TRABALLO DE INVESTIGACIÓN ELABORADO POR LEO ESPIÑA OTERO (ALUMNO DE 6º DE ED.PRIMARIA DO CEI DE VITE DE SANTIAGO DE COMPOSTELA) PARA A CLASE DE ED. FÍSICA

2. Descrición
O trompo é un xoguete de madeira, cun cravo de metal
na punta (ferrón) e unha peza de madeira circular na
parte superior (pirucho). Enrédase con unha corda (piola
ou baraza) para bailalo.
O trompo é un xoguete moi estendido en todos os
países, sobretodo en Sudamérica. cada país adaptou o
xogo ás súas tradición e así o xogo tomou un nome
propio que o distinguía do resto dos países.
Historia do peón
NA PREHISTORIA HABÍA TROMPOS NO PERÚ.
EN EXIPTO XA HABIA BUXAINAS DECORADAS CON
VISTOSAS CORES.
E TAMÉN había buxainas en Grecia. Sábese que entón un
neno dedicou ao deus zagreo moitos xoguetes entre eles
un peón (stróbilo) CO SEU LÁTEGO.OS PEÓNS
FACÍANSE DE MADEIRA OU DE VARRO COCIDO.
OS ROMANOS XOGABAN AO TURBO COA
BUXAINA.CATÓN, PERSIO E VIRXILIO,ENTRÉ OUTROS,
XOGARON CO PEÓN DE NENOS.
NA CHINA, NO SÉCULO X , XA EXISTÍA UN XOGUETE
SEMELLANTE Á BUXAINA NA DINATIA SUNG.

3. NO Século XIV HABÍA MOITAS BUXAINAS EN EUROPA.
EN INGLATERRA CADA PARROQUIA TIÑA A SUÁ
BUXAINA E NO ENTROIDO REALIZABAN CARREIRAS. E
TAMÉN OS INDIOS AMERICANOS XOGABAN CO PEÓN
ANTES DA COLONIZACIÓN.
EN PORTUGAL TENSE NOTICIA DO XOGO DO PIÂO XA
NO SÉCULO XV.
" Jesus jugando al trompo".
Autor desconocido (1410)

4. Los juegos de niños (1560)
Pieter Bruehel el Viejo
NO XAPÓN AS BUXAINAS CHEGARAN DA CHINA.
PRIMEIRO FORON SÓ UN XOGO PARA OS
EMPERADORES. PERO NO SÉCULO XVII PASOU A SER
PARA XENTE NORMAL E POR ULTIMO PARA NENOS.
Muchachos jugando a la peonza (1700)

5. José del Castillo
"El niño de la perinola". Jean-Baptiste Chardin
(1699-1779)
A FINAIS DO SECULO XIX AS BUXAINAS “PATA DE
CAMA” ESTABAN MOI DE MODA ENTRE OS NENOS DE
NOVA ZELANDIA.
Le joueur de toupie. (S. XIX)
Lavergne

6. Foi un dos xogos mais populares e coñecidos entre todos
os nenos do mundo, ata finais dos itenta,actualmeNte
estaba prácticamente desparecido, pero grazas á
aparición de outros tipos de peóns como a beyblade ou
o levitrón, voltou a porse un pouco de moda.
O seu diseño foi cambiando e nos últimos anos cada vez
é mais fácil usala, porque teñen lanzadores, ou correas
dentadas, etc…
La toupie.
Daniele Jaquillard
TIPOS DE PEÓNS :
1. Buxaina de dedoS

8. PERINOLA
DREIDEL

9. BUXAINAS XAPONESAS
PEÓNS REVERSIBLES
PEÓN DE MAN

10. 2. peón con látEgo

11. 3.BUXAINA CON
SOPORTE
PEÓN CON FITA DENTADA

12. BEYBLADE

13. BUXAINA CON ÉMBOLO
4. TROMPO

14. PEÓNS TRADICIONALES
PEÓN SATURNO (ACROBÁTICOS)

15. PEÓN TERREMOTO
Trompo mini
Peón de aluminio

16. PEÓN VIETNAMITA
5. OUTROS

17. LEVITRÓN
PEÓN CELTA
PEÓN DE VENTO
PEÓN MUSICAL

18.
XIROSCOPIO
SILLA DE PEÓN (de Thomas Heatherwick)

19. PEÓN ALIMENTARIO

20. Atopei este escaparate de Roma con varios tipos
de peóns.

21. Xogos individuais
Ponte ou teleférico:
Cóllese cunha man a corda e estírase. Faise bailar o
trompo sobre o raíl que se forma. Ao erquer unha das
mans podes inclinar o cordel para que o trompo se
mova.
Facelo bailar na man.
Deslizamento:
Mentres xira o trompo, coa axuda do cordel tratamos de
movelo dun sitio a outro.
Lanzamento:
Mentres xira o trompo no chan, liase con coidado o
cordel sobre a sua punta e tírase cara arriba. O trompo
salta e ten que caer bailando na corda ou na man.
Xogos colectivos

22. Juanito jugando con su trompo (1973)
Antonio Berni
Os trompos:
Os xogadoRES POR QUENDAS TERÁN QUE INTENTAR LANZAR O
TROMPO DENTRO DO CÍRCULO PARA QUE BAILE E CONSIGA
SAÍR DEL.
Xógase por equipos e VALE UN PUNTO FACER Bailar o trompo
dentro do circulo. E un punto se consigue saír do círculo só.

23. O turbo:
debuxas un circulo, divídelo en partes de distinto ancho.
Númeralos. lanzas o peón. Canto mais ancho é o sitio
onde cae, menos puntúa.
O corro:
Fanse dúas circunferencias . unha mais pequena e outra
maior. os xogadores tiran os seus trompos ao circulo
cativo, tratando de que saian bailando ata o circulo
maior ou fora deste.
Quilas:
Por parellas un xogador fai bailar o seu trompo, o outro
recólleo e vai a un sitio acordado. Se volta co trompo
aínda xirando gaña.se se lle cae ou para, perde. trócanse
os postos e seguen a xogar

24. frASEOLOXÍA
refráns
Polo san martiño, peóns ao camiño.
Polo san antón, peóns ao caixón.
Polo san amaro, peóns ao faiado.
ou
Polo san amaro, peóns ao tellado.
Pola santa olalla, peóns á borralla.
Perdiz que canta no peón se levanta.
En xaneiro, trompos ao fumeiro.
En san xoan, trompos ao chan.
frases e expresións feitas
tirar a buxaina ou bailar o peón.
baila como unha buxaina (que baila moi ben a muiñeira).
é unha buxaina ou parece unha buxaina. (muller
nova con cadeiras anchas viva e xoguetona).
Buxaina dormente ou buxaina dormida (as que xiran sen
desprazarse
E sin facer ningún ruído).

25. expresión inglesa: to sleep like a top (durmir como unha
buxaina).
ENLACES:
http://funtimemagic.com/Products/Rattle%20Back.gif ( FOTO DE PEÓN CELTA)
http://farm3.staticflickr.com/2605/3677125146_f772ca26a8_z.jpg (FOTO PEÓNS
XAPONESES)
http://es.wikipedia.org/wiki/Peonza ( FOTO DE DREIDEL E PERINOLA, DEFINICION,
HISTORIA E TIPOS)
http://mundopeonza.galeon.com/ (TIPOS DE PEÓN)
http://www.bing.com/images/search?q=tipos+de+trompo&view=detail&id=0AD3DD88B
011CF757609477F38E8567DC5D79D8D&qpvt=tipos+de+trompo&FORM=IDFRIR
(DEBUXO PEÓN DE VENTO)
http://leriasdevite.wordpress.com/ (HISTORIA DO PEÓN)
http://brinquedia.net/ (DESCRIPCIÓN DO PEÓN, E FRASEOLOXÍA)
http://saturnotruco.com/enlaces.php (INFORMACIÓN EN XERAL)
http://www.xente.mundo-r.com/peonza/inicioExplorer_ga.htm (HISTORIA DA
BUXAINA E TIPOS)
http://tectonicablog.com/wp-content/uploads/2010/09/wikimedia.org-04-trompo-
vietnamita.jpg (FOTO PEÓN VIETNAMITA)
http://es.answers.yahoo.com/question/index?qid=20090813205622AAi781D
(HISTORIA DO PEÓN)
http://caboleeuwin.files.wordpress.com/2010/09/peonzas-leeuwin.jpg (FOTOS PEÓNS
TRADICIONALES ROTOS)
http://media.parabebes.com/productos/4/1/4/l.peonzas-decoradas-set-12-gioco-
juguetes_1295878414.jpg (FOTOS PEÓNS DE DEDOS PARA PEQUENOS)
http://www.fotocommunity.es/pc/pc/display/17432504 ( FOTO ESCAPARATE TENDA
ROMANA)
http://www.bing.com/images/search?q=HISTORIA+DO+TROMPO&view=detail&id=AB
2B60945D8D647A267D5947F16DF71AAFC9BB81&first=31&FORM=IDFRIR (LOITA
DE TROMPOS CO DEMO)

26. http://www.bigjump.com.ar/JUS/upload/files/images/giroscopio-doble-b.jpg (FOTO
XIROSCOPIO CON PERSOA)
http://imagenes.eurekakids.net/g/08504055/peonza-latigo.jpg (FOTO BUXAINA DE
LÁTEGO)
www.edu.xunta.es/.../Xogos+do+Magosto.doc ( XOGOS CON TROMPOS)
http://museodonaurelio.wordpress.com/tag/xogos-populares/ ( XOGOS CON
TROMPOS)
http://es.wikipedia.org/wiki/Trompo ( XOGOS CON TROMPOS)
videos
http://www.youtube.com/watch?v=UZGrV8vasSo&feature=related (NENOS RUSOS)
http://www.youtube.com/watch?v=Db4lH3BZE0Q&feature=related (PEÓN XIGANTE
CHINA)
http://www.youtube.com/watch?v=jgXjrsmRFBE&feature=related (FABRICACIÓN DUN
PEÓN DE MADEIRA)
http://www.youtube.com/watch?v=l8m8PCe_TE0 (CURSO BÁSICO DE PEONZA
ACROBÁTICA)