Etika e korporatave

1. Ligj. VII
ETIKA E SHOQËRIVE
TREGTARE (KORPORATAVE)

2.  Etika e biznesit dhe korporata (shoqëria
tregtare)
 Mjedisi i biznesit në Shqipëri dhe organizimi i
shoqërive tregtare
-Kuadri ligjor e rregullator dhe etika e biznesit
 Korporatat shumëkombëshe dhe etika
 Përgjegjësitë morale të korporatës
 Deformimi i shoqërive shqiptare të biznesit dhe
etika-mjedisi biznesit informal dhe piramdal

3. Etika e biznesit dhe korporata
(shoqëria tregtare)
 Etika e biznesit trajton të drejtën dhe gabimin, të
miren apo të keqen që shoqëron vendimarrjen në
organzatat e biznesit
 Institucionet projektohen për të arritur dy qëllme
kryesore:
- Prodhmin e të mirave dhe shërbimeve
- Shpërndarjen e të mirave dhe shqërbimeve të
prodhuara

4. Institucionet ekonomike
 Kush do të merret me prodhimin
 Si do të organizohet puna
 Cilat burime do të shfrytëzohen
 Si do të shpërndahen produktet dhe
shërbimet midis anëtarëve të shoqërisë

5. Roli i korporatave në ekonomi
 Korporatat përbëjnë sot formën më të
rëndësishme të organizatave moderne të
biznesit,
 Organzatat e mëdha domnojnë ekonominë
botërore
 Të ardhurat e tyre vjetore dhe aktivet që kanë
në zotërim tejkalojnë shifren prej 100 miliardë
dollarësh

6. Fillimi viteve 90 ta GENERAL MOTORS
 Kanada
 Franca
Të ARDHURAT NGA
 Gjermania SHITJA
 Italia
 Japonia
 ShBA dhe
 Rusia i kishin buxhetet

7.  Aktorët e korporatës moderne
 Aksionarët që kontribojnë me kapital (Lartësa e
kapitalit)
 Drejtuesit dhe zyrtarët e tjerë që janë ngarkuar nga
aksonarët
 Punëmarrësit dhe të punësuarit e tjerë
 Furnitorët , blerëst , financuesit, organizmat qeveritare
etj

8.  A janë korporatat moralisht përgjegjëse për
veprimet e tyre sic janë njerëzit?
 A duhet që për korporatën të përdoren terma të
tillë si: keqbërje, detyrim, përgjegjësi
 (i) ”Korporatat janë moralisht përgjegjëse,
përderisa them se korporatat veprojnë njëlloj s
njerëzit!”
 (ii) ” Korporatat nuk janë moralisht përgjegjëse
përderisa veprojnë njëlloj si makinat”

9. - Korporatat duhet të trajtohen si subjekete të
varuara nga individët
- Veprimet e tyre varen nga njerëzit të cilët janë
bartës të detyrimeve dhe përgjegjësive
Edhe Korporatat edhe njërëzit që udhëheqin janë
përgjegjës për veprimet joetke dhe jomorale

10. Mjedisi i biznesit në Shqipëri dhe
organizmi i shoqërive tregtare
 Vitet 70-80ta
 Idustri e mbështetur në teknologjhi të vjetruar,
 Bujqësi të prapambetur,
 Politikë ekonomike –subvencionim i humbjeve
 Fshehje të joeficiencës
 Politikë për Punësim të Plotë
 Mungesë e motivit real të punëtorëve

11. Mjedisi i biznesit në Shqipëri dhe
organizmi i shoqërive tregtare
 Vitet 90ta
 Sistemit socialist të komanduar po vinte fundi
 Nuk kishte burime për të suportuar humbjet-
mbijetesën
 U zhveshen fenomenet artifciale: papunësia,
liria bazë, rënia e mirëqenies etj
SHPËRTHIM TËRËSOR NË TË GJTHA
KOMPONENTËT E SAJ

12. Mjedisi i biznesit në Shqipëri dhe
organizmi i shoqërive tregtare
 Vitet 90ta
 Mjedis krize dhe përpjekje reformuese
 Hapat e parë të organizimit të biznesit privat
 Në kushtë të mungesës së eksperiencës
çeshtjet ligjore dhe etike zgjidheshin duke
përdorur menyra joetike

13. Mjedisi i biznesit në Shqipëri dhe
organizmi i shoqërive tregtare
 Vitet e 90ta
 Tregtimi i mallrave kancerogjene-vdekjeprurëse
 Falsifikimi i mallrave,
 Reklama abuzive
 Mungesë e kushtit të garancisë dhe mirëmbajtje
etj

14. Mjedisi i biznesit në Shqipëri dhe
organizmi i shoqërive tregtare
 Mesi i viteve të 90ta
 Organizimi i organizatave të mirëfillta erdhi në
mënyrë graduale
 Ndihmesa fillestare – ish ndërmarrjet
shtetërore të vogla e të mesme që vepronin në
sferën e tregtisë, prodhimit, ndërtimit etj.
Llojllojshmëria e bizneseve filloj të
kompletohet

15. Mjedisi i biznesit në Shqipëri dhe
organizmi i shoqërive tregtare
 Pas viteve 2000;
 Privatizmi i disa ndërmarrjeve të rëndësishme
shoqërore;
 Në fazën e arë të tranziconit mjedisi etik dhe
përgjegjësia sociale kanë qenë të papërfillshme
ose nuk janë konsideruar fare;
 Zhvillimi i shoqërive tregtare me kapital të
përbashkët (vendas dhe të huaj);
 Korporatat – objekt i madh i disciplinës etike.

16. Kuadri ligjor e rregullativ
 Kuadri ligjor përfshinë ligjet bazë, rregullat etj
 Kërkesat etike përfshinë rregullat e
pashkruara morale të shoqërisë
 Organizatat e biznesit përfshijnë mundësi për
mosdeklarim të shumës së fitimeve të
realizuara, mashtrim të klientëve, trajtm i
pandershëm i punëtorëve dhe palëve të treta
etj

17. Korporatat shumëkombëshe dhe etika
 Operojnë në disa vende të botës,
 Shfrytëzojnë avantazhet nëpër vende të
ndryshme
 Menaxherët përballen me:
- Interesat e biznesit dhe
- Interesave të vendit
 Nëse investimi është madh paraqiten vështirësi
nëse nuk be dakord me nteresat e pushtetit
vendor,
 Me qëllim që t‘ju shpëtojnë taksave, transferojnë
produktet dhe fitimet në zona të ndryshme

18. Korporatat shumëkombëshe dhe etika
 Operojnë në disa vende të botës,
 Shfrytëzojnë avantazhet nëpër vende të
ndryshme
 Menaxherët përballen me:
- Interesat e biznesit dhe
- Interesave të vendit
 Nëse investimi është madh paraqiten vështirësi
nëse nuk be dakord me nteresat e pushtetit
vendor,
 Me qëllim që t‘ju shpëtojnë taksave, transferojnë
produktet dhe fitimet në zona të ndryshme

19. Përgjegjësia Morale e Korporatës
 Veprimtaria kryhet nëpërmjet disa opëracioneve
 Kush është përgjegjës?
 Rasti parë – individi përgjegjës
 Kritikët: Për veprimet e grupi pasojat bartë grupi
 Faktorët lehtësues: Pasigura, vështirësia,
ndërlkimet , pacartësia zvogëlojnë përgjegjësinë
morale ndaj veprimeve të korporatës.

20. Përgjegjësia Morale e Korporatës
 Studiuesit e etikës:
 Kur vartësi vepron në bazë të urdhërave të
eprorit ai shkarkohet nga përgjegjësia për
veprimet e bëra.
 Mirëpo vartësi nuk është i detyruartu bindet
urdhërave që konsideron se janë të
moralshme nga ana etike.

21. Deformimi i shoqërive shqiptare të
biznesit informal dhe pramidal
 Heqja dorë nga forma e centralizuar, fillimi i
proceseve të shëndërrimit të pronës në
pronë rivate, orentimi nga tregu.
- Dhënja e parave me fajde
- Sistemi piramidal
Filloj kriza e fajdeve për tu shëndërruar shpejt
në një krize të gjërë ekonomike, sociale e
politikee shoqëruar me trazirat e vitit 1997