstron aftësi bashkëpunuese në grup
Fjalët kyçe:
Gjithësi, galaktika, yje, yjësi, Sistem Diellor, Bing-Bang,
Planetë të tipit tokësor, Planetë të mëdhenj,
asteroid, kometa, meteor, satelitë, Hëna, fazat e hënës, ,
eklipsi i diellit,eklipsi i hënës, elipsoid
rrotullues, shtypja polare e Tokës, zhvendosje e trupave,
stinë, ekuinoks, soltic, brezat e ndriçimit.
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10
Interneti
Fletoret e punës, dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
TIK-u, Shkencat natyrore, mjedisi. Zhvillimi i
qëndrueshëm
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
FAZA I Parashtrim Diskutim
Punë me
gjithë klasën
10 min
FAZA II
Harta e
koncepteve
të kapitullit
Organizim grafik
i informacionit
Punë në grup 25 min
FAZA III Diskutim Diskutim përfundimesh
Punë me
gjithë klasën
10 min
51. 51
FAZA I: 10 min
Ora fillon me prezantimin e çështjeve për diskutim, të sugjeruara nga nxënësit. Pas kësaj mësuesi propozon
nxënësit të organizojnë në fletore një pemë konceptesh në bazë të kriterit të lidhjeve mes trupave,dukurive,
proceseve. Në mënyrë të shpejtë nxënësit evidentojnë disa nga lidhjet që arrijnë të dallojnë.
FAZA I I : 20 min
Klasa ndahet në disa grupe, me të njëjtën detyrë; organizimi I pemës së koncepteve të kapitullit. çdo anëtar
i grupit sugjeron lidhje dhe kontribuon në shtimin e “degëve” të pemës. Pema e mundshme e ndonjërit prej
grupeve mund të ishte:
FAZA III:15 min
secili nga grupet prezanton pemën e tij të koncepteve, duke shpjeguar lidhjet e gjetura.Të tjerët ndërhyjnë
me pyetje dhe informacione për të saktësuar konceptet. Pas kësaj secili nga nxënësit teston veten me testin
e vetë kontrollit që gjendet në tekst.
Struktura e mësimit:TJETËR
Vlerësimi :Vetëvlerësim.Vlerësim i përgjigjeve me gojë
Detyrat dhe puna e pavarur: nuk parashikonen
Cilët kanë
ndërtim
shtresor?
Pasojat?
Cilët janë? Si janë formuar
Ç‘ formë dhe
përmasa kanë?
Cilët rrotullohen
rreth vetes?
Trupat qiellorë
Cilët rrotullohen
rreth Diellit?
Pasojat?
52. 52
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Projekt 1: “Forcat ekzogjene/
endogjene- modeluese të fuqishme të sipërfaqes së Tokës,
duke përftuar pejsazhe tipike për procesin apo dukurinë
përkatëse. Evidentimi, roli dhe rëndësia e këtyre pejsazheve
për mjedisin gjeografik”
Ora e parë e projektit, me temë: “Zgjidje
problemesh”
Situata e të nxënit:
Ju tashmë e dini se c’ përfaqësojnë projektet.
Zgjidhni një temë nga ato që vetë do propozoni
dhe organizohuni për të punuar
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• demonstron pasuri idesh
• Argumenton zgjedhjen e bërë
• Shpreh dëshirë për të bashkëpunuar
• Fiton shprehi për t’u organizuar
• Mëson strukturën e një projekti
• Mëson mënyrën e të punuarit me project
• Koncepton miniprojektin
Fjalët kyçe:
Projekt kurrikular, miniprojekt, rezultate të nxëni
gjatë projektit, burime, mjedis pune etj
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10
Gjeografia 12
Mediat
Interneti
Literaturë gjeografike
Biologjia, etj
(Në këtë rast burimet i referohen atyre ku do drejtohet
nxënësi për të punuar me projekt)
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
historia, biologjia Shkencat natyrore,
TIK-u, mjedisi, zhvillimi i qëndrueshëm
(lidhjet kanë të bëjnë me brendinë e projektit)
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E
STRUKTURËS
STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
FAZA I Diskutim Diskutim i ideve Punë me gjithë klasën 10 min
FAZA II
Zgjidhje problemesh
Mbajtje shënimesh
Punë me gjithë klasën
25 min
FAZA III Diskutim Diskutim idesh Punë me gjithë klasën 10 min
FAZA I: 10 min
Në mënyrë të shpejtë nxënësit rikujtojnë se ç’ është një projekt. Pas kësaj mësuesi propozon disa tema
për projektin dhe fton edhe nxënësit të bëjnë propozimet e tyre. Pasi mbaron procesi i propozimeve, me
shumicë votash nxënësit vendosin për njërën nga temat. Pas kësaj kalohet në organizimin e nxënësve për të
punuar
FAZA II: 25 min
Nxënësit , në këtë rast orjentohen të punojnë individualisht, ose maksimumi në grupe dyshe. Kjo për arsye
se vlerësimi i projektit do konsiderohet vlerësim përmbledhës dhe duhet të jetë sa më objektiv. Nxënësve
u shpjegohet se projekti i tyre do ketë trajtën e një miniprojekti për një pejsazh konkret të modeluar nga
ndonjëri prej proceseve që ata do zgjedhin. Mësuesi orienton nxënësit për strukturën e projektit, burimet
dhe mjediset e punës, formën e produktit, natyrën dhe kriteret e vlerësimit etj
FAZA III: 10 min
Në këtë fazë nxënësit drejtojnë ndaj mësuesit cdo pyetje të mundshme lidhur me projektin, duke diskutuar
me të dhe shokët sesi mund të zgjidhen problem të caktuara.
53. 53
STRUKTURA E PROJEKTIT PËR NXËNSIT:
1. Tema e projektit
2. Tema e miniprojektit për grup/ nxënës
3. Qëllimi i projektit
4. Rezultatet e të nxënit të projektit
5. Lëndët / fushat / temat ndërkurikulare të përfshira
6. Përmbajtja e projektit
7. Raporti përfundimtar
8. Përfundime/ rekomandime
9. Burimet/ bibliografia/ referencat
Vlerësimi :Vlerësim me gojë, individual, për argumentat e përzgjedhjes së temës
Detyrat dhe puna e pavarur:
Saktësimi i temës së miniprojektit, gjetja e informacioneve që lidhen me të deri në fazën pasardhëse të
projektit
55. 55
NËNTEMATIKA II: PARAQITJA E SIPËRFAQES SËTOKËS NË GLOB, HARTË DHE PLAN
SYNIMET E NËNTEMATIKËS II
Nëntematika synon:
- të zhvillojë dijet për hartat dhe globet dhe përparësitë që ka secila si mjet didaktik;
- të zhvillojë kuptimin për elementët matematikë të hartës
- të zhvillojë kuptimin për paraqitjen e Tokës në mënyra e forma të ndryshme
- të formojë shprehi të përdorimit të hartave të ndryshme dhe globit sipas nevojave të studimit, por edhe
praktike ;
- të zhvillojë shkathtësi për përdorimin e teknologjisë për njohje e orientim në territore të caktuara
REZULTATET ETË NXËNIT QË LIDHEN ME:
A. Njohuritë dhe shkathtësitë
Në përfundim të kësaj tematike nxënësi:
• krahason mënyrat e ndryshme të paraqitjes së Tokës në hartë, glob dhe plan;
• analizon ndërtimin e rrjetit gjeografik;
• shpjegon ndryshimin e kohës lokale dh zonale përmes përllogaritjeve të tyre për vende me gjatësi të ndry-
shme gjeografike;
• diferencon llojet e ndryshme të projeksioneve hartografikë.
• klasifikon hartat sipas përmbajtjes, shkallës, dhe përdorimit mbi bazën e veçorive dalluese;
• analizon elementet matematikorë dhe gjeografikë të hartës dhe përdorimin e tyre;
• përcakton vendndodhjen e objekteve në hartë përmes përdorimit të Google Map, etj.;
• ndërton dhe interpreton profilin topografik të një sipërfaqeje të paraqitur në hartë;
• diskuton për rolin e teknologjisë në zhvillimet e sotme hartografike.
B. Qëndrimet dhe vlerat
Në përfundim të kësaj tematike nxënësi:
• vlerëson burimet e ndryshme të informacionit që mbështesin kërkimin e tij/saj;
• vlerëson përpjekjet individuale dhe punën në grup duke respektuar perspektiva të ndryshme;
• ndan me të tjerët përvojat dhe njohuritë e përftuara nga vëzhgimet individuale;
• demonstron bashkëpunim dhe qëndrim etik gjatë punës në grup në detyrat e ndryshme me hartat.
56. 56
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Globi dhe rrjeti gjeografik Situata e të nxënit:
Ju në gjeografi keni përdorur shumë shpesh hartën
dhe globin.
A parapëlqeni të përdorni hartën apo globin si
mjet didaktik? Pse?
Po koordinatat gjeografike c’ domethënie kanë për ju?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• Përshkruan kuptimin e termave glob, rrjet
gjeografik, meridian, paralel.
• Përshkruan kuptimin e termit gjerësi gjeografike.
• Përshkruan kuptimin e termit gjatësi gjeografike.
• Përcakton madhësinë e koordinatave gjeografike
të një vendi.
• Vlerëson përdorimin e kohës lokale dhe zonale
Fjalët kyçe: glob, rrjet gjeografik, meridian,paralel,
gjerësi gjeografike,gjatësi gjeografike, koordinata
gjeografike, kohë lokale, kohë zonale
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10, Globi, Harta, Atlasi . Fletoret , dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Matematika,TIK-u
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për të nxënët.
Parashtrim me
terma paraprakë
Mbajtje shënimesh Punë me gjithë
klasën
5 min
NDËRTIMI I NJOHURIVE
- Përpunimi i përmbajtjes
Shpjegim i
përparuar
Diskutim Punë në dyshe
30 min
PËRFORCIMI
- Konsolidimi i të nxënit.
Situata për
zgjidhje
Zgjidhje situatash individuale
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 5 min
Mësuesi/ja prezanton temën me terma të njohur, duke shfrytëzuar edhe situatën e të nxënit, duke u ndalur
në cështjet kryesore që do të trajtohen. Ndërkohë nxënësit mbajnë shënime për cështjet që do trajtohen
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 30 min
Pas kësaj atyre u kërkohet që për cështjet e parashtruara, në diskutim me njëri tjetrin, të bëjnë një listë për
atë që dinë sipas cështjeve. Pasi nxënësit evidentojnë në listat e tyre gjithcka që dinë, mësuesja shpjegon
cështjet njëra pas tjetrës, duke drejtuar pyetjen: c’ gjëra të përbashkëta gjeni midis listave tuaja dhe atyre
që u përmendën në shpjegim? C’ të reja mësuat?. Gjithashtu nxënësit i drejtojnë mësuesit/es pyetje për
paqartësite.
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Në këtë fazë nxënësve u kërkohet të zgjidhin situata problemore, që mësuesi/ja I konsideron të
rëndësishme. Nxënësve, në grupe të mëdha, por duke punuar individualisht( p.sh. rreshta) u caktohet nga
një situatë për t’a zgjidhur, për 10 minuta. Një pjesë e punëve të bëra nga nxënësit, me dëshirën e tyre,
mblidhen si një tregues për nivelin e të nxënit.disa nga detyrat e dhëna për nxënësit mund të jenë”
57. 57
Nr. Përparësitë e globit ndaj hartës
1.
2.
3.
4.
Nr . Ndryshimet midis kohës lokale dhe zonale
1 Koha lokale…………………………kurse ajo zonale………………………..
2 Koha lokale…………………………kurse ajo zonale………………………..
3 Koha lokale…………………………kurse ajo zonale………………………..
- Në atlas, glob, ose hartën e botës përcakto koordinatat gjeografike të Tokios dhe Dublinit
- Në. q. s në Dublin ora zonale është 4, sa do të jetë në Tokio? Pse?
Vlerësimi :Vlerësim individual, ndër nxënës
Vlerësim i përgjigjeve me gojë dhe punëve me shkrim të zhvilluara në klasë
Detyrat dhe puna e pavarur:
Në bazë të hartës fizike të Shqipërisë përcakto koordinatat gjeografike të vëndbanimit tënd.
58. 58
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Punë praktike 1:“Përcaktimi i
kohës lokale dhe i gjatësisë gjeografike të vendeve të
ndryshme”
Situata e të nxënit:
Përcaktoni kohën lokale për vende të
ndryshme
Përcaktoni koordinatat gjeografike të vendeve
të ndryshme duke u nisur nga koha lokale
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• përcakton kohën lokale duke përdorur rrjetin
gjeografik, dhe anasjelltas;
• gjen (përcakton) gjatësinë gjeografike, kur njeh kohën
locale;
•demonstron aftësi për të punuar në mënyrë të pavarur
dhe në grup;
•shpreh aftësi për të lidhur gjeografinë me matematikën;
Fjalët kyçe: kohë locale, kohë zonale, rrjet
gjeografik, rrjet hartografik, koordinata gjeografike,
gjerësi gjeografike, gjatësi gjeografike
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10, Harta gjeografike e botës, Harta të tjera të
ndryshme, Atlase, Fletore, lapsa, gomë, vizore
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Matematika ,TIK-u
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
Struktura e mësimit:TJETËR
FAZAT E STRUKTURËS STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
FAZA I Brainstorming ( stuhi
mendimesh)
Diskutim idesh Punë me gjithë
klasën
5 min
FAZA II Zgjidhje ushtrimesh Shënime/ Diskutim Punë me gjithë
klasën
15 min
FAZA III Zgjidhje ushtrimesh Shënime/ Prezantim
pune
Punë në
grupe / Punë
individuale
25 min
FAZA I (5 min)
Në trajtën e një brainstorming, nxënësit rikujtojnë konceptet kryesore të orës së kaluar. Pas kësaj mësuesi
prezanton tipet e ushtrimeve që do zhvillohen në klasë, të zgjidhura më parë në dërrasë prej tij, me
pjesëmarrjen e nxënësve.
FAZA II (15 min)
Në këtë fazë punohen në dërrasë ushtrimet “tip”, sikurse u shpjegua më lart
Tipet e ushtrimeve të zgjidhura:
1- Gjetja e gjatësisë gjeografike kur njihet koha lokale
2- Gjetja e kohës lokale kur njihet gjatësia gjeografike
3- Përcaktimi i kohës lokale dhe gjatësisë gjeografike për vendet qëvendeve që ndodhen brenda një
brezi kohe
4- Përcaktimi I koordinatave gjeografike të pikave të ndryshme në hartë dhe anasjelltas
FAZA III ( 25min)
Nxënësit ndahen në disa grupe dhe secilit grupi i jepet për të zgjidhur një tip i vecantë ushtrimi
Grupi I
Të përcaktohet koha lokale e pikës a me gjatësi gjeografike perëndimore 22º, kur në pikën B, me gjatësi
gjeografike perëndimore 10º, koha lokale është 13h 05’. Gjithashtu, të përcaktohet dhe ndryshimi ndërmjet
kohës lokale të A-së dhe B-së
59. 59
Vlerësimi :Vlerësim në grup për punën e kryer
Vlerësim individual i rolit personal në grup për nxënësit që zgjidin ushtrimet në dërrasë.
Detyrat dhe puna e pavarur:
Gjej për sa kohë do të vazhdojë lindja e diellit në vendin tonë nga kufiri lindor me λ = 21º 04’, deri në
kufirin perëndimor me λ = 19º 16’.
Në hartën e mëposhtme të brezave kohorë përcakto kohën në 10 shtete të zgjedhura sipas dëshirës,
duke pasur parasysh se koha zonale në Shqipëri është 1300
Grupi II
Të gjendet gjatësia gjeografike e pikës A, në qoftë se dimë që, kur koha lokale atje është 10h 52’, në pikën
B, me gjatësi gjeografike perëndimore rreth 20º, koha lokale është 15 h (d.m.th. mesditë). Gjithashtu, të
përcaktohet edhe ndryshimi ndërmjet gjatësisë gjeografike të A-së dhe asaj të B- së
Grupi III
Të përcaktohet koha lokale dhe gjatësia gjeografike e vendeve që ndodhen brenda një brezi kohe.
Kërkohet të gjendetkoha lokale e pikës C, me gjatësi gjeografike lindore 16º ,dhe e Pikës D, me gjatësi gjeografike
lindore 6º,
kur dihet se koha lokale e brezit është e barabartë me 13h.
Grupi IV
Gjej në hartë kordinatat gjeografike të 10 kryeqyteteve të botës
Pas zgjidhjes së ushtrimeve në grup, një përfaqësues i grupit, e zgjidh atë në dërrasë
60. 60
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Harta dhe elementet e saj Situata e të nxënit: Ju tashmë keni bërë një krahasim
mes hartës dhe globit
A ka përdorimi i hartës përparësi në lidhje me globin?
Po disavantazhe? Pse ?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• përshkruan kuptimin e termit hartë;
• rendit elementet matematike
të hartës;
• rendit elementet gjeografike
të hartë;
• praktikon përdorimin e shkallës
së hartës;
• dallon përdorimin e projeksioneve
azimutale nga projeksionet cilindrike;
• analizon rëndësinë e rrjetit
hartografik;
Fjalët kyçe hartë, elementë matematike,elemente
gjeografike, shkallë,rrjet hartografik, projeksione
hartografike.
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10, Globi, Harta,Atlasi, Fletoret,
dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Matematika,TIK-u
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për të
nxënët.
Parashtrim me terma
paraprakë
Mbajtje shënimesh Punë me gjithë
klasën 5 min
NDËRTIMI I
NJOHURIVE
-Përpunimi i përmbajtjes
Shpjegim i përparuar Diskutim Punë në dyshe
30 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
Diskutim Diskutim
përfundimesh
Punë me gjithë
klasën
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 5 min
Mësuesi/ja prezanton temën me terma të njohur, duke shfrytëzuar edhe situatën e të nxënit, duke u ndalur
në cështjet kryesore që do të trajtohen. Ndërkohë nxënësit mbajnë shënime për cështjet që do trajtohen
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 30 min
Pas kësaj atyre u kërkohet që për cështjet e parashtruara, në diskutim me njëri tjetrin, të bëjnë një
listë për atë që dinë sipas cështjeve. Pasi nxënësit evidentojnë në listat e tyre gjithcka që dinë, mësuesja
shpjegon cështjet njëra pas tjetrës, duke drejtuar pyetjen: c’ gjëra të përbashkëta gjeni midis listave tuaja
dhe atyre që u përmendën në shpjegim? C’ të reja mësuat?. Gjithashtu nxënësit i drejtojnë mësuesit/es
pyetje për paqartësite.
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Në këtë fazë nxënësve u kërkohet të nxjerrin përfundime, që mësuesi/ja I konsideron të rëndësishme,
p.sh: cilat janë përparësitë e njërit projeksion ndaj tjetrit( bëni të gjitha kombinimet e mundshme), ose cila
është rëndësia e elementeve matematike të hartës?
61. 61
Nr. Përparësitë e projeksionit X ndajY
1. Projeksioni X…………………………………kurse projeksioniY……………………………..
2. Projeksioni X…………………………………kurse projeksioniY……………………………..
3. Projeksioni X…………………………………kurse projeksioniY……………………………..
Elementët matematikë
të hartës
Rëndësia
Rëndësia
Shkalla
Rrjeti
Vlerësimi :Vlerësim individual, ndër nxënësit që u aktivizuan gjatë orës së mësimit .Vlerësim i përgjigjeve
me gojë.
Detyrat dhe puna e pavarur:
Largësia e vërtetë mes qytetit A dhe B është 22.5 km.Gjeni çfarë largësie në centimetra i përgjigjet midis
këtyre qyteteve në hartën me shkallë 1:300000?
62. 62
PLANIFIKIMI I ORËS MËSIMORE Data: / /
Tema mësimore: Klasifikimi i hartave dhe
llojet e tyre
Situata e të nxënit:
Ju keni një përvojë në përdorimin e hartave dhe e keni
vënë re se ato nuk paraqesin të njëjtën gjë. Pse ndodh
kjo?
Me c’ lloj harte ndjeheni më të familjarizuar? Po planin
e shtëpisë së tij a ka patur rast ta shohë ndonjëri? A
kupton gjë nga ato që janë paraqitur?
Rezultatet e të nxënit të temës mësimore:
• klasifikon hartat sipas përmbajtjes;
• klasifikon hartat sipas përdorimit;
• klasifikon hartat sipas shkallës;
• dallon hartën topografike nga harta tematike;
• krahason përmbajtjen e hartës topografike me
planin;
• reflekton për rolin e teknologjisë në zhvillimet
e sotme hartografike.
Fjalët kyçe: harta e përgjithshme gjeografike, harta
tematike,
harta mësimore, harta fizikogjeografike, harta ekonomike,
harta politike
Burimet/ mjetet/ materialet :
Gjeografia 10, Harta të ndryshme tematike,
Atlase, Fletoret , dërrasa
Lidhja me fushat e tjera ose me temat
ndërkurrikulare:
Matematika,TIK-u
Metodologjia dhe veprimtaritë e nxënësve
FAZAT E STRUKTURËS STRATEGJITË
MËSIMORE
VEPRIMTARITË
E NXËNËSIT
ORGANIZIMI
I NXËNËSIT
KOHA
PARASHIKIMI
- Përgatitja për të nxënët.
Parashikim me
terma paraprakë
Diskutim I ideve Punë në dyshe
10 min
NDËRTIMI I NJOHURIVE
-Përpunimi i përmbajtjes
Diskutim Studim teksti Punë individuale
25 min
PËRFORCIMI
-Konsolidimi i të nxënit.
DiagramëVeni Organizim grafik i
informacionit
Punë me gjithë
klasën
10 min
Struktura e mësimit: P N P
P - PARASHIKIMI:
Përgatitja për të nxënët
N - NDËRTIMI I NJOHURIVE:
Përpunimi i përmbajtjes
P - PËRFORCIMI:
Konsolidimi i të nxënit
PARASHIKIMI/ Përgatitja për të nxënët: 10 min
Mësuesi/ ja shkruan në dërrasë 4-5 fjalë kyce nga ato që lidhen me temën si: hartë fizike, hartë topografike,
plan, hartë klimatike, shkallë e vogël, shkallë e madhe etj dhe u kërkon nxënësve që të shpjegojnë termat
sipas mendimit të tyre. Për të saktësuar mendimet, nxënësit diskutojnë së pari në dyshe, pastaj e shprehin
mendimun para gjithë klasës Pritshmëria është që pjesa më e madhe e shpjegimeve për konceptet të
marrin përgjigje të sakta. Konceptet që nuk u përcaktuan saktë nënvizohen në dërrasë dhe nxënësit ftohen
të studiojnë informacionin e ri në tekst, duke u ndalur vecanërisht tek konceptet e paqarta.
NDËRTIMI I NJOHURIVE/ Përpunimi i përmbajtjes: 25 min
Gjatë studimit të informacionit, nxënësit mbajnë shënime për konceptet e paqarta të nënvizuara, por edhe
për të tjera që I dalin gjatë studimit. Pas kësaj ata japin përgjigje jo vetëm për to por edhe për cdo pyetje
që mësuesi e sheh me vënd për ta drejtuar
PËRFORCIMI/ Konsolidimi i të nxënit: 10 min
Në këtë fazë kur konceptet janë qartësuar realizohet një diagramVeni, për të krahasuar hartën topografike
dhe planin. Diagrama paraqitet në dërrasë dhe fletoret e nxënësve dhe secili e plotëson atë. Diagram e
paraqitur në dërrasë plotësohet me kontributin e të gjithë nxënësve
63. 63
DiagramëVeni
Plani
Harta
topografike
Nr. Veçoritë Të përbashkëtat Veçoritë
1.
2.
3.
Vlerësimi :Vlerësim individual për detyrat e shtëpisë, dhënë orën e kaluar.Vlerësim i përgjigjeve me gojë
Detyrat dhe puna e pavarur:
A mendon se hartat dhe planet e kanë humbur rëndësinë e tyre në kushtet e ekzistencës së përdorimit të
gjerë të imazheve satelitore?
Në planin e mëposhtëm lexoni gjithë informacionin e mundshëm. Si e vlerësoni informacionin që jep një
plan?
